GRIMBERD DE DAS
Opheffing
waterschap
Prins Hendrikpolder
Gouden
flitsen
Kerken op Zuid-Beveland
ZEELAND
IN DE PEN
Kandidaten voor eerste kamer
Volksdansen
in Sas van Gent
Telers dragen zelf risico
van wisselvallige uienmarkt
Foto's
nabestellen
Zeeuws
Tijdschrift
Donderdag 21 juli 1983
Brood en banket
in bibliotheek
Nu enkele jaren ervaring is opgedaan met de provinciale
welzijnsplanning blijkt dat alles niet helemaal volgens wens
verloopt. Een commissie, onder voorzitterschap van gede
puteerde E. Maris-Koster, heeft daarom aanbevelingen ge
daan om de opzet te vereenvoudigen.
Voorgeschiedenis
Praktijk
Toekomstvisie
Projectgroepen
Adviescommissie
Voorbereiding
Inspraak op
nieuwe opzet
Prijsrisico
Groenteteelt
Fauna van Nederland
Wegen
Bij verhuizing
a.u.b. tijdig een adreswij
ziging sturen aan Een
drachtbode, Postbus 5,
St. Annaland of aan uw
bezorger.
ABDIJ
I EUWS
De technische bibliotheek van
Zeeland, Edisonweg 4, Vlissin-
gen, toont in de vitrine die in het
gebouw is opgesteld de collectie
"Brood- en banketbakken
De bibliotheek heeft in dit genre
boeken voor de professionele
bakker en voor de belangstellen
de leek. Voor iedereen die in die
sfeer belangstelling heeft, is er
dus wel wat te leen en mocht een
heel specialistisch werk niet voor
handen zijn... dan kan het bij an
dere bibliotheken worden opge
vraagd. De bibliotheek is op
werkdagen geopend van
8 00-17.00 uur; vrijdags boven
dien van 1 9.00-21.00 uur.
"De middeleeuwse dorpskerken
van Zuid-Beveland" is de titel van
een tentoonstelling die tot 30 ok
tober wordt gehouden in het mu
seum voor Zuid- en Noord-Beve
land in Goes.
De tentoonstellingscatalogus
heeft dezelfde naam meegekre
gen, terwijl de ondertitel goed de
inhoud van het tentoongestelde
weergeeft: "een beelddocumen-
tatie van de rijkdom die deze ker
ken in vormgeving en interieur
ons bieden"'
Bijzonder leerzaam is een woor
denlijst van architectonische ter
men, die de bezoeker leert dat een
"transept" een dwarsbeuk is en
een "viering"' een kruising van
schip en dwarsbeuken. Tekenin
gen van bouwkundige onderde
len verduidelijken het geheel.
Van de kerk in Hoedekenskerke is
alleen het koor overgebleven, ter
wijl in Baarland in de achttiende
eeuw de zijbeuken werden afge
broken. De kerk van Sinoutskerke
(Sieskerke in de volksmond) is in
1 906 gesloopt; van die van Oud-
Sabbinge zijn in 1 977 de funda
menten uit de dertiende eeuw te
ruggevonden.
Deze trieste opsomming - zij is
nog lang niet volledig - mag niet
weerhouden de tentoonstelling te
bezoeken.of de kerken te bezich
tigen. Helaas moet daarbij wor
den gezegd, dat de kerkgebou
wen - om veiligheidsredenen -
maar zeer beperkt toegankelijk
zijn.
In de kerk van Nisse kan men ge
nieten van de houten apostelbeel
den in het koor - liefst bij wat zon
in de kerk; in Kapelle zeggen de
tegen de wand opgestelde graf
stenen iets over het leven in de
middeleeuwen.
De expositie in Goes geeft in kort
bestek een belangrijke periode uit
de bouwgeschiedenis te zien. Van
het midden van de dertiende eeuw
tot het eind van de veertiende
eeuw gaat het om de Vlaamse
baksteengotiek, waarna de Bra
bantse gotiek grote invloed krijgt,
herkenbaar aan de koolbladkapi
telen.
