KIEKIERIS
breed UIT
de bev
Expositie Ashot Safian
UITVERKOOP
Lange vliegreizen
niet nodig
f^iwiNoiorZOOO
Middelburgse belicht geschiedenis Zeeuwse psychiatrie
Bdmmskijki
NIEUWJMRSBAl ft
met gratis lot Euro Disney ft
voor 2 personen
DIRECTIE EN MEDEWERKERS
VAN
WENSEN U EEN VOORSPOEDIG
EN GELUKKIG 2000
DELSCHER
L
3255 C
GRAVEREN DOEN WIJ GRATIS
WOENSDAG 29 DECEMBER 1999
JAARGANG 51 - NUMMER 52
door Ellen de Dreu
Directie
PZC HUIS-AAN-HUIS KRANTEN
Zie pagina 7
Binnenkort zijn wij ook op internet te vinden!!!
I’IU PARI
O)
Cü
U)
(V
N
O)
Alle PZC kantoren zullen op vrijdag
31 december a.s. vanaf 16.00 uur gesloten zijn.
Voor dringende zaken kunt u ons kantoor in
Vlissingen (0118- 48 40 00 bellen en
volgens de instructies van het antwoord
apparaat handelen.
Tuin en Vee al in vroege voorjaar
in Zeelandhallen te Goes
Koenckepotfanfare Yerseke luidt
luidruchtig oudejaar uit
Mijlpaal voor Goese Hypotheker
goed voor dierenasiel
Goese groenstudenten starten
mini-onderneming Crea Graan
Lekker voordelig
naar de film op
oudejaarsdag.
Dat kan in
Cine City,
waar zeven films
voor ƒ7,50
vertoond worden.
ft) 1 13) 273 000
(0113) 273 020
(0800) 023 1231
zie pagina zoekertjes
21
13
\/oor bewoners van Goes en omgeving is de
V televisietoren een baken. In de laatste week
van het millennium worden op en vanaf de te
levisietoren activiteiten met licht en geluid ge
programmeerd. Waarneembaar voor iedereen
in Goes, zonder dat daarvoor een entreebewijs
gekocht hoeft te worden of dat men genodigd
hoeft te zijn.
FXe Middelburgse historicus Hannie Kool-Blok-
Lxland heeft in het boek 'Emergis: Zorg in Stel
ling' een mooi overzicht weten te geven van de
geschiedenis van de psychiatrische gezondheids
zorg in Zeeland. Het boek is bij wijze van af
scheidscadeau geschonken aan scheidend voor
zitter van de Raad van Toezicht Jan Balkenende.
Live-uitzending
zaterdag 1
en zondag 2
januari
Zeeuws Instituut
Emergis
ill!
Wie mag er mee naar Parijs
Nobelweg 2-38 (naast de Zeelandhallen) 4462 GK Goes
Tel. (0113) 221 792 - Fax (0113) 270 695
BEW. EX-XX.
toDELB^S^
-
de bev
r
Millennium rond de Goese TV-toren
De Televisietoren van Goes: al vele jaren baken in Zeeland. Rond de eeuwwisseling voorzien van licht en geluid.
t-.
(advertentie)
(advertentie)
(advertentie)
(advertentie)
Advertentieverkoop
Redactie
Bezorgklachten
Uitgebreid colofon:
Lezers van de Bevelander kunnen met fikse
korting genieten van warm water en tropische
temperaturen in de zwemparadijzen
De Roompot in Kamperland en De Parel in Domburg.
Ervaar zelfde snelstromende rivier, pelikaanduik (zie foto),
superglijbaan en de jetstream.
fietsvlaggen
tenue's
enz. enz.
is vanaf ongeveer 21.00 uur
aanwezig. Wie zelf ideeën
heeft om iets te doen dat van
af de tv-toren te zien is, kan
zich uitleven.
Het programma ziet er in gro
te lijnen als volgt uit:
woensdag 29 december
19.30 uur -20.30 uur
Engelengeduld
Compositie 'Engelen-Angels',
normaal alleen te horen tus
sen Enkhuizen en Lelystad,
beeldend kunstenaar Moniek
Toebosch
vrijdag 31 december
15.00 uur- 17.00 uur
De kassa gaat dicht
Radioprogramma
(niet vanaf tv-toren),
presentatie: Edmond Snoeck
23.45 uur -01.30 uur
White Noise
Geluidscompilatie.
O.a. compositie Ruis-White
Noise van Peter Wessel,
uitzending van de aansteke
lijkste lach van Zeeland.
Wilt u hieraan meedoen,
bel Bert van Leerdam van
Omroep Zeeland Radio.
Licht: tot en met 2 januari
2000 Verlichting TV-toren
Geluid: vanaf de TV-toren
en via Radio Goes.
donderdag 30 december
19.30 uur -20.30 uur
Of het wat zachter kan
Geluidssculptuur Peter Feng-
ler
Beeld:
vrijdag 31 december
om 00.00 uur worden witte
ballonnen opgelaten
Van 21 december tot en met 14 januari exposeert Ashot
Safian in de hal van het gemeentehuis te Kapelle.
