GRIMBERD DE DAS Opheffing waterschap Prins Hendrikpolder Gouden flitsen Kerken op Zuid-Beveland ZEELAND IN DE PEN Kandidaten voor eerste kamer Volksdansen in Sas van Gent Telers dragen zelf risico van wisselvallige uienmarkt Foto's nabestellen Zeeuws Tijdschrift Donderdag 21 juli 1983 Brood en banket in bibliotheek Nu enkele jaren ervaring is opgedaan met de provinciale welzijnsplanning blijkt dat alles niet helemaal volgens wens verloopt. Een commissie, onder voorzitterschap van gede puteerde E. Maris-Koster, heeft daarom aanbevelingen ge daan om de opzet te vereenvoudigen. Voorgeschiedenis Praktijk Toekomstvisie Projectgroepen Adviescommissie Voorbereiding Inspraak op nieuwe opzet Prijsrisico Groenteteelt Fauna van Nederland Wegen Bij verhuizing a.u.b. tijdig een adreswij ziging sturen aan Een drachtbode, Postbus 5, St. Annaland of aan uw bezorger. ABDIJ I EUWS De technische bibliotheek van Zeeland, Edisonweg 4, Vlissin- gen, toont in de vitrine die in het gebouw is opgesteld de collectie "Brood- en banketbakken De bibliotheek heeft in dit genre boeken voor de professionele bakker en voor de belangstellen de leek. Voor iedereen die in die sfeer belangstelling heeft, is er dus wel wat te leen en mocht een heel specialistisch werk niet voor handen zijn... dan kan het bij an dere bibliotheken worden opge vraagd. De bibliotheek is op werkdagen geopend van 8 00-17.00 uur; vrijdags boven dien van 1 9.00-21.00 uur. "De middeleeuwse dorpskerken van Zuid-Beveland" is de titel van een tentoonstelling die tot 30 ok tober wordt gehouden in het mu seum voor Zuid- en Noord-Beve land in Goes. De tentoonstellingscatalogus heeft dezelfde naam meegekre gen, terwijl de ondertitel goed de inhoud van het tentoongestelde weergeeft: "een beelddocumen- tatie van de rijkdom die deze ker ken in vormgeving en interieur ons bieden"' Bijzonder leerzaam is een woor denlijst van architectonische ter men, die de bezoeker leert dat een "transept" een dwarsbeuk is en een "viering"' een kruising van schip en dwarsbeuken. Tekenin gen van bouwkundige onderde len verduidelijken het geheel. Van de kerk in Hoedekenskerke is alleen het koor overgebleven, ter wijl in Baarland in de achttiende eeuw de zijbeuken werden afge broken. De kerk van Sinoutskerke (Sieskerke in de volksmond) is in 1 906 gesloopt; van die van Oud- Sabbinge zijn in 1 977 de funda menten uit de dertiende eeuw te ruggevonden. Deze trieste opsomming - zij is nog lang niet volledig - mag niet weerhouden de tentoonstelling te bezoeken.of de kerken te bezich tigen. Helaas moet daarbij wor den gezegd, dat de kerkgebou wen - om veiligheidsredenen - maar zeer beperkt toegankelijk zijn. In de kerk van Nisse kan men ge nieten van de houten apostelbeel den in het koor - liefst bij wat zon in de kerk; in Kapelle zeggen de tegen de wand opgestelde graf stenen iets over het leven in de middeleeuwen. De expositie in Goes geeft in kort bestek een belangrijke periode uit de bouwgeschiedenis te zien. Van het midden van de dertiende eeuw tot het eind van de veertiende eeuw gaat het om de Vlaamse baksteengotiek, waarna de Bra bantse gotiek grote invloed krijgt, herkenbaar aan de koolbladkapi telen. Leiding en medewerkers van het museum voor Zuid- en Noord-Be veland komt lof toe voor de wijze waarop de tentoonstelling is sa mengesteld en voor het instruc tieve boekje dat veel belangrijke basisgegevens bevat. Het museum is gevestigd aan de Singelstraat 13, Goes; de ope ningstijden zijn van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00-12.00 uur en van 13.30-17.00 uur. Zoals gezegd duurt de tentoon stelling tot 30 oktober. Volgende week donderdag (28 juli) is de kandidaatstelling voor de eerste kamer der staten-generaal. Dat betekent dat lijsten met namen kunnen worden ingediend bij de commissaris der koningin of bij een lid van het college van gedeputeerde staten. Die lijsten