Nieuwe poging brengt weinig nieuws:
Plaatsnamen als Hoedekenskerke en
Heinkenszand blijven onverklaarbaar
Concert in Goes door
Stafkoor L. des Heils
T/M ZATERDAG
De Bank
ziet 7 ruim.
GROENLEER GOES
JMONTEL
r,,,. 1400,-
STEUTEL
KLEURENFOTO'S
DROP ZONE
Gecostumeerde show te
paard bij Braanjenhoek
i axel
GRAND THEATER GOES 01100-15165
In eerste week van juli
Kindervakantie Humanitas
5
De Bank van Nederland
pot
33B6 C
Woensdag 7 juni 1995 - 47e jaargang no. 23
shirts
2 voor 98,-
NATIONALE
BIOSCOOPDAG
°O/I
VERSCHOORE
08
7
A
Dakpannen
Goes
Lange Kerkstraat 44
Tijdrovend
Rommelmarkt-bazar
DONDERDAG 8 JUNI
TOEGANG f5,-
PER PERSOON
GRATIS 06-025W
Achterhoofd
MOTORMAAIERS va 550,-
ZITMAAIERS va 2.495,-
Hoeve met hal?
FILMPROGRAMMA VANAF
00. 8 T/M WO. 14 JUN11995
Hachelijk
Geen uitsluitsel
LANGE KERKSTRAAT 41 GOES
IN ELKE KLASSE VOOR ELKE PRIJS
l-UUR FOTOSERVICE STANDAARDPRINT: O.M| I
Snel aanmelden is gewenst
MODIEUZE LINNEN DAMESSCHOEN
In diverse zomerse kleuren xx
maten 28/41
GOES,
Schuttershof 18
,,A
(Van een onzer redacteuren)
een verloting met
7—Si
2
Tot slot nog een paar korte
Die man had natuurlijk geen
huiswerk gedaan. Hij liet op een
ondeugdelijke manier zijn fanta
sie de vrije loop. Want de plaats
naam Wemeldinge stamt uit een
periode (vóór 1200), dat de
woorden 'wemelen' en 'dingen' in
onze taal nog niet eens beston
den.
Maar hij was niet de enige die
verstand en fantasie verwissel
de. Zelfs échte wetenschappers
gaan wel eens in de fout, als ze
plaatsnamen moeten verklaren.
Zo kwam iemand ooit op het
idee, dat de naam Lewedorp ver
moedelijk iets te maken had met
een oudgermaanse vorm van het
woord 'leeuw'.
Tja, dat krijg je, als je het bewus
te dorp nooit gezien hebt en als
je vanuit je studeerkamer gedurf
de dingen de wereld in stuurt.
Hoe we dat allemaal weten?
Wel, in januari 1984 verscheen
in vier achtereenvolgende num
mers van 'De Bevelander' een
serie artikelen over de herkomst
van de plaatsnamen op Noord
en Zuid-Beveland. De uitleg was
gebaseerd op bestaande litera
tuur. Die artikelen werden later
zó vaak opgevraagd, dat de
directie van 'De Bevelander' de
artikelenreeks ook in boekvorm
uitbracht.
len de kinderen een leuke vakan
tie bieden en de ouder een
weekje ontlasten van zijn/haar
zware taak. Het kamp wordt
gehouden van 1 t/m 7 juli. Dit
jaar gaan we naar Veere, waar
we allen in tenten zullen kampe
ren. Het kamp is voor kinderen in
de leeftijd van 7 t/m 17 jaar en
De aandacht gaat daarbij natuur
lijk altijd uit naar de verklaringen
(eventueel nieuwe verklaringen)
van de plaatsnamen op Noord
en Zuid-Beveland. Want van dor-
pèn als Colijnsplaat, Ellewouts-
dijk, Hansweert, Heinkenszand,
Geersdijk, Biezelinge, Ovezande
en Hoedekenskerke is nog nooit
bewezen kunnen worden, naar
wie ze genoemd zijn.
Zouden de samenstellers van
het nieuwe boek 'Nederlandse
plaatsnamen' (Prisma Informa
tief, 1995) de sleutel gevonden
hebben? Het antwoord kan kort
zijn: nee. Ook de heren Gerald
van Berkel en Kees Samplonius
bieden weinig uitkomst.
