Varkenshouder
moet afzet mest
tevoren regelen
Knutselaar P. van Meel
bouwt hervormde kerk na
Jos en Peter Sprenkels uit Zuid-Afrika in smalstad
Alcoholcontrole
één keer raak
Tholen blijft
zich inzetten
voor telefoon
St. Philipsland
Donderdag 26 mei 1994
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
3
De nieuwe Zuid-Afrikaanse vlag hangt aan de muur in de
woonkamer. De kleuren zijn nog helder. Geduldig leggen
de broers Jos en Peter Sprenkel uit waar de kleuren voor
staan: zwart voor de mensen, geel en groen voor de rijk
dommen van het land, twee witten banen voor de vrede.
En één rode voor al het bloedvergieten. Het blauw staat
voor de altijd blauwe lucht boven Zuid-Afrika. In Sint-
Maartensdijk koesteren beiden de nieuwe vlag als een
kleinood. Ze zijn opgegroeid met de apartheid maar nu
bestaat het systeem niet meer. En de vlag is het symbool
voor een nieuwe toekomst van het land. De broers heb
ben er vertrouwen in.
Militaire experts
Handicap
Toerisme
Tafelkleedje
De huizen die in de toe
komst in Oud-Vossemeer
ten noorden van de Hof
straat en ten oosten van de
Willem van Beierenstraat
gebouwd worden, moeten
verder van het fruitteeltbe-
drijf van D. Tange komen
dan de gemeente Tholen
had gewild. Gedeputeerde
staten verlenen om die
reden geen goedkeuring
aan een deel van de tweede
herziening van het bestem
mingsplan Kom Oud-Vos-
semeer. Het gaat om drie
van de zestig geplande hui
zen.
Stouten: Landbouw waarschuwde in 1990 al Winkels
Hoechst
Vossemeerder stopt zeshonderd uren in miniatuur
Zeshonderd uren heeft hij
er sinds september aan
gewerkt. De preekstoel,
bijvoorbeeld, moest twee
keer opnieuw voor hij pas
te. Maar nu staat de Oud-
Vossemeerse hervormde
kerk - op schaal - te pron
ken in de woning van de
67-jarige Piet van Meel. De
modelbouwer exposeert
zaterdag op de Speelmans
platen tijdens de Thoolse
Dag.
CNV vreest meerkosten
Triplex
Ontslagen
Draaiorgels
Kunstenaar
4
i
Peter (links) en Jos Sprenkels met de nieuwe Zuid-Afrikaanse vlag voor hun huis in de Cornelis Vermuydenstraat.
Als je als kind opgroeit met
apartheid, weetje niet beter
Ver weg van hun geboorteland vol
gen ze de ontwikkelingen op de
voet. Meestal via ITN en BBC. De
Nederlandse media zijn volgens hen
te veel ANC-gekleurd. Op de dag
van de verkiezingen gingen ze naar
de Zuid-Afrikaanse ambassade in
Den Haag. Drieëneenhalf uur ston
den ze in de rij. "Wat een verschil.
Er waren maar twee politie-agenten.
In Zuid-Afrika stonden gepantserde
legervoeruigen bij de stembureaus,"
zegt de 19-jarige Peter.
Die spanning, die missen ze hier wel
een beetje. Ze waren er zo aan
gewend. Aan de bommeldingen.
Aan de bewaking op school. Aan de
ontruiming van de school. Of van
winkels. Dan renden er ineens men
sen de straat op. Soms was het echt,
soms was het vals. Je wist het maar
nooit. Jos (22) merkte het bij zijn
vertrek op het vliegveld in Johan
nesburg toen hij twee jaar geleden
naar Nederland kwam om te stude
ren: "Nog voor de incheckbalie was
Bij verschillende alcoholcontroles
heeft de politie maar één keer een
automobilist aangetroffen die onder
invloed achter het stuur zat. De
Thoolse politie zegt daarover 'zeer
tevreden' te zijn. Van dinsdag- op
woensdagavond werd op diverse
plaatsen gecontroleerd, maar geen
van de aangehouden bestuurders
had te diep in het glaasje gekeken.
Zaterdagavond omstreeks zeven uur
werd een 20-jarige inwoner uit St.
