www.ardikiukens.nl Verpleger eet krukels én vertelt over projecten voor aidspatiënten 'Op de Hogeweg vertelde ik de kinderen dat er vlakbij een kasteel heeft gestaan' Greet Maijer wil historie van Poortvliet levend houden Sint-Annaland verliest Wii-titel Paardenrit voor de gezelligheid Donderdag 12 mei 2011 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 5 Fredrick Omiah legt een koud verband op de enkel van Catho Laban. De Keniaan is op bezoek in Tholen om op verschillende plaatsen in Nederland uitleg te geven over de projecten die vrienden en kennissen van de Thoolse in het Oost-Afrikaanse land financieel ondersteunen. Omiah is verpleger. Hij weet hoe hij zijn gastvrouw, die een lelijke val maakte achter haar woning, verzorgen moet. Maar het is niet het doel waarvoor hij is gekomen. Hij heeft onder meer een onderhoud met b. en w. over de projecten in Nyanza die steun krijgen uit de gemeentelij ke pot voor millenniumdoelen. Armoede Smidsklokje Thools DNA Ze vindt het heel bijzonder dat ze op Tholen is komen wonen. Want zelf is ze elders opgegroeid. De vader van Greet Maijer-Goedegebuure (70) was Tholenaar en haar moeder kwam uit Scherpenisse. Voor ze met haar man Leo naar Poortvliet kwam, woonden ze in Hilversum. Daar eerde ze al haar Zeeuwse afkomst door met haar moeder dialect te spreken. „Ik wilde ook Zeeuws spre ken, maar dat ging voor geen meter. Door samen met mijn moeder te oefenen, is het wel gelukt." Hun kinderen wonen elders in het land, in Noord-Holland en Drenthe. Zij en Leo blijven hier. „Het eiland, dat heeft gewoon mijn hart." Watersnood Naam: <3r&e.t Matje)(jjcHS-de-Q^Buure Leeftijd: lOjcw Geboorteplaats: Breda Woonplaats: Poor-tv/iet Concert Ten Anker en Maartenshof Jan en Jeanne voor het eerst samen Condooms Portret Fredrick Omiah uit Kenia onder de indruk van bezoek aan Tholen Afval Tien vragen De 44-jarige Omiah werkt nu op het ministerie van gezondheidszorg in de hoofdstad Nairobi, maar be gon begin jaren negentig als eerste in Nyanza (in het westen van het land) een kliniek om aids-slacht- offers, wezen en weduwen te hel pen. Dat is ook het gebied van de projecten die vanuit Nederland worden ondersteund. En waar Ca tho Laban in 1981 Abcid Asowa Onguta ontmoette, hoofd van het ziekenhuis, waar Omiah toen ook werkte. Toen Catho in 2009 weer terug ging, werd ze in Nairobi door hem opgewacht en sindsdien zijn ze met elkaar in contact gebleven. Catho Laban: „Ik had zoveel vra gen. Die kon ik allemaal aan hem stellen. Ik heb tijdens mijn bezoek Keniancn ontmoet die minder goed zijn opgeleid. Juist omdat hij in de gezondheidszorg werkt, was het heel praktisch om met hem daar over te spreken. Hij kent de taal en weet waar de mensen behoefte aan hebben." Omiah bood aan haar op te komen halen toen ze in Nairobi landde. Hij begeleidde haar tot in de klein ste dorpjes in Nyanza. Naar projec ten voor de opvang van aidspatiën- ten en wezen. Ze kwam op plaatsen waar ze zonder de hulp van Omiah nooit zou zijn gekomen. Nu is hij te gast in Tholen. Zeven tien dagen. Zijn bezoek staat in het teken van de donoren aan de pro jecten in Nyanza. Zo sprak hij in de PKN-kerk in Halsteren voor een gezelschap van 25 belangstellen den van de zending werelddiaco- nic en ontwikkelingssamenwerking (ZWO). Maar er is ook tijd inge ruimd om Tholen en Nederland te leren kennen. Er zijn volgens Laban acht vaste donoren, anderen steunen inciden teel de projecten. Het is een druk programma voor de Keniaan. De agenda wordt bewaakt door zijn Wat ook grote invloed heeft op de verspreiding van het virus is de armoede. Als de man en vrouw voor een lan gere perioden apart leven