99
jac Kapel**
Maria van Jole uit Goes, verpleegkundige van Artsen
zonder Grenzen, terug naar de verschrikkingen in Rwanda
2
1425,-
3 Ja
Bankgarantie.
DAnSSCFOOL JARViE^ S S
PMONTEL
POt axel
4
ALLE FOTO'S 2x AFGEDRUKT
27 augustus
KI
READYFOR
RUSH
HOUR.
jgfr
GRAND THEATER GOES 01100-15165
weekblad voor zuid- en noord beveland
Wl
7
De Bank van Nederland
Woensdag 17 augustus 1994 46e jaargang no. 33
t
w
De koffers staan al gepakt. De kaart van Rwanda wordt
nog even bekeken. Artsen zonder Grenzen-verpleegkundige
Maria van Jole (40) uit Goes staat op het punt om weer te ver
trekken. Misschien naar Rwanda, misschien naar een ander
noodgebied.
Massaler
Gruwelen
Gegil
Buitenmens
IK MOR NU AL DE GLASBAK IN
EN IK HEB NOG NIETS VAN
DE WERELD GEZIEN.
Goes
Lange Kerkstraat 44
NIEUWE WINTERMODE!
NIEUWE KLEUREN!
NIEUWE KOLLEKT1ES!
helemaal
Foto boven en foto links:
Beelden uit een enorm vluchtenlingenkamp, dat vol zit met
verdreven Rwandezen. Het kamp ligt juist over de grens met
Burundi. Artsen zonder Grenzen verleent er medische zorg.
De foto’s zijn gemaakt door Maria van Jole.
MOETJE VRAGEN OF ZE «r
BRULEGLAZEN
VAN JE MAKEN.
START NIEUWE CURSUS. BEL: 01100-20176 01180-38370 01110-15425 Mk
"...Derde generatie..."
Mevrouw Hereijgers kan
niet exact vertellen hoeveel
jaar ze inmiddels vaste
klant is bij Jan Bruijns. "Dat
moet toch zeker meer dan
20 jaar zijn. Mijn moeder
kwam altijd hier voor de
boodschappen en nu kom
ik met mijn dochter (9 jaar,
red.). Dus staat de derde
generatie op het punt klant
te worden. n it hoeft ze Mevrouw Hereijgers:het moet ook goed
overigens nir. ‘'ant als ze zVn-"
wat ouder is et ze zelf
U A
V
Q
si
GLASBAK
Je leert ermee leven
maar het went nooit
(Van een onzer redacteuren)
óók mee omgaan. In Malanje
i
”We zijn die avond weliswaar
Zondag
14.00 u.
Mooi Voor Maar
o
GOES MIDDELBURG
MIDDELHARNIS
ZIERIKZEE
”lk heb geprobeerd om even een
avond niet te denken aan Rwan
da. De tv had er bol van gestaan,
de kranten ook. Maar ik was op
bezoek bij een vriendin, en dan
moet je toch je je werk en je
privé-leven kunnen scheiden.
Dan moet je werk even naar de
achtergrond kunnen schuiven.
Maar dat is die avond maar half
gelukt”.
”Het zijn per slot van rekening
dan tóch je collega’s die in
Rwanda zitten. Ik heb in Rwanda
ontzaglijk veel meegemaakt. En
als dan Nederland de mogelijk
heid krijgt om zijn gevoelens van
hulpvaardigheid te tonen, kun je
daar niet onverschillig onder blij
ven”.
”ln feite doe ik in Rwanda niet
Maria van Jole (40), woonachtig
in Goes, ex-intensive care ver
pleegkundige in Bergzicht- en
Oosterscheldeziekenhuis,
Daaraan moest ze denken in het
weekeinde van de tv-actie voor
Rwanda, die toen voorlopig 41
miljoen gulden opbracht. "Het is
goed, dat Nederlanders tonen,
dat ze willen helpen, in welke
vorm dan ook. Die gelegenheid
moet er zijn. Kijk, de één geeft
een tientje, ik geef een stukje
van mijn leven. Maar wat is het
verschil? Het gaat erom, dat we
allemaal wat willen doen”.
gewoon uitgegaan, maar de
andere morgen vroeg wilde ik
toch onmiddellijk via de ANP-
nieuwsdienst weten hoe het
was verlopen. Ik vond het
resultaat uitstékend. Het was
een hóóp geld!”.
”Het enige verschil dat ik kan
bedenken (afgezien van de mas
saliteit) is, dat je in Rwanda zélf
moet schiften: wie heeft mijn
hulp het hardst nodig? Je bent
altijd maar aan het schiften,
schiften, schiften en nog eens
schiften. Wie wel en wie niet?