Maartensdijk onder invloed van
alcohol rijdend aangehouden op de
Bebouwdendam in Tholen. Dit
gebeurde na een tip. Op het politie
bureau bleek de uitslag 535 ugl
(ongeveer 1.2 promille) te zijn.
Tegen de bestuurder werd proces
verbaal opgemaakt.
In de nacht van Eerste op Tweede
Pinksterdag werd aan de Grindweg
in Tholen een staande controle
gehouden tussen 1.45 en 2.15 uur.
Van de tien bestuurders die werden
gecontroleerd, bleek er niemand in
overtreding te zijn.
Diefstal tankpasjes. Een 27-jarige
man uit Sprundel en een 22-jarige
vrouw uit Roosendaal zijn door de
politie van het Oosterscheldebekken
klem gereden en aangehouden op de
rijksweg A58. Zij hadden tankpasjes
bij particulieren gestolen en bij ver
schillende stations getankt, waar
door de oorspronkelijke bezitters
werden benadeeld. Beide verdach
ten zijn in verzekering gesteld.
al het glas kogelvrij. En dan moest je
nog door twee metaalscanners."
Toen hij er vorig jaar terugkwam
waren de strenge veiligheidsmaatre
gelen versoepeld. "Het was net zoals
op Schiphol. Dan besef je dat er veel
veranderd is. Dat kwam door de
erkenning van het ANC en andere
groepen. Ze waren niet langer meer
illegaal." Peter vertelt dat er vooral
tussen 1985 en 1989 een gespannen
sfeer heerste. Toen de sirene op
school begon te loeien en via de
intercom werd gezegd dat alle leer
lingen naar buiten moesten gaan.
"Iedereen dacht aan een oefening.
Maar de politie kwam met zeven
honden naar binnen om naar een
bom te zoeken. Het was wel degelijk
een echte ontruiming."
Gevaarlijk waren de kleefmijnen die
in restaurants tot ontploffing konden
komen of die in de bloembakken
van het winkelcentrum in Kaapstad
tussen de wortels van de planten
werden verstopt. "We werden er
attent op gemaakt en geleerd ze te
herkennen. In het begin ben je voor
zichtig. Dan hoorde je weer op de
radio dat er acht of negen mensen
doodgeschoten waren. Je gaat door
met leven."
De veranderingen hadden volgens
Peter eerder plaats kunnen vinden
als de regering niet zo bang was
geweest voor het geweld van
extreem-rechts. "Dat is een kleine
minderheid maar heel goed opge
leid. Allemaal militaire experts die
getraind waren voor de oorlog in
Angola. Het is de regering haar
eigen schuld geweest."
Jos maakte op een zeer speciale
manier mee wat apartheid is. Hij zat
in Pretoria op een school voor
slechtzienden. Toen hij naar een
school voor blinden moest kon hij
alleen maar terecht op een instituut
voor blanken in Worcester, 1400
kilometer naar het zuidwesten, in de
buurt van Kaapstad. Het hele gezin
verhuisde in 1985 mee terwijl er net
een school voor blinden alleen voor
zwarten was geopend vlakbij Preto
ria. "Daar mocht ik weer niet naar
toe. Apartheid werkt naar twee kan
ten."
Het was niet vanzelfsprekend dat hij
in Smerdiek zou komen te wonen.
"Ik kon op een school in Roosendaal
terecht. Van hieruit had ik een goed
afspringpunt maar ik werd afgewe
zen. Dan sta je hier met al je spul
len." Jos kreeg in totaal acht afwij
zingen vanwege zijn handicap. Ook
in Nijmegen kon hij uiteindelijk niet
terecht op de faculteit informatica.
"Alles was rond. Ik had er al een
kamer maar vanwege de sancties
tegen Zuid-Afrika had ik een Neder
lands taaldiploma nodig."
Nu doet hij communicatieweten
schappen aan de Hogeschool Mid
den Nederland in Utrecht.
Peter:"Je bent opgegroeid met apart
heid. Als kleine jongen wist je niet
beter. Pas op de middelbare school
begint dat te veranderen. Voor mij
was dat rond 1990. Dan begin je ook
dingen van de andere kant te zien. Je
zag dat dp wet niet altijd recht was."