bevatten de namen van de mensen die zich beschikbaar stellen voor het lidmaatschap van de eerste kamer. Bij de lijsten moeten dan ook verklaringen worden ingediend, waarin de kandidaten blijk geven van hun instemming met hun verkiesbaarstelling. De lijsten moeten worden ondertekend door tenminste een lid van provinciale staten: een statenlid mag maar een lijst ondertekenen. Het is ook het statenlid die de lijst moet inleveren; hij of zij moet dat persoonlijk doen. Vrijdag 29 juli liggen alle lijsten ter inzage in het provinciehuis, bureau algemene en'juridische zaken, Sint Pieterstraat 42, Middelburg. De eerste kamer wordt op 1 3 september ontbonden; dit is bij koninklijk besluit geregeld. De verkiezing van de nieuwe kamer moet op 31 augustus ge beuren; het zijn provinciale staten die kiesgerechtigd zijn. De verkiezing is dus niet rechtstreeks, zoals bij de tweede kamer. Provinciale staten doen de stemming in een openbare vergadering. Net als bij algemene verkiezingen in stemming bij volmacht mogelijk. Het ene statenlid brengt dan voor de collega een stem uit; de stemming is schriftelijk. Vereenvoudiging an~ a a l welzijnsplanning De commissie-Maris heeft daartoe een discussienota opgezet, waar in wordt ingegaan op de proce dure die tot nu toe werd gevolgd, welke moeilijkheden daarbij op traden en wat kan worden ge daan om tot een betere opzet te komen. In 1979 hebben provinciale sta ten aan de hand van rijksregelin gen een stappenplan gemaakt en een stuurgroep ingesteld: de stuurgroep coördinatie welzijns planning. De stuurgroep kreeg tot taak de provincie te adviseren over de welzijnsplanning, een welzijnsplan op te stellen en te studeren op een structuur voor de planning. Begonnen is met de opstelling van deelplannen en -program ma's per welzijnssector; bedoe ling was van alle deelplannen ge zamenlijk dan een welzijnsplan te maken. Twee jaar is met deze opzet ge werkt en gebleken is dat zowel stappenplan als stuurgroep on voldoende functioneren. In het stappenplan zitten onder delen die eigenlijk wel achterwe ge kunnen blijven en gedeputeer de staten komen pas na de in spraakronde aan bod; dit is in een te laat stadium; vaak kunnen ver wachtingen vanuit het particulier initiatief dan niet meer worden gehonoreerd. De stuurgroep was met teveel ta ken belast en de inbreng vanuit de bevolking was te klein in vergelij king tot de ambtelijke. In de ambtelijke sfeer bleek ten slotte dat overlappingen in het werk optraden bij de provinciale griffie, de stichting Zeeland en de raden die bij de stichting zijn aan gesloten. Ook op rijksniveau wordt versim peling van de procedure voorge staan. De landelijke stuurgroep ontwikkelingsprojecten, die de proefprojecten volgens de Kader wet specifiek welzijn begeleidt, heeft hierover advies uitgebracht. De commissie-Maris heeft met dit advies rekening gehouden. 0m een deelplan of een beleids nota te maken, wordt aanbevolen een projectgroep in ie stellen die bestaat uit medewerkers van de provincie, de welzijnsraden en deskundigen vanuit de betreffen de welzijnssector. Voor onderzoek en dergelijke kan een beroep Met het advies van die commissie in de hand zijn het dan provinciale staten die het plan definitief ma ken. De commissie beveelt aan de hui dige stuurgroep om te vormen tot de adviescommissie welzijns planning, die na de inspraakronde in de procedure komt. De com missie moet hooguit 15 leden krijgen, aan te wijzen door de ad viesraden en te benoemen door gedeputeerde staten. Namens de provincie, de stichting Zeeland en het bureau landelijk contact van het ministerie van welzijn worden aan de 1 5 leden adviseurs toege voegd. De leden vertegenwoordigen het particulier initiatief, zoals het bi bliotheekwerk, het onderwijs, de emancipatie het ouderenwerk en de volksgezondheid. De ambtelijke voorbereiding wordt volledig opgedragen aan de provincie. Dat