I
Anton Nelis (72) schreef uit verveling zijn
jeugdherinneringen op: 'Kind van een parlevinker'
t ALARM
ALS ELKE SECONDE TELT
-GOES/
-W I N K E L S La p-
GRAND THEATER GOES 01100-15165
WILLY
MOEDERDAG WAARDEBON
l
ft.
FILMPROGRAMMA VANAF 28 APRIL T/M 4 MEI
fS
Woensdag 27 april 1994 - 46e jaargang no. 17
Waardebon
Op
Koninginnedag
zijn de winkels
in Goes
GEOPEND
VOOR 7,50
weekblad voor zuid- en noord beveland
j"
’’Daar zijn we best trots op
INFORMEER NAAR DE NIEUWE MOGELIJKHEDEN VOOR VERJAARDAGSFEESTJES!
Het werkterrein van vader Nelis: het sluizencomplex van Hansweert, waar hij als parlevin
ker proviand e.d. verkocht aan de binnenschippers. (Foto: Gemeentearchief Goes)
(Van een onzer
redacteuren)
Klomp
Waarom
opgeschreven?
Scharrelen
UNITED COLORS
OF BENETTON.
Geldig van 25 april t/m 30 april
V
Ex-douaneman Anton Nelis (nu woonachtig in Kats), wiens
Hansweertse jeugdherinneringen deze maand in boekvorm
werden uitgegeven. (Foto: Willem Mieras).
Neringdoenden
De Korte Gere in Hansweert (ca. 1920), gezien in de richting van de Werfdijk, met rechts het
bekende café Knuit. Het gezin Nelis woonde in een rijtjeshuis links van het koetsje. De huisjes
staan net niet op de foto. (Foto: Gemeentearchief Goes).
VAN 12,50
Elf kinderen
Galary d’Or
cora wulz |l
"...Alles bij de hand..."
n
200 gram versgebrande cashewnoten 2.95
'i.
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag, dinsdag
Woensdag
Zaterdag
21.30 u.
20.00 u.
19.00-21.30 u.
19.00 u.
19.00-21.30 u.
20.00 u.
20.00 u.
Zaterdag... 14.00 u.
Zondag14.00 u.
Woensdag 14.00 u.
z
I
GOESE MIDDENSTANDS CENTRALE
EEN GMC BON KADO EEN GOED IDEE
GaNZEPOORTSTRAAT 20 4461 JZ GOBS
vergroting 20 x 28
in 5 minuten klaar
van K.B.-kleurennegatief
u bepaalt zelf
de uitsnede
"Het was altijd hollen of stilstaan
in deze branche. De ene dag kon
je een behoorlijke verdienste
De toon van het boek is overi
gens allerminst klagerig. Inte
gendeel, de heer Nelis schrijft
zijn belevenissen vrij nuchter
neer. Uit de tekst klinkt de berus
ting van een kind, alsof het zeg
gen wil: "Het is niet anders".
Het was een hard leven, maar
Anton Nelis (oud-douaneambte-
naar met standplaats Vlissingen)
vond het desondanks de moeite
waard om zijn jeugd eens schrif
telijk onder woorden te brengen.
Hij begint met zijn ervaringen op
de kleuterschool (1926), hij ein
digt vrij abrupt op het moment
waarop hij (in 1936) door zijn
vader worden 'verhuurd' aan een
fruitkweker in Biezelinge.
hebben, de andere dag verdien
de je het zout in de pap niet".
Later zou hij het gevaar van
dat moment begrijpen: "Als
het schip iets meer naar de
kant was gekomen, was mijn
voet verbrijzeld geweest".
Voor het overige staat het boek
vol met voorbeelden van het
'gescharrel voor de kost', om alle
snaveltjes tijdig weer te vullen.
