Architect ir. L.J. van Oeveren houdt pleidooi voorde [jonge1 monumenten
Houtland Rijk opent
zijn deuren!
IhIiiiiIiiiiIiiiiIi MOIOf J|UfO
waardebon AMiSf
1 7,50
V
VOOR 5,00
weekblad voor zuid- en noord beveland
GRAND THEATER GOES 01100-15165
PILAAR
Middagje uit,
Woensdag 23 november 1994 - 46e jaargang no. 47
Ir. L.J. van Oeveren.
(Van een onzer redacteuren)
FOTO WENSKAARTEN U 9)9) CL
van 12,50
Bekoelen
'Verliezen'
vervangen door betonnen dak
pannen. Het paste van geen
Heinkenszand, Daniëlsweg 1
(bedrijventerrein Noordzak)
Tel. 01106-1593
BOUWMATERIALEN
GOES
01100-15401
Jantje Beton
BESTE MMT IN ODE HET ZELF "ÜIW .iiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiihinli
Landlust
De Helenahoeve bij Heinkenszand. Het bijna 100 jaar oude huis links werd enkele jaren
geleden afgebroken. Behoud bleek niet mogelijk.
Een huis in de dorpskern van Borssele, dat met rococo-achtige elementen is opgesierd.
"Past niet", vindt Laban van Oeveren.
Beoordeling
De Plataanweg bij Ovezande. De foto dateert van enkele
jaren terug. Het wegdek is inmiddels geasfalteerd. "Eeuwig
zonde", zegt de heer Van Oeveren daar nu van.
FILMPROGRAMMA VANAF
DO. 24 T/M WO. 30 NOVEMBER 1994
Armoe troef
GOES BORSELE - "Eerst moet de samenleving een
bepaald object gaan waarderen, gaan koesteren. Pas daarna
heeft het zin om het te behouden".
felsen
24,
II
1
Oud is behoud
en
Geldig tot 15 dec.'94
VERSCHOORE
- gewone dakpannen werden
VERSCHOORE
Let op de openingsaanbiedingen in de advertentie
van de Bevelander van deze week.
Bovendien betoogde hij, dat
'behoudenswaardige' gebouwen
(huizen, schuren, boerderijen,
molens) pas zullen overleven als
er een functie voor is.
Zelfs als gebouwen op de Rijks
lijst van de Monumentenzorg
staan, is dat nog geen garantie,
dat ze piekfijn onderhouden wor
den en keurig behouden blijven.
Daarom hebben veel gemeenten
in ons land (in het kader van de
decentralisering) besloten tot het
opstellen van een 'gemeentelijke
"Eigenlijk komt het erop neer, dat
de boerderij dus niet meer als
boerderij te gebruiken is. En als
dat wèl zo is, zijn de (vaak
mooie) oude schuren niet meer
geschikt voor het laten binnenrij
den van de grote landbouwma
chines van tegenwoordig. Er ont
staat dus een belangentegen
stelling tussen de uitoefening
van het landbouwbedrijf en de
wil om een pand gaaf te behou
den".
Desondanks zijn er in bedrijf
zijnde boerderijen die op de
gemeentelijke lijst staan, met
veel subsidie van de gemeente
gerestaureerd. Andere boer
derijen gaan gerestaureerd
worden (bijvoorbeeld: Kaneel-
polderhoeve te Kwadendam-
me en hofstede Brunswijk te
Nieuwdorp).
Soms doen 'verliezen' zich voor,
als de bewoners zelf gaan klus
sen, zonder voldoende kennis
van de culturele waarde van hun
woning:
- zo werd in de gemeente Borse-
le bij een woning de z.g. roede-
verdeling uit de ramen gehaald,
waardoor het historisch karakter
van de woning direct verloren
ging.
kanten!
- in de (beschermde) dorpskern
van Borssele voorzag een bewo
ner zijn huis van ongepaste, wit
te, rococo-achtige versieringen.
Ir. Van Oeveren spreekt van
'esthetische verloedering' van dit
stukje Borssele. "Al moet je er
soms wel om lachen!".
Een apert verlies vindt hij ook de
herbestrating van de Plataanweg
in Ovezande, waar enkele jaren
geleden de stokoude straatklin
kers werden vervangen door
asfalt. "Ik denk, dat iedereen dat
destijds een goede zet vond.
Een vorm van vooruitgang. Maar
ik heb er mijn bedenkingen bij. Ik
denk, dat ik het zou hebben
opgenomen voor behoud van de
oude, historische klinkerbestra-
ting. Bovendien nodigt asfalt uit
tot té hard rijden".
