Een fotoalbum vol kijkgenot
Boekennieuws-
ZO KROM ALS EEN ZEKEL
Donderdag 15 januari 1981 EENDRACHTBODE
Klederdracht rond de eeuwwisseling in Sint Annaland
STEMMEN
VAN
LEZERS/
Hebben we dat nou echt
nodig?
Groeps- en schoolfoto's.
Koninklijk saluut
Ook jongens in rok
ir. M. A. Geuze
Het Peulvruchtenboek.
Het lied van de beul.
Geen blad voor de mond.
Norel omnibus: Geen zee te
hoog.
Nazorg
borstamputatie
De grote droogte in
Waterland
VISSEN EEN SPORT
OP ZICH
VVV-informatie
Het fotograferen was rond de eeuwwisseling nog lang geen gemeengoed. Zeker niet
op toendertijd nog vrij geïsoleerde eilanden. Voor het begin van de fotografie moet
men nu zo'n 150 jaar terug, maar dan was het ook een pril begin, die een lange
ontwikkelingstijd vergde. Voor de oudste foto's uit deze contreien moet je waar
schijnlijk naar de dienstplichtigen van voor 1900. Daarna kwam de wat men kan
noemen-verlovingsfoto's, die in Bergen op Zoom of Rotterdam werden gemaakt en
waarvan kinderen of kleinkinderen thans nog fraaie, exemplaren in klederdracht
kunnen tonen. Vervolgens de schoolfoto's, eerst nog in totaal schoolverband, want
anders was het veel te duur. De basis verbreed tot de klassefoto en toen kwam pas de
individuele schoolfoto, nadat hierover door vader en moeder lang was gediscussieerd
of daarvoor het geld kon worden afgeknepen. Sint Annaland kende toch echter ook al
rond de eeuwwisseling- een amateur-fotograaf in de persoon van Nicolaas Bruijnzeel.
Het is dankzij zijn creativiteit en de bewaarzin van zijn dochter Huigje Bruijnzeel, dat
een toch wel uniek fotoboek werd vervaardigd door senior P.J. en vooral junior C.I.
Jasperse. Geen fotoboek dat in de handel verkrijgbaar is, want dat zal voorlopig nog
wat duur uitvallen. Maar aan belangstellenden kunnen we langs deze weg, dank zij
welwillendheid van de heren Jasperse, toch wel wat over de inhoud doorgeven.
Een van de eerste foto's in het hier besproken album is van een vroegere Sint-Anna-
landse, waarvan de naam niet is vermeld. Daar zijn de samenstellers waarschijnlijk
niet achter kunnen komen. Het kan zijn dat dit nu met een lezer of lezeres wel het
geval is. Het nog wat eenvoudige kapje -wel met oorijzers- is in feite de echte Thoolse,
de oorspronkelijke muts, althans zover de klederdrachtkennis teruggaat. Een latere
mode-ontwikkeling brengt da|n mee de veel groter muts en fijne kant, de gouden
oorbellen, de broches en toeij ook gouden in plaats van ijzeren oorijzers, de snoer-
gitten met gouden slot enz.
Het was omstreeks 1900 dat Nicolaas
Bruijnzeel glasnegatieven ontwikkelde
en aangezien in die tijd nog wel sprake
was van klederdracht in de oorspronke
lijke vorm, overigens ook al door mode
ontwikkeling en toenemende "wel
vaart" voor deze en gene aangepast, kon
nog wel wat zoals dat fotografisch wor
den genoemd, worden vereeuwigd. De
eindsamensteller P. Jasperse schrijft via
een inleiding terecht dat de titel van het
album niet de verwachting moet wek
ken, dat een compleet overzicht wordt
geboden van de oude klederdracht.
Rond 1900 was de oorspronkelijkheid
daarvan ook al een eind teloor door wat
dan toen verfraaïng werd genoemd. De
oorspronkelijke klederdracht was im
mers veel meer het eenvoudige kanten
kapje met de ook nog eenvoudige, nu
wel goudwaardige oorijzers en niet de
latere grote kanten mutsen met goud,
met koralen, met gouden broches, enz.
