NA NEGENTIEN JAMEN
WEEM VREUGDE RONDOM DE EENDRACHT
Vrijdagmiddag 10 October 1947 de officiële opening van de Brug over de Eendracht
Een onvergetelijke dag voor de Eiland bewoners
Weer een schakeS aan de l(Wederopbouwketting" toegevoegd!!
t
Nog twee foto's van de openingsdag in 1928. Links de volge-
laden „feesttram", die voor de eerste maal over de brug rijdt.
Hoe lang is het weer al niet geleden, dat die tram vervangen werd
door de autobus? Rechts de eerste vrachtauto, die over de brug
rijdt, terwijl honderden Tholenaars en andere belangstellenden
toekijken.
De brug in 1945, voor met de herstellingswerkzaamheden was begonnen. De Duitsers hadden in
1944 de brug zo grondig vernield - hij was in 3 stukken gevallen - dat direct herstel onmogelijk
was. De eerste maanden daarna konden voetgangers en wielrijders over de haastig geslagen voet
brug de overzijde bereiken. Zelfs jeeps maakten van dit noodbruggetje gebruik. Nadat men begonnen
was met het herstel, werd dit bruggetje opgebroken en iéder die van of op het eiland wilde moest
weer van de pont gebruik maken. De moeilijkheden daaraan verbonden bereikten wel hun hoogte
punt in de afgelopen winter, toen het tengevolge van ijsgang in de Eendracht dikwijls dagen
achtereen niet mogelijk was met de pont de overkant te bereiken. Inzonderheid tot de vervoerders
zeggen wei werp nog even een blik op de indirecte oorzaak van de doorgestane ellende
het leed is nu geleden!
e> a a o o o o
In de hoofdplaats van ons eiland,
in de gemeente Tholen, heerste er
gisterenmiddag een feestelijke
stemming. In de druk bevlagde
straten waren honderden inwoners
op de been, daartussen zagen we
vele gezichten uit het eiland en
talrijke vreemdelingen van de
Brabantse kant (zelfs oud-Burge
meester van Scherpenisse XV
Klos)'.
Het was dan ook een bijzondere
dag. De schakel tussen Brabant,
tussen het overige gedeelte van
Nederland en ons afgelegen stukje
Vaderland, tussen het eilarid Tho
len was hersteld: De brug over
de Eendracht werd offi
cieel geopend.
We stonden voor de brug, even
voor het symbolische lint werd
doorgeknipt en onze gedachten
gingen onwillekeurig terug, toen
we het bijna voltooide werk zagen,
toen we de driekleur boven aan
de brug zagen wapperen, toen de
talrijke aanwezigen het langver
beide ogenblik zo dichtbij zagen,
toen gingen onze gedachten terug
naar een andere merkwaardige,
een andere onvergetelijke nacht,
de nacht van de 30ste October
1944, ongeveer 2 uur. Die nacht
loeiden de misthoorns over Tholen
die nacht zaten de mensen met
open ramen, bedrukt, woedend,
angstig, verbetende grote
ontploffing af te wachten. Die
nacht is ook een „lint" op de
brug zichtbaar, het „lint" aan
welks uiteinde een lont was be
vestigd en waarvan het andere
einde tussen massa's dynamiet
stak. Die nacht kroop vernielend
vuur langzaam over de brug, het
„lint" werd niet geknipt, maar
verteerde tot het dat dynamiet
bereikteeven later waren
er drie brugstukken, de grote ver
nieling was een feit.
Nu, bijna 3 jaar later werd
opnieuw „een lint" bevestigd. Niet
te beschrijven moeilijkheden zijn
in deze 3 jaar meegemaakt, maar
het is voorbij en toen om
ongeveer kwart voor vijf het echte,
het .symbolische lint werd doorge
knipt, toen was er die grote vol
doening, dat weer een schakel aan
de grote opbouwketting was be
vestigd, toen trilde het Wilhelmus
in blijde klanken over en oi%der
de herstelde brug door, de dier
bare' klanken werden over de
zacht kabbelende golfjes van de
Eendracht voortgedragen, de Een
dracht die hiermee weer als een
grote handicap voor het econo
mische leven van ons eiland had
afgedaan.