omdat de man bijvoorbeeld naar de stad is gegaan om werk te zoeken. „Zowel de man als de vrouw lopen dan risico, behalve als ze over tuigd christen zijn en vol doende steun vinden bij hun familie." gastvrouw. Bijna elke dag is er een ontmoeting met een vertegenwoor diger van een kerk, instelling of een particulier die te maken heeft met de projecten in het westen van Ke nia waar het aidsvirus nog steeds slachtoffers maakt. Zo is hij te gast in Roosendaal bij een vertegen woordiger van Kerk in Actie van de classis in Zuid-West Nederland voor steun aan het project voor aidspreventie en ontwikkeling. Hij is onder de indruk van Tholen en Nederland. Samen, hebben ze bijna alle woonkernen op het ei land bezocht. Hij zag het smids klokje in Oud-Vossemeer en de plek waar het huis van de familie Roosevelt heeft gestaan. De oudste zuster van Catho Labans vader woonde er. Ze was getrouwd met dokter Jekcl. Hij zag de haven waar het veer tus sen Oud- en Nieuw-Vossemeer voer. In Sint-Annaland gingen ze langs de Schutse waar haar vader gewoond heeft. Omiah is op de schorren geweest waar de lamsoor en zeekraal groeit. In Stavenisse naar de Noorse woningen, naar de toren met het watermerk die de hoogte van de vloed aangeeft tij dens de Ramp in 1953. Bij Gorishoek in Scherpenisse be keken ze de werkzaamheden aan de zeedijk die er versterkt worden. En hij maakte verschillende tochtjes op de fiets die hij te leen kreeg van Rinus Laban. Onder meer naar de Oesterdam waar hij even pootje baadde en het verschil in tempera tuur voelde met die van de Indische Oceaan. Bij Poortvliet hielden ze halt langs de Kruytenburgseweg waar de tulpen in bloei stonden: „Het was één tapijt, één zee van ro de bloemen." En hij at zelfs kru- kels met krentenbrood. Omiah is bekend met hel eten van zeepro ducten. Voor zijn werk reisde hij eerder al naar Maleisië en Zanzibar waar hij behalve vis, schaaldieren at. Het Victoriameer kent ook wel een variant van de alikruik, maar de Afrikanen eten de slakjes niet vanwege de ziekte bilharzia die het kan overbrengen. Bilharzia kan op lange termijn schade toebrengen aan lever, blaas, nieren en herse nen. Ze bezochten Noordcloos in de Al- blasserwaard waar familie van La ban ligt begraven. Ze namen daar een kijkje op een melkveebedrijf met 100 koeien. Het duurt twee uur voordat ze gemolken zijn. Ook dat Diversiteit, authenticiteit en kwaliteit. Op basis van die drie principes onderzoekt de gemeente Tholen het DNA van Tholen in opdracht van de provincie Zeeland. Foto's, voorwerpen en verhalen zijn hulpmiddelen om de kwalitei ten en kenmerken per Thoolse plaats te bepalen. Daar voor worden twee bijeenkomsten georganiseerd met in woners en andere 'Tholenkenners', in totaal zo'n 30 personen. Wij vragen enkelen van hen in diverse verhalen naar hun 'Tholengevoel'. Eigenlijk zijn ze bij toeval in Poort vliet terecht gekomen. Daar stond een huis dat hen paste in 1984. Aan de Hogeweg. Nu ze wat ouder zijn, hebben ze een wat kleiner stekje op gezocht in het dorp. Ze wonen sinds 2005 aan de Bernhardstraat. Zo heb ben ze ervaren hoe het is om 'buiten' te wonen en weten ze nu hoe het voelt om in het dorp, tussen de men sen, te wonen. „Toen ik buitenaf woonde, dacht ik dal het een geslo ten dorp was. Maar ik merk nu dat het juist een heel sociaal dorp is. Er is een heel actief verenigingsleven en dat schept toch een band." Zelf doet Greet daar ook aan mee. Ze is lid van de plattelandsvrouwenver- cniging en doet vrijwilligerswerk bij de open tafel (warme maaltijden) in woonzorgcentrum Poorthove. Ze kende al best wat mensen voor ze naar Tholen kwam, ze had er al fami lie wonen, maar nu