wil overigens niet zeggen, dat de stichting Zeeland en de raden in de nieuwe opzet buiten spel komen te staan. Door hun betrokkenheid met het werk terrein zullen zij veelal bij de in stelling van de projectgroepen worden betrokken, terwijl zij ook vaak om advies zullen wordén gevraagd. Bovendien zijn zij ver tegenwoordigd in de adviescom missie. worden gedaan op het provinciaal opbouworgaan Stichting Zee land. De projectgroep stelt het plan in ontwerp op en biedt het aan aan gedeputeerde staten. Ook gs moeten zich in dit stadium uit spreken, opdat de insprekers we ten hoe op provinciaal niveau over het plan wordt gedacht. Nadat gs namelijk een uitspraak over het ontwerp hebben gedaan, komt dat ontwerp in de inspraak. Ontwerp en inspraakresultaten komen vervolgens in bespre king bij een in te stellen advies commissie welzijsplanning, waar na gs uiteindelijk het plan, met hun eigen standpunt, doorspelen naar procinciale staten. De in sprekers kunnen dan nog eens van zich laten horen en wel door commentaar op dit uiteindelijke ontwerp te leveren via de staten commissie voor welzijn. Al een hele week staat Sas van Gent in het teken van de folklore; er zijn dansgroepen uit Nederland( en België, maar ook uit Bulgarije en uit Spanje. Zaterdag 23 juli staat het volks- dansfestijn in het teken van de culturele uitwisseling van de pro vincies Zeeland en Oost-Vlaande ren. Vanaf een uur 's middags zijn Tot 1 oktober kan bij gedeputeer de staten commentaar worden geleverd op de "discussienota structuur provinciale welzijns planning", zoals het rapport van de commissie-Maris officieel heet. Daarna moet de huidige- stuur groep zich er over uitspreken; gs bepalen aan de hand van de reac ties uit de inspraak en de stuur groep hun definitieve standpunt en leggen dat over aan provinciale staten. Overigens moet worden vermeld, dat gs met de uit gangspunten van de commissie- Maris akkoord gaan. De discussienota is verkrijgbaar bij het provinciehuis. Sint Pieter straat 42, 4331 EW Middelburg, tel. 01180 31011. Aan hetzelfde adres moeten de inspraakreacties worden gezon den. De Grutmoole, Sas van Gent er optredens van drie Oostvlaamse en twee Zeeuwse folkloregroepen en van Kremiskovska Mladost uit Sofia en Coros Y Danzas uit Gra nada. Vanuit Oost-Vlaanderen treden op de volkskunstgroepen Moddervijvere uit Laame, De Rey- naert uit Gent en Toon en Tine uit Moerbeke-Waes. Vanuit Zeeland geven acte de présence de kinder en volwassenengroep van De Grutmoole uit Sas van Gent en de volksdansgroep Vodago uit Goes. In het middagprogramma is ook ruimte voor de volksspelen boog schieten, gaaibollen en pierbollen. De activiteiten zijn geconcen treerd op de Markt van Sas van Gent. Abdijnieuws is de informatierubriek van de provincie Zeeland. Redactie: bureau vooriichting, Sint Pieterstraat 42, 4331 EW Middelburg, telefoon 01180 31391 of 31392 De Nederlandse productie van jaarlijks circa 500.000 ton zaaiuien vindt grotendeels plaats in het Zuidwestelijk akkerbouwgebied, de IJssel- meerpolders en Noord-Holland. In totaal waren er in 1981-'82 ongeveer 4370 land- en tuinbouwbedrijven bij betrokken. Dat blijkt uit een onlangs gepubliceerd rapport van het Landbouw Economisch Instituut(LEI). Van die telers verkocht meer dan driekwart zijn productie geheel of gedeeltelijk aan de collecterende handel, die daarmee ongeveer 90% van de afzet af-hoerderij voor zijn rekening nam. Van de reste rende 10% vindt een groot deel zijn bestemming via de tuin bouwveilingen. De handelaren zijn voornamelijk particuliere be drijven. Coöperatieve afzetver- enigingen spelen een minder be langrijke rol. Een groot deel van de nationale uienproductie wordt opgekocht door in het Zuidwesten gevestigde handelaren. De telers leverden de zaaiuien grotendeels ongesorteerd af. Het tarreren en sorteren gebeurde bij de groothandel en de veilingen. In het Zuidwesten werd