AXELSE COURANT
Pasen in Polenvol tradities
J. C VINK
feest der vernieuwing
In één nacht
Uw handen
gaaf en zacht
mm
ZATERDAG 28 MAART 1959 M
73e Jaargang No. 21
nef
II
NIEUWS. EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEE# l WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.-. Axel. Markt 12. Til. 0 1155-646
Hoofdredactie: J. C. VINK
FIRMA
Markt 12
AXEL
LENTE EN LIEFDE.
„WAAR PAASVUREN BRANDEN ALOM IN HET ROND.
„Ic hebbe my selven ghecleedt in sulcven gebare
Alleleens oft nu Paeschendach ware
Zo luiden enkele regels uit een oud-Neder
lands gedicht. Deze regels zijn typerend voor
het Paasfeest, feest der vernieuwing. De Chris
telijke betekenis van het Paasfeest is de Op
standing van Christus, de overwinning op de
dood. Het „weer levend worden". Is het daarom
verwonderlijk, dat juist de Lente, waarin de
natuur weer tot nieuw leven komt, het jaar
getijde is, dat Pasen tot middelpunt heeft En
de mens blijft niet achter „Paaspronk", „Op
z'n Paasbest" zijn uitdrukkingen, die er op wij
zen, dat de mens met de natuur meedoet oude
kleren worden vervangen door nieuweOok
de huizen worden „vernieuwd", d.w.z. schoon
gemaakt, een voorjaarshandeling door de man
nen eerst verwenst, maar later, wanneer alles
„aan kant" is bejubeld.
Schoonmaken, reinigen, afwassen is ook de
diepere betekennis van een folkloristisch ge
beuren op West-Schouwen, dat acht weken voor
Pasen plaats heeft.
Viervoeters te water.
Renesse is een ijverig dorp, de boeren werken
hard op het land, de jeugd leert er vlijtig op
school. Op een dag in het voorjaar echter,
neemt men het er van. De schooljeugd is vrij
en het land blijft onbearbeid. Dat is de dag,
waarop het „Stra-feest" wordt gevierd, 's Mor
gen om een uur of negen kletteren in het dorp
de paardenhoeven op de straatkeien en klinkt
het geluid van een scheepshoorn. Op het dorps
plein verzamelen zich vele paardrijders, de „Stra-
rijders". Daar vandaan trekt men in bereden op
tocht naar Haamstede en Burg om daarna weer
in het dorp terug te keren. Na deze ronde mel
den de rijders zich bij de burgemeester, alwaar
een hartversterkinkje wordt gedronken. En dan
gaat het in draf naar de duinen voor het eigen
lijke hoogtepunt en doel van het feest. Zonder
dralen draaft men op de zee af en spoedig spoelt
het zoute water rond de paardenbenen. Aldus
worden de paarden „gereinigd". Men meent dan
ook, dat „Stra" een overblijfsel is van het La
tijnse lustratio, d.i. reinigen. Hoewel Stra even
goed een afkorting kan zijn van strand. De
oude kronieken geven hierover geen oplossing.
Meisjes bieden zich aan.
„Met Pasen gaan we ons verloven", hoe vaak
hebben deze woorden een meisjeshart sneller
doen kloppen Het betekent immers, dat een
verbintenis zal worden aangegaan tussen twee
jonge mensen, een verbintenis vaak voor het
leven. Op de tweede woensdag in maart gaat
menig jongeman in Lochem ook een verbintenis
sluiten met een meisje, echter slechts, al is ook
wel het tegengestelde het geval, voor korte duur.
Deze woensdag n.l. wordt de „Maartekeur" ge
houden, waarbij de jongen op een zeer wonder
lijke manier een gezellin voor de toekomstige
Meimarkt kiest. Des middags vormen de jonge
meisjes op de markt een rij en bieden zich ter
verkiezing aan. Keurend lopen de jongemannen
vóór de rij heen en weer de een na de ander
doet zijn keus, d.w.z. hij neemt een hem wel
gevallig meisje uit de rij en maakt met haar
een afspraak om samen de Meimarkt, gepaard
gaande met veel kermispret, te vieren. Soms
krijgt het meisje, als teken van te zijn gekozen
een kruis op de rug. Op dit teken zijn de jonge-
dochters echter wel gesteld, alles liever dan in
de rij over te blijven
Paasvuren langs de Oostgrens.
Een Paasgebeuren, dat in Drente, Overijsel en
de Achterhoek nog steeds in ere wordt gehouden
is het ontsteken van het Paasvuur. Wanneer in
Drente de kleine kinderen nog met het „Palm-
haontien" rond lopen, beginnen de oudere
jongens reeds met het gereed maken van de
„Paosbuit". In optocht gaan ze naar de eigenaar
van een perceel bosgrond om te vragen of er
takken mogen worden gekapt voor ,,'t Paosvuur".
Na toestemming snijden de „snoeiers" de takken,
de „slepers" zorgen voor het transport en de
„bouwers" stapelen de „bult" op. Meestal onder
toezicht van enkele „oud-gedienden", die op
merkingen laten horen als „Hij is te smal
op'ezet jongs", of „Hij wordt veuls te scheve".
Maar langzamerhand verheft zich de brand
stapel. Op Paasmaandag wordt nog een laatste
inzameling gehouden. Onder het zingen van een
bedellied wordt de bevolking opgeroepen brand
baar materiaal te leveren
Hèj nog olde maanen
Die wie mit Paosen braanen
Of een bossien stro of ries
Aanders braandt oes Paosvuur niet."