De auteurs van het 280 pagina's
tellende pocket-naslagwerk zijn
oudgermanisten. Ze hebben dus
studie gemaakt van Oudger
maanse taalvormen. Van Berkel
nam alle plaatsnamen in het oos
ten en noorden voor zijn reke
ning, Samplonius die van het zui
den en het westen.
In de inleiding van de nieuwe uit
gave wordt afgerekend met de
fabel, dat onze vroege voorvade
ren in beestevellen liepen, in tak
kenhutten woonden en hun vrou-
het oudste kamp; 15 t/m 17 jaar -
het zeilkamp. Een grote groeplei-
Maar al met al weten we zodoen
de nog niet, wie in ónze contrei
en Arend, Hendrik en Wolfert
waren. Jammer, dat in hün tijd
nog maar zo weinig mensen kon
den schrijven....
genoemde mogelijkheid, name
lijk dat 'Goes' is afgeleid van het
t atijnse 'Curtagosum', een naam
die voorkomt in een keizerlijke
oorkonde van 972. 'Curtagosum'
is te vertalen als 'Korte Gos', ver
moedelijk een kreek of een rivier
tje.
Zondag 11 juni wordt in manege "De Braanjenhoek" onder
Kapelle de tweejaarlijkse gecostumeerde show te paard gehou
den. Deze begint om 14.00 uur en de toegang is gratis. Het
belooft een opmerkelijk spektakel te worden: Ooit weleens poe
zen, cowboys, smurfen of bananen ter paard gezien? U kunt dit
zien tijdens de Pas de Folly op de manege te Kapelle.De Pas de
Folly is een show te paard waarbij een koppel een verhaal uit
beeldt. De deelnemers voeren het geheel gekostumeerd uit met
muziek die oast bij het kostuum. Er nemen 10 koppels deel aan
deze show. Tevens is er een demonstratie van een carrousel-
groep. "De moeite waard om te komen kijken. U ziet de paarde-
sport van een andere kant", aldus de organisatie van dit bijzon
dere evenement.
Bij de plaatsnaam BAARLAND is
opmerkelijk, dat 'baar' slechts
wordt verklaard als 'kaal, vlak,
onontgonnen'. De mogelijkheid
van een eigennaam wordt niet
genoemd.
Het concert begint om 20.00 uur.
Mocht u verhinderd zijn dit con
cert bij te wonen, dan kunt u het
Amsterdam Stafkoor ook beluis
teren tijdens een bijeenkomst in
de zaal van het Leger des Heils
op zondag 11 juni om 17.00 uur.
Vrijdag 9 juni is er een rommel
markt annex bazar op basis
school De Linge te Biezelinge,
aanvang 19.00 uur. Er zijn aller
hande spelen, er is een hobby-
kraam en
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
mooie prijzen. Wie nog spulletjes
heeft in te brengen, kan die op
vrijdag om 15.30 uur nog kwijt
aan de school. De opbrengst
gaat naar SOS-Kinderdorpen en
met name naar een kindertehuis
in Albanië.
Alle beroemde meubelmerken onder één dak.
Elke dag geopend tot 18.00 uur, alleen vrijdags tot
21.00 uur. (let op: zondags gesloten).
Tel 01155 62010.
Sie Matic Keukenstudio 1e verdieping.
Ie, 2e en 3e Pinksteren gesloten.
Vrijwel altijd worden door plaats-
naamkundigen de plaatsnamen
KATTENDIJKE en KATS met
elkaar in verband gebracht. Maar
ook de auteurs van het hier
besproken boek komen niet ver
der dan veronderstellingen.
SOMETHING'
lOANGERDUS
Wiioi
.20.00 u.
.21.30 u.
.21.30 u.
.21.30 U.
.20.00 u.
.20.00 u.
Vrijdag19.00 u.
Zaterdag19.00 u.
Zondag ..14.00-19.00 u.
