I
De economische ontwikkeling van
Zeeland in 1964
Portret van H.M. Koningin Juliana
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 31 JULI 1965
79e Jaargang No. 44
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Dat Zeeland een belangrijke periode in zijn ontwikkeling meemaakt wordt nog weer
eens aangetoond door dit overzicht, dat wij ontlenen aan het zo juist verschenen
jaarverslag over 1964 van het Economisch Technologisch Instituut voor Zeeland
te Middelburg.
De groei van het inwonertal, de afneming van
het negatieve pendelsaldo en de daling van de
gemiddelde werkloosheid, alle gemeten over
het jaar 1964, getuigen van de toenemende
expansie van de Zeeuwse volkshuishouding.
Het inwonertal steeg met 2.665 tot 290.177.
In 1963 beliep deze stijging 2.060, over de
jaren 1959 tot en met 1962 gemiddeld 523
per jaar. Deze neiging is, in een tijd van hoog
conjunctuur, hoogst opvallend. Tot voor kort
leidde deze steeds tot een groot vertrek. Juist
in tijden van depressie bleef de bevolking
„hangen". Dat op zichzelf tekent de verster
king van de economische structuur van Zee
land, die nodig is willen de kortere verbin
dingen niet leiden tot massaal vertrek. Het
geboorteoverschot dat ruim 2.850 bedroeg
werd in 1964 voor 93% gebonden, zodat het
eerste doel van de regionale politiek bijna
werd bereikt. Het vertrekoverschot was slechts
185. Zeer opvallend was het vestigingsover
schot van Oost Zeeuwsch-Vlaanderen (394).
De industrialisatie trekt duidelijk haar eigen
mankracht aan.
Het gemiddelde saldo uitgaande pendel be
droeg in 1960 1.230 mannen, in 1962 1.500,
in 1963 1.180 en eind 1964 880. De ver
betering is in de eerste plaats het gevolg van
de vestiging van het Philipsbedrijf in Ter-
neuzen, dat vele pendelende werknemers uit
het bedrijf in Roosendaal aanstelde. Het jaar
gemiddelde van de werkloosheid bedroeg in
1961 1.404, in 1962 1.271 en in 1963 1.096
mannen en kwam in 1964 op 1.009.
De arbeidsmarktbeschrijving over 1964 stelt
de groei van de industriële bedrijvigheid in
Zeeland op 1.050 mannen en 280 vrouwen.
De diensten sector nam met 190 mannen en
100 vrouwen toe, de landbouw nam af met
550 mannen en 30 vrouwen. De totale ex
pansie bedroeg dus 690 mannen en 350 vrou
wen. Deze schatting kan gesteld worden te
genover die op grond van voorgemelde ge
gevens. Deze komen neer op een stijging van
het aantal arbeidsplaatsen met 750 mannen
uit hoofde van de bevolkingsgroei, met 300
uit hoofde van de afgenomen pendel en met
bijna 100 uit hoofde van de daling van de
werkloosheid. Het totaal zou dan komen op
1.150 mannen.
Nog beter dan in 1963 kon zich het platte
land handhaven. De groei van de steden gaat
niet meer zo sterk ten koste van de dorpen
als voorheen, toen de algemene expansie zeer
gering was. Dit blijkt vooral uit de cijfers
voor Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen. In 1962
nam Oost Zeeuwsch-Vlaanderen zonder Ter-
neuzen met 25 inwoners toe, Terneuzen zelf
met 196. In 1963 waren deze cijfers 266 en
720, in 1964 483 en 586. Overigens nam het
inwonertal van alle „eilanden" voor het eerst
na de oorlog toe.
De verstedelijking zet zich overigens voort.
De acht gemeenten die een groei hadden met
meer dan 100 inwoners namen bijna 90%
van de toeneming in beslag. Hieronder be
vonden zich de zes grootste gemeenten, be
halve Vlissingen. De paradox met het voor
gaande is slechts schijnbaar. Van de andere
83 gemeenten stegen drie kleinere aanzienlijk,
boekten er 50 een geringe winst en liepen er
30 - met overigens slechts 485 inwoners -
achteruit. In 1960 liepen 63 (van de 101) ge
meenten met 1.806 inwoners achteruit; daar
mee bereikte het platteland het dieptepunt.
Agrarische sector
De herverkavelingen in Tholen en die in West
Zuid-Beveland werden in 1964 opgeleverd.
In totaal werden hierin achtereenvolgens
65, - miljoen en 29, - miljoen geïn
vesteerd voor ruim 12.000 ha en 4.500 ha.
