l
- i
Pionierswerk bij "De Bathpolders" in Rilland:
lamsoren worden binnendijks gekweekt
LAMSOREN
fr
Een
Peter Faber met
optimist"
op 27 oktober in Goes
DEZE WEEK
ZELF MODE MAKEN.
REKEN MAAR!
"Zwijgen voor Vrede"
op markt te Goes
DER
-59
1
Woensdag 5 oktober 1983 - 35o jaargang no. 40
mm
Echte groente
Natuurgebied
Knippatronen:
Simplicity en
Burda
Pioniersfunctie
Optica
8
Samenwerking
Weersomstandigheden
In de herfst van vorig jaar werd
het zaad andermaal uitgezaaid,
nu op de lamsoren-velden op de
definitieve lokatie in de Bathjxil-
ders Veel kiemplantjes werden
echter vernield door vorst en ha
gel. omdat de bevloeiingsinstalla-
tie nog met exact in orde was
Het natte voorjaar van dit jaar
bracht veel neerslag Dat had
weer tot gevolg, dat het bevloei-
mgswater te zoet was In juni j I.
sloeg het weer drastisch om Het
werd écht zomer en de lamsoren
sjx>ten de grond uit.
V
3
WW»
7
MITSUBISHIIT van
De Bavelandan
UfiKEN5
URKEH
URKEH
Weer
nieuwe
mantelstoffen!
Prachtige
kwaliteiten
X 34.50
p. mtr.
150 cm breed
Contactmiddag voor
borstkankarpatlinten
De in het jaarprogramma vermei
de lezing, die dr. Vaandrager zou
houden over plastische chirurgie
op 13 oktober, is tot een nader te
bepalen datum uitgesteld De
eerstvolgende contactmiddag
voor vrouwen, die een borstam
putatie of operatie hebben on
dergaan is op 1 9 oktober a s. in
het P M D-gebouw. Zonne-
bloemstraat 53 te Goes Deze
middag begint om 14 00 uur en
eindigt omstreeks 15 3(^uur.
f
(Van «en onzer redacteuren)
SéWSaWaWi
.1
1.
BACK
RILLAND-BATH Uit histo
rische documentatie is be
kend, dat 400 tot 500 jaar
geleden het gewas 'lamso
ren' al bekend was bij de
Nederlanders. En zeker bij de
Zeeuwen.
«en gouden toekomst aangeno
men
Trek open die flessen
Boordevol nieuwe kennis op huis
aan.
Het toeval last een omweg in.
Alles wordt op de proef gestold.
Wat heet optimist?
Peter Faber iet in 'Een Optimist'
zijn eigen kijk op het leven in
theater om
Grote Markt 6. Goes
Tel.
De heer Duvekot tot slot Binnen
gaans, door het afgraven, nogal
Er ®nir»oin« na».
Sinds mensenheugenis trekken d>
Inwoners van Zuid-Bevelsnd de
schorren op. om lamsoren te snij
den. Vroeger gebeurde dat zowel
langs do Westerscheldo als langs de
Ooeterachelde.
zoeken, of de binnendijks ge
kweekte lamsoren een goede
groente vormen qua voedings
stoffen en vitamines Ook wil men
weten, hoé lang ze in het najaar
hun voedingswaarde behouden
mers) kun je best eens wat tijd
besteden aan dit soort experi
menten Een eenmansbedrijfje
begint daar zomaar niet aan. We
bekostigen het goeddeels zelf'
''Het gaat hier om cultuurtech
niek en om innovatie. Dat spreekt
me beide erg aan Grote land
bouwbedrijven hebben vaak een
pioniersfunctie Maar je moot het
natuurlijk ook willen, anders doe
je het niet. We geloven er nog
steeds in. en alle mensen van de
werkgroep evenzeer"
"In talloze Zuidbevelandse huis
houdens worden lamsoren als een
volwaardige groente gegeten
Onze bedoeling op langere ter
mijn is, om lamsoren in gehéél
Nederland als een gewone groen
te te gaan promoten", vertelt de
hoer S. Duvekot (50). directeur
van de NV Landbouwmaatschap-
pij De Bath polders.
Daarbij zal te zijner tijd de hulp
worden ingeroepen van de Cen
trale Tuinbouwveilingen, die gro-
te ervaring hebben bij het ingang
doen vinden van nieuwe (soms
exotische) groenten en fruit, zoals
bijv de aubergine, de nectarine,
de kiwi, de broccoli, etc.