En voor de nabije toekomst:
"Garage Vermeulen is nu weg
gesaneerd op het dorpsplein in
Nisse. Daar moet iets nieuws,
iets passends voor in de plaats
bedacht worden".
Het bestaan van een gemeente
lijke monumentencommissie en
een gemeentelijke monumenten
lijst kan daarbij uitkomst bieden.
"Gemeenten kunnen nu eenmaal
zélf sneller beslissen dan het
rijk", aldus tot slot ir. Van Oeve
ren.
Wie maakt de origineelste
wenskaarten binnen 1-uur vanaf
99 Ct. per afdruk?
luist!
De collecte van het Nationaal
Jeugd Fonds Jantje Beton die in
de gemeente Goes is gehouden,
heeft in totaal ƒ9821,50 opge
bracht.
PERZISCHE- EN OOSTERSE TAPIJTEN
SAROUK
Ook moderne en klassieke dessins
voor even zovele interieurs.
KONINGSTRAAT 9 GOES TEL01100-27101
Maar ook het 'goede voorbeeld'
wordt in de gemeente Borsele
gegeven. "Een aantal boerderij
en is omgevormd tot complete
woonboerderijen. Dat is natuur
lijk een gunstige ontwikkeling:
behoud van het gebouw, hoewel
met verandering van functie. Dat
zelfde heeft zich ook voorgedaan
bij hoeve Landlust in Nieuwdorp.
Dat is nu een restaurant/party-
center. Aan die functieverande
ring is prachtig vorm gegeven".
In 's-Heerenhoek wordt een
prachtige boerderij behouden,
doordat deze onderdak gaat bie
den aan een electrotechnisch
installatiebedrijf.
Soms ook bekoelt de liefde voor
het oude boerderijhuis bij de
bewoners. Men vindt het huis te
groot, te tochtig, te vochtig en te
onhandig. Zo'n voorbeeld deed
zich voor bij de Helenahoeve in
Heinkenszand. Een prachtige
boerderijwoning van rond 1900
kon (ondanks een subsidieaan-
bod door de gemeente van 1,5
ton) niet behouden worden,
omdat de eigenaren per se wilde
nieuwbouwen. "Vanuit de archi
tectuur geredeneerd was het een
schitterend huis. Het was véél te
mooi om af te breken. Maar
helaas, het is toen wel gebeurd",
aldus Laban van Oeveren. "Nu
had het misschien voorkómen
kunnen worden".
De bedoeling is, dat voor dit
soort panden en andere bouw
werken van de zijde van de
gemeente geld wordt vrijge
maakt als onderhoud of
instandhouding aan de orde
komen. Overigens zijn eigena
ren daar niet altijd gelukkig
mee. "Men voelt het vaak als
een beperking van het eigen
domsrecht", aldus de heer Van
Oeveren.
Op de gemeentelijke monumen
tenlijst van Borsele staan (uiter
aard) opmerkelijk veel agrari
sche panden, veelal boerderijen.
Op de vraag, hoe deze waarde
volle elementen in het
landschap voor het nageslacht te
behouden zijn, heeft de heer Van
Oeveren het antwoord niet klaar.
"Het gaat niet meer zo best in de
akkerbouw. Er is dus een ten
dens om die boerderijen aan hun
bestemming te onttrekken. Ze
zijn veelal te duur in onderhoud
geworden en het akkerbouwbe-
drijf brengt te weinig op".
vergroting 20 x 28
in 5 minuten klaar
van K.B.-kleurennegatief
u bepaalt zelf
de uitsnede
In de Borselse monumenten
commissie die de lijst samenstel
de hebben twee restauratiearchi-
tecten zitting, de één namens de
Heemkundige Kring (ir. L. van
Oeveren, Goes) en de ander
namens de Vereniging Dorp,
Stad en Land (ir. J. Weyts, Ber
gen op Zoom). In 1991 hebben
ze getweeën dagenlang de
gehele gemeente Borsele door
kruist om kandidaat-objecten
voor de lijst te beoordelen en te
fotograferen.
men het publiek voorschotelt. En voordeliger geprijsd dan bij andere supermarkten"
dat is niet alles, want het hele assor
timent is stukken goedkoper geprijsd dan bij andere supermarkten. Neem nu bij
voorbeeld de halfvolle melk. Het scheelt al gauw 2 dubbeltjes met andere winkels.