De kinderen verkochten kersen,
bessen en pruimen aan de opva
renden van de Belgische Flan-
dria-passagiersschepen. Vader
'dreef' tijdens de kermis een
betaalde fietsenstalling. De kin
deren verkochten tijdens de ker
mis eieren, ze zochten en ver
kochten oud ijzer, ze teelden
uien, ze raapten aren, en ze
kochten kippen en konijnen om
J.J. Schipper, Kreukelmarkt 5, 4461 HW Goes, Tel. 01100-20500
VERSCHOORE
- noordstraat 6 terneuzen
c b
Geldigheidsdatum:
4-5 t/m 11-5-'94 FOTO I
lange geere 28 (naast anwb) middelburg - grote markt 7 goes
walstraat 109/111 vlissingen
20Z
28 april t/m 19 mei op de gebreide KATOENEN TRUIEN, L. Kerkstr. 44, Goes
0611
"Aan de hele dorpsstructuur kon
je zien, dat er enorm snel, en met
weinig overleg, was gebouwd.
Smalle straten, een ratjetoe van
huizen: dat was Hansweert.
Zeker driekwart van het dorp
bestond uit kleine straatjes".
die aan de schippers te verko
pen.
Hoe vader Nelis af en toe dat
varkentje op een héél andere
manier waste, wordt duidelijk uit
een verhaal op pagina 22, waar
'de kleine Anton' op een span
nende manier verslag doet van
een frauduleus handeltje van zijn
vader.
Het gezin Nelis was in grote pro
blemen gekomen, omdat het jon
ge mestvarken, dat bijna een
jaar lang voor vlees moest zor
gen, was doodgegaan. Pa Nelis
had het daarna op een akkoordje
gegooid met een bevriende vee-
keuringsambtenaar. De keur
meester keurde een gezond var
ken af, de slager begroef het in
een grote kuil en vader Nelis
groef het afgekeurde (maar
gezonde) varken 's nachts weer
op. Of de slager en de keur
meester daar óók van meesmul
den, wordt in het verhaal niet
helemaal duidelijk.
Wie in contact wil komen met
het (eenvoudig beschreven)
leven van een parlevinkers-
kind uit de jaren '20 en '30 in
Hansweert, leze het boekje
van Anton Nelis. Het heet
'Kind van een parlevinker', 38
blz., met foto's. Het wordt uit
gegeven door het Gemeente
archief Goes en de Heemkun
dige Kring De Bevelanden. Het
is verkrijgbaar bij het gemeen
tearchief, Wijngaardstraat 3,
Goes. Prijs f. 15.
Altijd maar sappelen om tijdig
al die snaveltjes te vullen....
Mevrouw Jongenelen: "ik kom al 20
en dat bevalt me
De jeugdige Anton Nelis (geb.
1922) zou er indringend mee te
maken krijgen. Zijn vader was
in Hansweert handelaar in
groenten en fruit. Maar hij was
niet de enige neringdoende,
het wemelde er van: bakkers,
kruideniers, melkhandelaren,
en ja, natuurlijk, caféhouders.
Omdat er zoveel concurrentie
onder de winkeliers op het
dorp was, ging vader Nelis
zich geleidelijk aan richten op
de schippers. Hij werd parle
vinker.
"Het schutten was een tijdrovend
karwei. Er waren lange wachttij
den voor het scheepsvolk. Veel
winkeliers profiteerden hiervan
door proviand en andere beno
digdheden te leveren aan de
schippersgezinnen".
"Als mijn vader van een arrive
rende schipper een bestelling
opkreeg, vlóóg hij naar huis. Het
was altijd haastwerk om de
bestelde artikelen aan boord van
het schip te krijgen, voordat het
de sluis weer uit voer. Het
gebeurde nogal eens, dat het
schip al weg was, terwijl mijn
vader nog bezig was met het
klaarmaken van de boodschap
pen. Dan was er een hoop werk
voor niks gedaan. Maar dat
waren de risico's van het parle
vinken".
"Jaren geleden ben ik een hele
poos ziek geweest. Uit een
vorm van verveling ben ik toen
maar gaan schrijven. In de eer
ste plaats voor mijn kinderen.
De boodschap was duidelijk:
het was vroeger niet beter
dan nu. Vroeger was het leven
pas écht hard".