Leiding en medewerkers van het
museum voor Zuid- en Noord-Be
veland komt lof toe voor de wijze
waarop de tentoonstelling is sa
mengesteld en voor het instruc
tieve boekje dat veel belangrijke
basisgegevens bevat.
Het museum is gevestigd aan de
Singelstraat 13, Goes; de ope
ningstijden zijn van dinsdag tot en
met zaterdag van 10.00-12.00
uur en van 13.30-17.00 uur.
Zoals gezegd duurt de tentoon
stelling tot 30 oktober.
Volgende week donderdag (28 juli) is de kandidaatstelling voor de
eerste kamer der staten-generaal. Dat betekent dat lijsten met namen
kunnen worden ingediend bij de commissaris der koningin of bij een lid
van het college van gedeputeerde staten.
Die lijsten bevatten de namen van de mensen die zich beschikbaar
stellen voor het lidmaatschap van de eerste kamer. Bij de lijsten moeten
dan ook verklaringen worden ingediend, waarin de kandidaten blijk
geven van hun instemming met hun verkiesbaarstelling.
De lijsten moeten worden ondertekend door tenminste een lid van
provinciale staten: een statenlid mag maar een lijst ondertekenen. Het
is ook het statenlid die de lijst moet inleveren; hij of zij moet dat
persoonlijk doen.
Vrijdag 29 juli liggen alle lijsten ter inzage in het provinciehuis, bureau
algemene en'juridische zaken, Sint Pieterstraat 42, Middelburg.
De eerste kamer wordt op 1 3 september ontbonden; dit is bij koninklijk
besluit geregeld.
De verkiezing van de nieuwe kamer moet op 31 augustus ge
beuren; het zijn provinciale staten die kiesgerechtigd zijn. De verkiezing
is dus niet rechtstreeks, zoals bij de tweede kamer. Provinciale staten
doen de stemming in een openbare vergadering. Net als bij algemene
verkiezingen in stemming bij volmacht mogelijk. Het ene statenlid
brengt dan voor de collega een stem uit; de stemming is schriftelijk.
Vereenvoudiging
an~ a a
l welzijnsplanning
De commissie-Maris heeft daartoe
een discussienota opgezet, waar
in wordt ingegaan op de proce
dure die tot nu toe werd gevolgd,
welke moeilijkheden daarbij op
traden en wat kan worden ge
daan om tot een betere opzet te
komen.
In 1979 hebben provinciale sta
ten aan de hand van rijksregelin
gen een stappenplan gemaakt en
een stuurgroep ingesteld: de
stuurgroep coördinatie welzijns
planning. De stuurgroep kreeg tot
taak de provincie te adviseren
over de welzijnsplanning, een
welzijnsplan op te stellen en te
studeren op een structuur voor de
planning.
Begonnen is met de opstelling
van deelplannen en -program
ma's per welzijnssector; bedoe
ling was van alle deelplannen ge
zamenlijk dan een welzijnsplan te
maken.
Twee jaar is met deze opzet ge
werkt en gebleken is dat zowel
stappenplan als stuurgroep on
voldoende functioneren.
In het stappenplan zitten onder
delen die eigenlijk wel achterwe
ge kunnen blijven en gedeputeer
de staten komen pas na de in
spraakronde aan bod; dit is in een
te laat stadium; vaak kunnen ver
wachtingen vanuit het particulier
initiatief dan niet meer worden
gehonoreerd.
De stuurgroep was met teveel ta
ken belast en de inbreng vanuit de
bevolking was te klein in vergelij
king tot de ambtelijke.
In de ambtelijke sfeer bleek ten
slotte dat overlappingen in het
werk optraden bij de provinciale
griffie, de stichting Zeeland en de
raden die bij de stichting zijn aan
gesloten.
Ook op rijksniveau wordt versim
peling van de procedure voorge
staan. De landelijke stuurgroep
ontwikkelingsprojecten, die de
proefprojecten volgens de Kader
wet specifiek welzijn begeleidt,
heeft hierover advies uitgebracht.
De commissie-Maris heeft met dit
advies rekening gehouden.