aan de telers het vaakst per perceel uitbetaald. Van de totale afzet van de telers werd in 1981/82 een kwart con tractueel vastgelegd. Dit omvat voornamelijk de verkoop aan particuliere bedrijven op basis van teeltcontracten en de afzet via coöperatieve afzetverenigingen op basis van lidmaatschapsver plichtingen. De contractuele afzet is vooral van betekenis op land bouwbedrijven met grote afzetten en daarmee samenhangend voor al bij telers in de IJsselmeerpol- ders. De prijzen voor zaaiuien worden bepaald op de exportmarkten, waar de veranderingen in het concurrerend aanbod en ondoor zichtigheid van de markt zorgen voor een onrustig en niet te voor spellen prijsbeeld. De daaruit voortvloeiende prijsrisico's ko men voor een zeer groot deel voor rekening van de telers. Ongeveer 80% van de afzet af-boerderij wordt verkocht tegen een dag prijsnotering of op basis van een middenprijs-systeem, waarbij de telers een gemiddelde prijs krijgen voor de uien die zij hebben inge bracht in een 'pool'. Voor ruim 20% geldt een prijsgarantie vast gelegd in een teeltcontract of overeengekomen verkoop te vel de. De natuurlijke omstandigheden zijn in Nederland minder geschikt voor de productie van kwalitatief hoogwaardige zaaiuien. Een aan gepast assortiment is daarom es sentieel. Opmerkelijk is dat driekwart van het areaal werd in genomen door vijf rassen en se lecties die hoge productiviteit pa ren aan grote huidvastheid. Dit laatste aspect is vooral van belang voor bestendigheid tegen verwer kingshandelingen en langdurige bewaring. De bedrijven met groenteteelt in de open grond leden in 1981 een gemiddeld verlies van ƒ37.110,-. Dit negatieve ondernemersover schot komt overeen met 18% van de kosten. De rentabiliteit in de opengrondsgroenteteelt - het on dernemersoverschot als percenta ge van de kosten - is, na een stij gende tendens in de voorafgaande jaren, weer iets teruggelopen ten opzichte van 1980. In dat jaar werd 13% van de kosten niet door opbrengsten gedekt. De bedrijven met extensievere teelten hielden hun verlies met 35.550,-(17% van de kosten) iets onder het gemiddelde. Die met intensievere teelten kwamen met ruim 39.000 gulden verlies wat ongunstiger uit: 19% van de kos ten. Wilt u een in de Eendrachtbo- de gepubliceerde foto graag zelf hebben? Dat kan, als het om foto's van onze eigen re- daktie gaat. Bel of schrijf naar Eendrachtbode, Postbus 5, 4697 ZG Sint-Annaland, tel. 01665-2752 en u krijgt uw fo- to-herinnering thuis. De Stichting Zeeuws Tijdschrift heeft de provincie om een verho ging van de jaarsubsidie en een andere wijze van subsidiëren ver zocht. G.S. stellen voor om de stichting voor dit jaar een subsidie te verlenen in het tekort tot 25% van de goedgekeurde exploitatie lasten tot ten hoogste 20.000,-. 'Het Zeeuws Tijdschrift is een be langrijk gezichtsbepalend perio diek voor Zeeland van een - zeker in vergelijking met in andere pro vincies verschijnende 'visitekaart jes' - kwalitatief goed niveau. Het tijdschrift vervult een duidelijke functie om tal van cultuur-histo rische zaken die op Zeëland be trekking hebben onder de aan dacht te brengen.' aldus het advies van G.S. Vijftig jaar geleden verscheen een eerste medische encyclopedie. De dikke pil kostte 4,50. Om niet alleen bij 50 jaar geleden te blijven, gaan we in deze historie zelfs naar Reimerswaal. Maar dat is dan ook al veel langer geleden dan de halve eeuw, waarover we het normaal in deze rubriek heb ben. In Reimerswaal stond een kasteel, bekend als het slot van Lodijke. De overlevering leert dat het de eerste schok moest opvan gen van de overstroming in de morgen van 5 november 1530. Dit ambacht was 712 gemeten groot en behoorde oorspronkelijk aan het geslacht Kervinck van Rey- merswale. Boudewijn van Rey- merswale en zijn echtgenote Ka- talene van Wulpen schonken op 10 juni 1365 aan de hertog Al- brecht van Beyeren 'al die huising die staan in 't Hof te Lodyc met den toren, den voorhof en den boomgaard en alles dat geheten is Berkewijs en bestaal 13 gemeten.' Er moeten nog oude tekeningen van Lodycke met Reymerswaal zijn. Eén daarvan stelt een zeer gehavende en door water omring de bouwval voor. Nu toch weer maar terug naar 1933. In Poortvliet werd het vernieuwen van de havenbeschoeiing van Strijenham aanbesteed. M.An- driesse uit Scherpenisse was met 2.222.