Een vijftigtal jaren geleden werd de eerste
Elfstedentocht verreden
n
Lqs^ van zenuwen?^
Zet nief doof!
NIEUWS. EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
38 ha grond in erfpacht gegeven voor de bouw
van nieuwe fabriek van S.C.M.
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Uit onze omgeving
Axel
duivententoonstelling.
Frankering bij abonnement, AXEL
ZATERDAG 21 JANUARI 1961
75e Jaargang No. 17
AXELSE COURANT
VERSCHIJNT IEDERE ZATERDAG
I ABONNEMENTSPRIJSLosse nummers 10 cent
Kwartaal - abonnement
Axai binnen de kom M5. Andere plaatsen 1,75.
Buitenland ƒ2,—.
Hoofdredactie i J. C. VINK.
Redactie en Administratie i Axel, Markt 12, tel. 0 1155-646, postbus 16
Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK
ADVERTENTIEPRIJS10 ccaf per m.m.
Bi) contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 30 cent per m.m.
Kleine Advertentiën 1-5 regels f U—
iedere regel meer 12 eeat extra.
REEDS VOOR DE OFFICIËLETOCHTEN WAS HET
EEN GELIEFDE SPORT.
Als Koning Winter zijn komst aankondigt
en de wateren met zij.n verstijvende adem
heeft aangeraakt, heeft er in de diepere lagen
van het menselijk gemoed een verandering
plaats, die een heel bijzondere stemming te
weeg brengt. Vooral de mensen in de noor
delijke provincies weten van deze verande
rende gevoelens mee te praten. Ondervinden
zij het niet jaar in jaar uit
De winterse sfeer van strakke luchten en
een scherpe oostenwind verandert de Noor
derling als bij toverslag. Lange slierten van
schaatsenrijders zwieren langs de vaarten en
over de vlakten, geheel vervuld van nieuwe
gewaarwordingen. Er is plotseling een moge
lijkheid ontstaan waaraan velen denken en
men vraagt zich af of en wanneer de be
roemde Elfstedentocht zal worden gehouden.
Soms is deze tocht bijna een legende, want
het komt voor, dat hij jaren achtereen niet
verreden kan worden. Maar als de winter
zeer streng is kan de legende werkelijkheid
worden.
Het hoofddoel van de Fries en de Gro
ninger op de schaats is vooruit te komen, af
standen af te leggen. Andere provincies per
schaats te bereiken is sinds mensenheugenis
de voornaamste sport. Vroeger, toen er nog
geen spoorwegen waren was het de voor
naamste liefhebberij van de Friese jeugd op
schaatsen de stad Groningen te bereiken. Op
de terugweg deed men dan colgens traditie
de Leek aan om er kunstbloemen te kopen,
die door de donpelingen werden gemaakt van
hulsttakjes en gekleurd papier, als een aan
denken aan de tocht.
De geboorte van de tocht.
Een bijzonder geliefde ijssport van ouds
her is het bezoeken op één dag van de elf
steden van Friesland. Talloos zijn de Elf
stedentochten, geslaagde en mislukte, die
door de Friezen en ook door de mensen van
buiten de provincie werden ondernomen. In
de winter van 1868 bezochten de Friezen
Sjoerd van der Wey en Piet Dik'hof de elf
Friese steden. Zij vertrokken des morgens
om 4 uur uit Bolsward en kwamen daar des
avonds om 7 uur weer aan. Doch steeds
waren het individuele ondernemingen, waar
van de gemaakte tijden werden opgegeven
door de rijders zelf, zodat men daar meestal
heel voorzichtig mee moest zijn.
Eerst in het jaar 1908 kwam er een begin
van organisatie in de Elfstedentocht. Het
was de bekende W. H. J. Muiier, toentertijd
secretaris van de Nederlandse Bond voor Li
chamelijke Opvoeding, die er bij de Friese
ijsbond op aandrong een Elfstedentocht uit
te schrijven, voor welke tocht de bond als
prijzen zilveren en bronzen medailles wenste
uit te loven voor de drie eerstaankomenden,
alsmede een herinneringsprijs voor elke deel
nemer, die de tocht zou volbrengen.
De Friese ijsbond ging op dit voorstel in
en verklaarde zich bereid de orgasisatie, de
voorbereiding en de leiding van de tocht op
zich te nemen. De Friese Ijsbond vond bij de
liefhebbers van de schaatssport heel veel be
langstelling. Immers, hiermede werd voor de
lange afstandsrijders in Nederland zowel als
in het buitenland de gelegenheid geopend
om op een zo interessante tocht van 200 km
hun vaardigheid te beproeven.
Een vijftigtal jaren geleden.
