Kwart eeuw geleden woedde slag om Engeland.
AARDGAS volgend jaar in Zeeuwsch-Vlaanderen
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1965
79e Jaargang No. 48
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Engeland herdenkt moed van enkelen.
Nooit heeft een land meer in spanning,
een stad meer in gevaar verkeerd dan
Engeland en Londen in het najaar van
1940. Terwijl op het Europese vasteland
de Duitse legers elike tegenstand zonder
veel moeite oprolden, leek alleen Enge
land nog een vuist ter verdediging te kun
nen opheffen en dat nog vooral dank zij
de natuurlijke hindernis van het Kanaal,
dat in de weg lag van de oprukkende
Duitse infanteristen. Terwijl de Duitse
grondtroepen zich op de maten van het
,,Wir fahren gegen Engeland" voorbereid
den op de overtocht, probeerde de Duit
se luchtmacht het Britse eiland stormrijp
te maken. Dag in dag uit dreunden de
motoren van de EKuitse bommenwerpers
en jachtvliegtuigen boven de Noordzee op
weg naar Engeland en Londen. Dit lucht
gevecht, dat zijn weerga in de nog jonge
geschiedenis van de luchtvaart niet kende,
zou de geschiedenis ingaan als de ,,Slag
om Engeland". Nog altijd spreekt de
strijd de verbeelding aan. De Britten
wonnen dit gevecht ondanks hun nume
rieke minderheid in de lucht, hun aan
vankelijk verouderde materiaal. Maar het
ging ten fcoste van grote offers. Het En
gelse Fighter Command verloor 466
jachtvliegtuigen, 231 Britse piloten kwa
men om het leven. Dit alles in nauwelijks
veertien dagen.
In die rampzalige maanden van 1940 was
de Britse luchtmacht de enige pijler on
der de verdediging van Engeland, het
laatste 'bolwerk van het vrije Europa. In
de havens van Nederland, België en
Noord-Frankrijk werkten de Duitsers aan
hun operatie „Seelöwje", de voorgenomen
invasie van Engeland. Bijna een half mil
joen soldaten stonden gereed om het „Wir
fahren" werkelijkheid te maken. Het
wachten was op de „Luftwaffe". Deze
moest de absolute heerschappij boven de
invasiestranden in handen krijgen. Een
aanval zou anders onherroeppelijk mis
lukken. Dat beseften de Duitse generaals
maar al te goed.
Vooral eind augustus zag het er naar uit,
dat de Duitse opzet zou slagen. Steeds
weer opnieuw moesten de Britse jachtvlie-
gers de lucht in om de Duitse invallers te
lijf te gaan. Dodelijk vermoeid streden
zij hun wanhopige worsteling. De Haw
ker Hurricane was nauwelijks opgewas
sen tegen de Duitse Focke Wulfs en
Messerschmidts. De vurige Spitfires zou
den pas later in voldoende hoeveelheden
beschikbaar komen. De aanvallende Duit
sers hadden het vooral gemunt op de
Engelse vliegvelden en vliegtuigfabrieken.
Waren zij hiermede doorgegaan dan had
het er voor Engeland somber uitgezien.
Luchtmaarschalk Lord Dowding, bevel
hebber van het Engelse Fighter Command
moest eind augustus constateren, dat de
RAF vrijwel aan het eind van zijn krach
ten was gekomen. De redding kwam uit
onverwachte hoek. Van de Duitsers zelf.
Zij veranderden van tactiek. Op 3 sep
tember 1940 had in het bezette Den Haag
de bespreking plaats, die de uitslag van
de „Battle of Britain" zou bepalen. Go-
ring, de opperbevelhebber van de Duit
se luchtmacht, ontmoette in de residentie
zijn bevelhebbers Albert Kesselring en
Hugo Sperrle. Qit waren de commandan
ten van de Luftflotte II en III. Zij be
schikten samen over ongeveer 2.500 vlieg
tuigen - jagers, bommenwerpers en de
gevreesde Stuka's. Deze twee en een
halfduizend vliegtuigen vormden de kern
van de Duitse luchtmacht, welke op En
geland werd gericht. G°ring was onge
rust geworden. De Engelse jagers scho
ten de Duitse toestellen uit de lucht in
een verhouding van 1 op 2. Göring be
schikte niet over de inlichtingen, die hem
konden vertellen dat de RAF er zo slecht
aan toe was. Volgens hem wees niets op
een snelle nederlaag van de Engelse
luchtmacht boven het Kanaal en Zuid-
Engeland. Hij wilde een wijziging van de
tactiek. Niet de Engelse vliegtuigen en
luchtmachtinstallaties, maar de Engelse
steden - vooral Londen - moesten de eer
ste doelwitten voor de Duitse vliegtuigen
worden. Vooral Sperrle schijnt zich nogal
tegen deze verandering te hebben verzet.
