Moeder
LANGS DE SCHELDESTROMEN
T BABYDERM
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 13 MEI 1961.
75e Jaargang no. 33.
NIEUWS. EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
ABONNEMENTSPRIJSLoot nummer» 10 etU.
Kwartaal abonnement i
Axel Nn»#«i de koen 1*25. Andere plaatoer t IJS,
Buitenland 2»
Hoofdredactie i J. C, VINK.
Redactie en Administratie g Axel, Markt 12, tel. 0 1155-646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster i FIRMA J. G. VINK
ADVERTENTIEPRIJS: 10 cent per
Bf( contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per m.
Kleine AdvertentiSn 1-5 regels
iedere regel meer 12 cent extra.
Iets over de geschiedenis van Axel XIX
TIJDPERK TUSSEN 1586 EN 1648. - KERK TE ZUIDDORPE
De oorlog met Spanje duurde voort en het
is te begrijpen dat Axel op de grens van
de Verenigde Provincies gelegen, met de
Spaanse bezetting aan de overzijde van het
„Canaal" tegenover zich gevaar liep, aan
gevallen te worden.
Jan Scharp vertelt dan ook in zijn „Costu-
men" deel I bl. 133: „Ook waakte de goede
hand Gods over ons, toen in het jaar 1629 de
Spaansen herwaarts kwamen met een menig
te platboomde schuiten, wel gewapend. Doch
Hij die de winden bestuurt en over de vloed
der wateren heerscht, geboodt den storm en
deedt de golven bruischen, zodat zij na een
groot verlies van volk en vaartuigen rug
waarts moesten wijken
En hij vertelt verder gelijk in het
jaar'1631 de Chaloupevloot op den 11 en Sep
tember van Antwerpen afgevaren, wel het
oog had op Axel of Zuid-Beveland, maar
door 50 zoo Hollandsche als Zeeuwsche sche
pen op de hoogte van mijn geliefd St. Anna-
land deerlijk geslagen werdt."
Zo weerhield de nabijheid van de vijand
vele personen zich hier te komen vestigen of
verhinderde het vroegere bewoners hier te
rug te komen. Immers, het meerendeel der
reeds vroeger aangelegde forten als St. Ge-
leyn, St. Catharina, St. Marc, St. Jozef en
Moerspui waren weder door de Spanjaarden
bezet er pas na de verovering van Hulst na
een korte belegering (614 november 1645)
aan de stadhouder van Friesland Willem
Frederik van Nassau (16131664) over
gegeven. Toen was er, vlak voor de vrede
van Munster, vaste voet verkregen aan de
overzijde van het Axelse Gat of het „Canaal".
De fortificaties van Axel moesten door de
provincie Zeeland onderhouden worden, wat
meer dan eens tot geschillen aanleiding gaf,
daar Zeeland beweerde, slechts voor de be
staande en niet voor nieuw aan te leggen
werken aansprakelijk te zijn. Zeil.III,bl.625)
De welvaart in deze streek vermeerderde,
want door indijkingen behoorden toen tot de
jurisdictie van Axel een oppervlakte van
26759 gemeten en werd in het jaar 1612 door
Hun Hoogmogenden aan de regering van
Axel toegestaan (zo ook in het jaar 1625) om
ten voordele van de stad te mogen verkopen
de huizen en erven van Geestelijke personen,
die zich bij de vijand onthielden, alsmede van
zulke uitgewekene burgers, die met de woning
naar andere Provinciën vertrokken (waren)
en nalatig bleven om hun vaste goederen bin
nen zeekeren bepaalden tijd te koomen aan
vaarden, terwijl de middenstand voordeel trok
uit de bepaling van Hun Hoogmogenden
(juli 1606) waarbij verboden werd, toen
zware garnizoenen hier gelegerd waren, dat
geen officieren of soldaten neering in deze
stad of Ambacht mochten doen (Scharp 137)
Natuurlijk was na de verovering van Axel
(1586) de Hervormde godsdienst de heersen
de en waren de R.K. inwoners gevlucht.