Het plan voor de eerste georganiseerde Elf
stedentocht werd door het hele land bekend
gemaakt. Hiervoor kwamen 49 inschrijvingen
binnen, waarvan er 22 op 2 januari 1909 des
morgens om half vijf in Hotel „Amicitiae" te
Leeuwarden hun present lieten horen.
Het was dooiweer. De wegen waren nat
en de bomen druipten. Maar met 'algemene
stemmen werd besloten dat de tocht zou
doorgaan. In mist en duisternis vertrokken
de deelnemers om half 6 in de richting van
Dokkum, onder wie j,hr. Van Coehoorn tot
Sminia, mr. Lieftinck uit Haarlem en luite-
nant Rozeboom uit Rotterdam als enige niet-
Friese deelnemers. Prijswinnaar werd M.
Hoekstra uit Warga, die over de route 12 Vè
uur deed.
De winnaar beschreef de tocht als volgt
,,Er heerste een Egyptische duisternis alom.
Op goed geluk ging het recht vooruit, geen
oever was te zien, alles was grijs. Stil gleed
de stoet van 22 moedige mannen over het
gebarsten, natte ijs. Af en toe viel er een en
stond doornat weer op. Soms verloor men de
baan uit het oog of vond men eensklaps een
barst op de weg, die tal van slachtoffers
maakte. Vooral op de route Franeker-Har-
lingen-Bolsward, waar het water brak is."
Aanvankelijk reden de deelnemers in ver
schillende groepjes en sprak men af om tot
een zeker punt bij elkaar te blijven om dan
vrij te zijn. Inmiddels was aan de elf con
trol ebureaux het vertrek der rijders bekend.
De betrokken bestuurders werden langs tele
grafische weg tot zorg en waakzaamheid aan
gespoord, terwijl de controlebureaux het ijs-
bondsbestuur telegrafisch inlichtten over de
aankomst en het vertrek der rijders.
Het medeleven der bevolking uitte zich
vooral in de grote steden, waar het aan de
grachten gewoonlijk zwart zag van de be
langstellenden. Ook reden jongens en man
nen de deelnemers tegemoet. In Hindelopen
wachtte hen een interessante bijzonderheid.
Zij werden aldaar ontvangen door dames en
heren in hun eigenaardige kledij, waarmede
oud-Hindelopers in vroegere winters de Zui
derzee overstaken.
De deelnemers ondervonden al spoedig
dat 200 km. een lange weg is en vooral op
dit fondant-achtige dooi-ijs zeer vermoeiend.
Reeds op de inleidende route Leeuwarden
Dokkum vielen de eersten af en slechts negen
rijders zouden het eindpunt bereiken. Bij de
controlebureaux werd hen melk en choco
lade aangeboden en zij benutten dit opont
houd voor het nemen van koude wassingen
en het inslaan van worst en pepermunt. Som
mige deelnemers masseerden onderweg zich
zelf of elkander de rug, hetgeen een goede
maatregel bleek te zijn.
Een sensationele strijd.
Omdat de winters niet altijd aan de ver
wachtingen beantwoordden moest er meer
malen een jaartje of soms meer worden over
geslagen. Na de eerste Elfstedentocht in het
jaar 1909 duurde het tot 1912 voor de tweede
tocht ondernomen kon worden. Deze willen
we nog even memoreren vanwege de sensa
tionele strijd tussen De Koning uit Arnhem,
toen kampioen van Nederland en sergeant J.
Ferwerda uit Leeuwarden. Vanaf Dokkum
tot bij Sloten bleven zij in eikaars gezelschap.
Maar op het Slotermeer begon De Koning
eensklaps fel te spurten. Onmiddellijk snelde
Ferwerda de breedgeschouderde kampioen
achterna. Toen De Koning in Sneek arri
veerde kondigde een kanonschot van de wal
len de komst van de eerste rijder aan. Doch
toen even later Ferwerda aankwam ging het
op een holletje door Sneek, met de halve be
volking achter hem aan. Overal werd Fer
werda luid aangemoedigd, want hem, de
Fries, wenste men gaarne de eerste prijs toe.
Maar op het laatste ogenblik had Ferwerda
het ongeluk in een plas water te vallen, het
geen hem zo ophield, dat hij een uur later
dan De Koning in Leeuwarden arriveerde.
Jammer, dat de tocht zo vaak voor een jaar
of langer moet worden overgeslagen. En ook
dit jaar is het weer zeer twijfelachtig of hij
verreden kan worden. Want nu we dit neer
schrijven is aan een korte vorstperiode reeds
weer een abrupt einde gekomen en is de
vorst door een westelijke wind weer ver
dreven en heeft het fraaie zonnige vriesweer
der laatste dagen plaats gemaakt voor een
grauwe grijze regenlucht. Maar er is nog alle
reden om te blijven hopen. Er kan in de
laatste week van januari en ook in februari
nog van alles gebeuren. Ook de mogelijk
heid dat de lange afstandsschaatsers toch nog
ruimschoots aan hun trekken komen.