Soms is dat een keuze voor
leven of dood. Vooral ook in
Malanje (Angola) heb ik dat vorig
jaar een aantal weken meege
maakt, toen daar de voedseltoe-
voer was afgesneden. We moes
ten daar noodgedwongen beslis
sen, welke mensen wél en welke
geen voedsel kregen. We kozen
ervoor om de ondervoede kinde
ren onder de 5 jaar voedsel te
geven, want zij zijn het meest
kwetsbaar. Voor de ondervoede
kinderen boven de 5 jaar en de
ondervoede volwassenen kon
den we niets doen. Een volwas
sene kun je zoiets nog uitleggen,
maar hoe vertel je een kind van
6-7 jaar, dat hij te oud is om eten
te krijgen? Je probeert het tóch,
je slaat even een arm om hem
heen en je hoopt dat hij ergens
anders nog wat voedsel kan
bemachtigen”.
”ln zulke situaties sta je vaak
voor een onmenselijke, onmoge
lijke opgave. En tóch moet je
beslissen. Een collega heeft in
die situatie wel eens tegen me
In het grensgebied van Rwanda
en Burundi kwam ze in april j.l.
terecht, toen de slachtpartijen
(van Hutu’s op Tutsi’s) daar net
waren begonnen, na de geweld
dadige vliegtuigdood van de
Rwandese Hutu-president. Een
miljoen doden vielen er bij die
gruwelijke, middeleeuws aan
doende slachtingen. Toen een
leger van verdreven Tutsi’s (het
RPF) vanuit Oeganda het land
overspoelde, kostte dat -naar
schatting- ook nog eens een half
miljoen Hutu’s het leven. Zij kon
den niet op tijd vluchten voor het
oprukkende leger, dat nu in de
hoofdstad Kigali de regering
heeft overgenomen.
gezegd: ‘Moeilijk hè, om een
beetje God te spelen’. Je reali
seert je pas achteraf, hoe waar
die opmerking was. We beslisten
daar over leven en dood. Maar
we konden, daar en toen, niet
anders. Je leert ermee leven,
maar het went nooit”.
Zij die wel konden wegkomen,
vluchtten naar het noordwes
ten (naar Goma in Zaïre), naar
de zuidwesthoek van Rwanda
en over de grens met Burundi.
”Nee hoor, zo zie ik dat niet. Ik
denk vooral aan die 90% vluch-
Maar er is een nog veel belang-
rijker argument om niet te lang
stil te staan bij de vraag naar
rechtvaardiging: ”Als je in een
vluchtelingengebied komt, en je
ziet wie er langs de wegen lopen,
zitten en liggen, dan is de con
clusie telkens dezelfde: vrou
wen, kinderen en oude mensen
zijn altijd wéér de dupe. Daar
kom je niet omheen. Dat zie je
overal. De groepen die er niks
aan kunnen doen, zijn keer op
keer het slachtoffer. Het is daar
om niet reëel, om ze maar in hun
sop te laten gaarkoken. Ze heb
ben onze hulp nodig en ze krij
gen die. De goeden mogen niet
onder de kwaden lijden”.
Als je teruggaat, is dat dan
geen water naar de zee dra
gen?
Heb je dan niet de gedachte,
dat je soms hulp verleent aan
moordenaars?
telingen, die niets te verwijten
valt en die wéér de dupe zijn
geworden. Aan de andere kant:
ik zie niet alleen maar negatieve
dingen. Mijn werk als Artsen zon
der Grenzen-verpleegkundige is,
om een stukje mee ‘op te lopen’
in het leven van mensen (waar
ook ter wereld), in een periode
waarin ze het moeilijk hebben en
waarin ze hulp nodig hebben”.
’’Vergeet niet, datje voor hulpbe
hoevende mensen een sprankje
hoop bent in een moeilijke perio
de van hun leven. Je begeleidt
ze tijdelijk, in de hoop dat ze
daarna geestelijk en lichamelijk
wat sterker zijn om hun leven
weer richting te kunnen geven en
weer zelfstandig door te gaan”.
’’Hoewel, in Rwanda zal dat veel
problemen geven. Er zijn diepe
wonden geslagen. Letterlijk en
figuurlijk. Ik denk dat er een ster
ke VN-vredesmacht nodig is om
het bestuur en het dagelijks
leven daar weer op gang te bren
gen. Het land is momenteel hele
maal leeg, kapot en ontredderd".