Toch illustreren de eerste bladzijden van
het fotoboek die eenvoudige kapjes. Het
is zelfs de vraag of er vroger wel verschil
was tussen wekelijkse en zondagse kle
dij, zoals er nog weer vroeger veelal ook
geen sprake was van oorijzers. Het foto
boek toont een geleidelijke ontwikkeling
naar de grotere Thoolse muts met ten
slotte alles er op en er aan. Vervolgens
ook nog wat pose-kiekjes, dat wil zeg
gen, dat de klederdracht toen geen al
gemeen goed meer was, maar de jonge-
dochters toch nog wel eens graag zo op
de foto willen staan, waartoe dan de
"uitrustingen" van moe of van oma
werden geleend. Het album levert over
igens niet alleen kijkgenot op voor wat
de vrouwelijke klederdracht betreft,
maar ook hoe rond de eeuwwisseling de
mannen en kinderen werden gekleed.
Dat komt dan met name naar voren in
de tenslotte voorkomende foto's van
groepen, werkobjecten of schoolfoto's.
De eerste foto is overigens die van het
wapen van de vroegere gemeente Sint
Annaland met de zogenaamd 'beladen'
Sint Anna, in lazuur. Zij heeft Jezus met
Maria op haar armen, het geheel op
gouden schild. Daarna komen er enkele
foto's met de eenvoudige kanten mut
sen, zonder namen, die dus waarschijn
lijk niet meer te achterhalen waren voor
de samenstellers. Het eerst onderschrift
van een foto met de al ontwikkelde
Thoolse muts is van Neeltje Kloet,
echtgenote van Jacob Geluk. Het echt
paar woonde aan de Voorstraat, waar nu
het kledingmagazijn van Den Engels
man is gevestigd. Een mooie foto ver
derop van Adriana Verhoole rond 1910.
Men komt ook de gezusters Pietje en
Geertje Gaakeer uit Sint Maartensdijk
in het fotoboek tegen. Vader was Arjoan
Hekieer. Een foto voorts uit de jonge tijd
van Koosje Bierens, die woonde waar nu
garage Hommel is. Leentje van Gorsel
uit Oud-Vossemeer was onderwijzeres
in Sint Annaland en huwde later met
onderwijzer C. Kabbendijk. Het echt
paar verhuisde naar Numansdorp. Een
heel "oudje" ook is de plaat van me
vrouw C. Bierens-Bruijnzeel Wd met
haar zoon Abraham op de arm, de latere
notaris van Sint Annaland, ook de laat
ste notaris in die gemeente.
Wat moeten we doen: het gemeentehuis
bezetten? Bezettingen zijn immers aan
de orde van de dag? We zouden ook een
demonstratie kunnen organiseren met
grote spandoeken:' "kabel-t.v.? Weg er
mee." En misschien is er nog de moge
lijkheid, het terrein af te zetten, waar die
zo gewenste (of verwenste) antennemast
zal worden gebouwd. U hebt gelijk: dit
is allemaal onzin. Maar het zal je toch
maar even van bovenaf worden opge
legd, zo'n kleine twintig gulden per
maand te betalen voor iets waar je ab
soluut geen behoefte aan hebt. Ik denk
hierbij vooral aan de mensen met de
laagste inkomens zoals AOW-ers. De
weerlegging dat.je het toch niet hoeft te
nemen (dit in dubbele zin) klinkt heel
mooi, maar je doet er niet veel mee: de
centrale antenne gaat weg en niet ieder
een is zo handig, zelf voor een goede
binnenantenne te zorgen; als kritisch
luisteraarster zou ik trouwens mijn twij
fels hebben over een perfecte ontvangst,
hoewel ik graag toegeef, dat dit van
plaats tot plaats zal verschillen.
En anders heb je dus de keus tussen ka
bel-t.v. en een slechte ontvangst. En ook
zonder televisietoestel in huis, maar met
een prima radio-installatie, is die keus
niet zo moeilijk. Ik weet, dat ik niet al
leen voor mezelf spreek: tot nu toe heb
ik nog niets anders dan negatieve reac
ties gehoord; iemand stelde zelfs, dat de
kans op ruzies in de gezinnen over de te
volgen t.v.-programma's nu nog groter
zal worden dan voorheen al het geval
was.
