Stilte over Zeeland
Si
Goes in Beeld op de
NCRV-Televisie
Opnieuw Zomerschool
voor ouderen in Goes
■as
ALLE FOTO'S 2x AFGEDRUKT MB
I.
GRAND THEATER GOES 01100-15165
FILMPROGRAMMA VANAF DO. 23 T/M WO. 29 juni
n
Zomerfeest te
Kattend ij ke
m.! - 11
weekblad voor zuid- en noord bevelahd
Woensdag 22 juni 1994 - 46e jaargang no. 25
GRIEKSE BOOTTOCHT
met warm en koud buffet en 2 bands op
VRIJDAG 5 AUGUSTUS
65,- p.p.
"...Speurneus..."
’s-Heer Hendrikskinderen in de sneeuw
Zuidbevelandse boogschutters
Op visite in de molen
Troost voor zieken
INFORMEER
NAARDE
NIEUWE MOGE
LIJKHEDEN VOOR
VERJAARDAGS
FEESTJES!
FOT
Reserveer tijdig 01100-15715
11!
Gezinsfietstocht
O VERSCHOORE
(van een onzer redacteuren)
Een kwart eeuw geleden overleed de Goese kunstenaar
Johan Melse. Al die tijd koesterden zijn kinderen het werk.
Een schetsboekje op
zak
Een monument
Op 25 juni:
Aan de zeedijk
JULIA ROBERTS DENZEL WASHINGTON
Magdalenastraat 5 Goes Tel.: 01100-15715
I
Iedere avond
20.00 u.
bied voor het kleine.
de "school" een definitieve
EEN JONGEN VAN 19 JAAR.
EEN WALVIS VAN 3 TON.
EEN ONVOORSTELBARE
VRIENDSCHAP.
EEN ONVERGETELIJK
AVONTUUR.
Johan Melse ontleende veel van
de onderwerpen aan zijn direkte
omgeving. Zo tekende hij hoeve
Olmenstein, de boerderij van
oma Kole van zijn echtgenote
Adriana de Jonge aan de Abbe-
kinderse Zandweg. Verschillen
de malen verbeeldde hij molen
De Korenbloem in Goes, waar zij
niet. Hij tuurde en blies op zijn
hoorn. Ineens zag hij een boei en
was het 'op naar Katse Veer!'
Toen heeft hij een grote plaat
gemaakt van de lichtboei. Wat
hem trof was het licht dat de weg
Onder de titel "Stilte over Zee
land, De Wereld van Johan
Melse" is in het museum te
Goes vanaf 11 juni een over
zichtstentoonstelling te zien
van het veelzijdige werk van de
kunstenaar Johan Melse (Goes
1887-1974). Aan de Goese
Ambachtsschool leerde hij het
vak van schilder en decorateur.
In Den Haag werkte hij in het
atelier van Ype Wenning aan
decors van diverse opera's. Hij
was verder betrokken bij de
restauratie van het Panorama
Mesdag. In Den Haag raakte
hij bevriend met de broers
Anton en Henri Pieck. Na enke-
woon geslaagd: "De deelnemers
van toen gaven zich meteen op
voor dit jaar. Voor die groep
komen we dus nu met het nieu
we thema".
Nieuwe belangstellenden kun
nen meedoen in de eerste week
waarin men terugkomt met "Zee
land vroeger en nu". Inmiddels
zijn er ruim dertig deelnemers
maar er zijn nog plaatsen over.
De eerste week is van 4 tot en
met 8 juli, de tweede van 11 tot
en met 15 juli. De Zomerschool
speelt zich af in het gebouw van
het Oosterschelde College in de
Zusterstraat in Goes.
Belangstellenden kunnen een
brochure aanvragen en/of zich
aanmelden bij het Oosterschelde
College in Zusterstraat 11Goes.
01100-31170. De kosten van
deelname voor een hele week
bedragen f 100,- inclusief excur
sies en een afsluitende barbecue
in de Manhuistuin.
De houtsneden van Johan Melse
werden door zijn vriend Gunning
geplaatst in Pniël, een tijdschrift
voor het christelijk gezin. Hij nam
zich geen blad voor de mond en
was een warm pleitbezorger van
Ie jaren als tekenleraar te
Hoogeveen te hebben gewerkt
keerde hij terug naar Goes,
waar hij werd aangesteld aan
de Ambachtsschool en de Vak
school voor Meisjes.
