Een fotoalbum vol kijkgenot Boekennieuws- ZO KROM ALS EEN ZEKEL Donderdag 15 januari 1981 EENDRACHTBODE Klederdracht rond de eeuwwisseling in Sint Annaland STEMMEN VAN LEZERS/ Hebben we dat nou echt nodig? Groeps- en schoolfoto's. Koninklijk saluut Ook jongens in rok ir. M. A. Geuze Het Peulvruchtenboek. Het lied van de beul. Geen blad voor de mond. Norel omnibus: Geen zee te hoog. Nazorg borstamputatie De grote droogte in Waterland VISSEN EEN SPORT OP ZICH VVV-informatie Het fotograferen was rond de eeuwwisseling nog lang geen gemeengoed. Zeker niet op toendertijd nog vrij geïsoleerde eilanden. Voor het begin van de fotografie moet men nu zo'n 150 jaar terug, maar dan was het ook een pril begin, die een lange ontwikkelingstijd vergde. Voor de oudste foto's uit deze contreien moet je waar schijnlijk naar de dienstplichtigen van voor 1900. Daarna kwam de wat men kan noemen-verlovingsfoto's, die in Bergen op Zoom of Rotterdam werden gemaakt en waarvan kinderen of kleinkinderen thans nog fraaie, exemplaren in klederdracht kunnen tonen. Vervolgens de schoolfoto's, eerst nog in totaal schoolverband, want anders was het veel te duur. De basis verbreed tot de klassefoto en toen kwam pas de individuele schoolfoto, nadat hierover door vader en moeder lang was gediscussieerd of daarvoor het geld kon worden afgeknepen. Sint Annaland kende toch echter ook al rond de eeuwwisseling- een amateur-fotograaf in de persoon van Nicolaas Bruijnzeel. Het is dankzij zijn creativiteit en de bewaarzin van zijn dochter Huigje Bruijnzeel, dat een toch wel uniek fotoboek werd vervaardigd door senior P.J. en vooral junior C.I. Jasperse. Geen fotoboek dat in de handel verkrijgbaar is, want dat zal voorlopig nog wat duur uitvallen. Maar aan belangstellenden kunnen we langs deze weg, dank zij welwillendheid van de heren Jasperse, toch wel wat over de inhoud doorgeven. Een van de eerste foto's in het hier besproken album is van een vroegere Sint-Anna- landse, waarvan de naam niet is vermeld. Daar zijn de samenstellers waarschijnlijk niet achter kunnen komen. Het kan zijn dat dit nu met een lezer of lezeres wel het geval is. Het nog wat eenvoudige kapje -wel met oorijzers- is in feite de echte Thoolse, de oorspronkelijke muts, althans zover de klederdrachtkennis teruggaat. Een latere mode-ontwikkeling brengt da|n mee de veel groter muts en fijne kant, de gouden oorbellen, de broches en toeij ook gouden in plaats van ijzeren oorijzers, de snoer- gitten met gouden slot enz. Het was omstreeks 1900 dat Nicolaas Bruijnzeel glasnegatieven ontwikkelde en aangezien in die tijd nog wel sprake was van klederdracht in de oorspronke lijke vorm, overigens ook al door mode ontwikkeling en toenemende "wel vaart" voor deze en gene aangepast, kon nog wel wat zoals dat fotografisch wor den genoemd, worden vereeuwigd. De eindsamensteller P. Jasperse schrijft via een inleiding terecht dat de titel van het album niet de verwachting moet wek ken, dat een compleet overzicht wordt geboden van de oude klederdracht. Rond 1900 was de oorspronkelijkheid daarvan ook al een eind teloor door wat dan toen verfraaïng werd genoemd. De oorspronkelijke klederdracht was im mers veel meer het eenvoudige kanten kapje met de ook nog eenvoudige, nu wel goudwaardige oorijzers en niet de latere grote kanten mutsen met goud, met koralen, met gouden broches, enz. Toch illustreren de eerste bladzijden van het fotoboek die eenvoudige kapjes. Het is zelfs de vraag of er vroger wel verschil was tussen wekelijkse en zondagse