Zeker, we mogen allemaal schriftelijk
onze vragen en opmerkingen kenbaar
maken, maar dat staat los van het al of
niet doorgaan van het plan. Het maakt
trouwens weinig verschil of de basis in
spraak heeft, de top doet toch uitspraak;
dat hebben we gezien toen de Markt hier
in Sint-Maartensdijk veranderd (ver
fraaid? verbeterd?) zou worden: die
hoorzitting vooraf, waar vele protesten
te horen waren, was toch ook een la
chertje.
En dan nog iets: Als het waar is, dat ons
over een jaar of vijf een satelliet boven
het hoofd hangt, en we mogen toch
aannemen dat dit eerst grondig onder
zocht is, dan zou dit project voor de ge
meentelijke- zowel als voor onze kas wel
een grote geldverspilling zijn.
Rebels? Jazeker, ik voel me rebels ge
noeg om een protestactie op touw te
zetten als ik daartoe het organisatieta
lent zou hebben. Nu kan ik echter niets
anders doen dan middels deze rubriek
"Stemmen van lezers" de tolk zijn van
vele rebelse stemmen van lezers.
Met dank aan de redactie voor de gebo
den plaatsruimte:
Mevr. E.F. DE KORTE-POST,
Bloemenlaan 136,
St. Maartensdijk.
een kaper op uit omstreeks 1910. En dan
het jongetje met zijn hobbelpaard.
Tegenwoordig praten ouderen wat
schamper dat er geen onderscheid meer
te zien is tussen de jongens en meisjes,
soms amper tussen de mannen en vrou
wen vanwege de spijkerbroekmode. Als
echter rond 1900 de kinderen nog niet
"droog" waren, duidelijker uitgedrukt
nog in hun broekje plasten, droegen zo
wel jongens als meisjes rok en jurk.
Schattig.
Tot de meer in de tweede helft van het
fotoboek voorkomende groeps- en
schoolplaten behoort ook het hele oudje
van onderwijzeres Tan Slager met haar
leerlingen. Veel duidelijker is de afdruk
van Cor Vooijs en haar naaischooltje in
1906, evenals het gezin van meester Sla
ger in ongeveer het zelfde jaar. Met
meester Slager, zijn vrouw Elena Sla-
ger-Bruijnzeel, Anna, Maria (tekenlera
res, die o.m. zorgde voor het fraaie wa
pen van de gemeente in de raadszaal (nu
museum) en verder ook Johanna, die
trouwde met de latere burgemeester
Hansens, Willem, die onderwijzer werd
en Tannetje Slager, onderwijzeres.
Uiteraard werd er in die tijd veel kleding
zelf vervaardigd, hetzij met de hand,
hetzij met de eerste naaimachines. Af
drukken van ontwerpen uit die tijd ko
men eveneens voor in het fotoboek met
de lange, vaak sterk geplooide 'keusen'.
Een eigenlijk wel bekende foto van ds.
Johannis de Voogd, hervormd predikant
in Sint Annaland van 8 september 1901
tot december 1907. Naar hem werd het
domineesdijkje genoemd, waarover al
eerder uitvoerig is geschreven door Han
Dekker, welke artikelen toen ook in ons
blad zijn afgedrukt. Onderwijzer
Sam(metje) van der Bel woonde aan de
Voorstraat. Op het linkergedeelte van de
voorgevel tussen twee ramen was een
zonnewijzer aangebracht. Behalve een
foto van deze onderwijzer ook een af
druk van het in die tijd gebruikte re
kenboekje van Willem Bartjens. Nog in
de voor die tijd gebruikelijke ovale om
lijsting komen we een foto tegen van
Izak Gaakeer Pzn uit Sint Maartensdijk.
Ook die van de op 2 februari 1928 op
bijna 90 jarige leeftijd overleden ge
meentebode Frederik Weijler en de in
zijn leunstoel gezeten Marinus Goede-
gebuure, die samen met zijn zusters JeT
zieneke, Neeltje en zijn broer Klaas op
het pand Voorstraat 52 woonde, thans
de slijterij van Niek Burggraaf. Marinus
Goedegebuure nam deel aan de Tien
daagse veldtocht en was als militair on
dergebracht in de citadel van Antwer
pen onder baron Chassé. Voor zijn dap
perheid werd hij geridderd met de Wil
lemsorde. Toen later koning Willem f 11
<*»een bezoek b*acht-aan Sint Annaland en
te paard vanaf de kaai de Voorstraat
afreed stond daar vooraan Marinus
Goedegebuure met zijn Willemsorde.