Vrijdag 20 januari heeft in de raadszaal van het
stadhuis te Axel een korte plechtigheid plaats ge
vonden, welke voor de Zeeuwsch-Vlaamse kanaal
zone van grote betekenis kan zijn.
In tegenwoordigheid van de heren R. Baron de
Grenet-Ricciardi, directeur-generaal van het Brusselse
hoofdkantoor van het Monte Catini-concem, tevens
commissaris van de nieuwe N.V. Schelde Chemische
Maatschappij P. J. H. Krantz, directeur van de N.V.
jSchelde Chemische Maatschappij ir. C. F. J. M.
Watz, consul van België en J. Thielen, inspecteur der
Domeinen te Goes, heeft notaris D. H. de Graaf de
akte gepasseerd, waarbij door de N.V. „Schelde Che
mische Maatschappij van de domeinen in erfpacht
wordt genomen 38 ha. grond op de Axelse Vlakte
voor het vestigen van een chemische industrie. Als
getuigen traden hierbij op de heren A. J. M. Kesbeke,
die tijdens de periode dat hij waarnemend burge
meester was, vele onderhandelingen heeft gevoerd ter
voorbereiding van deze transactie en P. G. van den
Bosse, gemeente-secretaris van Axel.
Voorts was mede aanwezig de heer ir. V. Villa,
directeur van de Comp. Neerlandaise de 1'Azote te
Sluiskil.
helpen U eroverheen
De burgemeester van Axel, de heer M. K. van Dijke
heette de aanwezigen in het Frans hartelijk welkom.
Hij achtte het passeren van deze akte van grote be
tekenis voor Axel omdat daardoor de weg wordt vrij
gemaakt voor de stichting van een belangrijke in
dustrie, terwijl het anderzijds grote perspectieven voor
de gemeente Axel zelf bood. Hij bracht dank o.a. aan
de heer Kesbeke voor de vele besprekingen, die hij ge
voerd heeft en voor het grote aandeel dat hij heeft ge
had in het tot stand brengen van deze transactie.
De gemeente, zo vervolgde de burgemeester, heeft
reeds een herziening van het uitbreidingsplan in voor
bereiding, waarbij rekening is gehouden met de te ver
wachten uitbreiding van de gemeente als gevolg van
de voorgenomen industrie-vestiging. Deze herziening
voorziet in de mogelijkheid tot de bouw van villa-,
bungalow- en woonwijken.
Namens het gemeentebestuur sprak de burgemeester
de hoop uit, dat de gelegde contacten zouden uit
groeien tot een hartelijk en veelvuldig overleg in een
sfeer van wederzijds vertrouwen.
Met de wens, dat het passeren van deze akte zou
leiden tot de bouw van een fabriek, waarin zeer vele
werknemers arbeid zullen kunnen vinden en die voor
de directie de resultaten zou afwerpen, welke men
daarvan verwachtte, besloot de burgemeester zijn toe
spraak.
Baron de Grenet Ricciardi verklaarde verheugd en
vereerd te zijn met deze belangrijke eerste schrede
voor de bouw van een nieuw fabriek, waarvan hij
hoopte dat hiermede binnen niet al te lange tijd zal
kunnen worden begonnen.
Spreker dankte de burgemeester en de heren van
Rijkswaterstaat en de Domeinen voor de verleende
medewerking. Ten slotte bracht Baron de Grenet nog
dank aan de Zeeuwsch-Vlaamse arbeidskrachten, die
het Monte-Cattini-concem, dat nu reeds tientallen jaren
sedert de bouw van de Azote -nauwe contacten
met Axel en Zeeuwsch-Vlaanderen heeft, heeft leren
kennen als mensen met een goede geest en een grote
arbeidsprestatie.
Verder vernemen wij hierover nog, dat het in de
bedoeling ligt dat nog dit jaar met de bouw van het
nieuwe fabriekscomplex zal worden begonnen. Ver
wacht mag worden dat in dit nieuwe bedrijf circa
1500 mensen werk zullen kunnen vinden.
HENGS TENKEURING.