En datzelfde geldt voor de koekjes, de limonade, de koffie, merkartikel of niet. Jan
Bruijns is nu eenmaal goedkoper dan zijn concurrenten!”
FOTO
Goes, Grote Markt 7, 01100 16159 Middelburg, Lange Ceere 28 (naast ANWB) 01180 34225
Geldigheidsdatum:
23-11 t/m 3-12-'94 FOto
lange geere 28 (naast anwb) middelburg - grote markt 7 goes
- een boerderijschuur werd
bedekt met golfplatén die een
dakpan-patroon toonden. Maar
de golfplaten verkleurden en al
snel vertoonde het dak drie
kleuren rood.
"De eigenaar van een monumen
taal pand heeft immers géén
onderhoudsplicht. Hij kan het
gebouw dus rustig laten versuk
kelen, vooral door het niet te
onderhouden. Ook daar blijkt
weer: je hebt enthousiaste,
gemotiveerde eigenaren nodig.
Pas dén is behoud zekerder",
aldus de heer Van Oeveren, in
het dagelijks leven directielid van
het Goese kantoor Rothuizen,
Van Doorn 't Hooft, architecten
en stedebouwkundigen.
Ten aanzien van de 'versukke
ling' noemt hij het voorbeeld van
een monumentale boerenschuur
vlak bij de kerncentrale van
Borssele. De schuur is een rijks-
monument, maar de eigenaar
(Delta Nutsbedrijven/EPZ)
pleegt geen onderhoud. Het
monument verloedert volkomen.
De heer Van Oeveren spreekt
van 'een schande' en suggereert
dat Delta Nutsbedrijven/EPZ de
boerderij maar moet weggeven
aan het Openluchtmuseum.
Voor het onderhoud
behoud van échte monumen
ten (rijksmonumenten) bestaat
in ons land een subsidierege
ling bij het rijk. De subsidiepot
is echter zodanig karig gevuld,
dat al bijna tot het jaar 2000
alle bijdragen zijn 'verzegd'.
Voor kleine gemeentelijke
monumenten is bij het rijk
heleméél geen geld. Althans
niet rechtstreeks.
Kodak
express
monumentenlijst'. Op die lijst
staan niet de gekende rijksmo
numenten, maar monumenten
van een lagere orde. Monumen
ten die 'gewoon mooi' zijn en die
een verrijking van dorp, stad of
land zijn.
De gemeente Borsele is al ver
gevorderd met haar gemeentelijk
monumentenbeleid. Op Noord
en Zuid-Beveland is ze koploper,
en zelfs op landelijk niveau heeft
Borsele een voortrekkersrol. De
gemeentelijke lijst is reeds in
1992 vastgesteld. Geregeld
wordt subsidie verstrekt voor
gebouwen, die erop staan.
Dat is de moraal van een ver
haal, dat de Goese architect
Laban J. van Oeveren (38)
onlangs hield voor de leden van
de Heemkundige Kring van
Noord- en Zuid-Beveland.
Mevrouw Verwijmeren doet al ruim
15 jaar boodschappen bij Jan
Bruijns. Wekelijks is ze er te vin
den. Terwijl haar kinderen (14 en 12
jaar red.) zich thuis of op school
vermaken, is zij met veel plezier op
pad. "Hier winkelen is voor mij een
middagje uit. Ik haal hier ook alles.
Of het nu gaat om het brood, het
vlees, de koffie, de thee of de blikjes
kattevoer van Felix, de kastjes in
mijn keuken zijn alleen gevuld met
Jan Bruijns producten!” Het enthou
siasme van onze gesprekspartner
maakt ons extra nieuwsgierig naar
haar motieven. ’’Kijk, want zo
moeilijk zit het allemaal niet in
elkaar, het is nergens zo goedkoop
als hier. En als ik ergens een hekel
aan heb, dan is het wel om meer te
betalen voor exact hetzelfde product
of artikel. Daar komt bovendien nog
eens bij dat je hier elke week ver-
steld staat van de aanbiedingen die Mevrouw Verwijmeren:...het hele assortiment is stukken
f
X, Óf J
W
w
200,- - 700,- VOORDEEL
OP LEREN JACKS
EN LAMMY'S
donderdag
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag, dinsdag
woensdag
20.00 u.
19.00- 21.30 u.
14.00- 19.00- 21.30 u.
14.00-19.00- 21.30U.
20.00 u.
14.00-20.00 u.