Tevergeefs. Er wps een week tevoren iets
voor gevallen, dat Göring (met achter
zich Hitier) vastbesloten had gemaakt.
De Engelsen hadden Berlijn gebombar
deerd! De Duitsers hadden het zelf - per
vergissing - uitgelokt. Op 24 augustus
had een eskader Duitse bommenwerpers
dor een navigatiefout bommen laten val
len op Londen. Een dag later stuurden
de Engelsen een groep bombardements
vliegtuigen naar Berlijn. Vooral het bom
bardement van hun hoofdstad wilden de
Duitsers wreken.
De Blitz" tegen Londen begon op 7 sep
tember. Meer dan vijftig dagen en nach
ten achtereen zou de Britse hoofdstad tel
kens door gemiddeld tweehonderd bom
menwerpers worden aangevallen. Ten
koste van twintigduizend doden. De ver
andering van tactiek gaf de RAF de no
dige adempauze. De Engelse piloten kre
gen hulp van de radarstations, de radio-
gevechtsleiding functioneerde veel beter.
Het hoogtepunt van de luchtoorlog viel
op 15 september. Dat was de dag waar
op de beslissing viel. Aan de overkant van
het Kanaal formeerde de Duitse lucht
macht een groot aantal eskaders voor een
grote aanval op Londen. De Engelse
Group nummer 11 en Group nummer 12
verzamelden zich boven Zuid-Engeland
om de Duitse aanvalsgolven op te vangen.
Een eskader van 60 Spitfires werd boven
Londen in reserve gehouden. Het resultaat
van de botsing was een niet mis te ver
stane overwinning voorde Engelsen.
Meer dan vijftig Duitse jagers en bom
menwerpers werden neergeschoten tijdens
de luchtgevechten, welke uren hebben ge
duurd. Dit was niet het belangrijkste.
Neen, vrijwel geen enkel D(uits vliegtuig
slaagde er in Londen te bereiken. Het
Engelse overwicht in de lucht was voor
goed bevestigd. De Duitsers zagen dat
in. Operatie „Seelöwe" werd afgelast. De
moed van enkelen had Engeland gered.
Kantoorbedienden, infanteristen, hand
werkslieden, allen beneden de twintig, die
in korte tijd tot vlieger waren omge
schoold, hadden door hun doorzettings
vermogen de Slag om Engeland gewon
nen. De Duitse bombardementen zouden
nog maanden doorgaan, maar nooit meer
zou het hakenkruis de lucht boven Enge
land beheersen.
MET SAS VAN GENT VOOROP
IN AXEL BEGON VOORLICHTING
AAN GEBRUIKERS
De N.V. Zegam heeft gisterochtend in
de Evertsenstraat te Axel haar eerste
aardgasvoorlichtingscentrum annex toon-
kamer voor het publiek opengesteld. Dit
met het oog op de op handen zijnde om
schakeling op aardgas, die in Zeeuwsch-
Vlaanderen in de periode maart tot sep
tember 1966 zijn beslag zal krijgen. Sas
van Gent, dat tot nog toe is aangewezen
op flessegas, zal dan de eerste gemeente
in Zeeland zijn, die (in maart (1966gaat
profiteren van de Groningse gasbel.
In de afgelopen maanden is in Zeeuwsch-
Vlaanderen reeds een behoorlijke hoeveel
heid voorbereidend werk verricht. In tal
van plaatsen werden de in gebruik zijnde
gastoestellen geregistreerd, terwijl men
momenteel bezig is met het huis-aan-huis
testen van de binnenleidingen, meters en
kranen. Tevens heeft men de gebruikers
en gebruiksters op de hoogte gesteld van
de consequenties van de komst van het
aardgas. Consequenties die er op neer
komen dat de thans in gebruik zijnde gas
toestellen moeten worden omgebouwd of
vervangen.