0m een deelplan of een beleids
nota te maken, wordt aanbevolen
een projectgroep in ie stellen die
bestaat uit medewerkers van de
provincie, de welzijnsraden en
deskundigen vanuit de betreffen
de welzijnssector. Voor onderzoek
en dergelijke kan een beroep
Met het advies van die commissie
in de hand zijn het dan provinciale
staten die het plan definitief ma
ken.
De commissie beveelt aan de hui
dige stuurgroep om te vormen tot
de adviescommissie welzijns
planning, die na de inspraakronde
in de procedure komt. De com
missie moet hooguit 15 leden
krijgen, aan te wijzen door de ad
viesraden en te benoemen door
gedeputeerde staten. Namens de
provincie, de stichting Zeeland en
het bureau landelijk contact van
het ministerie van welzijn worden
aan de 1 5 leden adviseurs toege
voegd.
De leden vertegenwoordigen het
particulier initiatief, zoals het bi
bliotheekwerk, het onderwijs, de
emancipatie het ouderenwerk en
de volksgezondheid.
De ambtelijke voorbereiding
wordt volledig opgedragen aan de
provincie. Dat wil overigens niet
zeggen, dat de stichting Zeeland
en de raden in de nieuwe opzet
buiten spel komen te staan. Door
hun betrokkenheid met het werk
terrein zullen zij veelal bij de in
stelling van de projectgroepen
worden betrokken, terwijl zij ook
vaak om advies zullen wordén
gevraagd. Bovendien zijn zij ver
tegenwoordigd in de adviescom
missie.
worden gedaan op het provinciaal
opbouworgaan Stichting Zee
land.
De projectgroep stelt het plan in
ontwerp op en biedt het aan aan
gedeputeerde staten. Ook gs
moeten zich in dit stadium uit
spreken, opdat de insprekers we
ten hoe op provinciaal niveau over
het plan wordt gedacht. Nadat gs
namelijk een uitspraak over het
ontwerp hebben gedaan, komt dat
ontwerp in de inspraak.
Ontwerp en inspraakresultaten
komen vervolgens in bespre
king bij een in te stellen advies
commissie welzijsplanning, waar
na gs uiteindelijk het plan, met
hun eigen standpunt, doorspelen
naar procinciale staten. De in
sprekers kunnen dan nog eens
van zich laten horen en wel door
commentaar op dit uiteindelijke
ontwerp te leveren via de staten
commissie voor welzijn.
Al een hele week staat Sas van
Gent in het teken van de folklore;
er zijn dansgroepen uit Nederland(
en België, maar ook uit Bulgarije
en uit Spanje.
Zaterdag 23 juli staat het volks-
dansfestijn in het teken van de
culturele uitwisseling van de pro
vincies Zeeland en Oost-Vlaande
ren. Vanaf een uur 's middags zijn
Tot 1 oktober kan bij gedeputeer
de staten commentaar worden
geleverd op de "discussienota
structuur provinciale welzijns
planning", zoals het rapport van
de commissie-Maris officieel
heet.
Daarna moet de huidige- stuur
groep zich er over uitspreken; gs
bepalen aan de hand van de reac
ties uit de inspraak en de stuur
groep hun definitieve standpunt
en leggen dat over aan provinciale
staten. Overigens moet worden
vermeld, dat gs met de uit
gangspunten van de commissie-
Maris akkoord gaan.
De discussienota is verkrijgbaar
bij het provinciehuis. Sint Pieter
straat 42, 4331 EW Middelburg,
tel. 01180 31011.
Aan hetzelfde adres moeten de
inspraakreacties worden gezon
den.
De Grutmoole, Sas van Gent
er optredens van drie Oostvlaamse
en twee Zeeuwse folkloregroepen
en van Kremiskovska Mladost uit
Sofia en Coros Y Danzas uit Gra
nada. Vanuit Oost-Vlaanderen
treden op de volkskunstgroepen
Moddervijvere uit Laame, De Rey-
naert uit Gent en Toon en Tine uit
Moerbeke-Waes. Vanuit Zeeland
geven acte de présence de kinder
en volwassenengroep van De
Grutmoole uit Sas van Gent en de
volksdansgroep Vodago uit Goes.
