CI1Q.WEEKBLAD5pGED.GR0nD5LA6 vöÖRDcZUID-HOLLEriZEEUWJCliE EILAHDEn
Hef Abessijnsche Keizerrijk
te R|)nie geproclameerd.
l.'ild.'iJI|Jrm
8e Jaargang
WOENSDAG 13 MEI 1936
No. 736
-Ingang Zomertijd-
WAARIN SEDERT 1 NOVEIVTBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „OIN Z E EILANDEN" - 18e JAARGANG
aanvragen en-aanbiedingen vin 1-6 regels 80 et.; Boelt-aan-j N»V. UitgeVerSmaatSChappij «Eilandcll-llieUWS"
De Schoolstrijd fe
Waddinxveen.
Koning Victor Emanuel, thans keizer van Ethiopië.
Maarschalk Badoglio onderkoning.
Wai zou hei alfabei zijn
zonder T, zegi Dora. En wai
zou Thee zijn zonder de naam
3 /ne/z
&Jcend de b&Ue üt oUlepcyze/i
Voor naamste inhoud
Advertentie-prijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst-I UITGAVE VAN
kondiging 10 cent per regei Contracten belangrijk lager i Gevestigd te Mlddelharnls - Prins Hendriïstr. 122 C. Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17
Abonnements-prijR 85 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling.
Verschijnt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Buitenland 8 gulden per jaar
PAKJES NABRENGEN.
Sommige menschen op onze eilanden, het
zijn er blijkens de verkiezingen niet velen,
voelen zich aangetrokken tot de Christen*
Democraten.
Op socialisten stemmen, neen, daar komen
2ê niet toe, maar in de Christen»Democraten
schSjnt het voorvoegsel Christen hen gerust
te stellen. Helaas de vlag moet ten opzichte
van het beginsel "zoovaak de lading dekken.
Als er maar een Christelijk etiket op staat
dan zdjn velen gerust. En dat zet men te*
genwoordig schier overal op. Tot zelfs bij
zaken die dienen moeten tot uitleving naar
het vleesch. Van Christelijk is bij' de C.D.U.
dan ook niet veel 'te merken, zfe voert een
politiek die haar bedenkelijk veel op. de
socialisten doet lijken.
De socialist G. v. Veen teekent de betee*
kenis van de C.D.U. in „De Sociaal*Demo*
craat." Hijl schrijft: „Laat de C.D.U. de
ethuïsten gerust van ons overnemen. Ze
zijn niet voor het socialisme verloren, om»
dat van Houten c.s. Wat hun oecOnomistïhe
politiek' betreft, naast onze beweging staan
Maar de S.D.A.P. heeft de banen
van het ethuïstischei sectarisme te vermijden,
heeft de omstandigheden te kennen, zooals
ze zijn. Doen wij dat, dan verliezen we on*
getwijfeld pakjes van onzen zwaren Wagen.
Die zal 'de C.D.U. wel oprapen en ons
nabrengen op den weg naar het Socialisme.
Inderdaad beeft de C.D.U. tot op heden
a{ zeer veel nadruk gelegd op haar Demo*
ciaat en is haar Christelijk zijn wel zeer in
het gedrang gekomen.
IL
De oorzaak van de schoolstrijd, die thans
te Waddinxveen aan de gang is, hebben we
in ons eerste artikel uiteengezet. Het is de
oude kwestie van het goed recht der Her*
vormden op evenredige bestuursinvloed* wel
ke men hen met alle geweld wil onthouden.
Toch is hiermede niet alles gezegd. Het is
niet alleen een rechtskWestie, er is ook een
principiëele kant aan de aaak, waarop Ds.
Vroegindeweij' in zijn Kerkbode van 9 Mei
j.l. de nadruk legt. Het gaat bSji de Her*
vormden niet in de laatste plaats over de
beginselen van de onderwijzers, aan wie
zij' hun kinderen toevertrouwen. Het is
lakend, dat zij principieel ander onder*
wijs verlangen voor hun kinderen dan de
onderwijzers der Gereformeerde Kerken ge*
ven. Er is een groot verschil in geestelijke
ligging mer deze menschen. De meeningen
omtrent doop en wedergeboorte, bevinding
en zooveel meer doen beide groepen steeds
meer divergeeren. Daarom is het geen won*
der, dat, zoo schrijft ds. Vroegindeweij,
„vele Hervormde ouders slechts noode hun
kinderen toevertrouwen aan onderwijzers,
die gedrenkt zijn in de geest der Geref.