kle dij, zoals er nog weer vroeger veelal ook geen sprake was van oorijzers. Het foto boek toont een geleidelijke ontwikkeling naar de grotere Thoolse muts met ten slotte alles er op en er aan. Vervolgens ook nog wat pose-kiekjes, dat wil zeg gen, dat de klederdracht toen geen al gemeen goed meer was, maar de jonge- dochters toch nog wel eens graag zo op de foto willen staan, waartoe dan de "uitrustingen" van moe of van oma werden geleend. Het album levert over igens niet alleen kijkgenot op voor wat de vrouwelijke klederdracht betreft, maar ook hoe rond de eeuwwisseling de mannen en kinderen werden gekleed. Dat komt dan met name naar voren in de tenslotte voorkomende foto's van groepen, werkobjecten of schoolfoto's. De eerste foto is overigens die van het wapen van de vroegere gemeente Sint Annaland met de zogenaamd 'beladen' Sint Anna, in lazuur. Zij heeft Jezus met Maria op haar armen, het geheel op gouden schild. Daarna komen er enkele foto's met de eenvoudige kanten mut sen, zonder namen, die dus waarschijn lijk niet meer te achterhalen waren voor de samenstellers. Het eerst onderschrift van een foto met de al ontwikkelde Thoolse muts is van Neeltje Kloet, echtgenote van Jacob Geluk. Het echt paar woonde aan de Voorstraat, waar nu het kledingmagazijn van Den Engels man is gevestigd. Een mooie foto ver derop van Adriana Verhoole rond 1910. Men komt ook de gezusters Pietje en Geertje Gaakeer uit Sint Maartensdijk in het fotoboek tegen. Vader was Arjoan Hekieer. Een foto voorts uit de jonge tijd van Koosje Bierens, die woonde waar nu garage Hommel is. Leentje van Gorsel uit Oud-Vossemeer was onderwijzeres in Sint Annaland en huwde later met onderwijzer C. Kabbendijk. Het echt paar verhuisde naar Numansdorp. Een heel "oudje" ook is de plaat van me vrouw C. Bierens-Bruijnzeel Wd met haar zoon Abraham op de arm, de latere notaris van Sint Annaland, ook de laat ste notaris in die gemeente. Wat moeten we doen: het gemeentehuis bezetten? Bezettingen zijn immers aan de orde van de dag? We zouden ook een demonstratie kunnen organiseren met grote spandoeken:' "kabel-t.v.? Weg er mee." En misschien is er nog de moge lijkheid, het terrein af te zetten, waar die zo gewenste (of verwenste) antennemast zal worden gebouwd. U hebt gelijk: dit is allemaal onzin. Maar het zal je toch maar even van bovenaf worden opge legd, zo'n kleine twintig gulden per maand te betalen voor iets waar je ab soluut geen behoefte aan hebt. Ik denk hierbij vooral aan de mensen met de laagste inkomens zoals AOW-ers. De weerlegging dat.je het toch niet hoeft te nemen (dit in dubbele zin) klinkt heel mooi, maar je doet er niet veel mee: de centrale antenne gaat weg en niet ieder een is zo handig, zelf voor een goede binnenantenne te zorgen; als kritisch luisteraarster zou ik trouwens mijn twij fels hebben over een perfecte ontvangst, hoewel ik graag toegeef, dat dit van plaats tot plaats zal verschillen. En anders heb je dus de keus tussen ka bel-t.v. en een slechte ontvangst. En ook zonder televisietoestel in huis, maar met een prima radio-installatie, is die keus niet zo moeilijk. Ik weet, dat ik niet al leen voor mezelf spreek: tot nu toe heb ik nog niets anders dan negatieve reac ties gehoord; iemand stelde zelfs, dat de kans op ruzies in de gezinnen over de te volgen t.v.