Jos:"Je was gewend aan de bordjes
alleen voor blanken. Maar die wer
den halverwege de jaren tachtig ver
wijderd.
Als je op school gekleurde vrienden
wilde hebben, moest je daar voor
knokken. Mensen zijn twee genera
ties lang van elkaar vervreemd. Vijf
tig jaar is er uitsluitend aan opbouw
van de blanke gemeenschap
gewerkt. De zwarten waren de sla
ven."
Peter is optimistisch over de toe
komst van Zuid-Afrika.
"Het is een grote open markt. We
moeten nu samen van de grond af
beginnen. Eerst vochten de groepen
tegen elkaar, nu moeten ze gaan
samenwerken."
Hij kwam in december naar Neder
land en wil naar de school voor toe
risme in Breda. Peter volgt nu nog
een intensieve cursus Nederlands
voor anderstaligen. Toeristisch ge
zien heeft het land volgens hem veel
te bieden. In de keuken en in de
gang hangen plaatjes met wilde die
ren en landschappen uit zijn land.
Volgens Jos zal de economie aan
trekken. "Zuid-Afrika heeft een goe
de infrastructuur. Het is uitermate
geïndustrialiseerd, een eerste we
reldland in de derde wereld. Veel
bedrijven zullen daarvan profite
ren."
Jos en Peter hebben de Nederlandse
en Zuid-Afrikaanse nationaliteit.
Hun vader trok in 1953 met zijn
ouders uit Rotterdam naar Zuid-
Afrika. Hun moeder, Corrie Koop
man als verpleegster in 1969 uit
Sint-Maartensdijk. Opa en oma
Koopman wonen in de smalstad,
oom en tantes, nichtjes en neefjes
allemaal vlakbij. De tuin voor het
huis is bijna helemaal betegeld.
Voor tuinieren hebben ze niet veel
tijd. Het reizen naar school en terug
duurt lang en opa is te oud om de
tuin bij te houden.
De vlag is voor Jos een symbool van
blijheid. De broers kochten er twee,
voor als ieders zijns weegs gaat. De
grootste exemplaren nog wel.
"Omdat ik zo trots ben op het nieu
we Zuid-Afrika."
Voor de vlag zoeken ze nog een
'vlagpaal'. Jos:"Dan gaan we hem
elke morgen hijsen en het volkslied
zingen,"lacht hij. Peter:"Maar we
kunnen hem ook als tafelkleedje
gebruiken."
Daar kwamen de varkens ter sprake
toen gespreksleider G. de Kaper de
stelling poneerde: globale bestem
mingsplannen genieten de voorkeur.
"Ze zijn dermate globaal dat er nu
varkenshouderijen kunnen komen",
gooide statenlid mevrouw H. Pol
derman de knuppel in het hoender
hok. Raadslid G.J. Hoek wil de boel
in het buitengebied niet te star
maken. "Bedrijven moeten kunnen
inspelen op veranderingen; een
bestaand agrarisch bedrijf moet er
een tweede tak bij kunnen nemen",
zei hij. Mevrouw E. Frigge vond dat
er voorwaarden gesteld moeten wor
den.
Mevrouw Polderman haalde er de
fosfaatnorm bij. "Als we meer var
kens binnenhalen, komt er meer
mest en zal er dus minder kunstmest
gebruikt moeten worden om binnen
de voorgeschreven hoeveelheid fos
faat te blijven." Zowel Hoek als
Stouten probeerden haar er, tever
geefs, van te overtuigen dat er door
landelijke regels al veel wordt
gestuurd. "Een mesterij die zich hier
wil vestigen, moet de afzet van zijn
mest al geregeld hebben. Anders
mag hij niet eens komen", zei Hoek.
Hij vuide aan dat boeren die dierlij
ke mest gaan gebruiken, automa
tisch minder kunstmest zullen
strooien. "Nu betrekken boeren de
mest uit Oost-Brabant, maar als de
mesterijen naar hier komen, zullen
ze het dichterbij huis kopen want dat
is goedkoper", probeerde Stouten.
Maar mevrouw Polderman schudde
het hoofd. "In Den Haag stond Zee
land nog bekend als een provincie
die mest kan opnemen, maar we zit
ten vol. En we moeten geen export
provincie worden."