Ashot Safian is in 1963 in Yerevan, de hoofdstad van Armenië ge
boren. Van 1980 tot 1985 studeerde hij af aan het Polytechnisch
Instituut van Yerevan aan de faculteit voor bouwkunde met als
specialisatie Architectuur. Tegelijkertijd studeerde hij af als beel
dend kunstenaar aan de kunstacademie. In deze periode werkte
hij als illustrator mee aan het tot stand komen van meer dan 20
boeken, brochures en kaarten. In de jaren 1988-1990 vond hij zijn
weg als professioneel kunstschilder en ontwikkelde een eigen stijl
in de wereld van kunst. Van 1990 exposeert hij in het buitenland,
waaronder tentoonstellingen in Rusland, Zwitserland, en Frank
rijk. Sinds december 1993 woont Ashot Safian in Nederland.
Sinds dat moment heeft hij al vele tentoonstellingen gehad in ve
le steden zoals Amsterdam, Tilburg, Goes, Middelburg, Vlissin
gen, Haarlem en Leiden. Tijdens deze exposities kreeg hij altijd
veel belangstelling van de lokale pers en radio en ontving hij goe
de kritieken. Openingstijden van de expositie in de hal van het Ka-
pelse gemeentehuis op werkdagen van 08.30 uur tot 12.00 uur en
van 13.00 uur tot 16.00 uur. Entree vrij.
Hieronder de namen van de
genen die de de Millennium-
actie rond de Goese TV-toren
„Anderen hebben een insti
tuut of begeleiding nodig. In
Vlissingen begon een pinkster
gemeente met opvanghuizen
voor mensen die in de war
waren en begeleiding nodig
hadden. Die organisatie is la
ter opgegaan in Beschermd
Wonen", los van de pinkster
gemeente". De derde en mis
schien wel meest bekende loot
van Emergisis het PZZ: het
Psychiatrisch Ziekenhuis Zee
pag-
pag-
pag.
7
heel Nederland Riagg's verre
zen, betekende dat voor Zee
land geen grote verandering.
Hannie Kool: „Het Zeeuws In
stituut, zoals het instituut kort
weg genoemd werd, had al de
structuur van het huidige
Riagg, dat één van de drie lo
ten van Emergis is".
De tweede loot is Beschermd
Wonen. „Sommige mensen
kunnen goed op zichzelf wo
nen", legt Hannie Kool uit.
Het evenement rond de Goese
TV-toren wordt gesponsord
Cardiologen Goes, H. Houg,
Café Baarends, Control Light,
Omroep Zeeland en Radio
Goes.Informatie over het op
merkelijke project bij de stich
ting VhDVV (0113) 270285.
www.zeelandnet.nl/vhdvv
NOS televisie komt de activi
teiten rond de tv-toren op 31
december in Goes filmen. Tij
dens de live-uitzending 'NOS
Laat' worden deze uitgezon
den.De NOS maakt opnamen
van en vanaf de televisietoren
en misschien op meer plaat
sen in Goes. De cameraploeg
beeldjes
schalen
rozetten
door een gevarieerd gezel
schap: van bedrijven en instel
lingen tot gemeente en Goes
promotie.
Willy van Meegen vertelt na
mens de organisatie: „Men
hoeft er niet voor van huis,
kan het bijzondere tijdstip van
de millenniumwisseling door
brengen met wie men wil en
naar keuze genieten van rond
de televisietoren. De waterto
ren in Zuid sluit zich hierbij
aan.Vanaf maandag 27 de
cember is de toren wit ver
licht. De volgende avonden
tot en met oudejaarsnacht is
er ook geluid vanaf de toren
te horen.
Op de toren worden geluids
boxen geplaatst (zoals dat ook
met Koninginnedag de laatste
twee jaren gebeurde, en het
Wilhelmus vanaf de toren ge
speeld werd). Het geluid
wordt tevens via Radio Goes
versterkt.
Het mooiste is als het geluid
nog meer versterkt wordt. Dat
kan heel eenvoudig: stem uw
radio af op Radio Goes en zet
uw boxen in een open raam
of deuropening. Een beetje
fris zal dat misschien wel zijn.
De autoradio aanzetten kan
natuurlijk ook."
Kool. „Eigenlijk heel modern,
want in de rest van Nederland
hield men zich nog helemaal
niet zo bezig met het thuis
front".
