L Iets over de geschiedenis van Axel Luchtverbinding Zeeuwsch-Vlaanderen- Rotterdam IVOROL ZWITSAL HOEDER WORDEN... f In één nacht Uw handen gaaf en zacht Frankering bij abonnement, Axel ZATERDAG 28 NOVEMBER 1959 74e Jaargang No. 9 NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN ABONNEMENTSPRIJSLosse nummers 10 cent. Kwartaal - abonnement Axd binnen ie kam 1,25. Andere plaatsen ƒ1,75. Buitenland 2, Hoofdredactie s J. 6, VINK. Redactie en Administratie! Axel, Markt 12, tel. 0 1155-646, postbus 16 Drukker - Uitgeefster FIRMA J. C. VINK III. In de loop der tijden is de gedaante van het landschap in Oost Zeeuwsch-Vlaandeen veel veranderd. Nemen we de kaart uit de atlas vin Schuiling, dan zien we een hele eilandengroep, waaronder het eiland van Axel, het eland van Zaamslag en dat van de Wemelswaard en tussen die twee laatste Otene als een zandplaat. Verder stroomt ten oosten van Axel het Hellegat, ten zuiden de Bolixate en tussen het eiland van Axel en dat van Zaamslag de Blije, de later Blide, welke later, als het land ingedijkt is de Oost- of Zoutevaart zal uitmaken. Zo kan ook werkelijk de geografische gesteld heid van ons gewest omstreeks 1300 geweest zijn. Maar oo khier werden evenals elders de schorren bedijkt voornamelijk door de monniken en in vruchtbaar land herschapen. Ook op de kaart no. 13 Zeeuws Archief, ge heten „Copie van de landcaarte van de ge legenheid van Vlaanderen en Zeeland ten tijde van Graaf Guido van Dampier, anno 1274" is er zo'n eilandengroep te zien, maar ook, dat Axel langs twee zijden verbinding had met de Schelde en ook met Hulst en aan de andere zijde met Gent en zelfs met Damme en Brugge. Op de kaart „Omgeving van de Braakman in 1542 door Cornelis Jansen te Gent' is de Braakman door de stormvloed van 1377 ont staan, maar is onze omgeving geen eilanden groep meer en loopt de Oostvaart van de Schelde langs Triniteit en Sauter Speye en langs Axel en de Moerspeye naar Ten Overslag, waar een ander kanaal begint, dat langs Calve en Wachtebeke naar Gent loopt en langs Ter West een verbinding had met Hulst. Ook is daar getekend de „Nieuwe Vaart naar Gendt dat van Gent, langs Riemen en Selsaete loopt en eindigt bij de Joos Mamerlincx Sluse aan de dijk om de Braakman. Dat zal later een gedeelte van het kanaal van Gent naar Terneuzen worden. Ook op de kaart van „Hulster Ambacht ondertekend „J. Wissche fecit is dezelfde Oost vaart getekend, zeker als een kanalisatie van de Blijee of Blide, dat ten zuiden van Axel en van de Bylocquepolder de naam draagt van Leepe. We kennen nu oo knog de Lange Lee langs Wachtebeke. Ook liggen langs de Leepe de Leepemoeren, een moeras waaruit turf of den ie werd gestoken. Op dezelfde kaart staan de doTpen die eertijds bestonden, waar nu de Braakman is, u.l. de Piet, Hamele, Moerkerke, Nieuwkerke, St. Janskapelle, welke plaatsen door de vloed van 1377 werden verzwolgen en verder liggen er Steeland en Peereboom op. Steeland in de buurt van Driewegen en Peere boom bij Sluiskil. Men maakte het rijmpje 't Land van Biervliet en 17 dorpen, o, ach En die Piete liepen in op St. Maartensdag. Verder treffen we rond Axel aan Capelle- polder, Visscherspolder, Boschpolder, Eglantier- polder, Calmentpolder, Groten- en Kleinen Buthpolder, Bylocquepolder, Axelspolder (rond Axel), Justaaspolder, Beoostenblijpolder en de Leepepolder, die in 1586 - na de verovering door Prins Maurits - onder water werden ge zet en later weer, zij het soms onder andere namen, weer werden bedijkt. Op de kaart van Cornelis Jansen stroomt verder ten oosten van Zuiddorpe de Oostvaart en staat aan de oost kant daarvan het klooster „Ter Hagen en ten noorden daarvan het „Hof van de Moere