IN DE RAADSZAAL
Voor dat de werkelijke opening plaats
had, werden de genodigden in de Raads
zaal van het Stadhuis ontvangen. Onder
deze genodigden waren aanwezig de
Vertegenwoordiger van Zijne Excellentie
de Minister van Rijkswaterstaat Dr. Ir.
W. J. H. Harmsen, Directeur-generaal
van Rijkswaterstaat, de Commissaris der
Koningin in Zeeland, Mr. J. W. Quarles-
van Ufford, Ir. Th. Heijblom, Ir. Dir.
Rijkswaterstaat Zeeland, Ir. J. A. Becke-
ring-Vinckers, Hoofdingenieur Rijks
waterstaat in het Arr. Breda, Ir. H. D.
J. Swaters, Hoofdingenieur Rijkswater
staat Prov. Zeeland; Ir. J. P. v. Noor
den, Hoofdingenieur Prov. Waterstaat
Noord-Brabant; Ir. H. C. P. de Bruijn,
Hoofdingenieur Dir. Rijkswaterstaat en
Directeur Bruggen; Ir. C. F. v. Bergen,
Hoofdingenieur Rijkswaterstaat Dir.
Bruggen. Ir. H. ten Bokkel-Huinink,
Hoofdingen. Dir. Bruggen; J. E. v. d.
Heijden, voorzitter tollencommissie; Ir.
H. J. Romeijn v. d. Rijkswaterstaat; Jhr.
J. v. Vredenburch, Ir. A. F. Prins-Visser,
dir. N.V. Kloos en Zn. met enkele mede
werkers, onderdirecteur, opzichter brug,
enz. Verder de burgemeesters van de
eilandgemeenten, Mr. Witte, burgemees
ter van Bergen op Zoom, de Raadsleden
van Tholen, dhr. Blaas, gemeenteop
zichter, H. G. v. Helden, commandant
Rijkspolitie in Zeeland en verdere ge
nodigden.
Het openingswoord door
Mr. A. J. v. d. Hoeven.
Mijnheer de vertegenwoordiger van
Zijne Excellentie de Minister van Ver
keer en Waterstaat
Mijnheer de Commissaris der Koningin
in de Provincie Zeeland
Mijne Heeren
Het is mij een eer en een genoegen
U op dezen voor de gemeente Tholen
zo belangrijke dag hier welkom te heten
en het spijt mij, dat wij de persoonlijke
aanwezigheid van Z. Exc de Minister
van Verkeer en Waterstaat en van de
Heer Commissaris der Koningin in
Noord-Brabant moeten missen, waar deze
door andere ambtsbezigheden werden
verhinderd.
Vandaag vóór 19 jaren werd de brug
over de Eendracht met grote plechtigheid
en met grote feestelijkheid voor het ver
keer opengesteld. Vandaag wordt de
vaste verbinding van Zeeland met Bra
bant voor de tweede maal met enige
plechtigheid en feestelijkheid voor het
verkeer opengesteld.
Tussen 10 October 1928 en 10 October
1947 liggen 19 jaren, waarin en ten aan
zien van de brug zelf en ten aanzien van
de exploitatie er van heel wat geschied
is. De brug zelf werd in de Meidagen
van 1940 door de Hollandse militairen
opgeblazen en na reparatie even voor de
bevrijding van Tholen uit de Duitse
greep eind October 1944 door enkele
achtergebleven Duitse militairen voor de
tweede maal vernield. Ook over de
exploitatie van de brug is heel wat te
doen geweest, telkens wanneer de vast
stelling van de verhoging der tarieven
aan de orde was. Dit alles maakt, dat
er tussen de openstelling in 1928 en
thans een groot verschil is op te merken
en aan de andere zijde ook een grote
overeenkomst.
Het verschil ligt hierin, dat op 10 Oct.
1928 de brug een object van gemeente
lijke exploitatie was en werd, terwijl
thans de brug in handen van het Rijk
overgaat. Of het Rijk, wanneer Tholen
in 1928 de brug niet had gebouwd, zelf
reeds tot bouw van een brug over de
Eendracht zou zijn overgegaan, waag ik
met een briefschrijver van een dezer
dagen te betwijfelen.
