1
Iets over de geschiedenis van Axel. Daarover n.l. over zijn stichting, is in de
Frankering bij abonnementAXEL
ZATERDAG 10 JUNI 1961
75e Jaargang no. 37
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
I i ABONNEMENTSPRIJS: Lom*10
Kwartaal - abonnement i
Aal biaeea de koa 1,25. Andere plaatsen f IJl.
Bafcmfaod 2,—.
Hoofdredactie i J. Q VINK.
Redactk ca Administratie i Axel, Markt 12, tel. 0 1155-646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster i FIRMA J. Q VINK
ADVERTENTIEPRIJS10 cent per
Bq contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per m.
Kleine Advertenöên 1.5 regelt 1,
tedere regel meer 12 cent extra.
if
XX MOLENS TE AXEL EN HUN GESCHIEDENIS. z°kïn'ISffeVufZaïïïug
Vanaf 1648 behoorden dus Zuiddorpe en sen, gesteund door van Diggelen voor, de concessie aangevraagd voor het bouwen van
Overslag benevens een gedeelte van Koe- korenwindmolen te verkopen en zij geven de een molen. Maar de Maire (burgemeester),
wacht tot het grondgebied van Axel. De re- volgende berekening, lopende over de laatste bang voor de mededinging van die molen met
keningen van die tijd geven aan, dat het met 20 jaar de stadmolen, had betoog, „dat het gevaarlijk
de gemeentefinanciën niet altijd zo rooskleurig Pachtsommen 24000,— was een molen te Spui te bouwen, waar kre
ging en dat er wel eens meer uitgegeven werd Grondbelasting 13618,— ken en watergangen verbindingen vormden
dan ontvangen en dan werd het tekort voor- Over 10382,— met de Schelde en dus fraude en smokkelarij
geschoten door den beheerder der geldmid- Kwijtschelding pacht 90,— zou begunstigen en het bouwen van die mo-
delen. Nadat op het einde van 1643 de re- Opbrengst 10292,— len te Spui schadelijk zou zijn aan de belan-
kening een goed slot gaf van 6 pond 6 sch dus per jaar zeggen zij 412,— (eigenlijk gen der gemeente.
2 penn., werd er in het jaar 1647 meer uitge- 514,60). Daarna wilde Stoffels er een molen, door
geven dan ontvangen 190 pond 4 sch 9 penn. Er wordt besloten de stadskorenmolen te paardekracht gedreven, vestigen. Dit geschil
en gaf 1648 een tekort van 384 pond, dat verkopen, daar er ook sprake is van een te kep al van 1801 af. Voorts betoogde de bur-
Andries Stevens had voorgeschoten (Archief Axel te bouwen nieuwe molen (zeker die van gemeester in zijn brief aan de Franse autori-
No. 616, rekening, gesloten 19 juni 1649). Capponteiten, dat er wel eens een groot garnizoen
In de rekening van 165960 is er nog een Op 30 juli 1857 wordt de molen verkocht in Axel was gelegerd geweest en de stad-
tekort van 319 pond 8 sch 1 penn., maar voor 12120,—aan M. J. van Vessem, koop- korenmolen steeds in alle behoeften daar-
166061 sluit met een batig slot van 44 pond man te Axel en ging zij nu over in handen van had voorzien.
5 sch 1 pen,n. Echter had de stad toen ook van particulieren. De gemeente schreef nu in Net schijnt, dat Stoffels zijn doel niet heeft
bezittingen daartegenover n.l. de molens te op het Grootboek voor 20.000,— renten kunnen bereiken. De Maire had zich ook be-
Axel, Moerspui en Zuiddorpe. de 2)4% en incasseerde de rente van 303,roepen op een octrooi van 1681, waarin stond,
Waar de molens steeds een markant beeld zonder dat er onkosten op vielen. Deze oude dat alle bewoners van Axel en Axelerambacht
geven aan een stad, willen we nu ook de van stadsmolen is in 1911 van zijn wieken ont- gehouden waren hun graan te doen malen op
de geschiedenis van de molens van Axel iets daan en staat nu ontsierend op het oude bas- de molen van dit ambacht en ook was er een
vertellen. tion Vlissingen. Aan zijn vroegere luister her- beroep gedaan op een octrooi van 1636.