Na de verovering van de fortenlinie be
zuiden het „Canaal" in 1645 werd op de for
ten Moerspui en St. Marc de hervormde leer
gepredikt voor een 52 lidmaten (Scharp, II,
bl. 264). Ouderlingen waren Kapitein Louis
du Bois en de Vaandrig Jonkheer Joos Nagel
terwijl diakenen waren de Vaandrig Barth
Loper en majaor Jan Hespel. We zien daar
uit dat het meest leden der bezetting waren,
die de kerk op Zuiddorpe en Moerspui
vormden.
„Dus bleef alles zo, totdat op den 15en
november in de consistorie werd ingebracht,
hoe dat die van den Ambachte van Axel met
order van Hun Ed. Mog. de Raad van State
in die week bezit hadden genomen van de
kerk van Zuiddorpe, en geresolveerd hadden
om in dezelve en op St. Marc bij provisie
te doen prediken door Ds. Bernardus van
Laere, predikant te Axel. Zuiddorpe, voor
heen een afzonderlijke heerlijkheid, was nu,
na de reductie aan de Staat, een ambachts
heerlijkheid van Axel geworden en ingevolge
daarvan had men een gedeelte van de oude
kerk aldaar tot het houden van de godsdienst
gereed gemaakt (Scharp, bl. 265), blijkende
uit de nog overig zijnde oude ruinen der muu-
ren dat deze kerk van ouds een der grootste
en schoonste kerken van deezen oort geweest
is, gelijk ze nog in dat gedeelte, dat nu voor
onzen godsdienst gebruikt wordt, pronkt met
een gebeelden zerk, liggende op het graf van
Jonker Jan van Gistelle
„Deeze oude overblijfselen van den tooren
en muuren der Zuiddorpse kerke staan nog.'
Hieruit blijkt dat de oude kerk van Zuid
dorpe werd gebruikt door de protestanten,
althans een gedeelte de kapel en dat
de kerk in de tijd van Jan Scharp (1786) nog
bestond. Aan de westzijde van de kerk ligt
nog een beeld of een overblijfsel daarvan, dat
op een graftombe gelegen heeft. Wijlen de
heer A. de Mul heeft in het jaarboekje van de
Oudheidkundige Kring, jaar 1931, geschre
ven, dat een tweetal fragmenten der tombe
bij de afbraak der kerk door de Axelse nota
ris Mullié zijn bewaard en in de achtergevel
van zijn huis aan de zuidzijde der Axelse
markt, Markt no. 10, heeft laten inmetselen.
Later is dit huis de pastorie der Ned. Herv.
Kerk van Axel geworden. Nog later zijn die
fragmenten eigendom geworden van baron
Collot d'Escury, die ze in de tuinmuur naast
de voorgevel der woning van de rentmeester
van het Kroondomein te Kloosterzande heeft
laten inmetselen.
de natuur in met
natuurzuivere
Zeeuwse V.V.V. tegen logeergastenbetaling
Vreemdelingenverkeer heeft vorige week
zaterdag haar jaarvergadering te Kamperland
gehouden. Uit de 'jaarverslagen bleek dat
1960 voor Zeeland, ondanks het slechte weer,
toch een goed toeristisch jaar is geweest,
beter zelfs nog dan 1959.
Dr. M. C. Tideman uit Voorschoten hield
tijdens de lunch een causerie over de ekono-
mische aspekten rond het toerisme. Daarbij
toonde hij zich een voorstander van de
logeergastenbelasting, die naar zijn mening
gesteld zou moeten worden op vijftig cent per
overnachting. De opbrengst van deze heffing
zou kunnen worden gebruikt voor uitbreiding
en verbetering van de toeristische akkomo-
datie.
De aanwezigen stonden echter niet sym
pathiek tegenover een dergelijke belasting,
alhoewel zij de penningmeester ook geen
ander middel aan de hand wisten te doen om
de grote bedragen, die een behoorlijk funk-
tionneren van het V.V.V.-apparaat vereist,
bijeen te krijgen.
Zeeuwse beroepsgoederenvervoerders
werken met verlies.