kent ze er heel veel. Mede door haar werk bij Om roep Tholen. Ze heeft 15 jaar lang ra dio gemaakt. „Door de omroep ken ik alle dorpen van het eiland. Maar ook veel mensen kennen mij. Als ik bijvoorbeeld in Stavenisse kwam met mijn kleinkinderen, was er altijd wel iemand die mij herkende." Ze is zich in de loop der jaren meer gaan hechten aan haar woonplaats, maar Greet is toch al iemand met een open vizier, die alles meer als één geheel ziet. „Ik ben niet perse gebakken aan Poortvliet, maar om dat ik hier al zolang woon, denk ik ja, nu wil ik hier ook wel blijven." Op de DNA-bijeenko/nst - waarvoor ze overigens werd uitgenodigd door dorpsgenoot Erna Stolk, die nu in haar oude huis woont - hoorde ze ie mand zeggen dat die absoluut niet in een ander dorp wil wonen. „Dat vind ik raar. Het is toch een eiland: je komt toch allemaal van hier?" Gr eet gaat zelfs een stapje verder: „Ik voel me niet alleen op Tholen thuis, maar eigenlijk in heel Zeeland." Ze zou wel gids kunnen zijn om mensen door de provincie te leiden. Ook op het eigen eiland. „Daar heb ik over nagedacht, maar dan had ik twintig jaar jonger moeten zijn." Toch heeft ze al heel wat mensen rondgeleid door de omgeving, zoals vrienden en familie. „Met de klein kinderen (ze zijn nu niet meer klein, - red.) ging ik altijd naar de dijk. Dan namen we een stok mee met een touwtje eraan en keken we wat we konden vangen: een krabbetje of een visje. Of we reden door de pol der en keken welke gewassen er op het land stonden. Ook vertelde ik over de ramp op plekken waar het water was geweest. Bijvoorbeeld als je bij Strijenham de dijk afkomt. Dan kun je zien: hier is ook water geweest." De bezienswaardigheden in de buurt wil Greet graag aan de mensen to nen, zoals het gemaal van Kees Sla- Het klassieke Kurios klarinetkwar tet brengt op 19 mei een klassiek programma ten gehore in twee Thoolse locaties van SVRZ. Om half drie treedt het kwartet op in Ten Anker in Tholen en 's avonds om half acht in Maartenshof in Sint-Maartensdijk. Het Kurios kla rinetkwartet bestaat uit Judith van der Plas, Boukje Musch, Tineke van der Meulen en Peter Koetsveld. Ze brengen een gevarieerd klassiek programma met werken van o.a. Albinoni, Mozart, Rimsky-Korsak- ov, Patrick Hiketick en Scott Joplin. Het kwartet is reeds negen jaar ac tief en biedt een afwisselend pro gramma uit de hele muziekgeschie denis van de Renaissance tot de modernen, waarbij de jazzinvloe- den niet vergeten worden. Tevens zijn twee composities voor hen ge componeerd. De concerten zijn in nauwe samenwerking met Stichting Muziek In Huis (SMIH) georgani seerd. SMIH verzorgt klassieke ka mermuziekconcerten in zorgcentra op het niveau van reguliere concert zalen. In samenwerking met het personeel en de vrijwilligers op de locaties brengt SMIH met een groot aantal kamcrmuziekensembles de sfeer van de concertzaal naar de mensen toe, die zelf niet meer zo mobiel zijn. Ze hebben hun titel niet kunnen prolongeren. De 17 spelers in het team van bibliotheek Sint-Anna land hebben de online wedstrijd Mario kart verloren van bibliotheek Kapel le. Daarmee werd het team gedeeld tweede met de bibliothe ken 's-Gravenpolder en Heinkens- zand. Het was vorige week woens dag de tweede keer dat BibliOos- terschelde een wedstrijd op de Wii- spelcomputer organiseerde. De vo rige editie werd gewonnen door het team, met andere samenstelling, van Sint-Annaland. Iedere biblio theek werd vertegenwoordigd door een team van scholieren, die voor deelname benaderd waren via de zogenaamde Skoolzones van de ge noemde bibliotheken. De 'Wii-bat- tle' was een afvalrace. In drie ron des speelden de beste