Als het toestel niet al te oud is, zal om
bouw op aardgas vrijwel altijd mogelijk
zijn. Deze ombouw gebeurt gratis. Het
is voor de gemeenten (die de kosten dra
gen) een kostbare geschiedenis. Om die
te vermijden heeft men een aantrekkelijke
regeling uitgedacht: de gebruiker krijgt de
gelegenheid zijn toestel in te ruilen te
gen een nieuw, waarbij een hoge inruil-
premie wordt toegekend. Juist om deze
inruil te propageren en te bevorderen zal
de Zegam in de komende periode in vrij
wel alle belangrijke plaatsen voorlichtings
centra met toonzalen inrichten.
Het centrum, dat gisteren in Axel haar
deuren voor het publiek opende, zal tot
12 oktober geopend blijven. Terneuzen
en Hulst zijn daarna als volgende plaat
sen in de gelegenheid kennis te maken
met de diverse soorten (en merken) aard
gastoestellen. Bovendien is er een belang
rijke plaats ingeruimd voor aardgasver
warming. Belangrijk argument daarbij is
dat de kosten van het stoken van aard
gas ongeveer de helft bedragen van an
traciet, zo wordt in het voorlichtingscen
trum gesteld. Men noemde het gisteren
in het voorlichtingscentrum belangrijk dat
ook diegenen die niet van plan zijn een
nieuw gastoestel te kopen, toch een be
zoek aan de toonkamer brengen. Men
weet dan namelijk hoeveel ombouwsets
er besteld moeten worden voor de oude
toestellen die in gebruik blijven.
SLUISKILGAS
De nieuwe gasfornuizen, -geisers en -ka
chels die via het voorlichtingscentrum
worden geleverd (binnen drie maanden)
zijn voorzien van z.g. universeelbranders,
die in principe het gebruik van iedere gas
soort mogelijk maken. Vjoorlopig zijn ze
nog afgesteld op het gebruik van Sluis-
kilgas, maar de ombouw op aardgas is bij
deze toestellen een kwtestie van hooguit
een half uur geworden. De bijbehorende
ombouwset wordt reeds bij de aflevering
bijgevoegd. De inruilwaarde van de „ou
de" gastoestellen ligt bijzonder hoog. Te
meer omdat men de uitgespaarde om
bouwkosten vrijwel geheel ten goede doet
komen aan de gebruiker. Om enkele voor
beelden te noemen: bij aankoop van een
4-vlams gasfornuis levert een 3-vlams
komfoor 90,— op. Datzelfde drievlams
komfoor levert nog altijd 59,— op, als
men er een nieuw drievlams komfoor voor
in de plaats neemt. De inruilpremies voor
fornuizen kunnen maximaal 125,be
dragen.
De belangstelling voor de toonzaal in Axel
was gisteren - dus de eerste dag - reeds
bijzonder groot. Heft aanjtal aansluitin
gen bedraagt in deze gemeente bijna
2000. In het gehele oosten van Zeeuwsch-
Vlaanderen moeten er zo'n 8500 aanslui
tingen worden nagegaan. Gemiddeld heeft
men per aansluiting de beschikking over
twee toestellen, zodat in totaal in Z.
Vlaanderen 17.000 tot 20.000 apparaten
moeten worden omgebouwd c.q. vervan
gen. Daarbij komen dan nog de z.g. buta-
gasgebieden (o.a. Sas van Gent en Zaam-
slag) die medio volgend jaar ook de be
schikking zullen krijgen over aardgas. In
het westen van Zeeuwsch-Vlaanderen
zal de omschakeling minder snel gaan. In
de eerste plaats zal de aardgasleiding
moeten worden doorgetrokken en voorts
zal de Zegam in plaatsen als Oostburg,
Breskens en Sluis de gaslevering moeten
overnemen van Belgische concessionaris
sen.
Langs de Scheldestromen
was afwezig wegens ziekte) benoemd tot
gemeentesecretaris. De heer Haak zal op
1 oktober a.s. als zodanig in functie tre
den. Hij is de opvolger van de heer J. W.
Kusee, die de gemeente op dezelfde da
tum zal verlaten, om vervolgens als grif
fier in dienst te treden van het Water
schap Axeler Ambacht.
De heer Haak werd op 20 september 1925
te Zaamslag geboren. Hij trad bij de ge
meente Zaamslag in dienst als volontair.
Later werd hij leerling-ambtenaar, daar
na tweede ambtenaar en tenslotte - in
1960 - eerste ambtenaar ter secretarie.