-programma's nu nog groter zal worden dan voorheen al het geval was. Zeker, we mogen allemaal schriftelijk onze vragen en opmerkingen kenbaar maken, maar dat staat los van het al of niet doorgaan van het plan. Het maakt trouwens weinig verschil of de basis in spraak heeft, de top doet toch uitspraak; dat hebben we gezien toen de Markt hier in Sint-Maartensdijk veranderd (ver fraaid? verbeterd?) zou worden: die hoorzitting vooraf, waar vele protesten te horen waren, was toch ook een la chertje. En dan nog iets: Als het waar is, dat ons over een jaar of vijf een satelliet boven het hoofd hangt, en we mogen toch aannemen dat dit eerst grondig onder zocht is, dan zou dit project voor de ge meentelijke- zowel als voor onze kas wel een grote geldverspilling zijn. Rebels? Jazeker, ik voel me rebels ge noeg om een protestactie op touw te zetten als ik daartoe het organisatieta lent zou hebben. Nu kan ik echter niets anders doen dan middels deze rubriek "Stemmen van lezers" de tolk zijn van vele rebelse stemmen van lezers. Met dank aan de redactie voor de gebo den plaatsruimte: Mevr. E.F. DE KORTE-POST, Bloemenlaan 136, St. Maartensdijk. een kaper op uit omstreeks 1910. En dan het jongetje met zijn hobbelpaard. Tegenwoordig praten ouderen wat schamper dat er geen onderscheid meer te zien is tussen de jongens en meisjes, soms amper tussen de mannen en vrou wen vanwege de spijkerbroekmode. Als echter rond 1900 de kinderen nog niet "droog" waren, duidelijker uitgedrukt nog in hun broekje plasten, droegen zo wel jongens als meisjes rok en jurk. Schattig. Tot de meer in de tweede helft van het fotoboek voorkomende groeps- en schoolplaten behoort ook het hele oudje van onderwijzeres Tan Slager met haar leerlingen. Veel duidelijker is de afdruk van Cor Vooijs en haar naaischooltje in 1906, evenals het gezin van meester Sla ger in ongeveer het zelfde jaar. Met meester Slager, zijn vrouw Elena Sla- ger-Bruijnzeel, Anna, Maria (tekenlera res, die o.m. zorgde voor het fraaie wa pen van de gemeente in de raadszaal (nu museum) en verder ook Johanna, die trouwde met de latere burgemeester Hansens, Willem, die onderwijzer werd en Tannetje Slager, onderwijzeres. Uiteraard werd er in die tijd veel kleding zelf vervaardigd, hetzij met de hand, hetzij met de eerste naaimachines. Af drukken van ontwerpen uit die tijd ko men eveneens voor in het fotoboek met de lange, vaak sterk geplooide 'keusen'. Een eigenlijk wel bekende foto van ds. Johannis de Voogd, hervormd predikant in Sint Annaland van 8 september 1901 tot december 1907. Naar hem werd het domineesdijkje genoemd, waarover al eerder uitvoerig is geschreven door Han Dekker, welke artikelen toen ook in ons blad zijn afgedrukt. Onderwijzer Sam(metje) van der Bel woonde aan de Voorstraat. Op het linkergedeelte van de voorgevel tussen twee ramen was een zonnewijzer aangebracht. Behalve een foto van deze onderwijzer ook een af druk van het in die tijd gebruikte re kenboekje van Willem Bartjens. Nog in de voor die tijd gebruikelijke ovale om lijsting komen we een foto tegen van Izak Gaakeer Pzn uit Sint Maartensdijk. Ook die van de op 2 februari 1928 op bijna 90 jarige leeftijd overleden ge meentebode Frederik Weijler en de in zijn leunstoel gezeten Marinus Goede- gebuure, die samen met zijn zusters JeT zieneke, Neeltje en zijn broer Klaas op het pand Voorstraat 52 woonde, thans de slijterij van Niek Burggraaf. Marinus Goedegebuure nam deel aan de Tien daagse veldtocht en was als militair on dergebracht in de citadel van Antwer pen onder baron Chassé. Voor zijn dap perheid werd hij geridderd met de Wil lemsorde. Toen later koning Willem f 11 <*»een bezoek b*acht-aan Sint Annaland en te paard vanaf de kaai de Voorstraat