Stouten trok een parallel naar het
bedrijfsleven. "Alle kunstmest die
de fabriek in Sas van Gent produ
ceert, wordt toch ook niet in Zeeland
gebruikt. Waarom zou dat dan wél
met alle dierlijke mest moeten?
Bedrijven als Hoechst en Dow heb
ben de Zeeuwen ook niet zelf nodig,
behalve voor de werkgelegenheid.
Maar de mesterijen brengen even
eens werkgelegenheid mee." De
gemeente moet slechts bijsturen,
niet het buitengebied dichtgooien
voor ontwikkelingen, vond Stouten.
"Als je geen nieuwe mesterijen wil
toelaten in het Thoolse landschap,
moet je ook geen nieuwe woonwij
ken meer plannen."
Terugkomend op de regels in
bestemmingsplannen zei Hoek dat
die, gezien de vele aanvragen die de
gemeente krijgt voor afwijkingen,
toch iets globaler zouden moeten
zijn. "Wij zijn bijna de enige partij
die daarvoor kiest", merkte
mevrouw Polderman op.
Pratend over het plannen van woon
wijken merkte G. de Kaper op, dat
daarin nooit winkels zijn opgeno
men. "Dat is in bestemmingsplannen
zo geregeld, maar ik ben het daar
niet mee eens", zei raadslid Hoek.
Versluijs was het met hem eens:
"Als winkels verder weg zijn, pak
ken mensen de auto. En dat is weer
slecht voor het mileu." Hoek
bepleitte een goede bereikbaarheid
van winkels voor de auto. "Anders
gaan mensen simpelweg naar Hal
steren", meende mevrouw Polder
man.
Volgens raadslid J. van den Heuvel
kan het niet uitblijven dat er in het
nieuwe uitbreidingsplan van Tho-
len-stad een winkel komt. Tot nu toe
zijn die in de oude stadskern gecon
centreerd (met uitzondering van
Albert Heijn - red.). Dat de C-1000
van de Eendrachtsweg naar de hoek
Ten Ankerweg/Jan van Bloisstraat
wil, zag Van den Heuvel niet zitten.
"Het gebouw is niet vrij, maar
bovendien is een winkel daar,
gezien de drukte met schoolkinde
ren, niet wenselijk." Hem leken de
hallen van Schot aan de Postweg een
praktische oplossing. In verband
met geluidszones om woonwijken
kan dat bedrijf in de toekomst wei
eens een probleem worden, veron
derstelde het raadslid.
De Kaper bekritiseerde nog de
manier van het aanleggen van
wegen in woonwijken. "Dat lijken
hier op Tholen wel racebanen."
Mevrouw Frigge vond de wijk Rode
Schouw in Halsteren een voorbeeld
van hoe het een stuk beter kan.
Het gemeentebestuur van Tholen
blijft zich inzetten voor eenzelfde
netnummer voor St. Philipsland als
voor het gehele eiland Tholen. Dit
met het oog op de gemeentelijke
herindeling per 1 januari a.s. waar
door ook inwoners van St. Philips
land lokaal met o.a. het gemeente
huis in St. Maartensdijk zouden
kunnen bellen. Naar aanleiding van
eerdere klachten over de aparte net
nummer-indeling van St. Philips
land heeft .PTT Telecom in een brief
aan de gemeente Tholen laten
weten, dat alleen via een 'kostbare
wijziging' één netnummer voor heel
Tholen en St. Philipsland mogelijk
is. B. en w. leggen zich daar niet bij
neer en hebben burgemeester Van
der Munnik opdracht gegeven om
een gesprek met PTT Telecom te
gaan voeren over deze zaak.
"PTT Telecom is bij de uitwerking
van het nieuwe nummerplan uitge
gaan van de huidige structuur van
het net. Dit houdt in, dat de onderde
len die het telefoonnet vormen (cen
trales, kabels, straalverbindingen,
e.d.) volgens een bepaald patroon
per gebied (sector) zijn verbonden.