Op dit moment geniet Maria van
een welverdiende vakantie. Ze
moet wat rapporten schrijven;
familie en vrienden bezoeken;
maar ze wil ook graag wat ‘lekker
rondhangen’ in haar geboorte
provincie; ze mag graag op het
strand zitten niksen.
Goes, Middelburg, Vlissingen,
Zierikzee, Hulst, Terneuzen
Goes, Grote Markt 7
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
VERVOLG PAGINA
BEVELANDEN IN ‘T KORT
Alle beroemde meubelmerken onder één dak.
Elke dag geopend tot 18.00 uur, alleen vrijdags tot
21.00 uur. (let op: zondags gesloten).
Tel. 01155 - 62010.
Sie Matic Keukenstudio 1e verdieping.
20.00 u.
19.00-21.30 u.
19.00-21.30 u.
19.00-21.30 u.
20.00 u.
20.00 u.
FOTO
Middelburg, Lange Geeré 28
”Dat speelt natuurlijk in je achter
hoofd mee. Ik ben daar niet blind
voor. Naast je humanitaire werk
volg je ook de politieke situatie
natuurlijk op de voet. Dan wéét
je, dat ook iemand met bloed aan
de handen een beroep op je kan
doen. Maar niemand heeft een
sticker op zijn voorhoofd met het
woord ‘moordenaar’ erop. Dat
maakt het er niet gemakkelijker
op. Aan de andere kant: er zijn
erg veel mensen gedwongen om
mee te moorden. Ze kregen te
horen: jij brengt óók een paar
Tutsi’s om het leven, want
anders is ook jouw laatste uur
geslagen”.
Maria werd in Kuitaart (Zeeuws-
Vlaanderen) geboren in een
groot gezin. Haar vader was
boer en molenaar. Na werkkrin
gen in het Sint Liduina zieken
huis (Hulst), Dijkzigt (Rotter-
Maanden achtereen had Maria in
het zuiden van Rwanda en in het
noorden van Burundi de ver
schrikkingen van de slachtpartij
en tussen Hutu’s en Tutsi’s van
dichtbij gezien. Ze wist, hoe
nodig de hulp aan de gevluchte
overlevenden was. Nederland
stak de handen uit de mouwen
en trok de portemonnee open.
En Maria ging uit stappen....
1
GOES Anderhalve week geleden werd de opzienba
rende tv-actie voor Rwanda gevoerd. Maria van Jole heeft
weinig van die uitzending gezien. Maar toch
”lk was die zaterdagavond op
bezoek bij een vriendin in Breda.
Zij heeft geen tv en eigenlijk wil
den we ook lekker uitgaan. Daar
om zijn we de stad ingetrokken.
Maar elke keer als ik voorbij een
huis liep, waar de tv aanstond,
werd mijn aandacht naar die tv
getrokken. Hoe zou de actie ver
lopen....?”
dam), Bergzicht (Goes) en Oos- larolf Ironnon
’’Bovendien leer je jezelf in dit
werk goed kennen. Je maakt
’’Negentien jaren tussen de zie- kennis met de negatieve dingen
kenhuismuren vond ik genoeg. Ik uit je karakter, maar je leert er
wilde naar buiten. Dat zit me nu
eenmaal in het bloed. Ik ben een
buitenmens. Als ik ‘s morgens
opsta, kijk ik eerst door het raam
naar buiten: hoe ziet de lucht
eruit, wat doet het weer van
daag? Nét als mijn vader. Die
doet dat ook altijd”.
de gehele 2e set
voor maar 25 cent
per foto
Als u zekerheid voor alles kiest, maar ook de schoonheid van natuurlijk leer
wenst, dan is dit uw bank. Rundleer in optima forma.
En met een bankgarantie die ook al niet stuk kan...
Leer verkrijgbaar in verschillende kleuren.
21/2 2-zits 2995,-
Verstand en gevoel streden om
voorrang. Wat moest het wor
den: even ‘los’ zijn van alle ellen- Oosterscheldeziekenhuis, is
de of toch je werk niet ‘los’ kun- sinds 1991 als verpleegkundige
nen laten? in dienst van de medische hulp
organisatie ‘Artsen zonder Gren
zen’ (AzG). De eerste jaren als
vrijwilligster. Zonder inkomen! In
die periode kreeg ze een gede
gen opleiding. Van tropencursus
tot ziekteleer, van radio- en
satelliettelefonie tot autorepara-
ties.