afreed stond daar vooraan Marinus Goedegebuure met zijn Willemsorde. De Koning zag het en bracht zijn hand aan zijn hoed. Markant is de "kop" van Marien Slager, ook wel "Sjorsje" ge noemd. Hij was handelaar in allerlei goederen. Het koopmanschap zat in zijn bloed, zij het dat hij nooit tot een on derneming kwam, als de eveneens van Sint Annaland afkomstige Bruijnzeels met hun nu wereldconcern. Haarscherp is dan weer de foto van Kees Soeters met baby Bram op de arm uit omstreeks 1905. Een schitterend versierde Voor straat tijdens het feest op 4 augustus 1908 met voorop nog klederdracht, maar ook al wat moderne hoeden, ver vaardigd door de hoedenmodiste ter plaatse Joane Quist. Er volgt dan een verzameling dorpsbeelden met daaro- daarop de bewoners van die tijd en de eerste fietsen. Uiteraard ontbreekt de toen zo levendige haven niet. Evenmin oude molen en hervormde Kerk. Plaat jes van zeewering-herstelli bouw sluis bij Tonhuis en dan nog een zeer oude schoolfoto uit 1884 met hooofdonderw- ijzer J.W. Slager en onderwijzer Beun doen nog meer Sint Annalandse historie verlevendigen. Ook de eerste foto van het misschien eerste zangkoor, genomen door fotograaf Charles van Velsen uit de Wouwschestraat 152 - Bergen op Zoom. De bijna honderdjarige nu koninklijke muziekvereniging "Accelerando" komt op de proppen met een beeld van de eerste muzikanten. Niet geheel onbe kend is ook de groepsfoto van de zilver- juuntreksters en trekkers. Een overwe gend aantal vrouwen met hier en daar nog de haakmuts. Er staan zeker 60 70 personen op deze vrij scherpe foto. Een foto ook nog van een feestcomité en de schietvereniging Prinses Juliana uit 1925. Een van de laatste foto's is die van Kaatje van Nieuwenhuyzen-Giljam van de hofstede Kruytenburg te Poortvliet. Een foto die omstreeks 1860 ijioet zijn vervaardigd en in het Sint Annalandse klederdrachtenboek een plaats kreeg yanwege de oude klederdracht door de ze Poortvlietse gedragen. Tot besluit een silhouet van Nicolaas Bruijnzeel, ge maakt door silhouettist Harry Nolden "sur I'exposition de Lïéée 1905". De op 13 mei 1855 te Sint Annaland geboren Een beeld van de Voorstraat tijdens een dorpsfestiviteit. Mogelijk zo'n 65 jaar geleden, misschien wel ter gelegenheid van het 35 jarig bestaan van Accelerando. Het kan ook een Oranjefeest zijn geweest, gezien de wimpels aan de vlaggen, althans aan sommige. De nummers bracht de huidige afdrukker van de authentieke foto aan om aan oudere inwoners te vragen wie dat allemaal zijn geweest. Enkele zijn er in elk geval van te noemen en misschien weten andere lezers er nog wel heel wat meer. Nummer 1 inoet Toon van Poortvliet zijn en die met vaandel (zonder nummer) is Bram Antheunisse, 2 Jewannesje (Johannis van) Elsacker, 3 Kees Slager Johzn, 4 Postbode Piet Burgers, 6 Meester Soeters, 7 Meester Slager, 8 Saartje Moeilijker, 11 Geertje van Oost, 12 Arjaantje Goudzwaard, 13 Izak Rijnberg, 14 Dies Ketting, 15 Joh. Scherpenisse, 16 Johannes van Vossen. De Thoolse mutsen hadden vrijwel afgedaan bij de toenmalige jeugd, maar aan hoeden en petten geen gebrek. Achter op de foto ook enkele dames met hoeden, een enkele man nog met het zijden petje. Geheel achter op de foto links met misschien nog heel flauw zichtbaar het torentje van het toenmalig gemeentehuis. Rechts achter het Oude Vaandel van Accelerando, de Smidse Verhoole met vervolgens de woning van Boudewijn Kodde en burgemeester Hanssens. Daartegenover ongeveer de ook vlaggende Hervormde pastorie. Tijdens het gemaakte plaatje