In het middagprogramma is ook
ruimte voor de volksspelen boog
schieten, gaaibollen en pierbollen.
De activiteiten zijn geconcen
treerd op de Markt van Sas van
Gent.
Abdijnieuws is de
informatierubriek van de
provincie Zeeland.
Redactie:
bureau vooriichting,
Sint Pieterstraat 42,
4331 EW Middelburg,
telefoon 01180 31391
of 31392
De Nederlandse productie van jaarlijks circa 500.000 ton zaaiuien vindt
grotendeels plaats in het Zuidwestelijk akkerbouwgebied, de IJssel-
meerpolders en Noord-Holland. In totaal waren er in 1981-'82 ongeveer
4370 land- en tuinbouwbedrijven bij betrokken. Dat blijkt uit een onlangs
gepubliceerd rapport van het Landbouw Economisch Instituut(LEI).
Van die telers verkocht meer dan
driekwart zijn productie geheel of
gedeeltelijk aan de collecterende
handel, die daarmee ongeveer
90% van de afzet af-hoerderij voor
zijn rekening nam. Van de reste
rende 10% vindt een groot deel
zijn bestemming via de tuin
bouwveilingen. De handelaren
zijn voornamelijk particuliere be
drijven. Coöperatieve afzetver-
enigingen spelen een minder be
langrijke rol. Een groot deel van
de nationale uienproductie wordt
opgekocht door in het Zuidwesten
gevestigde handelaren.
De telers leverden de zaaiuien
grotendeels ongesorteerd af. Het
tarreren en sorteren gebeurde bij
de groothandel en de veilingen. In
het Zuidwesten werd aan de telers
het vaakst per perceel uitbetaald.
Van de totale afzet van de telers
werd in 1981/82 een kwart con
tractueel vastgelegd. Dit omvat
voornamelijk de verkoop aan
particuliere bedrijven op basis
van teeltcontracten en de afzet via
coöperatieve afzetverenigingen
op basis van lidmaatschapsver
plichtingen. De contractuele afzet
is vooral van betekenis op land
bouwbedrijven met grote afzetten
en daarmee samenhangend voor
al bij telers in de IJsselmeerpol-
ders.
De prijzen voor zaaiuien worden
bepaald op de exportmarkten,
waar de veranderingen in het
concurrerend aanbod en ondoor
zichtigheid van de markt zorgen
voor een onrustig en niet te voor
spellen prijsbeeld. De daaruit
voortvloeiende prijsrisico's ko
men voor een zeer groot deel voor
rekening van de telers. Ongeveer
80% van de afzet af-boerderij
wordt verkocht tegen een dag
prijsnotering of op basis van een
middenprijs-systeem, waarbij de
telers een gemiddelde prijs krijgen
voor de uien die zij hebben inge
bracht in een 'pool'. Voor ruim
20% geldt een prijsgarantie vast
gelegd in een teeltcontract of
overeengekomen verkoop te vel
de.
De natuurlijke omstandigheden
zijn in Nederland minder geschikt
voor de productie van kwalitatief
hoogwaardige zaaiuien. Een aan
gepast assortiment is daarom es
sentieel. Opmerkelijk is dat
driekwart van het areaal werd in
genomen door vijf rassen en se
lecties die hoge productiviteit pa
ren aan grote huidvastheid. Dit
laatste aspect is vooral van belang
voor bestendigheid tegen verwer
kingshandelingen en langdurige
bewaring.
De bedrijven met groenteteelt in
de open grond leden in 1981 een
gemiddeld verlies van ƒ37.110,-.
Dit negatieve ondernemersover
schot komt overeen met 18% van
de kosten. De rentabiliteit in de
opengrondsgroenteteelt - het on
dernemersoverschot als percenta
ge van de kosten - is, na een stij
gende tendens in de voorafgaande
jaren, weer iets teruggelopen ten
opzichte van 1980. In dat jaar
werd 13% van de kosten niet door
opbrengsten gedekt.