Kerken en dat anderen liever hun kinderen
zenden naar de Openbare School." De
Hervormden willen principieel Hervormd
Gereformeerd onderwijs en daarom willen
zij in "Waddinxveen een eigen sdiool, na*
dat hun pogingen om langs de weg van
vermeerderde bestuursinvloed tot andere toe*
standen te komen, waren mislukt. Zoo
zien we dus, dat de inzet van (de Wad*
dinxveensche schoolkwestie geweest is het
beginsel èn bet recht.
We zullen nu in het kort de loop der
zaken schetsen. Eenige maanden geleden
meenden de Hervormclen, dat de tijd geko*
men was om aan de ledenvergadering van
de Chr. Nat. Schoolvereeniging het voor*
stel te doen, dat voortaan, gezien de ver*
houding der leerlingen, in het Bestuur ten
minste 5 Hervormden zitting bthoorden te
hebben tegen 3 Gereformeerden. Natuurlijk
was hiermee de zaak niet geheel bevredi*
gend opgelost en bleef men op deie wijfce
steeds tobben met het probleem der halve
Hervormden, doch men wilde daarmee ge*
noegen nemen. Het zittende Bestuur was
voor deze oplossing niet te vinden, omdat
de Gereformeerden hun machtspositie gaarne
wilden behouden. Deie liep echter groot
gevaar ,aangezien tegenover 144 Hervormde
leden slechts 52 Gereformeerde stonden. Bij
trouwe opkomst der eersten, welke wel te
verwaditen was, gezien het doortastend op*
treden van Ds. Vroegindeweij, zou het voor*
stel worden aangenomen. Om dit te verhoe*
den gingen de Gereformeerden over tot het
aanwerven van nieuwe leden. Zij slaagden
erin meer dan 70 personen, pp"wie ze re*
kenen konden, lid te maken tegen een con*
tributie van f 5. Ze hadden er dus aardig
Wat voor over: het behoud der macht kost*
te meer dan f 350. Sommigen dier „stem*
soldaten" hadden hun contributie zelf be*
taald, voor anderen werd het door derden
gedaan! Volkomen terecht schreef ds. Vr.
dan ook: „De Gereformeerden betoonen de
oude leuze de school aan de ouders
te hebben verlaten en een nieuwe leuze
aan te willen heffen; de School aan de huur
soldaten
Op de vergadering van de Chr. Nat.
Sdhoolvereeniging was natuurlijk de opo
komst buitengewoon. En het spande er. Ds.
Vroegindeweij trad als woordvoerder der
Hervormden op en wees o!p het recht zïjner
groep en de ipractijken der GereformeerdeUj
Deze wisten edfiter niet van wijken. De
Geref. predikant sprak als zlijn meening uit,
dat men de stemmen niet moet tellen, maar
weg';n! Blijkbaar wegen dan 3 of 4 Her*
vormde stemmen even zWaar als één Ge*
reformeerde, 't Is inderdaad verregaand. Het
slot der historie was echter, dat de Her*
vormden in de minderheid bleven, doordat
de oude Geref. leden plus de huursoldaten
met nog een aantal Hervormden van het
merk „Ras Koeksa" gemeene zaak maakten
en alzoo het onrecht bestendigen. Na het
verwerperi van het billijke voorstel verlie*
ten Ds. Vroegindewdj en zlijn medestanders
de vergadering en daarmee was de samen*
werking verbroken en het tafellaken door*
gesneden.
Wij' zijn van meening, dat de predikant
tegenover zijn Geref. opponenten de eenig
juiste methode gevolgd heeft, welke alleen
tegen hen doel 'treft, n.l. doelbewust, krach*
tig optreden en concentratie in eigen groep.
Hij had op de vergadering gezegd: „We zul*
len laten zien, wat we kunnen" en ging nu
terstond over tot doortastende maatregelen.