lijkt het hoog water te zijn geweest, gezien de in de haven hoog torenende vlaggen van schepen. Nicolaas Bruijnzeel heeft het door zijn fotografie uit die tijd mogelijk gemaakt, dat er in 1980 nog zo'n verzameling kan worden getoond. Hij was gehuwd met Willemina Gakeer. De ouders van Ni colaas waren Willem Bruijnzeel en Tannetje Kodde, die respectievelijk in !874 en 1887 overleden. Op die laatste pagina komt dan ook een afdruk voor van "De geboortedag". Een plaat met alle namen en geboorte data van de kinderen van Willem Bruijnzeel en Tannetje Kodde. Vpor heel wat meer dan alleen voor de nabestaanden van deze familie zou het doorbladeren van dit fotoboek veel kijkgenot opleveren, omdat het immers tegelijkertijd een boeiend stuk historie oplevert. ben ik ondanks het naderen van AOW nog niet. In 't bejaardenhuis zie je ze nog, zo krom als een zekel. Vroeger was dat krom me meer een algemeen verschijnsel: er was zoveel "rimmetiek". Immers er werd minder gestookt in vochtiger woningen - geen c.v. - en er werd eerder en langer zware, de rug belastende arbeid verricht. Welnu, zeggen tegenwoordig alle Kamer leden, welnu, het Zeeuws Woordenboek staat krom van dergelijke gezegdes als: zo krom als een zekel. Pluk ze voor de vuist weg, ook uit gewoon Nederlands: zo ard as een spieker, slaepe as een os, de stal ruuke, van den bok droame, 't verken- tje wasse, butter bie de vis, zo errem as de mieren. Een spreek- of zegswijze is naar Vlaams •begrip een vaste eigen-aardige uitdruk king. Volgens van Dale een vaste woord verbinding om een bepaald begrip op geijkte wijze uit te drukken. In de zegswij ze ontbreekt de wijze ervaringsles die het spreekwoord steeds kenmerkt. De Zeeuwse Vereniging voor Dialecton derzoek - Mevr. v. d. Broecke - stuurt ons in het voetspoor van Mevr. Ghijsen regel matig vragenlijsten om de kennis over de Zeeuwse tongvallen, inclusief zegswij zen, te vergroten en vast te leggen. Eén van de laatste lijsten trachtte de gegevens over de namen van onderdelen van Zeeuwse boerenwagens nog te verfijnen. Eerder nog dan bij de boer of zijn knecht zou men te dien aanzien bij de wagenma ker moeten zijn, doch die zijn aan 't uit- Schattig is het plaatje van een Baby met Deze foto toont dan de rijke Thoolse muts met vrijwel alles er op en er aan, zoals men die nu in onze tijd nog zo graag zou bezitten. Niet dagelijks om te dragen, want de heel weinigen die het nu nog kunnen weten, herinneren zich nog wel de prikken, die de sierspelden veroorzaakten, hoe handig men daarin ook was. Die herinneren zich ook hoe moeilijk het was om de muts sneeuwwit te houden. Dat was een voortdurende zorg en het in een keurslijf persen was eveneens een moeizaam, warm karwei. Maar mooi vond men het toen toch ook wel en wij die er achteraf op terugblikken en het vrijwel niet meer zien, vinden het natuurlijk schitterend, zoals met vrijwel elk stukje historie of folklore. Overigens is deze foto wel van een bekende. Het is namelijk Pieternella (Pietje genoemd) Heijboer, een dochter van Adriaan Heijboer, woonde jaren aan de Ring, later op het eind van de Nieuwstraat, trouwde met Gerard de Hond en vertrok naar boerderij 'De Lente' op Tholen. Die hofstede werd een goed jaar verlaten door G.A. de Hond jr. ook toen het echtpaar naar Tholen was vertrokken kwam men nog vaak per tilbury (rijtuig) naar Sint Annaland met voor het rijtuig een vurig zwart paard. De familie en vrienden woonden immers nog op de geboorteplaats. 