We lezen in No. 613 bl 7 van juli 1618- i°nert alleen de gebeeldhouwde arduinen Nu kwam er een Monsieur Van Kerkhove
dtnTo" gDe"-1 ke"?T' dat SekOCHh' lngangsc^iren.VC0€ger WaPe°' h™" g» omt" llenTpSTe'Z
Iwee zevend"deelen van den"coorawintooien 20 Maart 186.2 'fV de n°tUlen 1"° tl' F .®innenlm<lse Zak'n
staende binnen Axele mitsgaders een zevende de gemeenteraad dat deze een gunstige be- van het Franse keizerrijk vergunning werd
deel van den voornoemden meulen compe! 8chikkin9 ver'fnde °P het verzoek van J. verleend, waarover de Maire Lammens zich
teert hebbende Appolonius Zegers Trumpius Caf" van N«uwvÜet om de tot dan toe beklaagt zeggende in een brief van 26 de-
mitsgaders een veertiende deef gecompeteert jP bf "°n Zier'kzee staande houten stan' fember 18°6,; dat.de Pacht Van de m°lea een
de buroemppstpr Tan 9«»r1ir,n«,c {«i,1T daardmolen om te bouwen tot een stenen mo- bron van inkomsten is voor de gemeente en
(voeaen) daf de vLÏfKS L flen. Van wanneer die standaardmolen be- dat de molenaar op de stadsmolen bij vesti-
bachte comoeteert dp rprhfP holF rT' stond is niet bekend. Ook deze molen is in ging van een molen op Spui wel vermindering
bach te competeert de rechte helft van van den mQ af broken van zijn pacht zal vragen. Evenwel wordt in
ge hiernaer tn "uutaeef aebracht za?"'n^d"' In 1874 werd een stenen molen gebouwd bet register van patenten in 1808 vermeld:
sijnde de voorn(oemde) meulen verpacht voor ?",9clwI9 V°°r rekeni"« v/nAndries ,.A_ van Kerkhove, meunier (molenaar)."
achttien maanden 1 r. u de Klerk door de aannemers A. de Jonge en De molen op Spui is dus niet, zoals wel
teqen hondert oonden or d„s hifn 7 P" van Wiik' welke molen in 1908 verkocht eens gezegd werd, op last van Napoleon ge-
heiït van zpf maanden narist hierover de ig aan p d£ gruine in datzelfde jaar is bouwd, maar onder toelating en met vergun-
helft van zes maanden pacht verschenen 16 afqebroken. ning van de Minister van Binnenlandse Za-
penn G S°mme Van Ponden 14 sch 4 Nu n£)g iets oyer de geschiedenis van het ken van het Franse Keizerrijk van Napoleon
Toen werd Axel dus voor de helft naar het Wi"e ,moIf SpUi' de eni« °Ver" 9ebouwd'
schijnt eigenaar van de molen. In 1627 koch- gebleven molen te Axel- J- R- de Jonge,
ten zij nog 3/7 deel gelijk blijkt uit No. 614
kennen, dat zij gecoght hebben van MHan langs de scheldestromen
Lettaert als hoir (erfgenaam van wilen (wij
len) Gillame Stevens, filius (zoon) van Adri- Hervormde vrouwen band met de sluiting van het Veerse Gat. Zo-
anus, de drij deelen van zevenen in de coorn- hielden tooadaa te Goes. als bekend is, werd laatstgenoemde dam afge-
wintmeulen staende binnen deze stede voor sloten door middel van zeven caissons, waarin
een somme van 150 ponden vlms" Toen was r Pf "iTu C vrouwengroepen van de m schuiven moesten worden afgesioten.
erdus maar een veertiende deel in handen G.J.V.F. hebben te Goes hun toogdag gehou- Wanneer echter de Oosterschelde-dam ge-
van particulieren. Dat 1/14 deel behoorde aan d*n- Meer dan duizend vrouwen waren daar- reed komt zullen daarbij z£y£n maara72
Blasius Nagtegaal en die kreeg elk jaar 5 pon- blI aanwezig onder wie de echtgenote van de tQt 84 caissons nodj zjjna Daafin 2uUcn ni£t
den vlaams, welke vanaf de dood van Blasius commissaris der koningin in Zeeland, mevr. minder dan H00 schuiven moeten worden
werd uitgekeerd aan de erven Blasius Nog- S- f- de Casembroot-baronesse van der Feltz. slot£n Qmdat dü een w£fk js_ da(. y£s
tegaaJ tot 1701. In de morgenuren sprak mevrouw J. F. van tijd dient t£ beuren meent ir_ DibbitSj
We lezen in No. 621 (rekeningen stads- de" Bold-Moossdorff uit Steenwijk over het d daarbij bf«ik ZQU kunn£n wQrden
archief van 1691-1700: „Betaeldt aan Mr onderwerp „Vreugden langs de weg naar maakt yan dye medewerking van het Nedyer.