Intussen heeft ze achtereenvol
gens gewerkt op projecten in
Liberia, Angola, Burundi en
Rwanda. De gruwelen van de
recente slachtingen in Rwanda
heeft ze weliswaar niet voor haar
eigen ogen zien gebeuren, maar
in Butare (Zuid-Rwanda) zag ze
wel elke morgen de berg ver
minkte lijken hoger en hoger
worden.
.3 SPEED'
Maria van Jole was actief
betrokken bij de evacuatie van
collega’s uit de zuidelijke stad
Butare. ”De moordpartijen van
Hutu’s op Tutsi’s waren daar
toen nog in volle gang. Elke
nacht kon je vanaf de heuvels
rond Butare het gegil horen
van de dorpelingen die over
vallen en uitgemoord werden.
Elke morgen steeg de rook op
vanaf de begroeide heuvel. Zo
wist je, welk dorp er die nacht
weer was uitgemoord”.
-
Woensdag
14.00 u.
”lk ben ook dol op zeilen,
vooral zeezeilen. Prachtig
werk! Daar komt veel team
work bij kijken. Net als in de
noodgebieden bij Artsen zon
der Grenzen: als eenling wer
ken gaat gewoon niet. Je moet
het gezamenlijk doen. Dóór
geloof ik in. Je krijgt in dit
werk flink voor je doos. Dan
moet je veel investeren in
goed teamwork. Dat betaalt
zichzelf altijd terug”.
”Er zijn daar afschuwelijke din
gen gebeurd. Je kunt iemand zó
haten, dat je zijn hoofd eraf hakt.
Maar als je met twee vingers
begint en dan het hoofd voor het
laatst houdtIk moet er niet
aan denken. En toch is het
gebeurd. Het is onvoorstelbaar
wat mensen elkaar aandeden.
Gruwelijk!”.
Uw gratis
Montèl-catalogus
boordevol exclusief en
betaalbaar zitkomfort
ligt klaar. Even bellen
en u krijgt 'm snel
in de bus.
FILMPROGRAMMA VANAF 18 T/M 24 AUGUSTUS 1994
CE
KJIBV STEREO
»°’X
zoveel ander werk dan ik in
Goes heb gedaan gedurende
mijn jaren in Bergzicht en in
het Oosterscheldeziekenhuis.
Toen hadden we 9 intensive
care bedden met mensen die
zéér ziek waren en die door
een moeilijke periode in hun
leven heen geholpen moesten
worden. Een intensive care
afdeling van 9 mensen in Goes
is goed te behappen, ook al is
het soms geestelijk en licha
melijk zwaar werk. In een groot
Rwandees vluchtelingenkamp
(25.000 tot 100.000 mensen)
daarentegen is het werk veel
massaler. De hulp is moeilijker
te verlenen, maar tóch werk je
steeds voor de mensen die de
medische hulp het hardst
nodig hebben. Net als op de
intensive care in Goes. Weinig
verschil dus”.
DON BLUTH'S
Volg Jf Hart
En Ai.i.es Is Mogelijk.
XI!' V
Geheel Nederlands
Gezongen En Gesproken.
terscheldeziekenhuis (Goes)
had ze het eigenlijk wel gezien.
maar bepalen vaar ze haar boodschappen doet. Als ze een beetje slim is
-en dat is ze volgens'mij wel- neemt ze natuurlijk een voorbeeld aan mij.’
Prijsbewuste opvoeding, vragen we? "Nee. Ikzelf ben niet zo overdreven
prijsbewust. Ik koop niet omdat het alleen maar goedkoop is. Het moet ook
goed zijn. Anders hoeft het voor mij niet. Dan betaal ik liever iets meer,
maar hier is dat allemaal niet aan de orde. Jan Bruijns heeft een uitstekend
assortiment, waarin alle merkartikelen vertegenwoordigd zijn, maar dan
wel goedkoper dan bij andere winkels. En dat vind ik nu zo goed aan die
man. Op de een of andere manier ziet hij kans de mensen echt iets te bie
den. Neem nu de snuffelbakken bij de ingang. Ik weet dat veel mensen
daarvan dingen nemen omdat ze zo goedkoop zijn. Ik vind het niet alleen
goedkoop, je hébt er over het algemeen ook iets aan. Videobanden, mul-
tobanden, T-shirts, deodorant en ga zo maar door, het zijn allemaal artike
len die van pas komen. Wat dat betreft is er niet een die aan Jan Bruijns
kan tippen."
zeeuws-vlaanderen
KEANU REEVES RENNIS HOPPER
SANDRA RULIOCK
->z.
■k.’'