spelers uit elke ronde tegen elkaar. De beste spelers in Sint-Annaland waren Carlos van 't Hof, Robin van 't Hof en Sabine Verwijs. Kunstenaars Jeanne en Jan Keitele- rij gaan voor het eerst samen expo seren. Het echtpaar uit Tholen doet dat vanaf 16 mei een maand lang in het gemeentehuis. Jeanne toont aquarellen en werken van papier en Jan exposeert sculpturen in diverse steensoorten. Jeanne Keltelerij is al tijd op zoek naar de mogelijkheden van diverse materialen en ontleent inspiratie aan de verhalen die men sen haar vertellen. Jan Kettelerij maakt als beeldend kunstenaar ab stract ruimtelijk werk. In zijn objec ten is het landschap, en met name het Zeeuwse, voor hem een oneindi ge inspiratiebron. Paardenliefhebbers kunnen op 28 mei meerijden met een gezellig- heidsrit over Tholen, georganiseerd door Karin Dullaart, Jolanda Breu- re, Ko Brooijmans en Jaap de Boer. Ruiters, amazones en aanspannin gen kunnen hieraan meedoen, maar ook paardenvrienden kunnen mee rijden op één van de wagens. Geïn teresseerden kunnen zich vóór 21 mei opgeven via breure85@zon net.nl of 06-55804125 met vermel ding van het aantal deelnemers. Menners worden verzocht ook door te geven voor hoeveel perso nen zij plek hebben. De start- en eindlocatie is bij de familie Breure aan de Vierde Dijk 6 in Sint-Maar tensdijk. Daar worden de deelne mers vanaf half tien 's morgens ontvangen met een kop koffie en een bolus. De stoet vertrekt om half elf en na 13 kilometer kan het zelf meegebrachte lunchpakket ge nuttigd worden aan de Hikseweg 14 in Oud-Vossemeer. Na een uur pauze wordt de weg vervolgd en na tien kilometer is het eindpunt be reikt, waar nog wordt nagepraat onder het genot van een aperitief. Er wordt inschrijfgeld gevraagd en berijders wordt verzocht een cap op te zetten. Overal waar ze komt, neemt Greet schelpen mee. Als ze langs de zeedijk ten zuiden van Poortvliet wandelt, zijn dat meestal oesterschelpen. Advertentie I.M. gen hadden betrekking op de ver spreiding van aids. Uit de antwoor den blijkt dat het een hardnekkige kwesties is. Zo vroeg ze wat een stel elkaar belooft als ze in het hu welijk treden. Van de tien antwoor den is deze het langst. Het geeft meteen weer dat het probleem niet* een-lwee-drie is op te lossen. Omiah beschrijft officiële en niet- officiële huwelijken. Onder de eer ste categorie hoort het christelijke huwelijk in de kerk. Dat is geba seerd om een monogame relatie: man en vrouw. In het traditionele huwelijk zijn de families van beide partners bepalend. Zij moeten het met elkaar eens zijn over de bruid schat die door de familie van de jongen betaald moet worden aan de familie van het meisje. Er worden geen beloften gedaan als het stel samen gaan wonen. De meeste mannen trouwen meerder vrouwen, slechts weinigen beperken zich tot één vrouw. En dan is er volgens Omiah nog een mengvorm. Het stel trouwt volgens de traditie en gaat later naar de kerk om het te beves tigen, maar dan heeft de man soms al meerdere vrouwen. In dit geval mag de vrouw - in de Anglicaanse kerk- ter communie gaan, maar de man niet. Maar dit kan van district tot district variëren. Volgens Omiah is een van de be langrijkste oorzaken dat stellen gaan samenwonen en later weer uit elkaar gaan omdat er geen officieel noch een traditioneel huwelijk is gesloten. Als beide families het eens worden, kan er een huwelijk uit volgen, zo niet dan gaat het stel vaak uit elkaar. En dat is volgens Omiah het moment dat mensen be smet raken als een van de partners was geïnfecteerd en nieuwe relaties aangaat. „Dat verklaart waarom het hiv-virus zich zo snel verspreidt." Ook het vasthouden aan tradities bevordert