Woensdag14.00
LU
O
Albert Plesmanweg 5 - 4462 GC Goes
Ind.terrein De Poel 1 - 3e bedrijf rechts
01100-12820
Zaterdag open tot 15.00 uur
Het Amsterdam Stafkoor van het
Leger des Heils geeft aanstaan
de zaterdagavond 10 juni een
concert in de zaal van het Leger
des Heils te Goes. Het koor
bestaat uit 30, voornamelijk jon
ge, heilssoldaten uit heel Neder
land. De zangers brengen een
zeer gevarieerd repertoire, zowel
in het Nederlands als in het
Engels. Het Amsterdam Stafkoor
is binnen het Leger des Heils
een toonaangevend zangkoor.
Aan een lidmaatschap van het
koor gaat een uitgebreide stem
test vooraf. Verschillende leden
hebben zangles. Een aantal van
hen treedt ook solistisch op. Met
hun liederen willen de leden van
het koor de blijde boodschap van
Gods liefde doorgeven. De heils
soldaten hebben, in tegenstelling
tot heilsofficieren, een baan in de
burgermaatschappij. In hun vrije
tijd zijn ze actief in het Leger des
Heils. Het koor is de afgelopen
jaren verschillende keren op
tournee naar het buitenland
geweest onder andere naar Zwit
serland, Engeland (het voormali-
Met de eerdergenoemde mis
kleunen over Wemeldinge en
Lewedorp in het achterhoofd
(en uiteraard de Bevelender-
serie uit 1984) is het altijd inte
ressant om elke nieuwe uitga
ve over de herkomst van
plaatsnamen tegen het licht te
houden.
Bij de herleiding van GOES wor
den de bekende, oude vormen
'gus' en 'gusaha' genoemd,
waarmee de betekenis van Goes
terug te voeren zou zijn tot 'rivier
die na regenval plotseling met
grote kracht door de bedding
stroomt'.
ln Groningen ligt een dorp met
de curieuze naam Doodstil.
Heeft niets te maken met stilte.
Eigenlijk moet de naam geschre
ven worden als Doods-til. Een til
is in het noorden van het land
eén bruggetje. In de 15e eeuw
heette het dorp Doetil, wat
zoveel betekent als 'bruggetje
van iemand die Dode heette".
Want Lewedorp is een vrij nieuw
dorp, waarvan de naam super-
eenvoudig te verklaren is. Het
heet (sinds 1929) naar jonkheer
U.E. Lewe van Neijestein, die
van 1892-1932 burgemeester
van 's-Heer Arendskerke was.
Lewedorp hoorde in die tijd tot de
gemeente 's-Heer Arendskerke.
Zo eenvoudig is dat.
In hun inleiding zeggen ze eer
lijk, dat het vergaren van oude
vermeldingen een moeizaam en
tijdrovend karwei is. Ze hebben
dan ook geen specifiek bronnen
of archiefonderzoek gedaan.
"Hoe graag we dat ook gewild
zouden hebben", zeggen ze. "De
beschikbare ruimte aan tijd en
middelen maakt dat te enen
male onmogelijk. Daarom heb
ben we ons laten leiden door wat
we aantroffen in de beschikbare
vakliteratuur".
Slechts weinig historici en/of
plaatsnaamkundigen durven de
naam BORSSELE te verklaren.
Ze komen er niet uit. Van Berkel
en Samplonius doen ook een
gok, vanuit hun oudgermaanse
vakgebied: de naam is terug te
voeren tot het grondwoord 'sele',
dat 'hoeve met grote hal' zou
betekenen. Voor het eerste deel
wordt gedacht aan 'brim' of
'brim': 'rand, oever'. (Inderdaad
"Waarschijnlijk genoemd naar de
kleur van het ter plekke gebruikte
bouwmateriaal", schrijven de
auteurs. Jawel, dat klopt. En wie
even ter plekke gaat kijken, ziet
het met eigen ogen: de buurt
schappen zijn genoemd naar de
kleur van de dakpannen....
Opmerkelijk is overigens, dat het
dorp WILHELMINADORP (waar
van de naam toch zo gemakke
lijk is te verklaren), gem. Goes,
niet in het boek voorkomt. Dat
zelfde lot treft NIEUWDORP,
gem. Borsele.
ge) Tsjechoslowakije en de ver
enigde Staten. In Nederland
geeft het koor acht keer per jaar
een concert en verleent daar
naast medewerking aan nationa
le Leger des Heils evenemen
ten en radio- en televisie-uitzen-
dingen. De heer B. Sprokkereef
is dirigent van het Amsterdam
Stafkoor. De heer R. van Keste-
ren begeleidt op de piano en
mevrouw majoor I. Kor-Pater is
de algemeen leider. Voor de
naam Amsterdam Stafkoor is
gekozen omdat het koor verbon
den is aan het Nationaal Hoofd
kwartier van het Leger des Heils.