- de laagste inschrijver. De zangvereniging 'Looft den Heere' uit Poortvliet maakte een reisje naar Scheveningen. Bovendien werd er een hert waargenomen, vermoedelijk afkomstig van de stichting Vrederust. In Sint Annaland was men al be zig met het rooien van de zoge naamde voorkiemers. Nu zijn het doré's onder plastic die het eerst op de veiling kwamen. Op 6 juni had men dus ook vijftig jaar gele den al de vroege aardappelen in Sint Annaland. Om nog eens te bevestigen dat er niets nieuws onder de zon is, werd 50 jaar geleden een wetsontwerp ingediend om te bezuinigen op het lager onderwijs. Binnen een afstand van 6 km. diende men naar school te lopen zonder enige vervoersvergoeding. Voor het eindexamen aan de rijks h.b. s slaagden onder andere uit Sint Maartensdijk J.E.T. de Bres, P.H. de Bres, M.P.Groenewege en A.J. van Oost. In Nieuw Vosse- meer werd de openbare lagere school, die nog slechts 7 leerlingen telde, opgeheven. Het hoofd van de school, dhr.J.M. van Etten, kreeg eervol ontslag. In Tholen hield ook toen De Trouwe Duif al wedvluchten. In Oud Vossemeer stortte een landbouwschvur, die als garage dienst deed, plotseling in elkaar. Het gebeurde 's morgens vroeg, toen er nog niemand in de garage was. In Sint Annaland sloeg het paard van Dies Duijzer, dat voor een wiedmachine was gespannen, op hol in de Achterweg. Een lan taarnpaal werd geramd. Land bouwersknecht Ko Overbeeke kreeg een klap van een paard en moest voor een hoofdwonde naar het ziekenhuis in Bergen op Zoom. In Den Haag overleed de Tholenaar kolonel S.P.Lindhout. De waterbouwkundige Verburg uit Poortvliet was bereid om kos teloos bestek en tekening te ma ken voor een schietbaan ten gun ste van de schietvereniging 'Ne derland en Oranje'. In de Oudvossemeerse raadsver gadering trok socialist raadslid Daane weer van leer, toen het om het vaststellen van een bouwver ordening ging. Hij concludeerde dat in die verordening niets was vergeten, behalve een galg. Hij bedoelde daarmee, dat er zoveel bepalingen aan vast zaten, dat er nog nauwelijks viel te bouwen. Maar dit was Daane's manier van uitdrukken. In Scherpenisse organiseerde de muziekvereniging 'Eendracht' een festival wegens haar. 12 V2 jarig bestaan. Voorzitter was G.J. van Popering en burgemeester Klos kwam feliciteren. De werkloosheid in den lande was gestegen tot 28.3% van de be roepsbevolking. De ANWB be stond op 1 juli 50 jaar. Dokter P.J.Duinker werd voorzit ter van T.V.V.. de voetbalvereni ging van Tholen. In Sint Anna land werd 50 jaar geleden dhr.C.J.J.Kooijman beëdigd als raadslid. Het werd een korte pe riode. In die tijd had J.W.EIen- baas als raadslid bedankt. In die raadsvergadering attendeerde raadslid Jan Hage(ouderling ge- ref.gemeente) er op. dat de zon dagsrust werd verstoord door melkverkopers. Inderdaad werd toen ook zondamorgen voor de kerkdienst nog melk verkocht. Andere tijden, andere zeden. Geruchten hebben een langdurig, hardnekkig leven. De Das. Meles meles, heeft er nog steeds onder te lijden. De kwaadsprekerij vinden we reeds in onze middeleeuwse letterkunde. In het dieren epos "Van den Vos Reinaerde" lezen we een karakterschildering van de dieren, die er als hoofdpersoon in optreden. De trekken van elk dier afzonderlijk zijn zo getekend, dat er steeds menselijke eigenschap pen in te herkennen zijn. Van de Das, die daar de naam Grimberd draagt, wordt verteld dat het een nijdig dier is. Zonder nader on derzoek