Een Hervormd comité onder zlijn voorzitter*
schap werd gevormd, dat een vergadering
belegde van ouders en belangstellenden ten
einde te komen tot een Hervormde School*
vereeniging en een eigen school. Deze ver*
gadering slaagde buitengewoon. De opkomst
overtrof de stoutste verwachtingen. Er ga*
ven zich 255 leden op^ welk aantal thans
reeds over de 300 is en spontaan werden 260
kinderen voor de nieuwe school opgegeven,
welk getal nu ook al over de 300 is. Een
bestuur werd gelcozen, een gehouden col*
lecte bracht f 62 op en er heersdhte in één
woord een weldadige eensgezindheid. Sta*
futen werden ontwoipen en ter Konink*
üjke goedkeuring verzonden.
Om tot schoolstichting te kunnen over*
gaan ,deed zich echter een moeiÜjifcheid voor.
Volgens de huidige wetgeving mogen kin*
deren, die reeds een bijzondere school be*
zoeken ,niet meetellen voor de stichting
van een nieuwe. Nu waren er wel een 20*
tal kinderen van de Openbare School opge*
geven, maar er waren er 60 noodig volgens
de wet. Er zat dus niets anders op dan de
Hervormde kinderen tijdelijk naar 3e Open*
bare School over te brengen met de be*
doeling zoo spoedig mogefijik over te gaan
tot eigen. Schoolstichting. Natuurlijk is dit
een methode ,die in normale omstandigheden
niet zou worden toegepast, maar nu de
Wet de schoolstichting zoo bemoeilijkt en
het blijven op de Chr. Nat. Scholen onmo*
gelijk is, moest deze weg noodgedrongen
wel worden gevolgd.
Ds. Vroegindeweij publiceerde in zijn
Kerkbode een advies hieromtrent en haalde
daarbij aan een uitspraak van Mr. Hangel*
broek, secretaris van de Schoolraad, die me*
dedeelde, dat het niet geeft, hoelang de
kinaereii een Openbare School bezlocht heb*
ben om mee te tellen voor de stidhting
eener Biizondere. Toen de Gereformeerden
dit lazen, stelden ze zich met Mr. Hangel*
broek in. verbinding en vroe,gen, of deze
aan Ds. Vr. advies gegeven had. Deze ant*
woordde, dat dit niet het geval was, doCh
dat onlangs het hoofd eener MJ de School*
raad aangesloten school in Zuid*Holland
hem inlichtingen had gevraagd over school*
stichting en dat deze nu in Waddinxveen
door Ds. Vr. waren gebruikt. Hij' voegde
in djn brief hieraan toe, dat zijn advies dus
niet voor Ds. Vr. bestemd was en dat hij
dezen zeker niet in „zijn afbrekende arbeid"
wilde steunen. Hij kwalificeerde de me*
thode van Ds. Vr. als misleidend en min*
derwaardig en meende, dat deze het advies
niet rechtstreeks had durven vragen en het
hem daarom langs indirecte weg had ontfut*
seld. Tevens sprak hij als zïjii meening uit,
dat de kinderen, die tijdelijk de Openbare
Sdhool zouden bezoeken alleen om een Bij*
zondere te kunnen stichten, wel niet zou*
den meegeteld worden. En hij gaf het Be*
stuur van de C.N.S., waarbij ziCh dat der
Chr. U.L.O. voegde, verlof, deze bWef te
publiceeren.
Natuurlijk maakte dit hiervan gretig ge*
bruik. In de vorm van een pamflet met
als opsdhrift: Hoe ds. Vroegindeweij de
menschen voorlidht, werd de brief van
Mr. Hangelbïoek gepubliceerd met als slot
de vermaning aan de Hervormde ouders:
houdt uw kinderen dus maar op de Chr.
Scholen, want het helpt toch niets, of ge
ze al iiaar de Openbare stuurt. En zij meen*
den werkelijk, dat de Hervormden nu da*
delijk bfeikzeil zouden halen, hun plannen
iouden opgeven en zich wederom in alle on*
derdanigheid onder ,Je bevelen der Geref.
schooldictatoren zouSen sdhikkén. In hun
merkwaardige inbeelding waren, zij zelfs
van gedaddten, dat ds. Vroegindeweij hiin
nu de verzekering zou geven, dat hij djn
actie zou staken. De hoofden der scholen
schreven ingezonden stukken' in de neutrale
bladen tegen de ïvervormde schoolactie,
welke stukken zij nota bene eerst aanboden
ter plaatsing in de Kerkbode, blijkbaar in
hun zonderlinge naïveteit meenende, dat
Ds. Vr. zidh in zijn eigen blad zou laten
tegenwerken!