De Koning zag het en bracht zijn hand
aan zijn hoed. Markant is de "kop" van
Marien Slager, ook wel "Sjorsje" ge
noemd. Hij was handelaar in allerlei
goederen. Het koopmanschap zat in zijn
bloed, zij het dat hij nooit tot een on
derneming kwam, als de eveneens van
Sint Annaland afkomstige Bruijnzeels
met hun nu wereldconcern. Haarscherp
is dan weer de foto van Kees Soeters met
baby Bram op de arm uit omstreeks
1905. Een schitterend versierde Voor
straat tijdens het feest op 4 augustus
1908 met voorop nog klederdracht,
maar ook al wat moderne hoeden, ver
vaardigd door de hoedenmodiste ter
plaatse Joane Quist. Er volgt dan een
verzameling dorpsbeelden met daaro-
daarop de bewoners van die tijd en de
eerste fietsen. Uiteraard ontbreekt de
toen zo levendige haven niet. Evenmin
oude molen en hervormde Kerk. Plaat
jes van zeewering-herstelli bouw sluis bij
Tonhuis en dan nog een zeer oude
schoolfoto uit 1884 met hooofdonderw-
ijzer J.W. Slager en onderwijzer Beun
doen nog meer Sint Annalandse historie
verlevendigen. Ook de eerste foto van
het misschien eerste zangkoor, genomen
door fotograaf Charles van Velsen uit de
Wouwschestraat 152 - Bergen op Zoom.
De bijna honderdjarige nu koninklijke
muziekvereniging "Accelerando" komt
op de proppen met een beeld van de
eerste muzikanten. Niet geheel onbe
kend is ook de groepsfoto van de zilver-
juuntreksters en trekkers. Een overwe
gend aantal vrouwen met hier en daar
nog de haakmuts. Er staan zeker 60 70
personen op deze vrij scherpe foto. Een
foto ook nog van een feestcomité en de
schietvereniging Prinses Juliana uit
1925. Een van de laatste foto's is die van
Kaatje van Nieuwenhuyzen-Giljam van
de hofstede Kruytenburg te Poortvliet.
Een foto die omstreeks 1860 ijioet zijn
vervaardigd en in het Sint Annalandse
klederdrachtenboek een plaats kreeg
yanwege de oude klederdracht door de
ze Poortvlietse gedragen. Tot besluit een
silhouet van Nicolaas Bruijnzeel, ge
maakt door silhouettist Harry Nolden
"sur I'exposition de Lïéée 1905". De op
13 mei 1855 te Sint Annaland geboren
Een beeld van de Voorstraat tijdens een dorpsfestiviteit. Mogelijk zo'n 65 jaar geleden, misschien wel ter gelegenheid van het 35
jarig bestaan van Accelerando. Het kan ook een Oranjefeest zijn geweest, gezien de wimpels aan de vlaggen, althans aan sommige.
De nummers bracht de huidige afdrukker van de authentieke foto aan om aan oudere inwoners te vragen wie dat allemaal zijn
geweest. Enkele zijn er in elk geval van te noemen en misschien weten andere lezers er nog wel heel wat meer. Nummer 1 inoet
Toon van Poortvliet zijn en die met vaandel (zonder nummer) is Bram Antheunisse, 2 Jewannesje (Johannis van) Elsacker, 3 Kees
Slager Johzn, 4 Postbode Piet Burgers, 6 Meester Soeters, 7 Meester Slager, 8 Saartje Moeilijker, 11 Geertje van Oost, 12
Arjaantje Goudzwaard, 13 Izak Rijnberg, 14 Dies Ketting, 15 Joh. Scherpenisse, 16 Johannes van Vossen. De Thoolse mutsen
hadden vrijwel afgedaan bij de toenmalige jeugd, maar aan hoeden en petten geen gebrek. Achter op de foto ook enkele dames met
hoeden, een enkele man nog met het zijden petje. Geheel achter op de foto links met misschien nog heel flauw zichtbaar het
torentje van het toenmalig gemeentehuis.
Rechts achter het Oude Vaandel van Accelerando, de Smidse Verhoole met vervolgens de woning van Boudewijn Kodde en
burgemeester Hanssens. Daartegenover ongeveer de ook vlaggende Hervormde pastorie. Tijdens het gemaakte plaatje lijkt het
hoog water te zijn geweest, gezien de in de haven hoog torenende vlaggen van schepen.