Tot 1991 was dat hoofdkwartier
gevestigd in Amsterdam. De zaal
van het Leger des Heils is geves
tigd aan het Ravelijn de Groene
Jager 70 te Goes.
Nadat we bij lezing hadden vast
gesteld, dat voor afleidingen van
persoonsnamen zoals in Hein
kenszand, Hansweert, Biezelin-
gen, Colijnsplaat, etc. geen uit
sluitsel wordt gegeven, waren
we het meest benieuwd naar de
(tot nog toe) onherleidbare
namen als Goes, Yerseke, Kat-
tendijke, Kats en Borssele.
□anderen
resseerde lezer eventueel zelf
de Prisma-pocket van Van
Berkel/Samplonius inzien of
aanschaffen.
f
Jammer is, dat de auteurs (als
oudgermanisten) geen letter wij
den aan een andere, vaak
Van dorpen als 's-Heer Arends
kerke, 's-Heer Hendrikskinde-
ren(kerke) en Wolphaartsdijk
wordt vermoed, dat ze genoemd
zijn naar telgen uit het plaatselij
ke geslacht Van Schenge, die in
de bewuste dorpen een kerk lie
ten bouwen, dan wel een inpol
dering betaalden. De verklaring
lijkt waarschijnlijk, maar zeker
heid over de identiteit van Arend,
Hendrik en Wolfert is er niet.
Bevelander-boekje uit
W MUI
X JULIA
I
r' i
I I
YERSEKE is altijd nauw verbon
den geweest met water. Volgens
de auteurs dankt het dorp daar
aan ook zijn naam. De naam
Yerseke komt vóór het jaar 1000
al voor in oude oorkonden. Het
werd toen geschreven als Ger-
sakre (966) en Gersicha (980).
De eerste deel van de naam laat
zich verbinden met 'gers', een
oude bijvorm van 'gras'. De uit
gangen -sik, -siki en -siek bete
kenen in het Oudhoogduits
zoveel als 'waterloop'. Yerseke
kan dus betekenen: 'geul in het
grasland (bijv, schor)'. Latere
bronnen bewijzen inderdaad het
bestaan van een waterloop, die
de Yerseke heet.
Royale jongen, deze leren ‘hoekzit’-bank. Genoeg plaats voor uzelf
en alle visite. En leer kost bij Montèl niets meer, zo blijkt!
Het Pankboekje.
wordt Borssele in middeleeuwse
documenten geschreven als
Brumsela en Brinsila).
Maar nu de plaatsnamen.
Omdat een plaatsnaam waar
devolle informatie kan ver
schaffen over de manier waar
op een dorp of stad ooit is ont
staan, vragen geschiedenisbe
oefenaars zich altijd eerst af,
wat de betekenis van een
plaatsnaam is. "Bij het zoeken
van die betekenis spelen de
oude vormen een belangrijke
rol. Zonder te weten, hoe een
plaatsnaam vroeger werd
gespeld, is het geven van een
verklaring een hachelijke
zaak", zeggen Van Berkel en
Samplonius.
Ze noemen dan het voorbeèld
van Ridderkerk. Die naam heeft
niks met een ridder te maken,
maar met de vorm 'reide' of 'rie-
de', die samenhangt met het
Germaanse woord 'ridha'
(=waterloop). Het dorp lijkt dus
genoemd naar een kerk aan een
waterloop....
De lezer zal het ons niet euvel
duiden, dat we in dit artikel
niet alle Noord- en Zuidbeve-
landse plaatsnamen gaan
behandelen. Ten eerste is het
1984
nog in de bibliotheken te bekij
ken. Ten tweede kan de geïnte-
En jammer is ook, dat nergens in
de verklarende opsomming
wordt stilgestaan bij het feit dat
op Zuid-Beveland zo veel plaat
sen met de uitgang -inge of -
ingen vlak bij elkaar liggen:
KRUININGEN, WEMELDINGE,
BIEZELINGE, KLOETINGE,
VINNINGE. Vermoedelijk zijn ze
allemaal op of bij een kreekrug
ontstaan. Daarom wordt de uit
gang -inge(n) vaak in verband
gebracht met een waterloop.