Hoewel hij tekende en schilder
de, vond hij in het maken van
houtsnedes zijn grootste artis
tieke bevrediging. Hierin beeld
de hij zijn omgeving in ruwe
zwart-witblokken uit: aanleg
steigers, kerktorens, trekpaar-
de Ecclesia Una Sancta, de
gedachte dat de kerken die zich
beriepen op Christus de eenheid
meer zouden moeten benadruk
ken dan de verdeeldheid. Zijn
werkkamer hing vol met werken
van Melse, die hij in zijn blad van
een commentaar had voorzien.
Johan Melse ontving veel reac
ties op 'Lijden is groeien', een
illustratie die hij had gemaakt om
zieken en stervenden te troos
ten. Veel van zijn werk had ook
Goes, Middelburg, Vlissingen,
Zierikzee, Hulst, Terneuzen
Goes, Grote Markt 7
De tentoonstelling loopt van 11
juni tot en met 24 september
1994. Te zien: dinsdag tot en
met vrijdag 11.00-17.00 uur,
zaterdag van 13.00-16.00 uur.
Middelburg, Lange Geere 28
Grieks specialiteiten restaurant
Op zaterdag 25 juni organiseert
de TC Rilland voor de 2e keer
een gezinsfietstocht. Net als
vorig jaar is de afstand ongeveer
50 kilometer. De tocht is geheel
uitgepijld. De tocht loopt door de
polders van de Zuid-West-hoek
en de bossen rond Bergen op
Zoom en Huybergen. Starten
kan tussen 13.00 en 14.00 uur,
in Rilland bij café 't Bruintje aan
de Hoofdweg of in Huybergen bij
café de Kroon. De kosten bedra
gen 3,50 per persoon. Voor
nadere informatie: tel.: 01134-
2547.
een religieuze dimensie. Een
versleten vat in de sneeuw
noemde hij 'een sieraad Gods'.
Hedenavond, woensdag, zendt
de NCRV-Televisie een pro
gramma uit over Goes in de serie
"Het gezicht van Nederland". De
uitzending, waarin Goes centraal
staat, begint om 19.29 uur op
Nederland 1
De belangstelling van de Neder
lander voor de ontstaansge
schiedenis van eigen land, stad
of dorp is groeiende. In toene
mende mate willen mensen
weten welke gebeurtenissen en
feiten hebben bijgedragen aan
Het oeuvre was zo omvangrijk,
dat veel van de tekeningen,
schilderijen en houtsneden door
de familie op zolder werden
bewaard. 'Ik heb zoveel ge
maakt, wat moeten jullie daar nu
mee?', vroeg hij nog toen hij naar
rusthuis Randwijk verhuisde. Het
werk van de houtsnijder, die zijn
hoogtepunt beleefde in de derti
ger jaren, raakte na zijn overlij
den in 1968 in de vergetelheid.
Totdat zoon Jan en kleindochter
Hanny Louise op het idee kwa
men een expositie te organise
ren in het Museum voor Zuid- en
Noord-Beveland. Jan Bruijns
schreef er een boek bij, over het
leven en werk van Johan Melse:
'Stilte over Zeeland'. Hij kwam op
het idee een monument op te
richten voor Johan Melse. Een
kunstenaar, die als geen ander
Zeeland in vele facetten belicht
te, wordt aan de vergetelheid
ontrukt.
In zijn tijd was Johan Melse een
bekend kunstenaar. Als er in
Goes decors voor een toneel
stuk, een affiche of reclameop-
stelling moest worden ontwor
pen, was hij de aangewezen per
soon. Hij maakte in 1944 ook
een gedenkplaat voor de slacht
offers van de inundatie op Wal
cheren, waarvan de opbrengsten
bestemd waren voor de slacht
offers in Westkapelle. Landelijk
was hij bekend vanwege zijn bij
dragen aan tal van christelijke
gezinsbladen en kunsttijdschrif
ten. En vanwege de ruim 60 illu
straties in Nederlandsche Volks
kunde, een leesboekje voor de
zesde en zevende klas van het
lager onderwijs. Hij ontwierp het
offerblok en de doopvont in de
hervormde kerk in Goes en won
een prijs in een landelijke ex
libris-prijsvraag. De leraar aan
de Goese Ambachtsschool, die
in 1900 zelf de eerste leerling
was die zich aanmeldde voor de
schildersafdeling, maakte in zijn
vrije tijd veel tekeningen en schil
derijen. Hij blonk vooral uit in zijn
houtsnijwerk.
andere boeken werden door
hem geïllustreerd, onder meer
"Walcheren onder vreemde
heersers", door L.W. de Bree,
en diverse dichtbundels van
Jan H. Eekhout.