Nicolaas Bruijnzeel heeft het door zijn
fotografie uit die tijd mogelijk gemaakt,
dat er in 1980 nog zo'n verzameling kan
worden getoond. Hij was gehuwd met
Willemina Gakeer. De ouders van Ni
colaas waren Willem Bruijnzeel en
Tannetje Kodde, die respectievelijk in
!874 en 1887 overleden. Op die laatste
pagina komt dan ook een afdruk voor
van "De geboortedag". Een plaat met
alle namen en geboorte data van de
kinderen van Willem Bruijnzeel en
Tannetje Kodde. Vpor heel wat meer
dan alleen voor de nabestaanden van
deze familie zou het doorbladeren van
dit fotoboek veel kijkgenot opleveren,
omdat het immers tegelijkertijd een
boeiend stuk historie oplevert.
ben ik ondanks het naderen van AOW nog
niet. In 't bejaardenhuis zie je ze nog, zo
krom als een zekel. Vroeger was dat krom
me meer een algemeen verschijnsel: er
was zoveel "rimmetiek". Immers er werd
minder gestookt in vochtiger woningen -
geen c.v. - en er werd eerder en langer
zware, de rug belastende arbeid verricht.
Welnu, zeggen tegenwoordig alle Kamer
leden, welnu, het Zeeuws Woordenboek
staat krom van dergelijke gezegdes als:
zo krom als een zekel. Pluk ze voor de
vuist weg, ook uit gewoon Nederlands: zo
ard as een spieker, slaepe as een os, de
stal ruuke, van den bok droame, 't verken-
tje wasse, butter bie de vis, zo errem as de
mieren.
Een spreek- of zegswijze is naar Vlaams
•begrip een vaste eigen-aardige uitdruk
king. Volgens van Dale een vaste woord
verbinding om een bepaald begrip op
geijkte wijze uit te drukken. In de zegswij
ze ontbreekt de wijze ervaringsles die het
spreekwoord steeds kenmerkt.
De Zeeuwse Vereniging voor Dialecton
derzoek - Mevr. v. d. Broecke - stuurt ons
in het voetspoor van Mevr. Ghijsen regel
matig vragenlijsten om de kennis over de
Zeeuwse tongvallen, inclusief zegswij
zen, te vergroten en vast te leggen. Eén
van de laatste lijsten trachtte de gegevens
over de namen van onderdelen van
Zeeuwse boerenwagens nog te verfijnen.
Eerder nog dan bij de boer of zijn knecht
zou men te dien aanzien bij de wagenma
ker moeten zijn, doch die zijn aan 't uit-
Schattig is het plaatje van een Baby met
Deze foto toont dan de rijke Thoolse muts met vrijwel alles er op en er aan, zoals men
die nu in onze tijd nog zo graag zou bezitten. Niet dagelijks om te dragen, want de heel
weinigen die het nu nog kunnen weten, herinneren zich nog wel de prikken, die de
sierspelden veroorzaakten, hoe handig men daarin ook was. Die herinneren zich ook
hoe moeilijk het was om de muts sneeuwwit te houden. Dat was een voortdurende zorg
en het in een keurslijf persen was eveneens een moeizaam, warm karwei. Maar mooi
vond men het toen toch ook wel en wij die er achteraf op terugblikken en het vrijwel
niet meer zien, vinden het natuurlijk schitterend, zoals met vrijwel elk stukje historie
of folklore.
Overigens is deze foto wel van een bekende. Het is namelijk Pieternella (Pietje
genoemd) Heijboer, een dochter van Adriaan Heijboer, woonde jaren aan de Ring,
later op het eind van de Nieuwstraat, trouwde met Gerard de Hond en vertrok naar
boerderij 'De Lente' op Tholen. Die hofstede werd een goed jaar verlaten door G.A. de
Hond jr. ook toen het echtpaar naar Tholen was vertrokken kwam men nog vaak per
tilbury (rijtuig) naar Sint Annaland met voor het rijtuig een vurig zwart paard. De
familie en vrienden woonden immers nog op de geboorteplaats. 'Wat ei tie 'n mooije
kant an d'r musse' zullen haar dorpsgenoten wel hebben opgemerkt.