De houding van Mr'. Hangelbiroek in deze
zaak is evenmin geh(|.'l comme il faut ge*
weest. Door onze redkctioneele relaties we*
ten wij precies, hoe .[iet met dit advies is
gegaan. Het is op geheel eerlijke wijze aan
Mr. Hangelbroek gevraagd door een sdhool*
hoofd, die hem schreef, dat het voor een
ander bestemd was. En deze ander '(Ds.
Vr.) had over het scfc^ijven aan Mr. H. in
't geheel niet gesproken.; het bewuste hoofd
had dit geheel uit eigen initiatief gedaan.
Van ontfutselen is dus geen sprake geweest.
Mr. H. heeft zich, zelf, Gereformeerd djnde,
door de Waddinxveensche Gereformeerden
laten verleiden, in desJe schoolkwestie een
houding aan te nemen, die in strijd is met
de doelstelling van de Schoolraad. Deze
heeft in volkomen onpartijdigheid de onder*
wijsbelangen zoowel van Hervormden als
van Gereformeerden te dienen. Indien de
Schoolraad zich werkelijk tegen dergelijke
sdhoolstichtingen als te Waddinxveen, die
gegrond zijn op principe en reAt, gaat ver*
zetten, dan dienen de Hervormde Sdholen
te overwegen, wat hun te doen staat.
(Wordt vervolgd.)
De vervroeging met een uur
van den wetfehjfcen tijd zal aan*
vangen op
1 i 'I i I V il i
VRIJDAG 15 MEI 1936
De overgang geschiedt in dier
voege, dat wanneer de middel*
bare zonnetijd op den dag,
waarop de vervroeging aan*
vangt, twee uur aanwijst in den
voormiddag, het wordt geacht
te zijn drie uur op dien voor*
middag.
Donderdagavond a.s. moet men
dus de klok een uur vooruit*
draaien.
OFFICIEEL CRISISBERICHT.
TERUGLEVERING ONDERMELK.
's*Gravenhage, 8 Mei 1936.
Naar ons van bevoegde zijde wordt me*
degedeeld, zal met ingang van 10 Mei 1936
de regeling, ingevolgei welke de terugleve*
ring van ondermelk door zuivelfabTieken
aan veehouders verplidhtend! is gesteld, in
verband met de inmiddels opgetreden wijzi*
ging in de prijsverhoudingen van dit arti*
kei, voorloopig worden opgeschort.
Zulks houdt in, dat de productie van
kaas of melkproducten voorshands even*
min aan eenig beperkend voorschrift zal
zijn gebonden.
Terwijl Zaterdagavond de ge*
heele bevolking van Rome in
opgewonden stemming voor het
Palazzo Venezia wachtte, was
dé groote Fascistische Raad in
buitengewone zitting bijeen, die
slechts 10 minuten duurde.
Hierna werd een korte minister*
raad gehouden van slechts en*
kele minuten.
De Duce spreekt:
Te half elf verscheen de
duce Mussolini op het balcon
van het paleis^ door de tien*
duizenden stormachtig begroet.
Toen het stil was geworden
sprak de duce de volgende kor*
te rede uit:
„Italië heeft eindelijk zijn
Keizerrijk. Het is een fascis*
tisch Keizerrijk, omdat het on*
der het teeken van de lictoren*
bundel staat, het is Romeinsch,
omdat de jonge Italiaansche ge*
neraties er viertien jaar naar
hebben gestreefd, het is een
Rijk des Vredes, omdat Italië
voor allen de vrede wil en
slechts tot den oorlog overgaat,
indien het daartoe dioor vitale
noodzakelijkheden wordt ge*
dwongen. Het is een Rijk van
beschaving en menschelijkheid
voor hef geheel Abessijnsche
volk, in overeenstemming met
de tradities van Rome, dat de
veroverde volken altijd met zijn
eigen lot heeft verbonden.
Mussolini in zijn geliefkoosde houding bij
een zijner redevoeriingen.
Ziehier de wet, waardoor een tijdperk
van onze geschiedenis wordtafgesloten
en een nieuw geopend:
Artikel 1. De gebieden en stammen, die
tot het Abessijnsche Keizerrijk behooren,
zijn geplaatst onder de volledige souve*
reiniteit van het Italiaansche Koninkrijk.
De Koning heeft voor zich en rijn opvol*
gers de titel „Keizer van Abéssinië" aan*
genomen.