De bedrijven met extensievere
teelten hielden hun verlies met
35.550,-(17% van de kosten) iets
onder het gemiddelde. Die met
intensievere teelten kwamen met
ruim 39.000 gulden verlies wat
ongunstiger uit: 19% van de kos
ten.
Wilt u een in de Eendrachtbo-
de gepubliceerde foto graag
zelf hebben? Dat kan, als het
om foto's van onze eigen re-
daktie gaat. Bel of schrijf naar
Eendrachtbode, Postbus 5,
4697 ZG Sint-Annaland, tel.
01665-2752 en u krijgt uw fo-
to-herinnering thuis.
De Stichting Zeeuws Tijdschrift
heeft de provincie om een verho
ging van de jaarsubsidie en een
andere wijze van subsidiëren ver
zocht. G.S. stellen voor om de
stichting voor dit jaar een subsidie
te verlenen in het tekort tot 25%
van de goedgekeurde exploitatie
lasten tot ten hoogste 20.000,-.
'Het Zeeuws Tijdschrift is een be
langrijk gezichtsbepalend perio
diek voor Zeeland van een - zeker
in vergelijking met in andere pro
vincies verschijnende 'visitekaart
jes' - kwalitatief goed niveau. Het
tijdschrift vervult een duidelijke
functie om tal van cultuur-histo
rische zaken die op Zeëland be
trekking hebben onder de aan
dacht te brengen.' aldus het advies
van G.S.
Vijftig jaar geleden verscheen een
eerste medische encyclopedie. De
dikke pil kostte 4,50.
Om niet alleen bij 50 jaar geleden
te blijven, gaan we in deze historie
zelfs naar Reimerswaal. Maar dat
is dan ook al veel langer geleden
dan de halve eeuw, waarover we
het normaal in deze rubriek heb
ben. In Reimerswaal stond een
kasteel, bekend als het slot van
Lodijke. De overlevering leert dat
het de eerste schok moest opvan
gen van de overstroming in de
morgen van 5 november 1530. Dit
ambacht was 712 gemeten groot
en behoorde oorspronkelijk aan
het geslacht Kervinck van Rey-
merswale. Boudewijn van Rey-
merswale en zijn echtgenote Ka-
talene van Wulpen schonken op
10 juni 1365 aan de hertog Al-
brecht van Beyeren 'al die huising
die staan in 't Hof te Lodyc met
den toren, den voorhof en den
boomgaard en alles dat geheten is
Berkewijs en bestaal 13 gemeten.'
Er moeten nog oude tekeningen
van Lodycke met Reymerswaal
zijn. Eén daarvan stelt een zeer
gehavende en door water omring
de bouwval voor. Nu toch weer
maar terug naar 1933.
In Poortvliet werd het vernieuwen
van de havenbeschoeiing van
Strijenham aanbesteed. M.An-
driesse uit Scherpenisse was met
2.222.- de laagste inschrijver. De
zangvereniging 'Looft den Heere'
uit Poortvliet maakte een reisje
naar Scheveningen. Bovendien
werd er een hert waargenomen,
vermoedelijk afkomstig van de
stichting Vrederust.
In Sint Annaland was men al be
zig met het rooien van de zoge
naamde voorkiemers. Nu zijn het
doré's onder plastic die het eerst
op de veiling kwamen. Op 6 juni
had men dus ook vijftig jaar gele
den al de vroege aardappelen in
Sint Annaland.
Om nog eens te bevestigen dat er
niets nieuws onder de zon is, werd
50 jaar geleden een wetsontwerp
ingediend om te bezuinigen op
het lager onderwijs. Binnen een
afstand van 6 km. diende men
naar school te lopen zonder enige
vervoersvergoeding.
Voor het eindexamen aan de rijks
h.b. s slaagden onder andere uit
Sint Maartensdijk J.E.T. de Bres,
P.H. de Bres, M.P.Groenewege en
A.J. van Oost. In Nieuw Vosse-
meer werd de openbare lagere
school, die nog slechts 7 leerlingen
telde, opgeheven. Het hoofd van
de school, dhr.J.M. van Etten,
kreeg eervol ontslag. In Tholen
hield ook toen De Trouwe Duif al
wedvluchten.