voor ons liggende aan de „Bonte Koe We weten dat Axel hoog ligt en bij over stromingen als een topje boven water steekt en geen wonder, want volgens een beambte van de geologische dienst ligt bij Axel een topje van oudere gronden. Welke edelen woonden hier in de Middeleeuwen De heren van Axel woonden op hun kasteel in Axel, in onze tegenwoordige Oudewijk. Op het Hof van de Moere woonden de heren van Axel, die oök heren van de Moere waren, in de tijd van de Gistelles. In 1201 wordt van het geslacht van Axel Filips van Axel onder de Vlaamse edelen ver meld en in 1235 wordt Hendrik van Axel be vestigd in het bezit zijner goederen, gelegen in de parochies Geronzee, Axel, Zuiddorpe, Galge- leeke en Beoostenblij. Lodewijk I graaf van Vlaanderen, draagt in 1324 de landvoogdij over Vlaanderen op aan Filips, heer van Axel, een teken dat de heren van Axel in aanzien stonden bij de Graaf. De laatste heer van die naam was volgens Caland Jan van Axel, omstreeks 1357. Deze liet slechts dochters na, waarvan één, Margaretha, eigenares van de helft der heerlijk heid huwde met Gerard van Rasseghem, heer van Masmines, terwijl de andere helft kwam aan Wouter van Moerslede. Verder werd de heer lijkheid geërfd door Jacob van Lichtevelde, waar na het in bezit kwam van de Gistelles, geheten naar een plaatsje tussen Oostende en Thorout. Gerard van Gistelle, heer van Axel en van de Moere, was gehuwd met Isabeau de Wilde, vrouwe van Maelstede (Hulst), Renesse, en Cruiningen. Gerard was in 1441 schepen ge weest in de Bank van de Keure te Gent, maar werd in 1449 door Filips de Goede benoemd tot Groot-Baljuw te Gent. Bij de twisten tussen Filips de Goede en de Gentenaars moest Gerard, die een verdrag met de Gentenaars gemaakt had, dat niet door Filips erkend werd, voor de woede der Gentenaars uit Gent vluchten en zich terugtrekken op zijn kasteel van de Moere aan de Gentse Vaart. De zoon, Mer (Mijnheer) Joost van Gistelle, was erfachtig schout van Hulst en Hulsteram bacht en had zorg voor de weesgoederen, maar wat zwaarder woog, vooral in die tijd, de zorg voor het onderhoud van dijken, straten, sluizen, watergangen, enz. Zoals hierboven reeds vermeld was het ge slacht Gistelle afkomstig uit Vlaanderen en ge heten naar een plaats tussen Oostende en Thorout. Joost van Gistelle was geboren in 1446 en is overleden voor 17 april 1520 (zie P. Diele- man De grote reiziger) en jaarboekje Oud heidkundige Kring 1931 (artikel van de heer de Mul). Joost van Gistelle was Karei de Stoute ge volgd op zijn tocht tegen de Luikenaars en werd door deze in 1467 tot ridder geslagen. Hij was gehuwd met Margaretha van Raveschoot. Mer Joost is bekend geworden doordat hij toen de moeilijke reis gemaakt heeft naar het Heilige Land, met Jan Quisthout, zijn kapelaan, welke reis begonnen werd in 1481 (zie artiekel P. Dieleman). Hij bezocht Palestina, Egypte, Tri poli en keerde over Venetië terug. Hij moet uit Egypte de boekweit meegebracht hebben (in het wapen van Zuiddorpe staan boekweitbloemen). Vermoedelijk stierf hij 21 septebre 1516. Er wordt gedacht, dat hij te Axel begraven werd. Jacob de Hont, die een tijdgenoot van hem was, zegt op art. 206, blz. 115, jaarboekje Oud heidkundige Kring) „Daarna was zijn lichaam eerlijk gebracht te watere met een der scuite ende 24 tortsen ende roukleren tot Axele ende was ghedreghen van daer tot binnen der kerke van Axeleende aldaar begraven ende gestelt in een ghemetste vaute aan de zuut- zijde van den hooghen autare". Ook in de stadsrekeningen 1516-1517 staat er een post over wassen toortsen, gedragen bij de uitvaart van Mer Joost. Op de consistoriekamer van de Ned. Herv. Kerk heeft lang een harnas gelegen. Dit