Pas in een veel later stadium
kwam het idee om de jeugdher
inneringen in boekvorm te gaan
uitgeven. Dat gebeurde door het
Gemeentearchief Goes in
samenwerking met de Heem
kundige Kring De Bevelanden.
De oorspronkelijke tekst werd
voor de uitgave bewerkt door
Albertina Warren en Frank de
Klerk.
HANSWEERT/KATS
"Hansweert was in 1925
een levendig kanaaldorp
met een eigenaardige
vorm. Het hele dorpje lag
weggedrukt in een soort
holte, een oksel van dij
ken".
Zo begint het boekje van Anton
(Melis uit Kats, waarin hij zijn
jeugdherinneringen heeft
geboekstaafd over het dorp
Hansweert, waar hij 72 jaar gele
den werd geboren. De uitgave
heet 'Kind van een parlevinker'.
Want de vader van Anton Nelis
was parlevinker. Hij leefde van
de levensmiddelenleveranties
aan de voorbijvarende schip
persgezinnen.
Nou ja, leefdeUit de memoi
res van de ex-Hansweertenaar
komt duidelijk naar voren, dat het
11 kinderen tellende gezin Nelis
er eigenlijk niet van kon leven.
De schippers brachten welis
waar wat geld in het laatje, maar
er moest door vader, moeder en
de kinderen veel 'bijgescharreld'
worden.
Zodoende werd Anton Nelis'
jeugd bepaald door de vorm en
de ligging van het dorp, in de
oksel van de dijken. "De opkomst
van Hansweert als levendig han
delaarsdorp, in de tweede helft
van de vorige eeuw, had alles te
maken met de lange wachttijden
van de binnenschepen voor de
sluizen", vertelt hij aan het begin.
II
Maar ook komen de jeugdige
overmoed en de riskante
gevaarsontkenning ruim aan
bod. Op pagina 15 vertelt hij, hoe
hij als jeugdige domoor zijn
klomp stak tussen de sluismuur
en een afmerend schip: "Kijk,
mijn klomp kan er nog niet tus
sen". Zijn vader ontdekte het
levensgevaarlijke spelletje net
op tijd. Zoonlief kreeg een schop
onder zijn kont, moest gelijk naar
huis en werd zonder eten naar
bed gestuurd.
Mevrouw Jongenelen heeft 3 kinderen.
De twee oudste, jongens van 16 en 18
jaar, behoren tot de categorie grote eters.
Voor haar wekelijkse bezoek aan Jan
Bruijns heeft dat natuurlijk consequen
ties. "Je moet in de loop der jaren steeds
meer gaan inslaan. Want al zijn het dan
kinderen, ze eten meer dan een volwas
sene. Mijn winkelwagentje is de laatste
jaren dan ook overvol, maar ja, je kunt
ze toch niet laten verhongeren. Neem nu
de zuivelproducten. 8 a 10 Liter vla,
yoghurt en melk hebben we toch wel
nodig. En dan is het fijn dat je hier echt
alles bij de hand hebt en in één keer je
boodschappen kunt doen. Ik moet er niet
aan denken dat ik bij 3 of 4 verschillen- jaa^bij’jan Bruijns
de winkels terecht moet. Ik hoor veel prima..."
mensen zeggen dat Jan Bruijns zo goed
koop is. Nou, daarin hebben ze groot gelijk! Ik kom hier al zo'n 20 jaar
en dat bevalt me prima. Ik ga gewoon boodschappen doen, loop iedere
week m'n route, kijk wel altijd bij de ingang wat er aan bruikbare aan
biedingen ligt en bij de kassa reken ik af. Ik zeg altijd tegen mezelf: als
iedereen zo hard roept dat het hier zo veel goedkoper is, dan profiteer ik
daar lekker van mee...!"
i
ESN JONGEN VAN II JAAR.
EIN WALVIS VAN 1 TON.
EEN ONVERGETELIJK
AVONTUUR.
EEN ONVOORSTELBARE
VRIENDSCHAP.
O
VOOR EEN ECHTE VRIEND
DOE IE ALLES!