heeft eeuwenlang de Das deze eigenschap toebedeeld ge kregen. V - Dassen zijn schemer- en nacht dieren. Bovendien zijn ze vrij schuw. Bij een nachtelijke ont moeting met dit dier - het over kwam mij op een bospad bij Meerssen, nu ruim veertig jaar geleden - hoor je een eigenaardig grommend geluid. Het zal een ui ting van schrik geweest zijn. Mensen die een Das als huisdier hebben, komen tot de conclusie dat het dier allerprettigste eigen schappen bezit. De grote onbe kendheid met het leven van de Das heeft ertoe geleid dat tot in onze eeuw toe het dier geen gena de bij de mensheid kon vinden. Nog in 1950 werd in St. Michiels gestel een aantal Dassen met be hulp van de brandweer uit een bos weggespoten. Bij die actie vonden drie dieren de dood. In 1962 was een noodkreet van jagerszijde aanleiding voor het Rijksinstituut voor Natuuronderzoek (RIN) een nauwkeurige studie van het leven van de Das op gang te brengen. Dat onderzoek is nog steeds gaande en wel om heel bijzondere reden. Daar komen we nog op te rug. De noodkreet in 1962 bleek een zogenaamde dassenplaag te zijn, waardoor een bepaald jachtveld van de jagers met totale ondergang bedreigd werd. Het onderzoek heeft zoveel gegevens opgeleverd, dat de Das van alle De opheffing van het waterschap Prins Hendrikpolder moet geschieden bij gemeenschappelijk besluit van de staten van Zeeland en van Noord Brabant. In de septembervergadering van de provincie Zeeland komt het ontwerp-besluit aan de orde. Als gevolg van de aanleg van het Schelde-Rijnkanaal is het inter provinciale waterschap Prins Hendrikpolder in twee zelfstandi ge gebieden verdeeld. Deze ge bieden zullen, nadat de nieuwe provinciegrens ter plaatse is vast gelegd op de as van dit kanaal, geheel in Zeeland en Noord Bra bant komen te liggen. Respectie velijk ten westen en ten oosten van het Schelde-Rijnkanaal. De grenswijziging zal naar ver wachting op 1 januari 1984 een feit zijn. Het gebiedsdeel ten westen van het Schelde-Rijnkanaal wordt ge voegd bij het waterschap Tholen, dat ten oosten daarvan aan het waterschap de Heense Polder. Beide waterschappen zullen de taken van het op te heffen water schap volledig overnemen, met uitzondering van de waterke- ringstaak voor het gedeelte ten oosten van het Schelde-Rijnka naal. De zorg voor de hoofdwa terkering berust in westelijk Noord Brabant bij het waterschap Hoogheemraadschap West Bra bant. De eigendom en het beheer en onderhoud van de hoofdwa terkering gaan naar dat water schap over. De verhouding van het overgaan de wegenbestand naar de water schappen Tholen en de Heense Polder, tweederde respectievelijk éénderde deel. ligt in ongeveer dezelfde verhouding als van het overgaande gebied in hectares naar deze waterschappen, onge veer 200 respectievelijk circa 100 hectare. Overigens is het vraagstuk van het wegenbeheer en de daarmee ver band houdende financiële gevol gen. onderwerp van discussie op rijksniveau, waarbij volgens de huidige ministeriële plannen er van wordt uitgegaan, dat de we- gentaak binnen afzienbare tijd niet langer bij de waterschappen zal berusten. Het archief van het opgeheven waterschap gaat over naar het waterschap Tholen. blaam gezuiverd dient te worden. De beweerde dassenplaag bleek volkomen onjuist te zijn. De waargenomen schade, het deci meren van het fazanten- en het konijnenbestand, kan niet op re kening van de Das geschreven worden. Faecesonderzoek leverde het bewijs. In mestmonsters - ruim 1200 - werd zevenmaal de resten Aan de fazant aangetroffen en nog geen vijftien procent bevatte de restanten van konijnen. Het on derzoek te velde toonde boven dien nog aan, dat de Das de door myxomatose aangetaste konijnen wegnam. Daarmee is aangetoond, dat de Das een aaseter kan zijn. Zijn eigenlijk menu ziet er echter geheel anders uit. Zijn leefwijze verklaar dit. De Das, zoals wij die kennen, is een marterachtig