'Wat ei tie 'n mooije kant an d'r musse' zullen haar dorpsgenoten wel hebben opgemerkt. sterven. Zoekende tussen wiegouters 1) en rongblokken 1a) dook er iets in mijn herinnering op: ie ei een gat as een boomplanke d.w.z. hij kan tegen een stootje. Wie vroe ger plat gezeten op een boerenwagen of kar over een grintweg kluste 2), kon im mers zijn zitbeenknobbels maar al te goed voelen. Zo speurde ik verder in mijn agra risch geheugen; het meeste dat boven dreef bleek in 't Zeeuws Woordenboek terug te vinden, doch enige nieuwe oogst bleef bij de nacontröle op '"t zift" 3) lig gen. Dit leverde een verhaaltje op, waarin de nog niet in 't Woordenboek voorko mende zegswijzen cursief zijn gedrukt. Een aekelig vertesseltje Ie ree as jongen tuus mit de paeren, 't was toen nog ma 'n opneukertje. 4) Gróót zou 'en nóóit ööre, ok nie toen at 'en gróót was, 't bleef een hornet. 5) Daerom wier 'en nog a es deu de kerdons gaele. 6) Ie kon eêl z'n leven ma amper deu 't klien- ket. 7) A j'n zag, docht je: 'f is mè lucht schoafje. 8) Mè mit de paeren riëe, merae- kel. Een vintje van niks, van boven een maeger bakkesje - zo bruun as een beier 9) - en van onder graete en gêên vis en toch sterrek as een paerd en werke as een paerd. En tuus waere ze machtig bliee mit'em. Totdat 'en een klap van de meule kreeg, temissen van de slienger van 't sniemesien. 10) Recht vó z'n kop. Ie streek 11metêên en ze most'en in uus en in bed draege. Ie lag 't er weken in z'n ongeweld, wam op den duur toch wee overende, ma me wete't, zoies kom te paerd en 't gae te voet. De winter gienk 't er mee eene en toen most 'en bie 't uutriëel 12) ma wee in de striengen. 't Leken te gaen, ma achter af mó m'n zegge dat'en z'n eige over 't paerd gezet mot wantzo fien at'en was, noe wier'en nog raelder 13) as een tolout, 14) ie kon deu 't lampeglas. Ie begon mi de lange liene te riëe 15) en as 't er wa van gezeid wier sloeg 'en z'n kont tegen de kribbe. 16) De striengen rechttrekke, 17) vroeger z'n stiel den dag deu, 't gieng nie mëê. Z'n voader perbeerden nog 'm wa kort te mennen, 18) ma ie bleef z'n kont tegen de karre gööie. 19) 't Wier eigelik glad'n ander mens, ie begon saeves de baen 'op te gae, stapten dan mak'lik over de strienge, 20) soms een smoel as een mendeure, ieuw dan een leven as een öördêêl en at'en tuuskwam was'en zo zot as een juun en maekten ie d'r een pae- restal van. 21Ie dee z'n werrek mè aollef van deege mêê en at'er wè gezeid wier van z'n ploegwerk, wist'en dat er in een kromme veure 22) mêê groeiden as in een rechten. Affijn, van een oarig 23) vintje wier 't een oarigen, 24) om 't kort'ouwen een minnen, 25) zo slecht as pitwaeter, van oosje 26) deukrope. D'r bleef niks van over as waoiboomout, 27) 't kan slecht afloape mi 'n mens! NOTEN: 1) rondhout op de zijkant van de wagen ter verbre ding. 1a) blok, waarop de rong, een ijzeren steun op de zijkant van de wagen werd geplaatst. 2) op een drafje reed. 3) zeef. 4) aankomend of klein gebleven mannetje. 5) garnaal. 6) ertussen genomen. 7) kleine deur in grote schuurdeur. 8) letterlijk: een kleine oogst, gezegd van een graan- perceel. 9) kruisbes. 10) strosnijder voor 'kort' voer voor de paarden. 11) ging tegen de vlakte. 12) letterlijk het uitrijden: het begin van het voorjaars- werk op de nog niet gezaaide akkers. 13) magerder (zo rael as een tolout). 14) lang, dun paalhout om bruine bonen rond te dro gen te zetten. 15) met een slappe teugel rijden, dus langzaam. 16) verzetten zich; letterlijk als een paard achteruit wij ken in de stal bij het 'aflangen', d.w.z. van, uit de stal halen. 