De ruilverkaveling Kleverskerke ter grootte
van 950 ha werd uitgevoerd. De ruilverkave
ling Noord-Beveland, 7.500 ha met een be
groting van 13,7 miljoen, werd aangeno
men. Voor de ruilverkaveling in het grensge
bied van Oost Zeeuwsch-Vlaanderen -
5.200 ha - werd de commissie geïnstalleerd.
Het schema van uitvoering voor de komende
vijf jaar geeft als volgorde 1. genoemde
grensgebied van Zuiddorpe tot Clinge 2. de
Scheldezoom 3. de Poel in Zuid-Beveland
4. Heinkenszand 5. Kapelle-Wemeldinge.
In 1964 kwam 17.650 ha gereed. In totaal
is thans uitgevoerd ongeveer 57.000 ha en in
uitvoering bijna 16.400 ha dit betreft onge
veer de helft van het Zeeuwse landbouw
areaal.
Na zes jaar heeft de streekverbeteringscom-
missie Tholen haar werk beëindigd zij is
omgezet in een algemene streekcommissie.
Deze streek- en streekverbeteringscommissies
zijn eveneens werkzaam in West Zuid-
Beveland, Walcheren en Oost Zeeuwsch-
Vlaanderen.
Er is een streven naar verdere samenwerking
tussen de bedrijven, vooral wat betreft de ar-
beidsrationalisatie en de investeringen. Voor
Noord-Beveland is hiervoor een plan uitge
werkt.
In een rapport van medio 1964 gaf het Land-
bouweconomisch Instituut een inzicht in de
ondernemersinkomsten in de akkerbouw voor
1962/3. Voor bedrijven van 25 tot 50 ha
werden in Zeeland de hoogste resultaten be
reikt, namelijk 28.050, - tegenover
18.250, - een jaar tevoren. De laagste in
komens kwamen voor in de noordelijke bouw-
streek: 9.400, - respectievelijk 4.050, -
In de tuinbouwsector valt de uitbreiding van
de groenten en bloembollenteelt op. De kleine
Zeeuwse grondgebruikers zijn de tuinbouw
goed gezind. Overigens stuit men vaak op
moeilijkheden ten gevolge van de hoge in
vesteringen.
De omzetten van de veilingen, aangesloten
bij de Provinciale Organisaie van de Veilings
verenigingen in Zeeland voor fruit en groen
ten, beliepen in 1964 ongeveer 35,2 mil
joen waarvan 25,0 miljoen voor fruit. In
1961 was het totaal 40,4 miljoen, in 1962
41,3 miljoen en in 1963 34,1 miljoen.
Visserij
In 1964 werd een rijksbijdrage toegezegd voor
de uitbreiding van de haven van Yerseke,
waardoor het aantal ligplaatsen van 120 tot
190 kan worden uitgebreid. Medio 1965 zal
het werk voltooid zijn.
Het wetsontwerp-schade oestercultures werd
ingediend. Hierop vooruitlopend zijn voor
lopige uitkeringen gedaan.
Een wetsontwerp-schade oestercultures werd
ingediend. Hierop vooruitlopend zijn voor
lopige uitkeringen gedaan.
Een wetsontwerp-schaderegeling voor de vis
serij ex. artikel 8 van de Deltawet is nog
steeds niet ingediend.
Voor de Visserijschool in Vlissingen bestaan
plannen om de twee-jarige cursus uit te brei
den tot een opleiding van drie jaar.
Industrie en zeehavens
In 1964 werd zekerheid verkregen over 16
industriële vestigingen en belangrijke uitbrei
dingen. Hiervan vallen er 7 in de categorie
middelgroot, 5 in de categorie klein en 4
waarin voornamelijk vrouwen werken. Er wa
ren 9 gevallen bij waarbij de faciliteiten wer
den verleend die in ontwikkelingskernen gel
den. Op middellange termijn zullen in deze
vestigingen en uitbreidingen ongeveer 900
mannen werkzaam zijn, alsmede circa 250
vrouwen.
Speciale vermelding verdienen de voortduren
de uitbreidingen van Dow Chemical Inter
nationaal N.V. en N.V. Philips, beide te Ter-
neuzen, de ingebruikneming van de Schelde-
poortwerf van de N.V. Kon. Mij. ,De Schelde'
in de haven Vlissingen-Oost - de tweede
fase is thans in uitvoering - en de uitbrei
ding van de N.V. Vitrite Fabriek in Middel
burg. De Dow in Terneuzen gaat een pijp
leiding voor het transport van ethyleen leggen
naar de Shellraffinaderij in Pernis.
De in het vorig jaar aangekondigde vestiging
van een wolkammerij vond geen doorgang.