Zo ver is het echter nog niet Op
dit moment worden de lamsoren
geteeld op een kwalitatief met zo
goed stuk landbouwgrond (van
80 are) aan de voet van de Oos-
terschetdedijk in de Bathpolder bij
Rilland. Omdat lamsoren niet
kunnen gedijen zonder brak of
zout water, worden de veldjes be
vloeid met Oosterschelde-water.
De 80 are zijn verdeeld in 6 veld
jes. Vier ervan worden bevloeid
van. bovenaf, de andere twee
'De Yersekse handelaren kopen
de lamsoren veelal van particulie
ren. die ze op de buitendijkse
schorren langs de Oosterschelde
snijden Die aanvoer is echter
nooit helemaal zeker. Door de
veranderingen in het Delta-gebied
zijn er in het verleden bovendien
veel schorren verloren gegaan. Er
kunnen alsmaar minder lamsoren
gesneden worden"..
Gezicht op een dool van do 6 veldjes mot lamsoren. onder aan do
Oosterschelde-dijk in do Bathpolders.
treft u in De Bevelander wvar v«e/ informatie aan van onze
adverteerders Daarnaast ook in onze redactiekoiommen
aandacht voor zakelijk - en ander - nieuwe. Bij tuincen
trum Bevelend in Goes bijvoorbeeld kunt u binnenkort een
open dag bezoeken waar veel tuininformatie wordt gege
ven. In Wolphaartsdijk werd een meuwe manege geopend
en Herenmode S te ut el te Goes viert het 80-jarig bestaan
het nudden: de hoer S
eeheppfBe BothpUkieis
loog van het Delta Instituut In Yerseke. Links: Ad Wisse Nijsse uit
Kapalle, die zich als stagiaire van de Hogere Landbouwschool nr"9ee.
dracht bezig houdt met de experimentele kweek van lamsoren
staande kennis in te brengen en
kwsekresultaten uit te wisselen
Momenteel zijn vertegenwoor
digd het Delta Instituut in Yerse-
ke. de Landbouwhogeschool te
Wagemngen. het Proefstation
voor de Akkerbouw en Groente
teelt in Volleg Grond te Lelystad,
het Instituut voor Cultuurtechniek
en Waterhuishouding te Wage-
nmgen (afdeling Goes). Land-
bouwmaatschappij De Bathpol-
ders te Rilland-Bath. Kweekbe-
drijf van der Have te Rilland-Bath
en het Consulentschap voor de
Tuinbouw te Goes
Bovendien kun je buitendijks
ook geen machines of andere
kleide werktuigen inzetten Van- Onkruid
De allereerste, aarzelende aan
plant in 1 980 werd in De Bath
polders gedaan bij het bedrijf
Westhof. onder aan de Ooster-
scheldedijk Het zaad was op de
schorren met de hand geplukt en
verzameld’ door het Delta Insti
tuut. Het zaad kiemde vrij goed,
maar er was een gebrekkige be-
vloeiing en de strijd tegen het on
kruid was nauwelijks te winnen
Na die eerste aanzet werd een
werkgroep samengesteld met
mensen uit veel gespecialiseerde
instituten. De werkgroep had met
m s s - - -1 a t- -
IIOIIIU IKZS VWI, VOUI IUOMU SZO
Drie betrokkenen bij de kweek van 'zeegroenst op landbouwgrond M
S. Duvekot. directeur van NV Landbouwmoet-
r Rechts de heer A.H.L. Hutskaa. p^ntopeooa.
Volgens de heer Duvekot is een
commercieel aantrekkelijke
teelt van lamsoren niet mogelijk
in oen buitendijks gebied, dat
onderhevig is aan eb en vloed:
"Vaak drijven bij vloed grote
velden met afgestorven plan
tenresten (z.g. voek) over de
schorren heen. Daar worden do
lamsoor-blaadjes voel te vuil
van".
HOU»-
cnzs
Peter Faber, die bekendheid
geniet als mimespeler on
(film)acteur. komt op donder
dagavond 27 oktober naar Goes
mat oen try out van "Een opti
mist". Hot gaat om zijn vierde
one manshow. Dozo wordt ge
geven in "De Prins van Oranje"
on begint om acht uur.
"Oester- on mossel kwek era
verkopen lamsoren vaak als bij-
produkt aan hun relaties. Lam
soren zijn in do binnen- en bui
tenlandse restaurants erg in
trok als garnering bij do oester
on mosselöaahijd", vertelt do
hoor Duvekot.