Verschil ook ligt hierin, dat destijds
een verhoogde tolheffing met instemming
van Rijk en Provinciën in werking trad,
terwijl thans de brug tolvrij is.
Ter rechtzetting van meerdere malen
in de pers gelanceerde onjuiste berichten
wil ik er bij deze gelegenheid nog een
maal op wijzen, dat de gemeente Tholen
nooit en te nimmer gekant is geweest
tegen opheffing van de tol op de brug,
maar dat zij zich wel altijd heeft verzet
tegen wat zij beschouwt als een ont
eigening zonder daarbij behorende pas
sende vergoeding.
Meer zal ik daarvan niet zeggen,
want de overeenkomst tussen 1928 en
1947 vraagt meer in het bijzonder de
aandacht.
Zowel toen als nu is er in Tholen en
omgeving grote vreugde over het feit,
dat aan de min of meer primitieve ver
binding, die een veerpont toch altijd is,
een einde is gekomen; en. naar wij hopen
een definitief einde.
En daarom wens ik in dit ogenblik
namens het gemeentebestuur mijn hart
grondige dank uit te spreken aan het
adres van de Rijkswaterstaat, meer in
het bijzonder aan de Directie van de
Afd. Bruggenbouw, en aan de aannemers,
die met hun staf en ondergeschikten hun
beste krachten hebben gegeven aan een
zo spoedig mogelijk herstellen van de
brug. Voorts breng ik ook gaarne een
woord van dank aan Rijk, Provinciën
Zeeland en Noord-Brabant en de ge
meenten in onze naaste omgeving, die
allen een steentje hebben bijgedragen om
ook financieel tot een oplossing te komen.
Het daarin tot uitdrukking gebrachte ge
baar wordt door het gemeentebestuur op
hoge prijs gesteld.
Ook is een woord van dank op zijn
plaats aan het adres van onze gemeente
opzichter met zijn helpers, die tot twee
maal toe langs de vernielde brug een
noodovergang hebben weten te maken,
■waarvan gedurende maanden een nuttig
gebruik gemaakt is kunnen worden.
Ten slotte wens ik ook een dank
woord te richten tot de politie en veer-
personeel die vooral in de afgelopen
winter en gedurende de laatste maanden
een verre van gemakkelijke taak hebben
gehad in het weren van passanten over
de nog niet voltooide brug en het be
dienen van de pont.
De vrije openstelling van de brug be
tekent in de gang van het maatschappe
lijk leven een stap vooruit. Of het dit
voor de inwoners van onze gemeente en
voor die van het eiland ook zo zal zijn,
zal naar mijn mening vooral afhankelijk
zijn van de energie, die de bevolking
meer dan voorheen zal hebben te ont
plooien. Voor degenen die een voldoende
open oog hebben voor de door de vrije
openstelling van de brug geopende
mogelijkheden is Tholen een aantrek
kelijker plaats geworden voor vestiging
van zaak of industrie. In dit verband
wens ik er de aandacht op te vestigen,
dat bijv. geen enkele plaats in Zeeland
gunstiger is gelegen voor een snelle
export van mosselen naar België en
Frankrijk.
Het zou mij te ver voeren, wanneer
ik op dit onderwerp thans dieper inging
en ik zog daarom thans aan de heer ver
tegenwoordiger van Zijn Excellentie de
Minister van Verkeer en Waterstaat,
de Hoofdingenieur Directeur van de
Rijkswaterstaat, de Heer Harmsen willen
vragen de symbolische openstelling van
de brug over de Eendracht voor het ver
keer wel te willen bewerkstelligen, tenzij
een van de aanwezigen nog het woordt
wenst.
De Commissaris van de
Koningin spreekt
De Commissaris vart de Koningin, Mr.