In Oud Vossemeer stortte een
landbouwschvur, die als garage
dienst deed, plotseling in elkaar.
Het gebeurde 's morgens vroeg,
toen er nog niemand in de garage
was. In Sint Annaland sloeg het
paard van Dies Duijzer, dat voor
een wiedmachine was gespannen,
op hol in de Achterweg. Een lan
taarnpaal werd geramd. Land
bouwersknecht Ko Overbeeke
kreeg een klap van een paard en
moest voor een hoofdwonde naar
het ziekenhuis in Bergen op
Zoom. In Den Haag overleed de
Tholenaar kolonel S.P.Lindhout.
De waterbouwkundige Verburg
uit Poortvliet was bereid om kos
teloos bestek en tekening te ma
ken voor een schietbaan ten gun
ste van de schietvereniging 'Ne
derland en Oranje'.
In de Oudvossemeerse raadsver
gadering trok socialist raadslid
Daane weer van leer, toen het om
het vaststellen van een bouwver
ordening ging. Hij concludeerde
dat in die verordening niets was
vergeten, behalve een galg. Hij
bedoelde daarmee, dat er zoveel
bepalingen aan vast zaten, dat er
nog nauwelijks viel te bouwen.
Maar dit was Daane's manier van
uitdrukken.
In Scherpenisse organiseerde de
muziekvereniging 'Eendracht' een
festival wegens haar. 12 V2 jarig
bestaan. Voorzitter was G.J. van
Popering en burgemeester Klos
kwam feliciteren.
De werkloosheid in den lande was
gestegen tot 28.3% van de be
roepsbevolking. De ANWB be
stond op 1 juli 50 jaar.
Dokter P.J.Duinker werd voorzit
ter van T.V.V.. de voetbalvereni
ging van Tholen. In Sint Anna
land werd 50 jaar geleden
dhr.C.J.J.Kooijman beëdigd als
raadslid. Het werd een korte pe
riode. In die tijd had J.W.EIen-
baas als raadslid bedankt. In die
raadsvergadering attendeerde
raadslid Jan Hage(ouderling ge-
ref.gemeente) er op. dat de zon
dagsrust werd verstoord door
melkverkopers. Inderdaad werd
toen ook zondamorgen voor de
kerkdienst nog melk verkocht.
Andere tijden, andere zeden.
Geruchten hebben een langdurig,
hardnekkig leven. De Das. Meles
meles, heeft er nog steeds onder te
lijden. De kwaadsprekerij vinden
we reeds in onze middeleeuwse
letterkunde. In het dieren epos
"Van den Vos Reinaerde" lezen
we een karakterschildering van de
dieren, die er als hoofdpersoon in
optreden. De trekken van elk dier
afzonderlijk zijn zo getekend, dat
er steeds menselijke eigenschap
pen in te herkennen zijn. Van de
Das, die daar de naam Grimberd
draagt, wordt verteld dat het een
nijdig dier is. Zonder nader on
derzoek heeft eeuwenlang de Das
deze eigenschap toebedeeld ge
kregen. V -
Dassen zijn schemer- en nacht
dieren. Bovendien zijn ze vrij
schuw. Bij een nachtelijke ont
moeting met dit dier - het over
kwam mij op een bospad bij
Meerssen, nu ruim veertig jaar
geleden - hoor je een eigenaardig
grommend geluid. Het zal een ui
ting van schrik geweest zijn.
Mensen die een Das als huisdier
hebben, komen tot de conclusie
dat het dier allerprettigste eigen
schappen bezit. De grote onbe
kendheid met het leven van de
Das heeft ertoe geleid dat tot in
onze eeuw toe het dier geen gena
de bij de mensheid kon vinden.
Nog in 1950 werd in St. Michiels
gestel een aantal Dassen met be
hulp van de brandweer uit een bos
weggespoten. Bij die actie vonden
drie dieren de dood. In 1962 was
een noodkreet van jagerszijde
aanleiding voor het Rijksinstituut
voor Natuuronderzoek (RIN) een
nauwkeurige studie van het leven
van de Das op gang te brengen.