-..--*- o
T*«UG VAH WtGGBW***T
JOtf i» UH 6M.LD «T
*H MOHAIR 3ERSEV I
isa-
daar dat we min of meer automa
tisch hebben gekozen voor een
stukje minderwaardige land-
De proefneming met het kweken
van lamsoren op gewone land
bouwgronden geschiedt in nauwe
samenwerking tussen de land
bouw' en 'de wetenschap Met
néme het Delta Instituut voor Hy- bouwgrond' met zout water vlak-
drobiologisch Onderzoek in Yer
seke volgt de ervaringen van De
Bathpolders van dichtbij
Uit een gesprek met de heer
A H L. Huiskes (wetenschappelijk
medewerker/ planten-ecoloog
aan het Delta Instituut) en de heer
Duvekot van De Bathpolders
blijkt, dat de visserijwereld in
Yerseke de basis heeft gelegd dijken. Eén karreveld ligt door
voor de kweek van 'binnendijkse
lamsoren'
worden bevloeid van onderop (in- Niet mogelijk
filtratie via ondiep liggende
drains) De veldjes hebben intus-
sen al drie sneden' ojjgeleverd.
d w z. er is al drie keer geoogst.
Omdat nog niet zeker was. of de
binnendijks gekweekte lamsoren
al helemaal vrij van ziektes en an
dere ongerechtigheden waren, is
het produkt niet daadwerkelijk
geoogst De blaadjes zijn afge-
maaid en ve'rsnipperd.
bij Mooie landbouwgronden kun
je in een experimenteel stadium
natuurlijk niet gaan ojxjfferen aan
het zout".
Er werd gekozen voor een z.g
karreveld Dat is een stukje bin
nendijks land, waarvan de klei in
het verleden werd afgegraven
voor versterking of dichting van
Begin september ging zijn show
in Amsterdam in première en hij
oogstte er sindsdien verscheidene
lovende kritieken mee
Iets over de inhoud
-Een optimist pakt zijn koffers en
reist af.
Doel oen internationaal congres,
bezaaid met deskundigen
Een eersteklas vlucht
Met algemene stemmen wordt
Langs de Westerschelde rs de
populaire zeegroente inmiddels
vergiftigd geraakt met kwik en
cadmium Tegenwoordig kunnen
alléén de lamsoren van de Oos-
terschelde-schorren gegeten wor
den
In de Bathpolder bij Rilland-Bath
heeft men enkele jaren geleden
gebroken met die buitendijkse"
traditie van honderden jaren: daar
werd een experiment gestart met
het kweken van lamsoren op 'ge
wone' landbouwgrond.
De resultaten van de afgelopen
drie jaren zijn hoopgevend, ook al
is het nog veel te vroeg om te
kunnen beoordelen, of de (bin
nendijkse) verbouw van lamsoren
in de toekomst rendabel zal wor
den
manipuleerd worden met brak
water.’
Op donderdag 6 oktober om 20
uur zal op de Grote Markt in Goes,
(voor de trapjien van het stadhuis)
opnieuw in een stille kring on
geveer een half uur gezwegen
worden voor de vrede Dit zwijgen
is bedoeld als protest tegen de
voortgaande bewapening Ditjaar
'ewei.auu UD
over het al of met plaatsen van de
kruisraketten genomen worden -
BUS fN TREINKAARTENVER-
KOOP
VOOR DE GROTE DE MONSTRA-
TiC
De heer Huiskes (36): "Boven
dien kunnen storm en ijsgang de
lamsoren-snijders goed dwars zit
ten. De oester- en mosselhande-
laren in Yerseke hebben daarom
destijds aan het Delta Instituut
gevraagd, of er geen mogelijkhe
den waren, om lamsoren op de
schorren te laten verbouwen door
een landbouwer".
Dat stuitte echter op onoverko
melijke problemen, omdat al het
buitendijkse gebied langs de
Oosterschelde in het bestem
mingsplan is aangewezen als be
schermd natuurgebied Daarom
heeft de directeur van ons^Bji-
tuut, de heer Duursma. ee«g#>ot
aantal betrokkenen en deskundi
gen bijeen geroepen om ideeën te
spuien. En de heer Duvekot was
ook uitgenodigd", aldus de heer
Huiskes.
m dé lam»o-
nd-'Bsth een
antwoord te vinden. Hoe moeten
we strijd leveren tegen 1onkruid,
2) insecten en 3) schimmels? Ten
behoeve van de onkruidbestrij-
ding is inmiddels vastgesteld, dat
de lamsoren inderdaad bej>aalde.
afdoende, chemische middelen
verdragen.