Het bedrijf vestigde zich in Verviers (België).
De wolaanvoer geschiedt echter te Vlissingen.
Van de vele voorgenomen uitbreidingen van
industrieterreinen noemen wij Terneuzen,
in de gerestaureerde raadzaal van het stadhuis
Begin van dit jaar werd de raadzaal in het stadhuis gerestaureerd en gemoderniseerd.
Hierdoor werd een bijzonder fraaie combinatie bereikt. N.l. raadzaal, trouwzaal en
receptiezaal.
Tegelijk met het besluit tot het restaureren van de raadzaal heeft de gemeenteraad
aan de beeldhouwster Anne Franssen-Timmermans uit Rotterdam de opdracht ver
strekt tot het maken van een bronzen portret van H.M. de Koningin.
Mede dank zij de grote mate van medewerking, welke de kunstenares van de Rijks
voorlichtingsdienst mocht ontvangen, kan het portret dat enkele weken geleden
in de raadzaal werd geplaatst bijzonder geslaagd worden genoemd.
Het protret is geplaatst op een sokkel van palissanderhout en vormt met het overige
meubilair een harmoniërend geheel.
De beeldhouwster Anne Franssen heeft haar opleiding genoten aan de Academie
voor beeldende kunsten te Rotterdam bij de heren Jaap Kaas en Arie Teeuwisse.
Wanneer men weet, dat Mevrouw Franssen nog aan het begin van haar veel
belovende kunstzinnige loopbaan staat, is het wel bijzonder verheugend, dat men
dit beeldhouwwerk als een van de beste portretten van H.M. de Koningin be
schouwt.
Vlissingen-Oost, Goes, Middelburg en St.-
Maartensdijk. Voor Goes is een ontwerp langs
het havenkanaal gemaakt. Het Provinciaal
Bestuur streeft een kwantitatief en kwalitatief
zo verscheiden mogelijke spreiding na.
Het nieuwe regionale beleid dat op 1 januari
1965 zijn ingang vpnd komt neer op de aan
wijzing van Vlissingen-Oost als nieuwe en de
handhaving van Terneuzen als bestaande pri
maire industriekern "Goes, Zierikzee en St.-
Maartensdijk werden aangeduid als secundaire
kernen, waarbij Goes in aanmerking komt
voor hernieuwde aanwijzing tot primaire kern.
Het aantal kernen in Nederland bedraagt 20
primaire en 27 secundaire.
Toerisme
Het aantal overnachtingen van toeristen in
Zeeland in 1964 bedroeg 2,7 miljoen, dat is
13% meer dan de 2,4 miljoen die in 1963
werden geboekt. Ten opzichte van 1959, toen
er m miljoen overnachtingen waren, is dit
een stijging met 37%. In vele plaatsen is de
ontwikkeling stormachtig. De meest opvallen
de groei deed zich voor in Westerschouwen,
Westkapelle, Vrouwenpolder, Wissenkerke/
Kamperland.
In volgorde van betekenis zijn de belangrijkste
badplaatsen met het aantal overnachtingen in
1964 de volgende
1. Burgh, Haamstede en Renesse
(Westerschouwen) 608.000
2. Cadzand 400.000
3. Zoutelande 257.000
4. Westkapelle 251.000
5. Koudekerke 240.000
6. Domburg 228.000
7. Vrouwenpolder 223.000
8. Biggekerke 155.000
9. Wissenkerke/
Kamperland 150.000
10. Oostkapelle 146.000
Per streek waren de aantallen overnachtingen
in 1964 de volgende
Walcheren 1.550.000
Schouwen 608.000
West Zeeuwsch-Vl432.000
Noord-Beveland 150.000
Totaal 2.740.000
Zoveel mogelijk is uitgegaan van de officiële
cijfers van de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten, die evenwel als minima moeten
worden gezien.
De ontwikkeling stelt de meestal kleine ge
meenten voor grote opgaven, waaraan zij fi
nancieel moeilijk kunnen voldoen.
(zie vervolg op pagina 2).
AXELSE COURANT
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 10 cent.
Halfjaar-abonnement:
Axel binnen de kom 2,90. Andere plaatsen 3,90
Buitenland 4,50
Hoofdredaktie: J. C. VINK
Redaktie en Administratie: Axel, Markt 12, tel. 01155-646, postbus 16
Drukker-uitgeefster: FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per mm.
Bij kontrakten belangrijke reduktie.
Ingezonden mededelingen 30 cent per mm.
Kleine advertenties 1-10 woorden 1,
elk woord meer 15 cent.