dier. Het komt in bijna heel Europa voor, de poolstreek uitgezonderd. Verder is hij aanwezig in grote delen van Azië, tot in Japan toe. Het is een vrij groot dier, het haalt een lengte van een meter, bij een gewicht van 10 tot 20 kg. De lange, slanke kop is opvallend zwart-wit gestreept: de buikzijde is geheel zwart. De vacht is hoofdzakelijk samengesteld uit lange, harde dekharen; er is maar weinig wol- haar. De leefwijze van Dassen is uiterst merkwaardig. Het zijn uitgespro ken sociaal levende dieren. Hun vaste woonplaatsen zijn de zoge naamde dassenburchten. Zo'n dassenbufcht is op heel bijzonde re wijze tot stand gekomen. Om een of andere reden verlaat een jonge volwassen Das soms het ouderlijk huis, om zelfstandig te wonen en een gezin te stichten. Hij moet daartoe een hol graven, waarin het veilig en droog wonen is en bovendien dicht gelegen bij een geschikt voedselterrein. Wel nu, zulke plaatsen zijn er te vin den. Een opgestuwde zandrug, zoals we die ook in ons land heb ben, in alle oostelijke en zuidelijke provincies, is dan uitermate ge schikt. mits die zandrug met bo men begroeid is en er in de om geving laagland ligt, waar vol doende gras groeit. U begrijpt dat bijvoorbeeld Midden-Limburg, de Maasvallei in Brabant, het Rijk van Nijmegen, maar ook Gaas- terland in Friesland zeer geëigen de plaatsen voor vestiging zijn. In verbazend snel tempo graaft de Das met behulp van zijn korte, maar sterke poten een gang en hol in de zandheuvel. Het hol. krijgt naderhand een uitbreiding met slaapruimten. door gangen Ver bonden, voorzien van diverse uit gangen. Het verwerkte zand is opgehoopt en naderhand met braam, brandnetel en andere bos planten begroeid. Er is een das- senburcht ontstaan, want het eer ste dassengezin leeft na enkele ja ren samen met de nakomelingen van kinderen en kleinkinderen. Talloze geslachten maken gebruik van een en dezelfde burcht. Er zijn burchten bekend, die eeuwe noud zijn. Kenmerken van de burcht zijn: orde en netheid. Een groot deel van de winter moeten dassen vele uren achtereen in hun burcht doorbrengen. Toch zijn de slaap- en woonruimten uitermate schoon. Zelfs wordt de bodembe dekking, bestaande uit mossen, grassen en andere gedroogde planten, op een heldere zonnedag buiten de burcht gelucht! Een nijdas is de das beslist niet. Het komt voor dat een vos op het idee komt onderdak te zoeken in een deel van het gangenstelsel van de burcht. Zonder morren wordt dat toegestaan. Een prettige me debewoner is de vos niet. Hij is •niet zindelijk, omdat zijn prooi in het hol opgegeten wordt en res tanten vaak overblijven. N,og onaangenamer wordt het, wan neer achtervolgende jagers de vos uit zijn onderkomen verdrijven, door de burcht te vernielen. Dat is in ons land geen strafbaar feit: de burcht is niet beschermd, de Das wel. De Das is een alleseter. Op zijn menu komen voor: insecten, muizen, jonge konijnen, zieke ko nijnen, haver en maïskorrels, ap pels, peren en eikels. Dit zijn zo genoemde toetjes. Het hoofd- voedsel bestaat uit regenwormen. Daarom moeten de burchten bij graslanden liggen. Het voedsel wordt in de nachtelijke uren ge zocht. Daarbij loopt de Das langs vaste routes. In ongeschonden ge bieden met complete burchten zijn die paden soms eeuwenoud. De burchten zijn onderling er eveneens mee verbonden. Het is duidelijk dat ruilverkaveling, we genaanleg en ontgrondingen fu nest voor het leven van de Das zijn. De minister van Landbouw en de staatssecretaris van CRM hebben op vragen van kamerle den toegegeven dat vijftig procent van het totale Nederlandse das- senbestand in gevaar is. Door on dertekening en ratificering van het Verdrag van Bern. 19 septem ber 1979, is onze regering verp licht de Das te beschermen. Er valt nog steeds zo weinig van te bespeuren. Zonder burcht kan de Das niet leven.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1983 | | pagina 7