Verder was Melse betrokken bij
de vormgeving en de illustratie
van het protestants-christelijke
tijdschrift Pniël van de bekende
dr. Gunning. Tal van christelij
ke thema's werden door hem
gevat in zijn houtsnedes. Uit
het huidige karakter van hun
woongebied. Met deze belang
stelling voor ogen werd de pro-
grammaserie 'Het gezicht van
Nederland', een verkennings
tocht langs dorpen en steden
ontwikkeld. De programma's, die
twintig minuten duren, belichten
de ontstaansgeschiedenis en
groei van de meest karakteristie
ke gemeenten van ons land, met
een accent op de sociaal-econo-
mische en culturele ontwikkelin
gen na 1945.
de gehele 2e set
voor maar 25 cent
per foto
Zijn geboortestad Goes leidde
een groot aantal houtsneden en
schilderijen, zoals van de kermis
op de markt, het stadhuis en de
Grote Kerk. Maar ook andere
rustieke steden zoals Veere,
Middelburg en Brugge. Op het
strand van zijn geliefd vakantie
oord Zoutelande, waar de familie
's zomers een boerenwoning
huurde, tekende hij palenrijen en
scheepjes op de golven. Inspira
tie deed Johan Melse op in de
natuur. Voor en na schooltijd fiet
ste hij door het Bevelandse land
en legde hij zijn indrukken vast in
een klein schetsboekje, dat hij in
zijn binnenzak droeg. Later
werkte Johan Melse die thuis uit
tot houtsneden. 'Hij had dat klei
ne schetsboekje altijd bij zich,
ook als hij er niet speciaal op uit
ging om te tekenen', weet doch
ter Alida nog. 'Het moest gewoon
zijn oog trekken, zoals koren
schoven in helder avondlicht met
langerekte schaduwen over het
land. Er moest ook altijd een
zekere sfeer hangen. Wat hij zag
legde hij dan vast en soms kwam
hij er in zijn werk pas veel later
op terug'. De Hoge Heul in de
Poel, de Zwaakse Weel, koren
schoven bij 's-Heer Hendrikskin
deren: het zijn allemaal plekjes
die veel Bevelanders onmiddel
lijk zullen herkennen.
Over prijsbewust boodschappen doen
hoeft men mevrouw Maas niets te vertel
len. Ze leest iedere week trouw de adver
tenties, vergelijkt en is vervolgens iedere
week een paar keer bij Jan Bruijns te vin
den. "Zuinig zijn en op de prijzen letten
zit er gewoon in. Dat heb ik van thuis
meegenoffiën. Het bevalt me uitstekend.
Iedere keer opnieuw vind ik het dan ook
heerlijk om hier te komen. Alles is goed
koop, dus dat zit wel snor, maar dan...
dan wordt het een sport om te kijken wel
ke extra aanbiedingen er zijn. Iets meene
men wat ik niet nodig heb, doe ik zelden
of nooit. Het gaat er juist om die artikelen
en producten op te snorren, die je echt
geboren was. Dochter Alida
denkt niet zonder weemoed
terug aan de bezoekjes die ze er
in haar kinderjaren bracht: 'We
gingen vaak naar de Koren
bloem', die toen aan de rand van
de stad lag. Moeder was er
geboren. Na opa's overlijden zet
ten ome Foort en ome Leen de
zaak voort. Ze woonden in een
oud huis met bedsteden. Als we
's zondags op visites kwamen,
liepen de mannen de polder in.