Deze structuur is bepalend voor de
tarifering en wijzigt niet door het
nieuwe nummerplan. Voor PTT
Telecom stond vanaf het begin vast,
dat de wijziging van de telefoon
nummers voor de klanten tariefneu
traal zou moeten plaatsvinden. Dat
wil zeggen, dat het bellen van de ene
plaats naar de andere in de nieuwe
situatie tegen hetzelfde tarief
gebeurt als in de oude situatie. Ook
door het ministerie van verkeer en
waterstaat is dit punt onderschreven.
De nieuwe netnummergebieden zijn
volgens dit principe ingedeeld. Het
verzoek voor eenzelfde netnummer
voor St. Philipsland als voor Tholen
zou dan ook niet alleen ingrijpende
en kostbare wijziging in de infra
structuur vergen, ook zouden wij het
principe van tariefneutraliteit los
moeten laten. U begrijpt, dat dit niet
mogelijk is", aldus PTT Telecom in
de brief aan de gemeente Tholen.
Het CNV ondersteunt de actie van
de gemeente Tholen. "Het feit dat
St. Philipsland per 10 oktober 1995
met het netnummer verbonden
wordt aan Steenbergen, staat haaks
op het integreren van St. Philipsland
in de gemeente Tholen. Deze inde
ling maakt telefonische contacten
met de nutsvoorzieningen, het
gemeentelijk apparaat en het
arbeidsbureau in St. Maartensdijk
extra duur. Temeer, daar deze con
tacten grotendeels overdag plaats
vinden. Dit geldt in mindere mate
ook voorde familiaire contacten. En
hoewel deze vaak 's avonds plaats
vinden, zullen ze in deze constructie
toch tot hogere kosten leiden."
Het CNV wil dat St. Philipsland, dat
anders netnummer 0167 zou krij
gen, alsnog wordt ingedeeld bij
Tholen en ook netnummer 0166 toe
gekend wordt. Anders pleit het CNV
voor één tarief-regio of een finan
ciële tegemoetkoming aan de St.
Philipslandse telefoonabonnees om
de meerprijs na 10 oktober 1995 te
beperken. "In onze beleving kunnen
de kosten voor modernisering van
het telefoonnet en de aanzet tot
Europese standaardisering niet afge
wenteld worden op de klanten",
aldus het CNV in brieven aan PTT
Telecom en de gemeente Tholen.
"Ik vind het een prachtig mooi
gebouw", zegt de Vossemeerder
over de echte kerk. Toen hij van
iemand bouwtekeningen op schaal
kreeg, rees bij hem de gedachte om
het monument na te maken. Maar
van het interieur had Van Meel
niets, hij moest improviseren. "Het
aantal banken klopt bijvoorbeeld
niet, maar dan zou het allemaal té
klein zijn geworden." Een keer of
vier ging hij in de kerk kijken, ver
der werkte hij aan de hand van
foto's. Het dak van het gebouw kan
eraf, zodat het interieur zichtbaar
wordt. En ook de torenspits staat los,
zodat Van Meel bij de draden van de
verlichting kan, die in de toren
samen komen. De drie kroonluch
ters zijn nauwkeurig nagemaakt,
met minuscule lampjes. "Veel licht
geven ze niet." De maker had méér
oog voor detail. Aan het orgel ont
breken het toetsenbord en de pijpen
niet. Ook het binnenraam achter de
organist én het trapje dat naar de
toren voert, zitten in het model.
Dakgoten, de torenklok, wijzerpla
ten en de weerhaan maken de zaak
compleet.
Voor de 15 glas-in-lood ramen
gebruikte Van Meel vliegtuigtri-
plex. "Drie lagen, dus elk modelletje
moest drie keer uitgesneden worden.
Ik ben er bijna veertien dagen mee
bezig geweest." Een plaat triplex
van één bij anderhalve meter kost
vier tientjes; in het gebouw zijn er
twee verwerkt. Ook de dikke 2000
leitjes op het dak zijn van stroken
triplex gemaakt. "Die moest ik vij
len, want snijden gaat niet." De
preekstoel maakte de Vossemeerder
drie keer. "Hij was steeds te groot."