Hij is vrijgezel. De heer Haak heeft vrij
weinig bemoeienis met het verenigings
leven. Hij ds nog secretaris-penningmees
ter van de plaatselijke afdeling van het
Groene Kruis. Hij stond eerste op de
voordracht. De heer E. J. Does, eveneens
ambtenaar ter secretarie, tweede.
De nieuwe secretaris hoopt van zijn func
tie „alles te maken wat er van te maken
valt". De dreiging van de komende her
indeling van Zeeuwsch-Vlaanderen waar
bij Zaamslag mogelijk zal worden opge
deeld tussen Terneuzen en Axel, zal daar
bij geen handicap voor hem zijn. „Ik trek
me daar nog niet veel van aan. En wde
weet, kan de dreiging nog worden afge
wend", vertelde hij ons.
Tijdens dezelfde vergadering verleende
de raad eervol ontslag aan de heer J. W.
Kusee als gemeentesecretaris en als amb
tenaar van de burgerlijke stand. Het ging
niet helemaal van harte. „Het is moei
lijk, zo iemand te moeten afstaan. Maar
we gunnen hem zijn promotie van har
te", vertolkte de heer H. de Feijter (SGP)
de gevoelens van de vroede vaderen. De
heer Kusee is 26 jaar secretaris van
Zaamslag geweest.
Tijdens de eerstvolgende vergadering van
de raad zal men afscheid van hem nemen.
Tevens zal bij die gelegenheid de nieuwe
secretaris worden geinstalleerd. In de va
cature van een ambtenaar van de burger
lijke stand zal nog moeten worden voor
zien.
De raad van Zaamslag heeft tijdens de
gistermiddag gehouden openbare verga
dering de heer J. J. Haak met algemene
stemmen (10, wethouder J. van Cadzand
Naar van officiële zijde is bevestigd, zal
de sluiting van de Oosterscheldebrug op
dinsdag 5 oktober a.s. plaats vinden. Op
deze datum zal het laatste brugdeel wor
den geplaatst aan de zijde van Schou-
wen-Duiveland.
De sluiting welke met enig ceremonieel
zal plaats vinden, zal onder andere wor
den bijgewoond door de commissaris der
koningin in Zeeland mr. J. van Aartsen.
Het ligt verder in de bedoeling dat de
burgemeesters van Zierikzee en Kortge-
ne na de sluiting elkaar op het landings-
hoofd de hand zullen drukken. De aan
nemerscombinatie die het werk uitvoert,
streeft er naar zoals wij hebben gemeld,
de brug in de week voor Kerstmis voor
het verkeer open te stellen.
De première van de speelfilm „Schoppen
aas", die wordt geproduceerd door de
Zeeuwsch-Vlaamse amateur filmorganisa
tie, is uitgesteld. De eerste vertoning van
de 30 minuten durende rolprent zou plaats
hebben gehad op 4 september a.s. in het
klein patronaat te Hulst, maar moet on
geveer een maand worden verschoven.
De kwaliteit van enkele opnamen bleek te
slecht, zodat men onlangs enkele herop
namen heeft moeten maken. De film is
overigens al grotendeels gemonteerd. De
kwaliteit van de opnamen laat veelal wei
nig te wensen over. Inmiddels is komen
tast te staan dat de rolprent zal worden
vertoond tijdens amateur-filmfestivals, die
einde dit jaar zullen plaats vinden in Tel
Aviv en Johannesburg in Zuid-Afrika.
Naar regisseur Henk Wentzler uit Hulst
meedeelde zal de Zevlafo in de komende
jaren nog enkele - korte - speelfilms ma
ken.
AXELSE COURANT
VERSCHIJNT IEDERE ZATERD/
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 10 cent.
Halfjaar-abonnement:
Axel binnen de kom f 2,90. Andere plaatsen f 3,90
Buitenland f 4,50
HoofdredaktieJ. C. VINK
Redaktie en Administratie: Axel, Markt 12, tel. 01155-646, postbus 16
Drukker-uitgeefster FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm.
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden f 1,
elk woord meer 15 cent.
J. HAAK BENOEMD TOT SECRETARIS
VAN ZAAMSLAG
OOSTERSCHELDEBRUG
OP 5 OKTOBER DICHT
PREMIERE VAN „SCHOPPENAAS"
UITGESTELD