Hoog op de wallen had je een
wijds uitzicht. Je zag ze dan al
van verre weer terug komen
wandelen. Achter de molen was
een steile rand en beneden was
het moerassig: daar kon je 's
winters heerlijk sleeën. Ze hiel
den varkens en kippen en had
den een paard. Als dat met z'n
rug tegen het huis stond te schu
ren, zag je binnen de muur
bewegen. Naar de molen liep de
Paardeweg, met aan weerszij
den kleine huisjes achter leilin-
den. Opa had huisjes in de Smal-
legangesbuurt die hij verhuurde
en ook wat aan de Paardeweg.
Een buurtje apart, waar vooral
arme mensen woonden. Wat
een armoede, verschrikkelijk!'
den, de muraltmuurtjes op zee
dijken, grillig gevormde knotwil
gen. Verder maakte hij op
bestelling enige honderden ex-
libris. Ook affiches, onder meer
van Z.L.M.-tentoonstellingen,
gaf hij vorm, evenals boekom
slagen en gelegenheidsdruk
werk. Voor het onderwijsboek
"Nederlandsche Volkskunde"
maakte hij 8Ö houtsnedes die
uitmunten door krachtige
expressie en eenvoud. Ook
familiebezit wordt een zeer
breed overzicht van het werk
van Johan Melse getoond, dat
bij elkaar een nostalgisch, ver
stild beeld van het Zeeland van
voor de oorlog geeft, en van de
christelijke symboliek die toen
geliefd was. Daarnaast komt
de techniek van het maken van
houtsnedes aan de orde. Aan
de hand van houtblokken die in
verschillende stadia van
bewerking zijn, en met origi-
Het Oosterschelde College in
Goes opent voor het tweede
jaar de Zomerschool voor
ouderen. Was het vorig jaar
nog een experiment, nu heeft
de "school" een definitieve
vorm en is bovendien uitge
breid met een tweede week.
Gedeputeerde A.J. Dijkwel opent
maandag 4 juli de Zomerschool
1994 en leidt daarna met een
lezing het thema in. Het thema
luidt: "Zeeland vroeger en nu". In
de tweede week gaat het om het
thema "Kunst en Kuituur in Zee
land".
De Zomerschool voor ouderen is
een initiatief van het Ooster
schelde College, voorheen
R.E.C. Het gaat om een cursus
week in de vakantieperiode. De
doelstelling is het leren zo aan
trekkelijk te maken dat er toch
een vakantiegevoel ontstaat.
Volgens coördinator Peter Jan
sen is dat vorig jaar buitenge-
zo'n speurneus. Kijk hier maar eens. Een "—a^es is er goedkoper"
kookwekker in de vorm van een appel of peer. Hartstikke handig, leuk en
ook heel geschikt om een ander cadeau te doen. Voor de prijs hoef je het
echt niet te laten: nog geen vier gulden, terwijl je er normaal bijna tien gul
den voor moet neertellen! Dat zijn van die dingen waar je dus heel snel bij
moet zijn, want anders vis je gewoon achter het net. Gelukkig kom ik mini
maal 2 keer per week. Als Jan Bruijns iedere dag nieuwe aanbiedingen zou
hebben, zou ik iedere dag komen...!
neel materiaal uit het atelier
van Melse, wordt getoond hoe
houtsnedes tot stand komen.
Tegelijk met de opening van de
tentoonstelling komt bij
Uitgeverij De Koperen Tuin,
onlangs vereerd met de Cultu
rele prijs van de gemeente
Goes, een boek uit onder
dezelfde titel als de tentoon
stelling geschreven door Jan
Bruijns.