Jacob Nagtegael, gecommitteerde ter adnirali- Huis waarbij zij wees op de vele kleine ]andse De moge]ijkheid niet uit
teit van Zeeland een capitale som van een vreugden, die vaak zo dichtbij zijn, maar niet slot dat m£n bij h£y j£J yan d£ 0os^_
Hondert ponden vlaams, waarbede is geannu- worden opgemerkt, omdat men de vreugden sche]dedam op yier vcrSchÜlende punten met
leert ende vernietigt het accoord over 1/14 te ver zoekt. bc(. werk zaj beginnen en van daaruit naar
part in de coornwintmolen deser stadt vol- Ue middagbijeenkomst stond in het teken £jkaar tQ£ zaj werken>
gens bescheidt ende quitantie 100 pond" Nu van de ontspanning.
behoorde de molen, staande op het bastion Nieuw stadhuis
Vlissingen (waar de molen van dhr Mis- Nieuwe attractie voor toeristen voor Vlissingen aanbesteed.
seg ers staat) geheel aan de stad Axel. c/e Schelde-werf. Dezer dagen is door het gemeentebestuur
In de achttiende eeuw 1747 werd de hou- wi- -ju j
ten stea/cmolen door brand vernield en als °P verzoeken van de besturen van de ver- )[an V ïssingen de bouw van een .nieuw stad-
stenen molen herbouwd. Zij werd in de 19e enigingen voor vreemdelingenverkeer van huis onderhands aanbesteed. De laagste ïn-
eeuw verpacht voor qemidddd 1200 old Vlissingen en Middelburg heeft de direktie sdmJver ^as de, N-V" Dura s Aannemings-
sjaars. Evenwel was die pachtsom niet enkei van de Koninklijke Maatschappij ,De Schelde' VaD
winst, daar er jaarlijks grote uitgaven waren gesloten deze zomer toeristenexcursies door J
voor reparatie en een molensteen 105 gld haar bedrijf te organiseren. TZStZ 3'160'000'— De 9unnm9 18
kostte. Ook was er december 1855 een huis Gezien de aard van het bedrijf kan aan d ^nouaen.
bijgebouwd (Raadsverslagen). ^eze excurssie alleen worden deelgenomen
27 April 1855 was de molen verpacht aan door Pers°nen van zestien jaar en ouder. Per Geen grotere woningtoewijzing
P. de Groote, die zelf van stiel geen mole- da9 worden niet meer dan vijftig toeristen voor Zeeland.
naar was, waarover groot dispuut in de ge- rondgeleid. De rondleidingen beginnen s mid- De minister van volkshuisvesting en bouw-
meenteraad gevallen was, waar het raadslid oags om half drie. nijverheid heeft aan de gedeputeerde staten
Jansen betoogde, dat, om de molen goed te rondleidingen vinden plaats van 21 juni van Zeeland geschreven, dat hij het beroep,
beheren door de Groote 2 ervaren molenaars- 'ot augustus. Jat op bem ;s gedaan om meer woningen aan
knechts zou moeten gehuurd worden. Deze Zeeland toe te wijzen, niet in overweging kan
zag dit misschien ook in en vroeg dan ook de De als^iting van de Oosterschelde.
nemen, omdat het aantal gesubsidiëerde wo-
pacht te mogen overlaten aan Pieter Aal- Rijkswaterstaat zet wel een behoorlijke ningen uitgeput is.
brechts, een molenaarsknecht te Cadsand, vaart achter de uitvoering van het Deltaplan. Zoals bekend zal zijn hebben de provinciale
welke beloofde 2 goede borgen te stellen of Nog maar nauwelijks is het Veerse Gat afge- staten van Zeeland in een motie hun teleur-
een certificaat op 't Grootboek van 3500,— sloten of thans is men al aan het praten over stelling uitgesproken over de geringe woning-
in onderpand te geven en vergunning vroeg de afsluiting van de Oosterschelde Tijdens toewijzing aan deze provincie en tevens aan-
voor eigen rekening een pelwerk te mogen in- de te Middelburg gehouden vergadering van gedrongen op meer woningen. Dit heeft dus
richten, wat geweigerd werd. de Nederlandse Vereniging voor Landaan- geen resultaat opgeleverd.
Niet altijd was de pacht 1200 gld. In 1832 winning heeft namelijk het hoofd van de
werd de molen verpacht aan M. van Vessem Delta-dienst Zuid van de Rijkswaterstaat, Kerkbouw te Terneuzen.
voor 1000 gld en in 1839 voor 951 gld. Op ir. A. M. C. Dibbits, het een en ander verteld In verband met de snelle groei van het in-
21 april 1857 stelde het raadslid dokter Jan- over de afsluiting van deze zee-arm in ver- wonertal van Terneuzen zullen aldaar enkele
Losse Gedachten
DE WANDELTOCHT
VAN Dr. BARBARA MOORE.