Dat onderzoek is nog steeds
gaande en wel om heel bijzondere
reden. Daar komen we nog op te
rug. De noodkreet in 1962 bleek
een zogenaamde dassenplaag
te zijn, waardoor een bepaald
jachtveld van de jagers met totale
ondergang bedreigd werd. Het
onderzoek heeft zoveel gegevens
opgeleverd, dat de Das van alle
De opheffing van het waterschap Prins Hendrikpolder moet geschieden
bij gemeenschappelijk besluit van de staten van Zeeland en van Noord
Brabant. In de septembervergadering van de provincie Zeeland komt het
ontwerp-besluit aan de orde.
Als gevolg van de aanleg van het
Schelde-Rijnkanaal is het inter
provinciale waterschap Prins
Hendrikpolder in twee zelfstandi
ge gebieden verdeeld. Deze ge
bieden zullen, nadat de nieuwe
provinciegrens ter plaatse is vast
gelegd op de as van dit kanaal,
geheel in Zeeland en Noord Bra
bant komen te liggen. Respectie
velijk ten westen en ten oosten van
het Schelde-Rijnkanaal.
De grenswijziging zal naar ver
wachting op 1 januari 1984 een
feit zijn.
Het gebiedsdeel ten westen van
het Schelde-Rijnkanaal wordt ge
voegd bij het waterschap Tholen,
dat ten oosten daarvan aan het
waterschap de Heense Polder.
Beide waterschappen zullen de
taken van het op te heffen water
schap volledig overnemen, met
uitzondering van de waterke-
ringstaak voor het gedeelte ten
oosten van het Schelde-Rijnka
naal. De zorg voor de hoofdwa
terkering berust in westelijk
Noord Brabant bij het waterschap
Hoogheemraadschap West Bra
bant. De eigendom en het beheer
en onderhoud van de hoofdwa
terkering gaan naar dat water
schap over.
De verhouding van het overgaan
de wegenbestand naar de water
schappen Tholen en de Heense
Polder, tweederde respectievelijk
éénderde deel. ligt in ongeveer
dezelfde verhouding als van het
overgaande gebied in hectares
naar deze waterschappen, onge
veer 200 respectievelijk circa 100
hectare.
Overigens is het vraagstuk van het
wegenbeheer en de daarmee ver
band houdende financiële gevol
gen. onderwerp van discussie op
rijksniveau, waarbij volgens de
huidige ministeriële plannen er
van wordt uitgegaan, dat de we-
gentaak binnen afzienbare tijd
niet langer bij de waterschappen
zal berusten. Het archief van het
opgeheven waterschap gaat over
naar het waterschap Tholen.
blaam gezuiverd dient te worden.
De beweerde dassenplaag bleek
volkomen onjuist te zijn. De
waargenomen schade, het deci
meren van het fazanten- en het
konijnenbestand, kan niet op re
kening van de Das geschreven
worden. Faecesonderzoek leverde
het bewijs. In mestmonsters - ruim
1200 - werd zevenmaal de resten
Aan de fazant aangetroffen en nog
geen vijftien procent bevatte de
restanten van konijnen. Het on
derzoek te velde toonde boven
dien nog aan, dat de Das de door
myxomatose aangetaste konijnen
wegnam. Daarmee is aangetoond,
dat de Das een aaseter kan zijn.
Zijn eigenlijk menu ziet er echter
geheel anders uit. Zijn leefwijze
verklaar dit. De Das, zoals wij die
kennen, is een marterachtig dier.
Het komt in bijna heel Europa
voor, de poolstreek uitgezonderd.
Verder is hij aanwezig in grote
delen van Azië, tot in Japan toe.
Het is een vrij groot dier, het haalt
een lengte van een meter, bij een
gewicht van 10 tot 20 kg. De lange,
slanke kop is opvallend zwart-wit
gestreept: de buikzijde is geheel
zwart. De vacht is hoofdzakelijk
samengesteld uit lange, harde
dekharen; er is maar weinig wol-
haar.