De auteur van 'Stilte over Zee
land, de wereld van Johan Mel
se', Jan Bruijns, selecteerde voor
zijn boek maar liefst 120, meest
Zeeuwse afbeeldingen en
beschreef het leven en werk van
de Goese kunstenaar. Daarvoor
kon hij putten uit een rijke collec
tie tekeningen, schilderijen en
houtsneden, alsmede aanteke
ningen en citaten en besprekin
gen van zijn werk in kranten en
tijdschriften. En uit de herinnerin
gen van zijn kinderen, met wie
de schrijver uitgebreid over hun
vader heeft gesproken. Jan
Bruijns: 'Als je zo'n boek schrijft,
wil je jezelf helemaal in iemand
inleven. Je ziet zijn schetsen en
ontwerpen en hoe hij die tot
houtsneden uitwerkte. Johan
Melse was een uitstekend
ambachtsman, met een oog voor
de mooie dingen in zijn omge
ving. Dezelfde dingen waar ik
zelf ook zo van hou: de Schelde-
oever, oude steden en dorpen,
het Zeeuwse landschap... De
bekende omgeving ga je zien
door de bril van iemand die een
oog had voor de schoonheid van
het eenvoudige'. Jan Bruijns
kwam ook op een idee hoe hij
het geldbedrag wil besteden,
behorende bij de Culturele Prijs
1994 die de Gemeente Goes
aan uitgeverij De Koperen Tuin
heeft toegekend. Hij nam contact
op met de schildersafdeling van
Groot Stelle, voortgekomen uit
de Ambachtsschool, Hij heeft de
school gevraagd een bepaalde
prent, van ploegende Zeeuwse
paarden, gemaakt door hun oud-
leerling en -leraar John Melse,
tegen materiaalkosten op een
metersgroot formaat uit te voe
ren. Geheel volgens de principes
van het decoratie-schilderen.
Het plan werd enthousiast ont
vangen en volgend schooljaar
krijgen de trekpaarden een plek
je op een blinde muur in Goes,
die door de commissie voor
ruimtelijke ordening daarvoor
wordt aangewezen. Jan Bruijns:
"Het publiek zal het zeker waar
deren. Het gaat om iets herken
baars, vooral voor oudere men
sen. Trekpaarden horen bij onze
streek en Johan Melse verdient
een plaats in Goes en in ons
hart. Zo zal hij niet opnieuw in de
vergetelheid raken'.
Bruijns, Jan, Stilte over Zeeland,
de wereld van Johan Melse, De
Koperen Tuin, Goes (01100-
31072), 19,90. Vanaf 10 juni te
koop in de boekhandel.
kunt gebruiken. Wat dat betreft ben ik net Mevrouw Maas:
i rr-'i i rilloc ie or nno
Het vergeten werk van
houtsnijder Johan Melse
Op zaterdag 25 juni wordt in het
dorp Kazttendijke een heus
zomerfeest gehouden. Het mid
dag- en avondprogramma zien
er als volgt uit:
Middagprogramma van 13.00
uur tot 17.00 uur: o.a. vrijmarkt
voor kinderen; rad van avontuur
met leuke prijzen; demonstraties
van de brandweer en
Lotus/e.h.b.o.; optreden van
muziekvereniging O&U; diverse
kramen (kunnen nog besteld
worden: 01192-2553).
Avondprogramma van 19.00 uur
tot 0.00 uur: o.a. stokbrood bak
ken; barbecue; rad van avontuur;
live muziek.
Zondag14.00 u.
Woensdag.. 14.00 u.
Johan Melse was een man van
de waterkant. Hij hield van de
zee met verte en was daarom
vaak te vinden bij het Goese
Sas, de Kattendijkse zeedijk en
ook de Westerscheldedijk bij
's-Gravenpolder. Daar, aan de
oever van de Schelde, op de
grens tussen land en water,
speelt het licht dagelijks een
spel, in reflecties en contrasten,
in langzame en snelle wisselin
gen. Het voortdurend verande
ren van kleur trok hem, evenals
het ruwe van de verweerde per-
koenpaaltjes en de betonnen
muraltmuurtjes. Hij maakte een
reeks van schetsjes van de zee
wering en de slikken aan de dijk.
Hij vereeuwigde ook schepen bij
het havenhoofd van Wemeldin-
ge. In de steiger van het Katse
Veer boeide hem het ritme van
het palenwerk, bij Kattendijke wijst naar de veilige haven', eer-
van de muraltmuurtjes en in
Wemeldinge de meerpalen op
het havenhoofd met in de verte
voorbijvarende schepen. Doch
ter Alida weet nog hoe haar
vader in 1931 inspiratie opdeed
voor 'De Lichtboei: 'We waren op
de fiets naar Haamstede
geweest. Op de terugweg
namen we de boot van Zierikzee
naar Katse Veer. Het was erg
mistig en soms lag de boot even
stil. De kapitein vertrouwde het
Twee vooraanstaande rechters worden in
koelen bloede vermoord
Een rechtenstudente komt te dicht bij de waarheid.
Een journalist doet alles om haar te spreken
Anderen doen alles om haar het zwijgen op te leggen