de verspreiding van het virus. Als de echtgenote overlijdt, dan wordt de weduwe toegewezen aan een familielid van de overleden man. Als deze vrouw geïnfecteerd is, dan besmet ze haar nieuwe part ner of andersom. „Voorheen maar ook nu overwegen mensen niet om een hiv-test te doen. En het gebuik van condooms is lang niet overal geaccepteerd." De vragen die Laban stelde, komen tijdens het bezoek op een of andere manier weer aan de orde als Omiah over de projecten vertelt. In Tholen liepen Omiah en Laban in de Verbrandestraat tegen Jules Thannhauser van de Thoolse amateur kunstschilders aan. Hij maakte een foto van Fred rick en schilderde er een portret van. Omiak bezocht de Secretaris Labanstraat in de nieuwe wijk Stadszicht, de straat is vernoemd naar de vader van de gastvrouw. dorp komen. Die zorgt dat de kan nen met bier worden gevuld en dat er worst en eieren zijn. Ik vind het leuk dat juist mijn man, die niet van hier komt, in dat gilde mocht." Ove rigens heeft Leo er wel even over moeten nadenken, want hij drinkt geen alcohol. Greet heeft de traditie van het Clo- veniersgilde ook willen aangeven tijdens de DN A-bijeenkomst. „Maar dat kwam eigenlijk niet naar voren, want het was de bedoeling dat je het over je eigen dorp had." Ze nam een pot zelfgemaakte advo caat mee en een stamper om het te maken. „Het is niet typisch Zeeuws, maar voor mij wel, want ik heb het hier geleerd." Zoals alle anderen die we spreken voor deze DNA-serie, vindt ook Greet dat haar dorp echt wel wat te bieden heeft, zowel voor toeristen, maar ook voor bewoners. „Die mooie kerk die we hier hebben in het centrum, en wat dacht je van Bouman-Potter. Ik ben er best trots op dat die het zo goed doet, en dat voor zo'n klein dorpje. En ze zeg gen wel dat alle winkels weg zijn, maar we hebben een hartstikke goe de slager en een kruidenier. We heb ben een Bed Breakfast er) wat zeg je van de landschapscamping? En op de Hogeweg kun je 's zomers heerlijke kersen kopen." Fredrick Omiah op de fiets voor de woning van Catho Laban aan de Ten Ankerweg in Tholen. maakt indruk op Omiah. Hij heeft thuis in het dorp in Horna Bay-district, vijf koeien, maar geen van deze beesten geeft melk. Hij zou wel twee tot drie Friese melk koeien willen aanschaffen. Omiah werkt dan wel op het ministerie, de meeste Afrikanen blijven ook boer en bezitten in hun geboortestreek meestal een lapje grond waar ze vee houden of gewassen verbou wen. Omiah is getrouwd met Gladys (45), ook een verpleegkundige die hij leerde kennen tijdens zijn stu die. Ook zij werkt in Nairobi. Ze hebben drie kinderen van 17, 14 en 13 jaar, twee dochters en een zoon die op kostscholen zitten. Thuis houden ze drie schapen, twee gei ten, twee eenden, twee ganzen, kippen én een hond, vertelt hij. Met een uitstapje naar Zutphen doorkruiste hij Nederland. Van de klei via de zangronden door het ri vierenlandschap. „Ik heb veel ge zien. Ik ben erg onder de indruk van de natuur en het landschap en van de infrastructuur van wegen en vaarwegen. En hoe jullie met res pect omgaan met je omgeving. Al les wordt goed onderhouden. Of het nu gaat om het landschap, kan toorgebouwen of industriegebie den. Maar ook hoe jullie huishou delijk afval verwijderen. Daar kunnen wij nog een hoop van le ren." Een van de projecten in Nyanza is de bouw van een middelbare school. Drie jaar geleden is daar mee begonnen. Er zitten 80 leerlin gen op met één betaalde onderwij zer en zes vrijwillige leerkrachten. „Dat zijn studenten die naar de universiteit gaan of die stage lo pen." Er zijn vier klassen, maar een wordt gebruikt als lerarenkamer waar ook het hoofd van de school zetelt. „Die