sterven. Zoekende tussen wiegouters 1)
en rongblokken 1a) dook er iets in mijn
herinnering op:
ie ei een gat as een boomplanke
d.w.z. hij kan tegen een stootje. Wie vroe
ger plat gezeten op een boerenwagen of
kar over een grintweg kluste 2), kon im
mers zijn zitbeenknobbels maar al te goed
voelen. Zo speurde ik verder in mijn agra
risch geheugen; het meeste dat boven
dreef bleek in 't Zeeuws Woordenboek
terug te vinden, doch enige nieuwe oogst
bleef bij de nacontröle op '"t zift" 3) lig
gen. Dit leverde een verhaaltje op, waarin
de nog niet in 't Woordenboek voorko
mende zegswijzen cursief zijn gedrukt.
Een aekelig vertesseltje
Ie ree as jongen tuus mit de paeren, 't
was toen nog ma 'n opneukertje. 4) Gróót
zou 'en nóóit ööre, ok nie toen at 'en
gróót was, 't bleef een hornet. 5) Daerom
wier 'en nog a es deu de kerdons gaele. 6)
Ie kon eêl z'n leven ma amper deu 't klien-
ket. 7) A j'n zag, docht je: 'f is mè lucht
schoafje. 8) Mè mit de paeren riëe, merae-
kel. Een vintje van niks, van boven een
maeger bakkesje - zo bruun as een beier
9) - en van onder graete en gêên vis en
toch sterrek as een paerd en werke as een
paerd. En tuus waere ze machtig bliee
mit'em. Totdat 'en een klap van de meule
kreeg, temissen van de slienger van 't
sniemesien. 10) Recht vó z'n kop. Ie streek
11metêên en ze most'en in uus en in bed
draege. Ie lag 't er weken in z'n ongeweld,
wam op den duur toch wee overende, ma
me wete't, zoies kom te paerd en 't gae te
voet. De winter gienk 't er mee eene en
toen most 'en bie 't uutriëel 12) ma wee in
de striengen. 't Leken te gaen, ma achter
af mó m'n zegge dat'en z'n eige over 't
paerd gezet mot wantzo fien at'en was,
noe wier'en nog raelder 13) as een tolout,
14) ie kon deu 't lampeglas. Ie begon mi
de lange liene te riëe 15) en as 't er wa van
gezeid wier sloeg 'en z'n kont tegen de
kribbe. 16) De striengen rechttrekke, 17)
vroeger z'n stiel den dag deu, 't gieng nie
mëê. Z'n voader perbeerden nog 'm wa
kort te mennen, 18) ma ie bleef z'n kont
tegen de karre gööie. 19) 't Wier eigelik
glad'n ander mens, ie begon saeves de
baen 'op te gae, stapten dan mak'lik over
de strienge, 20) soms een smoel as een
mendeure, ieuw dan een leven as een
öördêêl en at'en tuuskwam was'en zo zot
as een juun en maekten ie d'r een pae-
restal van. 21Ie dee z'n werrek mè aollef
van deege mêê en at'er wè gezeid wier
van z'n ploegwerk, wist'en dat er in een
kromme veure 22) mêê groeiden as in een
rechten. Affijn, van een oarig 23) vintje
wier 't een oarigen, 24) om 't kort'ouwen
een minnen, 25) zo slecht as pitwaeter,
van oosje 26) deukrope. D'r bleef niks van
over as waoiboomout, 27) 't kan slecht
afloape mi 'n mens!
NOTEN:
1) rondhout op de zijkant van de wagen ter verbre
ding.
1a) blok, waarop de rong, een ijzeren steun op de
zijkant van de wagen werd geplaatst.
2) op een drafje reed.
3) zeef.
4) aankomend of klein gebleven mannetje.
5) garnaal.
6) ertussen genomen.
7) kleine deur in grote schuurdeur.
8) letterlijk: een kleine oogst, gezegd van een graan-
perceel.
9) kruisbes.
10) strosnijder voor 'kort' voer voor de paarden.
11) ging tegen de vlakte.
12) letterlijk het uitrijden: het begin van het voorjaars-
werk op de nog niet gezaaide akkers.
13) magerder (zo rael as een tolout).
14) lang, dun paalhout om bruine bonen rond te dro
gen te zetten.