Het is zo langzamerhand een bekend feit
geworden, dat een wandelsportvereniging uit
Bergen op Zoom ieder jaar een nacht-wandel
tocht van Vlissingen naar Bergen op Zoom
organiseert.
Eveneens is het zo langzamerhand bekend,
dat een Engelse dame van Russische afkomst,
dr. Barbara Moore, in Engeland en in de
Verenigde Staten van Noord-Amerika de
aandacht op zich vestigt door op haar eentje
monsterwandeltochten af te leggen.
Het was daarom een bijzonder belangwek
kende gebeurtenis, dat deze dame vanuit
Amerika naar Nederland kwam om ook de
tocht Vlissingen Bergen op Zoom af te
leggen, zij het dan, dat zij enkele dagen na
de officiële tocht aan haar wandeling begon.
Verschillende wandel-enthousiasten en sup
porters wilden haar echter gezelschap houden
en zouden met haar meelopen.
Deze tocht, waarvan men zoveel had ver
wacht, is echter een grote teleurstelling ge
worden, zowel voor mevrouw Moore als voor
de organisatoren.
Reeds «voor de aanvang van haar tocht blies
zij wel wat hoog van de toren haar gemid
delde loopsnelheid zou acht kilometer per uur
bedragen; zij loopt alleen om het mensdom
aan te tonen, dat men door veel te lopen zo
oud kan worden als men wil. Dan moet men
echter een goed dieet houden verse groen
ten en vruchten, zelfs malse grassprietjes, en
vruchtensap. Geen gekookte aardappelen en
geen brood
De tocht van Vlissingen naar Bergen op
Zoom is voor Barbara geen succes geworden.
Zij kon het tempo van haar metgezellen niet
bijhouden. De bijzonderheden zullen wij hier
verder niet vermelden. Afgemat kwam zij in
Bergen op Zoom aan
Toen wij dit lazen en overdachten, kwamen
er verschillende vragen bij ons op Wat voor
zin heeft het, dingen te beweren, die men niet
kan staven Waarom blies mevrouw Moore
zo hoog van de toren Hoe kan zij bewijzen,
dat men door haar levenswijze zo oud kan
worden als men zelf wil
Is hier geen sprake van grenzeloze eigen
waan en zelfoverschatting
Dat men zichzelf niet onderschat, dat men
weet wat men wil en wat men kan prima
Aan minderwaardigheidsgevoelens heeft
niemand iets.
Ieder mag en moet tonen wat hij of zij
waard is.
Wat dr. Moore heeft beweerd voor zij haar
tocht begon, is naar onze mening anders niets
dan bluf.
En aan bluf heeft niemand iets
nieuwe kerkgebouwen verrijzen. De Gerefor
meerde Kerk (vrijgemaakt) is reeds bijna vol
tooid, zodat de ingebruikneming nog deze
maand zal kunnen plaats vinden. In de omge
ving van de Axelsestraat zal een Rooms-
Katholieke Kerk worden gebouwd, terwijl ook
plannen worden beraamd om te komen tot
de bouw van een tweede Nederlands Her
vormde Kerk. Bovendien heeft de kerkeraad
reeds besloten een derde predikantsplaats te
vestigen.
Wordt bejaardentehuis te Sas van Gent
te groots opgezet 1
Tijdens de laatstgehouden raadsverga
dering heeft de burgemeester van Sas van
Gent medegedeeld, dat gedeputeerde staten
van Zeeland van oordeel zijn, dat het plan
voor een bejaardentehuis met 70 a 80 bedden
te groots is opgezet. Temeer omdat in de
naaste omgeving Westdorpe een rooms-
katholiek tehuis zal worden gesticht, staan
gedeputeerde staten op het standpunt, dat
geen behoefte bestaat aan het aantal geraam
de bedden.
Directeur van de
Zeeuwse Museumstichting benoemd.
Gedeputeerde Staten van Zeeland hebben
met ingang van 1 juli 1961 benoemd tot direk-
teur van de Zeeuwse Museumstichting de
heer dr. P. K. van Daalen. De heer van
Daalen is thans wetenschappelijk ambtenaar
bij het bureau van de rijksinspekteur voor
Roerende Monumenten, afdeling musea, in
Den Haag.
AXELSE COURANT