17) flink werken. 18) kort te houden. 19) zie 16. 20) ging buiten de regels. 21) maakte er een rotzooitje van. 22) ploegvoor. 23) aardig. 24) eigenaardige. 25) een gemene. 26) Joosje pek, de duivel. 27) 2e soort hout, ondeugdelijk voor werkhout. Wintertijd....extra peulvruchtentijd. Daarbij kan de uitgave van Hollandia te Baarn van dienst zijn. Valerie Turvey stelde een uniek kookboek samen, waarin recepten met erwten, bonen en linzen uit binnen en buitenland. Niet alle in het hoek genoemde ingrediënten zijn in ons land verkrijgbaar, maar de vertaalster zorgde voor vervangende mogelijkheden. Een kookboek vol sma kelijke winterkost. Keurig uitgevoerd en gebonden voor 24,90 bij de erkende boekhandel. Verdeeld met een inlei ding, waarin aangetoond wordt dat peulvruchten goed eten is en gemakke lijk koken. Ook de geschiedenis van de peulvruchten wordt behandeld. Vervol gens algemene aanwijzingen voor de bereiding, daarna de combinaties met salades, soepen, vleesgerechten, groen tegerechten en nog eens allerhande. Een boek dat er in gaat als de erin besproken "snert" die doet watertanden. 600 pagina's weet Norman Mailer vol te schrijven over dit onderwerp. Hij kan het als weinigen. Het zal u helpen te weten, dat hij ook de auteur is van de spannende roman "Helden zonder glo rie". Zijn nieuwste boek, verschenen bij Bruna, is het aangrijpende, diepgaande relaas over de opzienbarende zaak Gary Gilmore. Een moordenaar, die weigert gratie te aanvaarden of uitstel van exe cutie. Op zichzelf al een unieke zaak. Men zal voor dit boek wel de tijd moeten nemen, want die 600 pagina's kregen maar wat in vaktermen heet, een 9 punts letter. Op 1 bladzijde staat dus al heel wat te lezen, laat staan op 600. Maar een knap verhaal is het zeker. Die pil kost 49,50. Een wel bekende uitspraak, maar mo gelijk vindt men het een wat vreemde titel voor een bijbels dagboek. Eén uit gave in handige vorm verschenen bij La Rivière en Voorhoeve te Zwolle. Met een omvangrijke lijst van 12 medewer kers en medewerksters, voor elke maand 1, ook voor elke dag een pagina. Extra nog voor Goede Vrijdag, Pasen, He melvaart, Pinksteren. Begrijpelijk, ook voor hen met minder bijbelvastheid en kerkgaan. 19,90 bij de erkende boek handel. Ze zijn eerder afzonderlijk verschenen en die boeken van Norel zijn bij velen bekend: Het kopstuk Hilbert, Volle kracht vooruit, Zeegang 9. Nu echter in een omnibus. Een trilogie. De zogewilde en bekende auteur laat een scharrelaar uit Salland tot leven komen. Via de Rotterdamse havens wordt het een re derij en .cargadoorskantoor. Dan komt de eerste wereldoorlog (in Volle Kracht vooruit) en in het derde deel (Zeegang 9) wereldoorlog 2, met het bombardement van Rotterdam, het verzet, de geschie denis van de mariniers en de eerste po litionele actie in Indonesië. Norel is De werkgroep "Nazorg Borstamputa tie" is nu al weer een aantal maanden actief. Zij heeft het plan opgevat om een ochtend te organiseren waarop vrou wen, die een borstamputatie hebben ondergaan, in de gelegenheid worden gesteld, contakt te hebben met vrouwen die vroeger eenzelfde operatie onder gingen. Het is de bedoeling om onder het genot van een kopje koffie met elkaar te pra ten over de ervaringen die men heeft opgedaan na de operatie. Deze bijeenkomst wordt gehouden in ziekenhuis Lievensberg, Boerhaave- plein 1, Bergen op Zoom. Voor nadere informatie kunt u bellen naar: tel.: 01640-37980, toestel 2305/2306. waarborg voor een goed en spannend verhaal. De 480 pagina's gebonden in