In 1967 fuseerden de diensten
die in Midden- en Zuid-Zee-
land functioneerden. Het
Zeeuws Instituut voor Geeste
lijke Gezondheidszorg zag het
levenslicht. Toen in 1981 in
Lange Vorststraat 12 Goes
Het dieptepunt in de Zeeuwse
psychiatrie is volgens Kool de
periode tussen 1850 en 1909,
toen de Zeeuwse instellingen
op last van de dienst Staats
toezicht op de Krankzinnigen-
zorg werden gesloten en er
geen opvolger was. „Alhoe
wel het op zich natuurlijk heel
goed was dat die instellingen
gesloten werden, want het
ging er echt erbarmelijk aan
toe". Hoogtepunt noemt ze de
fusie van de drie takken tot
Emergis. „Geïntegreerde zorg,
alweer heel modern van Zee
land. Andere regio's zijn nog
volop bezig om zorgtakken te
verenigen, maar wij zijn echt
koploper in geïntegreerde
zorg".
den, veelal in Delft. Dat veran
derde pas op 5 mei 1909, toen
het Vrederust geopend werd:
een Zeeuws tehuis op Bra
bantse bodem. „Een groepje
predikanten wilde dat ook Zee
land een eigen tehuis zou krij
gen. Drie dingen vonden zij
belangrijk aan de vestigingslo
catie. Boslucht, zodat mensen
in een natuurlijke omgeving
de kans zouden krijgen om uit
te rusten. Zoet water, omdat
een tehuis met Veel mensen
altijd veel drinkwater nodig
heeft. Bovendien was toen net
een therapie in zwang geko
men die voorschreef dat pa
tiënten langdurig in lauwwar
me baden moesten blijven. En
tenslotte goede verbindingen
voor het openbaar vervoer".
Die drie voorwaarden konden
in Zeeland niet gevonden wor
den. „En ze waren in het Bra
bantse Halsteren ruimschoots
voorhanden. Vandaar dat naar
die plaats werd uitgeweken".
Een kleine vijfentwintig jaar na
de stichting van Vrederust be
gon men het belang van na-
en thuiszorg in te zien. „Zo
ontwikkelde zich rond 1920
een buitendienst, die patiën
ten hielp met de terugkeer
naar huis. Na de Tweede We
reldoorlog ontstaat hieruit de
Dienst Geestelijke Gezond
heidszorg", verhaalt Hannie
Hannie Kool-Blokland: Van erbarmelijke toestanden tot koploper in geïntegreerde zorg".
foto Jaap Wolterbeek
bekers
medailles
vaantjes
Hannie Kool begint haar boek
met een schets van krankzin-
nigenzorg in de Middeleeu
wen. „Ik doe dat in grote lij
nen. In die tijd had men eigen
lijk nog geen aparte voorzie
ningen voor 'dollen', zoals
geesteszieken destijds ge
noemd werden. In feite wer
den ze aan de rand van de sa
menleving weggesloten, zo
dat niemand ze echt hoefde te
zien". Zo worden in Middel
burg de 'dollen' in 1475 in de
toren van de Noorddampoort
opgesloten. Zeeland was - in
vergelijking met andere pro
vincies - achtergebleven ge
bied als het ging om psychia
trische gezondheidszorg.
„Echt aparte voorzieningen
voor krankzinnigen zien we ei
genlijk pas in de achttiende en
negentiende eeuw. Dan lees je
ook dat mensen weer naar
huis kunnen als ze genezen
zijn", vertelt Hannie Kool.
Toch worden krankzinnigen in
die tijd nog met criminelen in
één voorziening geplaatst.
'Het simpel, tucht en verbete-
ringshuis', heette het toen
nog. Er zaten ook mensen die
epilepsie hadden. Er was nog
niet veel medische kennis, alle
vormen van krankzinnigheid
werden op één hoop gegooid.
Eigenlijk maakten ze alleen
onderscheid tussen mannen
en vrouwen. Heel triest". In
1850 werd een Staatstoezicht
op de Krankzinnigenzorg in
het leven geroepen. „En die
maakte gelukkig een eind aan
de wantoestanden die hier in
Zeeland nog steeds plaats
vonden". Nu moesten krank
zinnigen die opgenomen
moesten worden buiten Zee
land een plaatsje zien te vin-
land. „Zeeland had op Vrede
rust na nog steeds geen eigen
tehuis. Terwijl dat vanuit Den
Haag toch als verplicht was
gesteld. Rond 1970 gingen de
ontwikkelingen op psychia
trisch gebied ineens razend
snel. Zeeland had eigenlijk net
besloten dat er een tehuis
moest komen, toen bekend
werd dat grootschalige tehui
zen eigenlijk niet wenselijk
waren" vertelt Hannie Kool.
Met de bouw was al begon
nen op een gunstig gesitueerd
terrein in Goes, maar een
bouwstop maakte een eind
aan de werkzaamheden.
„Kleinschalige tehuizen, dat
was het devies. Een hele om
slag in denken. Het ziekenhuis
werd aanmerkelijk kleiner dan
gepland, maar dat bleek ach
teraf een voordeel". Zo kreeg
het PZZ de toezegging om uit
te breiden op andere locaties,
zodat in Middelburg en Ter-
neuzen hostels verschenen.
„Dichter bij het woongebied
van de patiënten, ook weer
heel modern".
steunden:
Gemeente Goes, Stichting
Goes Promotie, Stichting
VhDVV, KPN, Praxis, Van Gar-
deren Dekker Projectontwik
keling, Frantzen Van Sisse-
ren notarissen, ABN.AMRO,
I