Uit een door het Ekonomisch Techno
logisch Instituut voor Zeeland samengesteld
rapport blijkt, dat ongeveer 80 van de
Zeeuwse goederenvervoersbedrijven met een
verlies van gemiddeld 10 werkt De per-
spektieven zijn volgens het E.T.I. minder
somber omdat de vervoersvraag in de komen
de tien jaar met 30 en in de komende 20
jaar zelfs met 75 zal stijgen.
Laten we hopen dat de vervoerders het
zo lang zullen kunnen uitzingen.
Boete geëist voor de verschrijvingen
te Goes.
De officier van justitie bij de Middelburgse
rechtbank heeft een boete van 500,— ge-
eist tegen de direkteur van gemeentewerken
te Goes wegens het bevorderen van de „ver
schrijvingen" bij de gemeente en wegens het
aannemen van een geschenk. De uitspraak
is bepaald op 18 mei a.s.
Goes houdt nog geruime tijd
waarnemend burgemeester.
Burgemeester en wethouders van Goes
hebben in antwoord op vragen, gesteld bij
de behandeling van de gemeentebegroting
voor het jaar 1961 geantwoord, dat zij ver
wachten dat de waarneming van het burge
meesterschap nog geruime tijd zal duren.
Jonge Zeeuwsch-Vlaamse boeren
ontvingen diploma.
Tijdens de openbare eindles die gegeven
werd aan de Rijks Middelbare Landbouw
school te Schoondijke, werd aan vijftien jonge
boeren het einddiploma uitgereikt. Uit Axel
waren dit de heren J. de Putter Jzn en
P. Verstraten Jzn.
A. Schout opgevolgd door J. A. v. Bennekorn
De heer A. Schout die tien jaar lang voor
zitter is geweest van het provinciaal comité
van Anti-Revolutionaire Kiesverenigingen in
Zeeland, heeft tijdens een vergadering van
dit comité het voorzitterschap overgedragen
aan de heer J. A. van Bennekorn te Middel-
bprg, lid van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal.
Veerhaven te Kats op 19 mei in gebruik
Als gevolg van de dam door de Zandkreek
is de veerhaven van Katseveer vervangen
door die te Kats. Deze nieuwe veerhaven voor
de dienst ZierikzeeNoord Beveland zal op
19 mei a.s. in gebruik worden genomen. Een
gevolg hiervan is dat de vaartijd van 50 tot
35 minuten kan worden teruggebracht.
Kapelle-Biezelinge contra de aannemers
Bij de openbare aanbesteding van riolerings
werkzaamheden in Kapelle-Biezelinge bleek,
dat de laagste inschrijver zo rond 30.000,—
boven de begroting zat. Men kreeg stellig de
indruk dat de aannemers na een voor
bespreking er allen een schep van 29.000,
bovenop hadden gedaan. De gemeenteraad
liet dit niet op zich zitten doch annuleerde
de openbare aanbesteding. Het werk werd
daarna onderhands aanbesteed aan de fa.
Wiskerke te Nieuwdorp, die bereid was, de
riolering uit te voeren tegen een prijs die nog
iets beneden de raming lag
Waterschade in de landbouw werkt door
De overvloedige regenval in het najaar van
1960 en het voorjaar van 1961 heeft tot ge
volg gehad dat in verschillende landbouw
gronden struktuurbederf is opgetreden. Er
zijn percelen grond waar het zaad niet tot
ontkieming komt.
De polder Schouwen is wel het ergste ge
troffen. In deze polder ligt tussen de 3000
en 4000 hectare, waar de kans op een normale
oogst slechts 50 bedraagt. Op Tholen
betreft het 100 hectare en in de zak van
Zuid Beveland 350 hectare.
Het Zeeuwse ruit is op.
Op de fruitveilingen te Goes en Kapelle-
Biezelinge zijn de laatste officiële fruitvei
lingen van het seizoen 1960-1961 gehouden.
Wellicht zullen nog wel enkele kleine par
tijtjes appelen worden aangeboden, doch die
zullen niet van betekenis zijn.
Zeeuwse Muziekschool organiseert
uitvoeringen.
Door de Zeeuwse Muziekschool worden in
het komende seizoen e^n aantal uitvoeringen,
te geven door leelingen der school, in ver-
Losse Gedachten
p. p. c.