15) met een slappe teugel rijden, dus langzaam.
16) verzetten zich; letterlijk als een paard achteruit wij
ken in de stal bij het 'aflangen', d.w.z. van, uit de
stal halen.
17) flink werken.
18) kort te houden.
19) zie 16.
20) ging buiten de regels.
21) maakte er een rotzooitje van.
22) ploegvoor.
23) aardig.
24) eigenaardige.
25) een gemene.
26) Joosje pek, de duivel.
27) 2e soort hout, ondeugdelijk voor werkhout.
Wintertijd....extra peulvruchtentijd.
Daarbij kan de uitgave van Hollandia te
Baarn van dienst zijn. Valerie Turvey
stelde een uniek kookboek samen,
waarin recepten met erwten, bonen en
linzen uit binnen en buitenland. Niet
alle in het hoek genoemde ingrediënten
zijn in ons land verkrijgbaar, maar de
vertaalster zorgde voor vervangende
mogelijkheden. Een kookboek vol sma
kelijke winterkost. Keurig uitgevoerd en
gebonden voor 24,90 bij de erkende
boekhandel. Verdeeld met een inlei
ding, waarin aangetoond wordt dat
peulvruchten goed eten is en gemakke
lijk koken. Ook de geschiedenis van de
peulvruchten wordt behandeld. Vervol
gens algemene aanwijzingen voor de
bereiding, daarna de combinaties met
salades, soepen, vleesgerechten, groen
tegerechten en nog eens allerhande. Een
boek dat er in gaat als de erin besproken
"snert" die doet watertanden.
600 pagina's weet Norman Mailer vol te
schrijven over dit onderwerp. Hij kan
het als weinigen. Het zal u helpen te
weten, dat hij ook de auteur is van de
spannende roman "Helden zonder glo
rie". Zijn nieuwste boek, verschenen bij
Bruna, is het aangrijpende, diepgaande
relaas over de opzienbarende zaak Gary
Gilmore. Een moordenaar, die weigert
gratie te aanvaarden of uitstel van exe
cutie. Op zichzelf al een unieke zaak.
Men zal voor dit boek wel de tijd moeten
nemen, want die 600 pagina's kregen
maar wat in vaktermen heet, een 9 punts
letter. Op 1 bladzijde staat dus al heel
wat te lezen, laat staan op 600. Maar een
knap verhaal is het zeker. Die pil kost
49,50.
Een wel bekende uitspraak, maar mo
gelijk vindt men het een wat vreemde
titel voor een bijbels dagboek. Eén uit
gave in handige vorm verschenen bij La
Rivière en Voorhoeve te Zwolle. Met
een omvangrijke lijst van 12 medewer
kers en medewerksters, voor elke maand
1, ook voor elke dag een pagina. Extra
nog voor Goede Vrijdag, Pasen, He
melvaart, Pinksteren. Begrijpelijk, ook
voor hen met minder bijbelvastheid en
kerkgaan. 19,90 bij de erkende boek
handel.
Ze zijn eerder afzonderlijk verschenen
en die boeken van Norel zijn bij velen
bekend: Het kopstuk Hilbert, Volle
kracht vooruit, Zeegang 9. Nu echter in
een omnibus. Een trilogie. De zogewilde
en bekende auteur laat een scharrelaar
uit Salland tot leven komen. Via de
Rotterdamse havens wordt het een re
derij en .cargadoorskantoor. Dan komt
de eerste wereldoorlog (in Volle Kracht
vooruit) en in het derde deel (Zeegang 9)
wereldoorlog 2, met het bombardement
van Rotterdam, het verzet, de geschie
denis van de mariniers en de eerste po
litionele actie in Indonesië. Norel is
De werkgroep "Nazorg Borstamputa
tie" is nu al weer een aantal maanden
actief. Zij heeft het plan opgevat om een
ochtend te organiseren waarop vrou
wen, die een borstamputatie hebben
ondergaan, in de gelegenheid worden
gesteld, contakt te hebben met vrouwen
die vroeger eenzelfde operatie onder
gingen.
Het is de bedoeling om onder het genot
van een kopje koffie met elkaar te pra
ten over de ervaringen die men heeft
opgedaan na de operatie.
Deze bijeenkomst wordt gehouden in
ziekenhuis Lievensberg, Boerhaave-
plein 1, Bergen op Zoom.