moet nu gaan verhui zen om het lokaal voor de leerlin gen te kunnen benutten. Daarom moet er een extra ruimte komen." De school kan niet beschikken over stroom. Er zijn ook nog geen proeflokalen voor natuurkunde en de sanitaire voorzieningen zijn nog niet optimaal. Daar is nu een plan voor gemaakt. Er wordt naar geld gezocht. „Onderwijs is belangrijk, het is een investering in de toe komst van jonge mensen." Omiah zelf verhuisde in 2007 naar Nairobi waar hij zich op het minis terie ging bezig houden met de bi laterale banden op het gebied van de gezondheidszorg. Tussen Afrika en Europa en de WHO, de wereld gezondheidsorganisatie. Hoe de hulp te stroomlijnen, op elkaar af te stemmen. Hij was ook betrokken met het aantrekken van Cubaanse artsen. „Cuba heeft heel veel art sen. Wij niet, vooral na de ge weldigheden in 2007 hebben wc ons moeten richten op het handha ven van de vrede. Cuba had voor 2008 al artsen aan Venezuela en Nigeria toegewezen. We moeten nog vijf jaar wachten." Een maand geleden werd hij over geplaatst naar een andere afdeling. Die van migratie. „Het probleem is dat de laatste 10 tot 15 jaar in bij voorbeeld Engeland veel Keniaan- se verpleegster zijn gaan werken in de ouderenzorg. Er zijn speciale bureaus die verpleegkundigen wer ven. Het is niet ethisch. Met de WHO en de landen die aangesloten zijn in de Commonwealth (Ver enigd Koninkrijk en de voormalige koloniën -red.) voeren we bespre kingen over hoe we daar mee om moeten gaan. Mensen zijn wel vrij om te gaan werken waar ze willen, maar wij willen dat ze zich ook in zetten in ons eigen land. We probe ren met andere landen in Afrika de condities voor medisch personeel te verbeteren zodat het aantrekke lijk wordt on) in het land zelf te blijven werken of bij terugkomst als vrijwilliger het systeem mee te helpen verbeteren." Catho Laban heeft veel baat bij de kennis van Omiah over de projec ten. Laban probeert er achter te komen waarom de bewoners van het dis trict zo makkelijk besmet raken met het hiv-virus. Via e-mail stelde ze vorig jaar tien vragen die Omiah uitgebreid beantwoordde. Alle vra- ger, maar ook de Weihock. „De grond, is daar anders in dan de rest van Poortvliet. Er is andere begroei ing." Ook al kun je het nu niet meer zien. de sporen van de historie in het landschap, zoals de vroegere aan wezigheid van een kasteel, spreken Greet aan. „Toen we nog op de Ho geweg woonden, vertelde ik de kleinkinderen dat er vlakbij een kasteel had gestaan waar een graaf en gravin woonden. Ik liet ze boven uit het raam kijken en net doen als of ze dan vanuit hun kasteel over het landschap uitkeken." Ze was dan ook enthousiast toen er vorig jaar .archeologische opgravingen werden gedaan tussen de Postweg en de Hogeweg, vlakbij haar oude woning. Maar het zijn wel de mensen die de geschiedenis levend houden, vindt ze. „De dingen die ik van het dorp weet, hoor ik van de mensen die hier wonen." Zo hoorde Greet tij dens haar werk voor de omroep dat op het stuk grond naast Budclpack vroeger de zieke varkens werden begraven. „Mensen van hier vinden dat gewoon, maar ik vind het bij zonder." Greet en haar man Leo komen wel iswaar 'van buiten', maar zijn - kun je wel zeggen - volledig geïnte greerd in hun omgeving. Dat begon al toen Greet ter plaatse bij verpak kingsbedrijf Budelpack ging wer ken als operator, nadat ze in Poort vliet kwam wonen. En Leo is al heel lang lid van de Anbo, maar ook knaap geweest bij het Cloveniersgil- dc in Scherpenisse, een club waar je niet zomaar bijkomt als buitenstaan der. „De knaap mag van buiten het

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 2011 | | pagina 5