is jammer genoeg verloren gegaan of verkwanseld. Fragmenten van een graftombe van een der Gistelles bevinden zich in een muur aan het Hof te Zande, terwijl er een wit arduinen steen, waaraan men kan zien, dat het vroeger een beeld geweest is, terzijde van de kerk ligt, waar hij na de afbraak van de vervallen kerk op Zuiddorpe is blijven liggen. Joost van Gistelles liet slechts dochters na, waarvan Isabella huwde m|t Dirk ,van de Gracht en Margaretha met Jan van Cortenbach. In 1557 wordt als heer van Axel genoemd Joos van de Gracht. Door huwelijk van Maria van de Gracht kwam de titel (want niet veel meer zal het geweest zijn, volgens Nagtglas in Zelandia Illustrata), in het bezit van ridder Filips van Liedekerke. Het kasteel der heren van Axel stond waar nu de wal is achter Knorrenburg, waar nu de Burchtlaan geprojecteerd is. Het was omgeven door een gracht en bestond uit een stenen huis, een kapel en een voorraadschuur. Het kwam terzijde uit op de St. Pieterskerk, die stond waar nu de Algemene Begraafplaats zich bevindt. Langs het kasteel van de Moere liep de Gentse Vaart, die echter in die tijd maar voor kleine scheepjes bevaarbaar was, maar die later op last van Karei V meer bevaarbaar zou wor den gemaakt. De kosten voor onderhoud zouden gedragen worden door degenen die belang had den bij die vaart, wat geregeld werd in het Oc troy tot het bedelven van de Oostvaart. De Jonge. Reeds eerder hebben wij in ons blad enige mededelingen gedaan over de plannen om te komen tot een nieuwe luchtverbindingen van Zeeuwsch-Vlaanderen met Rotterdam v.v. Deze plannen zijn thans weer in een verder gevorderd stadium gekomen. De voorzitter van de Kamer van Koop handel en Fabrieken, de heer ir. C. A. L. Horstmann, heeft hierover in de algemene ver gadering van de Kamer, die deze week te Ter- neuzen werd gehouden, enige nadere mede delingen gedaan. Als de plannen doorgaan, zal deze dienst op 1 maart 1960 reeds beginnen met twee vluch ten per week, dat wil zeggen, dat in eerste in stantie gevlogen zal worden des maadags en dinsdags. Het toestel komt dan 's morgens uit Rotterdam en vliegt na enige minuten weer terug. Ook des avonds is er dan weer een dienst Rotterdam - Axel - Rotterdam. De kosten van een vijftiendaas retour zouden 45, - bedragen: Men bestudeert thans de mogelijkheden om te komen tot een dienst gedurende zes dagen per week tegen een retourprijs van 20, - tot ƒ125,-. Wanneer dit laatste plan verwezen lijkt kan worden, zal dit een redelijke bijdrage betekenen in de opheffing van het isolement van Zeeuwsch-Vlaanderen. De minister van Verkeer en Waterstaat heeft reeds toegezegd, dat, wanneer aan de tech nische eisen zal worden voldaan, concessie voor het uitvoeren van deze vluchten zal worden ge geven Binnenkort zal worden overgegaan tot op richting van een naamloze vennootschap, welke deze luchtverbinding zal verzorgen. Als alge meen directeur van deze N.V. zal optreden de heer Th. Sinnige uit Rotterdam en als com mercieel directeur de heer Bergman. Het ligt uiteraard in de bedoeling om ook in Zeeuwsch-Vlaanderen aandelen voor deze maat schappij te plaatsen. Wat de aanleg van een vliegveld betreft zijn thans twee terreinen in studie, n.l. één in de gemeente Axel en het oude terrein in de Van W ijckhuisepolder De helicopterdienst, waarmede gedurende twee jaren proeven zijn genomen, heeft destijds aangetoond, dat het aanbod van passagiers ruim schoots voldoende is om te komen aan een ge middelde bezetting van vijf personen per vlucht. Deze bezetting is namelijk vereist om tot een sluitende exploitatie met achtpersoonsvliegtuigen te kunnen komen. De exploitatie van een helicopterluchtlijn is echter