Voor nadere informatie kunt u bellen
naar: tel.: 01640-37980, toestel
2305/2306.
waarborg voor een goed en spannend
verhaal. De 480 pagina's gebonden in
fraaie omslag kosten nu slechts 28,90,
heel wat minder dan voorheen de drie
delen afzonderlijk. En nogmaals, het is
een Norelboek.
Dat is een kijk- en leesboek over Ne
derlandse natuurreservaten. Koos van
Zomeren en William Reppel hadden er
een zwerftocht van een half jaar en
15.000 kilometer (in eigen land) voor
over om de belangrijkste natuurgebie
den te verkennfen. Het boek is gebaseerd
op twaalf in Nieuwe Revue verschenen
artikelen. Die verhalen en die prachtige
foto's gaan dan over de grote droogte in
waterland, over kemphaantjes, het ver
boden te plukken, over rotganzen op
Texel, over de Waddenzee, de Engels-
manplaat, de vleermuizen, of de adder
ook mag leven, de doodlopende weg
voor de das, de veluwe natuurgebied, de
vlinders die de harde klappen krijgen,
een vogelparadijs op de zeebodem en
dan nog een lijst van beschermde plan
ten en dieren. Hoe kan zoveel moois
(een uitgave van Bruna - Utrecht) voor
39,90.
De sportvisserij is de grootste vorm van
openluchtrecreatie in ons land. Neder
land telt n.l. zo'n slordig twee miljoen
hengelaars, die met een waterareaal van
350.000 hectaren rijkelijk voorzien
zijn van viswater. Vijfhonderdduizend
van deze vrijetijdsbesteders zijn lid van
een hengelsportvereniging. Zulke ver
enigingen of federaties hebben vele
voordelen. Zij zorgen o.a. voor de vis
rechten van het water in Uw omgeving
en als zij aangesloten zijn bij de Neder
landse Vereniging van Sportvisfedera
ties (NWS), stellen zij hun viswater ter
beschikking aan de andere bij de NWS
aangesloten federaties. Dit betekent dat
men in ongeveer 80% van de 350.000
hectaren water zijn geluk mag beproe
ven. Men krijgt dan de zogenaamde
"grote vergunning". Op deze manier
kan men het klapstoeltje en de paraplui
ook eens op een andere plek neerzetten.
De Provinciale VVV Zeeland heeft de
nieuwe logiesofferte voor het jaar 1981
uitgebracht. Verschenen zijn een ho-
tel/pensiongids en een campinggids in
een oplaag van 35.000 stuks; een gids
met restaurants zonder hotelakkommo-
datie in een oplaag van 20.000 stuks
kompleteert deze serie. De drie nieuwe
uitgaven zijn wat vorm en uiterlijk be
treft geheel op elkaar afgestemd. Naast
gedetailleerde gegevens over respektie-
velijk hotels/pensions, kampeerterrei
nen en restaurants geven de gidsen al
gemene toeristische informatie; alle
teksten zijn viertalig.
De verspreiding vindt plaats via de
VVV's in Nederland en de buitenlandse
vestigingen van het Nationaal Bureau
voor Toerisme; de restaurantgids zal
hoofdzakelijk in Zeeland worden ver
spreid.
De Bemiddelingscentrale van de Pro
vinciale VVV Zeeland heeft het aanbod
vakantieverblijven gepubliceerd in een
76 pagina's tellende gids met een oplaag
van 25.000 stuks voor de Nederlands
talige editie en 10.000 stuks voor de
Duitstalige. De gids verschaft uitvoerige
informatie over honderden vakantiewo
ningen, bungalows en appartementen
met alle bijzonderheden over ligging,
prijzen en bijkomende kosten; alle aan
biedingen zijn door de ANWB geklas
seerd.
De VVV-Bemiddelingscentrale Zeeland
heeft tot doel de vraag naar en het aaii-
bod van vakantieverblijven op elkaar af
te stemmen door het verlenen van be
middeling. Deze vorm van dienstverle
ning, die een aantal jaren geleden voor
het eerst in Zeeland is geïntroduceerd,
ondervindt veel waardering van de zijde
van huurders en verhuurders. De resul
taten hebben een sterk seizoenspreidend
effekt, hetgeen het rendement van de
akkommodaties verhoogt.