Quarles van Ufford, hierna het woord
verkrijgend begint met namens het Be
stuur van de Provincie Zeeland z'n har
telijke gelukwensen te brengen met de
openstelling van de brug over de Een
dracht, die zeker zal bijdragen tot de
welvaart, tot de groei en bloei van beide
landstreken in Zeeland en Noord-Brabant
Spr. vond het prettig deze uitnodiging
te ontvangen en hierdoor in een gezel
schap te komen met allemaal blijde en
dankbare gezichten, iets dat in deze tijd
niet dagelijks voorkomt. De Commissaris
gaat verder met de veronderstelling, dat
er over het algemeen op het Eiland
Tholen en een gedeelte van Noord-Bra
bant grote vreugde zal zijn over deze
openstelling, te meer, wanneer hij terug
denkt aan de vorige winter, toen er
zulke grote moeilijkheden waren. Welk
een groot verschil tussen toen en straks.
Zelf tot Middelburg toe werden we in
de afgelopen winter bekogeld met pro
testen, waaraan helaas zo weinig te doen
was. Indien we van dit groot belang nog
niet overtuigd mochten zijn, zo vervolgt
spr. dan moet men eens een kijkje gaan
nemen bij Zijpe of andere veren in onze
Provincie, waar nog geen vaste ver
binding tot stand kwam.
In 1928 was er ook grote vreugde,
thans is het echter een dubbele vreugde,
want nu is bovendien de brug tolvrij.
Spr. betuigt daarna zijn grote dank aan
het Rijk en de provincie Noord-Brabant
voor de grote offers, die zij zich ge
troosten. Want ruiterlijk hebben we te
erkennen, zo vervolgt de Commissaris,
dat ook het Rijk hierbij een groot offer
brengt en als we dit eens gaan becijferen,
zien we dat het meer dan een millioen
wordt, wat het Rijk hierbij legt. Spr.
dankt ook de aannemers en allen, die
toezicht uitoefenden op het werk of aan
de uitvoering meewerkten. Wat de pro
vincie Zeeland heeft gedaan, wil hij hier
in het midden laten. Wel kan hij mee
delen, dat het Prov. Bestuur dezer dagen
voor de eerste maal aan de begrotiryg
van 1948 heeft gewerkt en dat de bij
drage voor het tolvrij maken van deze
brug ook voor onze Provincie een zware
pil om te verwerken is. De Commissaris
dankt ook de gemeenteraden van de
eilandgemeenten en zegt dat hij in het
begin van dit jaar bij een Dagelijks
Bestuur van een eiland-gemeente terloops
informeerde of men tegemoet wou komen
aan het tolvrij maken door bijv. een jaar
lijkse bijdrage te geVen van 0.10 per
inwoner voor onbepaalde tijd, dat hij
toen tot z'n vreugde constateerde, dat er
welwillendheid genoeg was. Toen hij
enige maanden later voorstelde een
kwartje per inwoner te geven schrokken
ze eerst, maar daar ik er achter liet vol
gen, voor slechts 10 jaar was het spoedig
voor elkaar en binnen korte tijd werd
met alg. st. besloten de bijdragen te
verlenen.
Vervolgens betuigt spr. z'n grote
dankbaarheid aan de gemeenteraad van
Tholen. Tenvolle erkent hij, dat het een
groot offer betekent en had dan ook be
wondering voor de wijze waarop inzon
derheid door de Burgemeester is gevoch
ten voor deze kwestie. Aan de andere 1
kant is het ook een daad van wijs beleid
geweest om tenslotte de strijdbijl te laten
rusten. Dat de opening thans een feit
kan zijn, mag ook in Tholen blijde en
dankbare gezichten geven. De Commis
saris hoopt dat het ook voor Tholen in
rijke mate mag bijdragen tot de ontwik
keling van het maatschappelijk, econo
misch leven en eindigt met de hartelijke
wens, dat de brug ook in de toekomst
de toegangspoort mag zijn tot vermeer
dering van de bloei en welvaart van deze
omgeving.
NAAR DE BRUG
Daar verder niemand meer het woord
verlangde, vertrokken alle genodigden
naar de brug, waar een grote menigte
was samengestroomd. Alles geschiedde
echter even ordelijk, dank zij de activiteit
van de politie.