fraaie omslag kosten nu slechts 28,90, heel wat minder dan voorheen de drie delen afzonderlijk. En nogmaals, het is een Norelboek. Dat is een kijk- en leesboek over Ne derlandse natuurreservaten. Koos van Zomeren en William Reppel hadden er een zwerftocht van een half jaar en 15.000 kilometer (in eigen land) voor over om de belangrijkste natuurgebie den te verkennfen. Het boek is gebaseerd op twaalf in Nieuwe Revue verschenen artikelen. Die verhalen en die prachtige foto's gaan dan over de grote droogte in waterland, over kemphaantjes, het ver boden te plukken, over rotganzen op Texel, over de Waddenzee, de Engels- manplaat, de vleermuizen, of de adder ook mag leven, de doodlopende weg voor de das, de veluwe natuurgebied, de vlinders die de harde klappen krijgen, een vogelparadijs op de zeebodem en dan nog een lijst van beschermde plan ten en dieren. Hoe kan zoveel moois (een uitgave van Bruna - Utrecht) voor 39,90. De sportvisserij is de grootste vorm van openluchtrecreatie in ons land. Neder land telt n.l. zo'n slordig twee miljoen hengelaars, die met een waterareaal van 350.000 hectaren rijkelijk voorzien zijn van viswater. Vijfhonderdduizend van deze vrijetijdsbesteders zijn lid van een hengelsportvereniging. Zulke ver enigingen of federaties hebben vele voordelen. Zij zorgen o.a. voor de vis rechten van het water in Uw omgeving en als zij aangesloten zijn bij de Neder landse Vereniging van Sportvisfedera ties (NWS), stellen zij hun viswater ter beschikking aan de andere bij de NWS aangesloten federaties. Dit betekent dat men in ongeveer 80% van de 350.000 hectaren water zijn geluk mag beproe ven. Men krijgt dan de zogenaamde "grote vergunning". Op deze manier kan men het klapstoeltje en de paraplui ook eens op een andere plek neerzetten. De Provinciale VVV Zeeland heeft de nieuwe logiesofferte voor het jaar 1981 uitgebracht. Verschenen zijn een ho- tel/pensiongids en een campinggids in een oplaag van 35.000 stuks; een gids met restaurants zonder hotelakkommo- datie in een oplaag van 20.000 stuks kompleteert deze serie. De drie nieuwe uitgaven zijn wat vorm en uiterlijk be treft geheel op elkaar afgestemd. Naast gedetailleerde gegevens over respektie- velijk hotels/pensions, kampeerterrei nen en restaurants geven de gidsen al gemene toeristische informatie; alle teksten zijn viertalig. De verspreiding vindt plaats via de VVV's in Nederland en de buitenlandse vestigingen van het Nationaal Bureau voor Toerisme; de restaurantgids zal hoofdzakelijk in Zeeland worden ver spreid. De Bemiddelingscentrale van de Pro vinciale VVV Zeeland heeft het aanbod vakantieverblijven gepubliceerd in een 76 pagina's tellende gids met een oplaag van 25.000 stuks voor de Nederlands talige editie en 10.000 stuks voor de Duitstalige. De gids verschaft uitvoerige informatie over honderden vakantiewo ningen, bungalows en appartementen met alle bijzonderheden over ligging, prijzen en bijkomende kosten; alle aan biedingen zijn door de ANWB geklas seerd. De VVV-Bemiddelingscentrale Zeeland heeft tot doel de vraag naar en het aaii- bod van vakantieverblijven op elkaar af te stemmen door het verlenen van be middeling. Deze vorm van dienstverle ning, die een aantal jaren geleden voor het eerst in Zeeland is geïntroduceerd, ondervindt veel waardering van de zijde van huurders en verhuurders. De resul taten hebben een sterk seizoenspreidend effekt, hetgeen het rendement van de akkommodaties verhoogt.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 1981 | | pagina 19