belangrijk duurder dan een luchtlijn met vastvleugelige vliegtuigen. Aan gezien de verkeersmogelijkheden vervoer scheppen, kan worden verwacht, dat deze lucht verbinding zeer zeker zal slagen. Daarbij mag misschien de hoop worden uit gesproken, dat ook van de zijde van het Pro vinciaal Bestuur, het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en de Rijksluchtvaartdienst alle mogelijke medewerking zal worden verleend, VERSCHIJNT IEDERE ZATERBAQ ADVERTENTIEPRIJSW cent per contracten belangrijke reductie. Ingezonden Mededelingen 36 cent per ma Kleine AdvertentiSn 1-5 regels Iedere regel meer 12 cent extra. LOSSE GEDACHTEN SINT NICOLAAS EEN GOEDE GELEGENHEID. Dezer dagen lazen wij een klein berichtje in de krant, dat indruk op ons maakte. Wij dachten bij onszelf, dat dit iets was, waar over ook onze lezeressen en lezers hun gedach ten maar eens moesten laten gaan. Nu in deze Sint Nicolaastijd, maar ook de andere dagen van het jaar. Het berichtje dat wij lazen, komt op het volgende neer Op het vliegveld van Londen stond een vlieg tuig van de Franse luchtvaartmaatschappij ge reed om te vertrekken. Er moest echter een kwartier gewacht worden op een klein pakje. In het pakje zat anderhalve kilogram kersen uit Kaapstad en dit was zojuist met een Engels vliegtuig gearriveerd. De douane verleende alle medewerking door een vlugge afhandeling van de benodigde formaliteiten, waarna het pakje meekon naar Parijs. Daar had een stervend pa tiëntje van 10 jaar, dat lijdende was aan leu'ka- mie, om kersen gevraagd. Op het vliegveld bij Parijs stond een ambu lance klaar om het pakje in snelle vaart naar het patiëntje te brengen Begrijpt U, lezeres, lezer, waar wij naar toe willen Werd U ook niet geroerd, toen U het bovenstaande las In deze tijd, waar tijd geld is en alles even snel en jachtig moet gebeuren, terwijl zeker de lijnvliegtuigen op tijd moeten vertrekken en geen kwartier verloren mogen laten gaan, in deze tijd wordt niet minder dan een kwartier gewacht op enige kersen Geen geneesmiddel, geen medicament, neen een lekkernij. Misschien zijn er die zeggen een bevlieging van een kind. Maar er wordt gewacht een kost baar kwartier voor elk der passagiers laat men verloren gaan de beste tandpasta die men U raden kan Maar is dit verlies in deze jachtige, efficiënte wereld geen zeer grote winst Ja, een reus achtig grote winst I Het ging er hier niet om, één van de laatste wensen misschien van een stervend kind te vervullen. Een prachtig gebaar naastenliefde liefde voor de mensheid Wij dachten verder. Het is niet nodig, zo dachten wij, om met de betoning van naastenliefde te wachten tot iemand stervende is. Toon Uw liefde vandaag en morgen en overmorgen, iedere dag U begrijpt wel, dat het niet nodig is om daar voor vliegtuigen op te houden. Er zijn zo veel, zo ontzaggelijk veel mogelijkheden, om iemand een plezier te doen. En de meeste mogelijkheden zijn zo goedkoop liggen zo voor de hand. Een bemoedigend, een waarderend woord. Of soms zelfs maar het niet uitspreken van een afkeurend woord. Straks is het Sinterklaas. Een feest van ge zelligheid en pakjes. Maar kent U niet iemand, waarvan U haast zeker weet, dat die geen pakje heeft te wachten Denk dan even aan het pakje kersen Dit is de titel van het nieuwe boek van Dr.W. de Kok. Alles over zwangerschap, geboorte, babyverzorging en kleuter opvoeding. Dit waardevolle boek (184 pagina's in fraaie omslag) krijgt U ten geschenke bij aanschaffing van een BABYSET DE LUXE 4 zodat ook spoedig onder ongunstige weersom standigheden deze dienst zal kunnen worden uit gevoerd. SI I ew AXELSE COURANT >S**L J

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1959 | | pagina 1