De insectenbestrijding staat nog
in de kinderschoenen "Bladmi-
neerders eten het blad van binne
nuit leeg. We hebben daar nog
geen last van gehad, dus we we
ten óók nog niet, of ze te bestrij
den zijn (en zo ja; hoe)", aldus de een groot bedrijf als Landbouw-
heer Huiskes. maatschappij De Bathjxtlders
De wetenschap gaat nog onder- (700 ha. 3 bedrijven. 18werkne-
Het is duidelijk: er bestaat in
brede kring grote belangstelling
(en enthousiasme!) voor het
lamsoren-experiment in Ril
land-Bath Iedereen wil graeg
'- heljxn en op de hoogte blijven
van de resultaten ven de proef.
ZEEGROENTE VAN 'T LAND
Lamsoren zijn eigenlijk he
lemaal geen lamsoren! Deze
vreemde kreet willen we
graag verduidelijken aan de
hand van de biologische ge
gevens van de heer Huiskes
vsn het Delta Instituut in
Yerseke.
De plant, die wij 'lemsoor'
noemen, heet eigenlijk zee
aster. Zo wordt hij overal in
Nederland genoemd. Uit
sluitend in Zeeland zegt
men 'lamsoor':
Overigens bestaat er op de*
schorren écht een plantje,
dat lamsoor heet. Maar dat
plantje wordt in Zeeland en
In «leien van Belgis vaak
'zwinnebiomme' gefltWRWlf* -
De bloem van die plant
wordt door particulieren
vaak gesneden om er
droogbloemen van te ma
ken.
Do Latijnse naam van de
zee-aster is: aster tripolium
Do Latijnse naam van de
lamsoor is: limonium vulga-
Lamsoron worden in veel
Zeeuwse huishoudens ge
geten als groente. Do blaad-
worden door de bevol-
king doorgaans gesneden
op de schoorenZe zijn ook
te koop op de markt on in
sommige groentewinkels.
In do restaurants worden
lamsoren geserveerd als
garnering bij vis- en vlees-
produkton. bij oesters en
mosselen
Sommige oester- en mot-
selhandelaren kopen van
particulieren jaarlijks 800
tot 1000 kg lamsoren per
jaar. om die te kunnen J
doorverkopen aan hun af
nemers.
De inwoners van Rilland-
Bath snijden naar schatting
met z'n allen zo'n 1000 kg
por jaar op do schorren van
do Oosterschelde.
L. Lous. MecKienburgl 8. Goes
(01100-15985)
Els Scheele. Reigerstraat 7. Hein-
kenszand (01106-2587).
De Koriander. Lange Vorststraat
68. Goes (01100-28009)
S. Wijnnobel. Goese Straatweg
26. s-Gravenpolder
«1.1103-1443»
Mevr. Groenleer-Scheele. Ooster-
scheldestraat 48. Wemeldinge
(01192-2005)
De Wereldwinkel. Albert Joe-
chimkade 5. Goes
OP 29 OK TOBER IN DEN HAAG
De Motor- en Autoclub De Be
velenden" uit Goes houdt zater
dagavond 8 oktober een puczelrit
in de A- en B klasse Het pu<zel-
reglement Midden-Zeeland U.van
toepassing Deze rit jelt mag voor
het dubkampioenachap Vanaf
18.16 uur kan worden inge
schreven bij garage Tram per
Goes B.V.. Verrijn Stusrtwog 6.
Goes-Zuid Om 19 00 uur stap de
eerste deelnemer
TREINKAARTEN: prijs ƒ19,-
dagretour. ƒ25,— vrijdag heen,
zaterdag terug
Gerrit Hoogendoom. Kievitstraat
15. Hemkenszand
(01106-2279)
Wolphaartsdijk (01198-1248).
F.N.V.-jongeren. Zusterstraat 13,
Goes (01100 23303)
Lenie Schaalje. Koos Vorrinck-
straat 37 Goes (01100-20049)
Gerrit Hoogendoorn. Kievitstraat
15. Hemkenszand
(01106-2279)
Ook op 29 oktober kunt u uw
stem laten horen tégen de kern
wapens Op de Bevelenden zijn
op de volgende plaatsen bus- of
tremkaarten te koop
BUSKAARTEN Pnjs ƒ15.- da
gretour. (Waarschijnlijk vertrek
ken de bussen vrdeger dan aan-
gekondigd. om op tijd in Den
Haag te zijn Let op gewijzigde tij
den in de krant!).
Jan Kees Bruinooge. Schuur 13.
Kapelle (01102-3794)