Woensdag had alhier op het V.V.Z.F.-terrein aan
de Kinderdijk de verplichte hengstenkeuring plaats
vanwege de Kon. Ned. Vereniging „Het Nederlandse
Trekpaard". De volgende hengsten werden goedge
keurd
Baron van Zevenaar, eig. Jac. de Putter Pz., Axel
Expo van Pauwvliet, eig. W. M. Dieleman, Sluiskil
Baron van Zuiddorpe, eig. M. A. B. Puijlaert, Zuid-
dorpe en W. de Putter, AxelBaron van Polder-
zicht, eig. M. L. M. IJsebaert-v. d. Linden en Jac.
de Putter, Axel Baron van Rozenberg, eig. Jac. de
Putter, AxelMoustic, eig. Fa. F. Dekker Zn.,
AxelNico van Nellekenshof, eig. J. M. de Waal,
HulstFiflis van Steeg, eig. Fa. F. Dekker &Zn„
AxelCostaud van Ulft, eig. H. de Maat, Stoppel
dijk René van Torenhof, eig. A. Serrarens, Osse-
nisse Kees, eig. M. L. M. IJsebaert-v. d. Linden,
Axel en J. Koster, Boschkapelle Ronald van Zuid
dorpe, eig. C. A. Dekker, Axel Gustaaf van Mous
tic, eig. H. de Maat, Stoppeldijk Mac van Ronde-
putten, eig. M. van Fraaijenhove, Axel.
Alle voorgebrachte dieren werden goedgekeurd.
Goedgekeurd voor vier jaar Elegant van 't Hoog
land, eig. A. Serrarens, Ossenisse.
Goedgekeurd voor Keurstamboek Costaud van
Broekhuizen, eig. M. L. M. IJsebaert-v. d. Linden,
Axel, J. Koster, Boschkapelle en C. Haak, Zaamslag
Luctor van Excelsior, eig. Fa. F. Dekker 6 Zn., Axel
Leon van Stoppeldijk, eig. A. Bonte, Koewacht.
Er was voor deze keuring een grote belangstelling
en de ere-voorzitter van de Kon. Ned. Vereniging
„Het Nederlandsche Trekpaard", jhr. Van Vreden-
burch was ook thans weer op het terrein aanwezig.
Ook de burgemeester van Axel de heer M. K. van
Dijke gaf van zijn belangstelling voor de paarden
fokkerij blijk door zijn aanwezigheid.
Een opkomende pijn, gevatte kou of
griep zet niet door bij tijdig gebruik
van de veelzijdig samengestelde
Sonaplrin (Mijnhardt) Koker 90 en 60 ct
GEMEENTERAADSVERGADERING.
De eerstvolgende vergadering^ van de gemeenteraad
van Axel is vastgesteld op dinsdag 31 januari a.s.
In ons volgend nummer hopen wij de agenda van
deze raadsvergadering te publiceren.
VERDERE KENNISMAKING VAN BURGE
MEESTER VAN DIJKE MET AXEL.
Burgemeester Van Dijke is deze week begonnen met
een nadere kennismaking met de verschillende facet
ten van de gemeente. Samen met zijn echtgenote heeft
hij verschillende bedrijven bezocht, zoals de houtzagerij
van de fa. Den Doelder, de Graansilo en de beton-
fabrieken van de firma's Kooman en Fassaert 6 v. d.
Walle op de Axelse Sassing.
Ook bracht hij een bezoek aan het bureau van de
Rijkspolitie, terwijl hij eveneens het materieel van de
brandweer en gemeentewerken in ogenschouw nam.
Naar wij vernemen staan meerdere bezoeken nog op
het programma.
Het personeel van de dienst gemeentewerken en van
het gemeentelijk gasbedrijf heeft tijdens een gezellige
avondbijeenkomst gelegenheid gehad nader met de
nieuwe burgeemeester en zijn echtgenote in contact te
komen. Het ligt in de bedoeling, ook met andere tak
ken van dienst kennis te maken.
ZILVEREN JUBILEUM BIJ DE
AMSTERDAMSCHE BANK.
De heer A. de Wolf, woonachtig aan de Walstraat
alhier herdacht dezer dagen het feit dat hij 25 jaar
geleden in dienst trad bij de Amsterdamsche Bank.
De heer De Wolf kwam in 1935 als jongste be
diende te Hulst bij deze bankinstelling en is sedert
1948 werkzaam op het kantoor van deze bank alhier,
waar hij opklom tot procuratiehouder.
Aan dit zilveren jubileum werd geen ruchtbaarheid
gegeven en het feest werd dan ook slechts in in
tieme kring van familie, collega s en vrienden gevierd.
De duivenmaatschappij „De Verwachting" organi
seerde in haar clublokaal alhier een duivententoon
stelling, waarop de beste vliegers van de leden ge
toond werden. Voor deze show bestond bij de duiven
melkers uit de gehele streek een goede belangstelling.