Artikel 2. Abéssinië wordt geregeerd
en vertegenwoordigd door een gouverneur
generaal, die de titel „'Onderkoning" heeft
en aan wien ook de gouverneurs van
Eritrea en Somaliland ondergesdhikt zijn.
Maarschalk Badoglio is benoemd tot gou*
verneur van Abéssinië met de titel „On*
derkoning."
Het Italiaansche volk heeft met z'ijn
bloed een Keizerrijk gesdhapen en zal het
door zijn arbeid vrudhtbaar maken. Het
zal het met de wapenen verdedigen tegen
wien ook. Legionnairs, verheft in deze
opperste zekerheid uw teekenen, Wape*
nen en harten omhoog om na vijftien
eeuwen de herrijzenis te begroeten van
het Keizerrijk op de heilige heuvelen van
Rome. Zult gij u dit waardig betoonen?"
De menigte antwoordde met een storm*
achtig: „ja!'
„Uw kreet is als een heilige eed, die
bindt voor God en menschen in leven
en dood. Zwarthemden, legionnairs, groet
den Koning!"
Met hartstodhtelïjken bijval werd deze
korte rede ontvangen. Minutenlang duurden
de ovaties. Trok dé Duce zich terug, tel*
kens weer moest hij! op het balcon terug'»
komen.
Kanonnen zetten luister bij.
Zondagvoormiddag werden in de voor*
naamste garnizoensteden van Italië 101 ka*
nonfchoten gelost, waarmee de eerste dag
van het nieuwe Italiaansche Iniperium werd
ingeluid,
Mussolini heeft Zondag de ambassadeurs
van Duitschland, Japan en Brazilië, de ge*
Zanten va;i Oostenrijk en Hongarijte en den
zaakgelastigde van Albanië, alsmede de mi*
litaire attadhé's ontvangen.
Londen geeft geen conuneniaar.
Naar de diplomatieke correspondent van
Reuter meedeelt, wordt in officieele En*
gelsche kringen geen commentaar geleverd
op het uitroepen van den Koning van Italië
tot Keizer van Abéssinië. i
Men is te Londen van meening, dat de
kS\'estie nog steeds in handen van denj
Volkenbond is en elke beslissing, de sou*
vereiniteit van Italië al dan niet te erkennen,
moet collectie! door den Bond wórden ge«
nomen. Engeland zal hierin zelfstandig han*
delen.
De nieuwe Keizer toegejuicht.
De menigte die naar de proclamatie van
den Keizer had geluisterd, begaf zich daar*
na naar het Koninklijk paleis om den nieu*
wen Ktizer toe te 'juidhen. Koning Victor
Eimanuel verscheen in groot tenue op het
balcon.
Den geheelen nacht speelden muziekk'oiip*
sen en liep men zingend door de straten,
terwijl zoeklichten langs den hemel speel*
den.
De toestand te Addis Abeba,
Vele Europeesche gezinnen, die bij het
uitbreken der onlusten uit de Abessijnsche
hoofdstad zijn gevlucht, keeren thans terug.
Zij vinden hun bezittingen vaak in treurig'
gen staat.
Nu de banken haar loketten weer heb*
ben geopend, worden deze bestormd door
de bevolking, die haar Maria Theresia*
daalders tegen Italiaansch geld wil inwis*l
selen.
Het ardhief van den negus is in slechten
toestand teruggevonden. Vrijwel alles is
door elkaar gew^orpen, terWiji vele docu*
menten verscheurd of verbbrand zijn.
De Italiaansdie! troepen ontmoeten elldasw.
De Italiaansche troepen van Noordelijk
en Zuidelijk front hebben elkaar gisteren
ontmoet te Diredawa. Een bataljon van het
46e regiment artillerie is van Addis Abeba,
komend daar aangekomen, en werd ont*
vangen door een bataljon van het 221ste
legioen zWarthemden.
Driestar: De C.DlU. en de S.D.A.P.
De schoolstrijd te Waddinxveen II.
Het Abessinlsdhc Keiïerrijik uitgeroepen.
Rede van den dictator Mussolini.
Rechtiaken Sommelsdïjk en rechtzaken Rot=
terdam'. i
Marktberichten. Lan,Ubouw»crisisberi'chten.
De ingans van 'de Zomeröjld otp 15 Mei a.s.