Helaas laat het boek dat onver
meld.
NOORD- EN ZUID-BEVELAND - Er is een periode
geweest, waarin de auteur van een plaatsnamenboek
doodleuk opschreef, dat de naam Wemeldinge was terug
te voeren tot 'het wemelen van dingen'.
Kleurenfoto's |N^
vanaf W 3 9 FOToB VERSCHOORE
Hulst 's-Gravenhofplein 8 Middelburg Lange Geere 28 (naast ANWB-kantoor)
Terneuzen Noordstraat 6 Goes Grote Markt 7
(25 m. naast HEMA)
opmerkingen. In de opsomming
van de 6000 Nederlandse
plaatsnamen komen ook de
buurtschappen BLAUWEWIJK
en ROODEWIJK voor (in de Wil-
helminapolder, gem. Goes).
Evenals voorgaande jaren orga- jongste kamp; 10 t/m 14 jaar -
niseert Humanitas weer een kin
derkamp voor kinderen uit één
oudergezinnen of voor kinderen, ding staat klaar om er een leuke
die b.v. door ziekte van de week van te maken. Het pro-
ouders niet op vakantie kunnen, gramma is ontspannend, crteatief
De leiding vertelt: 'Dit kamp heeft en avontuurlijk.
een dubbele doelstelling: We wil- We vragen een minimale bijdra
ge naar draagkracht. Voor de
kinderen van 7 t/m 14 jaar mini
maal 95,- en voor de kinderen
van 15 t/m 17 jaar 115,-.' Heb
je zin om mee te gaan? Vraag
dan snel schriftelijk of telefonisch
een opgaveformulier aan bij:
Bureau Humanitas Oudhof 37,
4463 TM Goes, tel.: 01100-
worden als volgt per "subkamp" 21440. De opgave moet vóór 15
ingedeeld; 7 t/m 10 jaar - het juni binnen zijn!
Tja, en dan weet je eigenlijk al
genoeg. Op dat moment is al
duidelijk, dat de auteurs
dezelfde bronnen kunnen
gebruiken als destijds (in
1984) gebeurde ten behoeve
van de artikelenserie in 'De
Bevelander'.
wen verdobbelden. "Thans
weten we, dat honderden (en
misschien zelfs wel duizenden)
jaren vóór Christus hier te lande
al op georganiseerde schaal
landbouw werd bedreven door
een bevolking die huisde in door
dacht geconstrueerde boeren
hoeven".
Voor KRABBENDIJKE komen ze
tot de (bekende) conclusie, dat
Crabbe een persoonsnaam kan
zijn, maar dat 'krab' of 'krabbe'
ook een dijkversterking van
palen of vlechtwerk is (zoals ons
woord 'krib' nog altijd een
stroomgeleidingshoofd in een
rivier is).
GARY BUSEY YANCY BUIlffl MICHAEL JEHB "RHANSZIMMER
""'I!FRANKMORRISS "fflSBJOfALVFS JBMH0Ï H WAGNER, A.S.C.
—ft DOOS CL AYBOURNF W JOH» 0AD HAM "i: TONY GRIFFIN 8
GUY MAN OS 8 PI TER BARSO CCHINI PF IE R BARSO CCHINI A»0 JOH»
BISHOP O.J. CARUSO. WALLIS NICITA LAUREN LLOYO
&^“'WOH»OADHAM Msa-gf*
DMataM 1,1 All (iCMtsafUAVtO
Het plaatsen van deze foto is bedoeld als 'pleister op de
wonde' voorde inwoners van Wilhelminadorp, omdat hun dorp
niet voorkomt in de lijst van 6000 Nederlandse plaatsen, waar
van de herkomst van de naam is onderzocht.
)£AN-CLAUDE '4Mb. 1
VAN DAMME **9*
w
'F'
X’> :ïzr