Kleine advertenties, vooral in de landelijke
bladen, lijken soms meer op een puzzel, die
alleen door enkele ingewijden kan worden op
gelost, vanwege de vele afkortingen die daar
in worden gebezigd.
Ook wij gebruiken thans een afkorting als
titel van dit stukje; een afkorting echter die
vele lezeressen en lezers niet onbekend zal
zijn.
P. P. C.: „pour prendre congé" of in goed
nederlands en letterlijk vertaald: om afscheid
te nemen.
Ook in deze rubriek willen wij even aan
dacht schenken aan het afscheid van de heer
A. J. M. Kesbeke als raadslid en wethouder
van de gemeente Axel.
De heer Kesbeke was, om het zo eens te
zeggen, nog niet vergrijsd in de politiek. Toch
heeft hij een belangrijke carrière gemaakt in
de plaatselijke politiek. Van raadslid wet
houder, tevens loco-burgemeester geworden,
werd hij in september 1959 plotseling voor
het feit gesteld dat hij zijn loco-burgemeester
schap daadwerkelijk moest gaan uitoefenen.
En, de omstandigheden in aanmerking ge
nomen, heeft hij dit op een zodanige manier
gedaan, dat niet velen het hem zouden kunnen
verbeteren.
Van loco-burgemeester is hij opgeklommen
tot het ambt van burgemeester in onze na
burige gemeente Zuiddorpe.
Voorwaar een mooie promotie.
Gaarne willen wij dan ook vanuit deze
rubriek een vaarwel toeroepen aan de heer
Kesbeke en hem van harte het allerbeste toe
wensen in zijn nieuwe gemeente.
Voor het tere
Baby-huidje
schillende plaatsen van Zeeland georgani
seerd. De eerste uitvoering wordt in Oostburg
gegeven op 18 mei aanstaande, waarna Tho
len, Middelburg, Hulst (7 juni), Kortgene,
Goes, Zierikzee, Vlissingen en Renesse aan
de beurt zijn.
Met opzet hebben wij de uitvoering die te
Axel wordt gegeven, voor het laatst bewaard.
Deze zal plaats vinden op dinsdag 13 juni.
Zeeland Presenteert" dit jaar op
8 september.
Het festijn waarmede te Yerseke jaarlijks
het mossel- en oesterseizoen wordt geopend,
hoopt men dit jaar te houden op vrijdag
8 september a.s. Zoals bekend, worden op
deze dag vele feestelijkheden georganiseerd.
Motie van wantrouwen
De gemeenteraad van Baarland heeft met
vier stemmen vóór en twee blanco een motie
van wantrouwen aangenomen tegen wethou
der L. de Bruijne Sr., omdat deze een secre
tarie-ambtenaar en de gemeente in opspraak
zou hebben gebracht.
Dr. M. de Jong te Terneuzen
docent in Namen.
Met ingang van 1 september is dr. M. J. G.
de Jong, sedert 1955 leraar aan het Uetrus
Hondius-lyceum te Terneuzen, benoemd aan
de Facultés Universitaires Notre Dame De-
lapix te Namen (België). In de fakulteit der
letteren en wijsbegeerte zal dr. De Jong do
ceren in een aldaar te openen studierichting
Germaanse filologie, afd. Nederlands.
Dodenherdenking te Kapelle.
Vandaag wordt te Kapelle op de franse
militaire begraafplaats de jaarlijkse doden
herdenking gehouden van hen die in de mei
dagen van 1940 zijn gesneuveld.
De plechtigheid zal onder leiding staan van
de president van het Nederlandse Comité
„Le souvenir frangais", pasteur M. Jospin
zij zal om half elf beginnen en door ongeveer
130 fransen worden bijgewoond, waaronder
(ie franse ambassadeur in Nederland S. E.M.
baron de Beauverger. De Amsterdamse politie
kapel onder leiding van de heer Joh. Pinkse
zal aan deze plechtigheid haar medewerking
verlenen. Bovendien zal deze kapel des mid
dags van half drie tot kwart over vier
concerteren.
AXELSE COURANT