Erg moeilijk was ook het plafond,
waarin een ronding zit. De verschil
lende balken moesten op één punt
samenkomen en dat lukte aanvanke
lijk maar niet, vertelt Van Meel. Aan
de buitenkant valt een afwijking op:
de deuren in de zijbeuken zitten
rechts, terwijl ze in werkelijkheid
links zitten. "Dat stond verkeerd op
de tekening." De Vossemeerder
plaatste het gebouw op een plaat en
plantte er zelfs wat (kunst)bloemen
omheen.
Piet van Meel werd tien jaar geleden
lid van de Nederlandse modelbouw
vereniging. Hij was ontslagen bij de
Holland in Bergen op Zoom, waar
hij in de montage werkte. Een ande
re baan vinden was, gezien zijn leef
tijd, moeilijk. Via wethouder P. van
Schetsen, die hij kende vanuit de
PvdA, kreeg Van Meel de mogelijk
heid een knutselproject op te zetten
voor werklozen en arbeidsonge
schikten. Dat groeide uit naar twaalf
deelnemers, slonk naar twee en nam
toen weer toe tot zes knutselaars. Ze
maakten onder leiding van Van
Meel molens, schepen en boerenwa
gens. En een kermisattractie, die nu
nog regelmatig op hobbytentoon
stellingen te zien is.
Na zeven jaar hield het op, de
gemeente had geen geld meer. "Ik
had er toen zo'n 2800 vrijwilligers-
uren ingestopt, maar kreeg nog geen
bedankje", kijkt de Vossemeerder
terug. De gereedschappen van het
project sloeg hij op in zijn schuur.
Na herhaald aandringen werden ze
na een jaar eindelijk opgehaald. Als
blijk van waardering mocht Van
Meel een figuurzaagmachine en een
bandschuurmachine houden. "Die
laatste gebruik ik dagelijks."
De Vossemeerder bleef zijn hobby
bedrijven. Hij maakt draaiorgels,
een bakkerskar en noem maar op.
Gaat er mee naar tentoonstellingen.
Het vervoeren van de werkstukken
is vaak een risico voor de tere onder
delen.
"Uitpakken en opstellen doe ik altijd
zelf, dan gaat er het minste kapot."
Zijn schuur puilt uit van de laadjes
en bakjes met spijkers, schroeven,
hout en ander materiaal. Driekwart
daarvan krijgt hij van anderen. "Ik
kan alles gebruiken." Gereedschap
heeft hij in al die jaren ook al heel
wat gekocht. "Zo heb ik een serie
boortjes van 1 tot 12 millimeter,
steeds met ééntiende millimeter
oplopend."
Steeds maar hetzelfde maken, daar
voelt Piet van Meel niet voor. "Je
probeert steeds iets moeilijkers,
anders is je inspiratie weg." Behalve
knutselen, tekent hij ook. Volgde
een cursus portrettekenen. "Op één
pentekening zit ik tien uren te teke
nen." De mensen beseffen volgens
hem niet dat je aan een werkstuk
zoveel tijd kwijt bent. Ze willen
weieens iets gemaakt hebben, maar
vinden het al gauw te duur. "Ik ver
koop niets, maar bewaar alles", zegt
Van Meel. Zijn drijfveer bij de
modelbouw is, om dingen te maken
zodat latere generaties kunnen zien
hoe het vroeger was.
"Burgemeester Baerends heeft me
eens een kunstenaar genoemd. Maar
ik zei: Nee. Wat ik kan, kan ieder
een. Het is allemaal te leren."
Moderne kunst vindt Van Meel
maar niets; iets maken dat de men
sen herkennen, dat noemt hij kunst.
De ambachtslieden van vroeger
waren in zijn ogen ook kunstenaars.
"Tegenwoordig gaat alles met de
computer. Maar toen leerde je echt
een vak. Er zijn technieken van toen,
die nu niemand meer kent."
Voor de tentoonstelling op de
Thoolse Dag heeft de Vossemeerder
ondermeer trekpaarden voor al zijn
boerenwagens gezet. Het tuig maak
te hij zelf. "Ik kan niet stilzitten",
zegt Van Meel.
Op de Speelmansplaten zullen ook
werkstukken te zien zijn van zijn
dorpsgenoot Arie Steijns. Deze
heeft vooral landbouwwerktuigen
gemaakt.
Piet van Meel bij zijn miniatuur van de Vossemeerse hervormde kerk.
Advertentie I.M.
M
t