De leefwijze van Dassen is uiterst
merkwaardig. Het zijn uitgespro
ken sociaal levende dieren. Hun
vaste woonplaatsen zijn de zoge
naamde dassenburchten. Zo'n
dassenbufcht is op heel bijzonde
re wijze tot stand gekomen. Om
een of andere reden verlaat een
jonge volwassen Das soms het
ouderlijk huis, om zelfstandig te
wonen en een gezin te stichten.
Hij moet daartoe een hol graven,
waarin het veilig en droog wonen
is en bovendien dicht gelegen bij
een geschikt voedselterrein. Wel
nu, zulke plaatsen zijn er te vin
den. Een opgestuwde zandrug,
zoals we die ook in ons land heb
ben, in alle oostelijke en zuidelijke
provincies, is dan uitermate ge
schikt. mits die zandrug met bo
men begroeid is en er in de om
geving laagland ligt, waar vol
doende gras groeit. U begrijpt dat
bijvoorbeeld Midden-Limburg,
de Maasvallei in Brabant, het Rijk
van Nijmegen, maar ook Gaas-
terland in Friesland zeer geëigen
de plaatsen voor vestiging zijn. In
verbazend snel tempo graaft de
Das met behulp van zijn korte,
maar sterke poten een gang en hol
in de zandheuvel. Het hol. krijgt
naderhand een uitbreiding met
slaapruimten. door gangen Ver
bonden, voorzien van diverse uit
gangen. Het verwerkte zand is
opgehoopt en naderhand met
braam, brandnetel en andere bos
planten begroeid. Er is een das-
senburcht ontstaan, want het eer
ste dassengezin leeft na enkele ja
ren samen met de nakomelingen
van kinderen en kleinkinderen.
Talloze geslachten maken gebruik
van een en dezelfde burcht. Er
zijn burchten bekend, die eeuwe
noud zijn.
Kenmerken van de burcht zijn:
orde en netheid. Een groot deel
van de winter moeten dassen vele
uren achtereen in hun burcht
doorbrengen. Toch zijn de slaap-
en woonruimten uitermate
schoon. Zelfs wordt de bodembe
dekking, bestaande uit mossen,
grassen en andere gedroogde
planten, op een heldere zonnedag
buiten de burcht gelucht!
Een nijdas is de das beslist niet.
Het komt voor dat een vos op het
idee komt onderdak te zoeken in
een deel van het gangenstelsel van
de burcht. Zonder morren wordt
dat toegestaan. Een prettige me
debewoner is de vos niet. Hij is
•niet zindelijk, omdat zijn prooi in
het hol opgegeten wordt en res
tanten vaak overblijven. N,og
onaangenamer wordt het, wan
neer achtervolgende jagers de vos
uit zijn onderkomen verdrijven,
door de burcht te vernielen. Dat is
in ons land geen strafbaar feit: de
burcht is niet beschermd, de Das
wel. De Das is een alleseter. Op
zijn menu komen voor: insecten,
muizen, jonge konijnen, zieke ko
nijnen, haver en maïskorrels, ap
pels, peren en eikels. Dit zijn zo
genoemde toetjes. Het hoofd-
voedsel bestaat uit regenwormen.
Daarom moeten de burchten bij
graslanden liggen. Het voedsel
wordt in de nachtelijke uren ge
zocht. Daarbij loopt de Das langs
vaste routes. In ongeschonden ge
bieden met complete burchten
zijn die paden soms eeuwenoud.
De burchten zijn onderling er
eveneens mee verbonden. Het is
duidelijk dat ruilverkaveling, we
genaanleg en ontgrondingen fu
nest voor het leven van de Das
zijn. De minister van Landbouw
en de staatssecretaris van CRM
hebben op vragen van kamerle
den toegegeven dat vijftig procent
van het totale Nederlandse das-
senbestand in gevaar is. Door on
dertekening en ratificering van
het Verdrag van Bern. 19 septem
ber 1979, is onze regering verp
licht de Das te beschermen. Er
valt nog steeds zo weinig van te
bespeuren. Zonder burcht kan de
Das niet leven.