O wéé als er aan de oproep geen gehoor wordt
gegeven de jeugd is niet mals met het uiten
van bedreigingen
Wil ie dan niet geev'n
Dan zul ie niet lang leev'n
Gierlap, geeft watGierlap geeft wat
En des avonds branden dan de vuren rond de
Drentse dorpen en klinken de liederen
„En zo lang Rines Waps nog takkebossen hef
Dan treuren wi'j no net
,,'t Paosvuur dat zal braand n
Zoete Lieve Garrechien
't Paosvur dat zal braand'n
Zoete lieve meid
Ook in Twente vertoont de hemel veel rode
vlekken, ten teken, dat ook hier het oude Paas-
gebruik nog lang niet is afgeschaft.
Nieuw licht, nieuw leven, Pasen
(Nadruk verboden).
„APPEL - 3"
WEES ER ALS DE KIPPEN BIJ.
Van 1 tot en met 29 april a.s. zal weer een
nationale actie ten behoeve van de Nederlandse
militaire oorlogsslachtoffers en nagelaten be
trekkingen worden gehouden.
Loten in 5 verschillende kleuren a J 1- Per
stuk zullen door middel van 15.000 verkoop
adressen in omloop worden gebracht.
In alle plaatsen van ons land, zelfs in de aller
kleinste gehuchten, zijn verkoopadressen, ge
vestigd. Ook dit keer zullen de hoofdprijzen door
notaris mr. M. J. Meijer uit Amsterdam voor de
microfoon (298 m.) op 29 april bekend worden
gemaakt. Niet minder dan 225.00CL- aan
belastingvrije prijzen, waaronder wéér 5 woon
huizen a 25.000, - per stuk (of goederen in
vrije keuze) zijn ter beschikking gesteld
Bij de vorige „Appèl"-acties moesten vele
mensen teleurgesteld worden daar de loten bin
nen enkele dagen bleken te zijn verkocht.
De „Appèl - 3"-actie begint op 1 april - dus
woensdag na Pasen en wanneer men „Appèl
loten wenst te bezitten dan zal men goed doen
niet a lte lang te wachten met het kopen van
loten.
Uit de opbrengst van de beide vorige „Appèl"-
acties ontstond het bungalow-dorp in Doorn.
De opbrengst van de 3e „Appèl -actie, die ook
ditmaal geleid zal wroden door de heer A. M.
Bergers te Rotterdam, zal worden aangewend
voor de exploitatie van het Moederhuis en zeven
dubbele bungalows, voor de revalidatie van de
Nederlandse militaire oorlogsslachtoffers en de
zorg voor nagelaten betrekkingen.
AARDIGE MEISJES WORDEN MET WATER BEGOTEN
Volgens de oude Poolse volkstraditie wordt de eerste aankondiging van het naderende Paas
feest gevormd door het in scherven gooien van kleipotten op de Halfvasten-zondag, n
sommige streken van Polen gaan de kinderen langs de huizen met een mt hout gesneden
ooievaar, waardoor de terugkeer van de Lente wordt gesymboliseerd. Maar de eigenlijke Paas-
gebruiken beginnen pas op Palmzondag.
Zo was het in het oude Polen gebruikelijk om op Aswoensdag wilgetakjes te snijden en ze
in het water te zetten. Op Palmzondag gaat men dan elkaar met de intussen tot katjes uit
geschoten takjes spelenderwijs slaan, waarbij men uitroept
„Niet ik - maar de palm slaat. Over een week - Grote Dag,
Over zes nachten de Grote Nacht
Pasen in het Pools Wielkanoc - letterlijk Grote Nacht).
Deze wilgetakjes (vanwege hun katjes palmen
genoemd) worden in de kerk gezegend en thuis
achter de heiligenbeelden geplaatst, waar ze het
gehele jaar blijven staan. Deze oude traditie is
tot op de huidige dag gehandhaafd. Alleen wacht
men niet meer totdat de wilgetakjes thuis in
knoppen uitschieten, maar snijdt men deze kort
voor Palmzondag van de reeds uitgelopen wilgen.
In de stad koopt men ze op de markt.
In de afgelopen eeuwen kende men in Polen
de plechtige processie met palmtwijgen. Dat was
een luisterrijke vertoning met een dramatisch
karakter overeenkomstig de liturgisch-didakti-
sche praktijken van die tijd. Maar veel van die
traditie's zijn bewaard gebleven. Wanneer nu
op Witte Donderdag de kerkklokken zwijgen,
trekken de jongens met houten kleppers door de
straten, terwijl ze er lustig op los klepperen.
Op Goede Vrijdag en Paaszaterdag trekken de
gelovigen naar de kerk, om daar het prachtig
versierde en belichte graf van Christus te be
zoeken. Dit is overigens een herinnering aan de
Passiespelen, die eens in de kerken van Polen
werden opgevoerd.
Een belangrijk volksgebruik wordt op Paas
zaterdag de wijding van het vuur. In de huizen
wordt het oude vuur gedoofd en het nieuwe aan
gestoken met gewijde kaarsen, die brandend uit
de kerk zijn meegebracht.
Sinds de oudste tijden wordt Pasen in Polen
bovendien opgeluisterd met een uitgebreid feest
maal. Zonder „Swiecone" t— want zo wordt dit
feestmaal genoemd - is Pasen in Polen on
denkbaar. Oorspronkelijk is deze traditionele
feestmaaltijd afkomstig van een heidense offer
dis ter ere van de terugkerende Lente, maar
later werd zij „gechristianiseerd" door het Paas
feest, dat er zijn stempel op drukte. Want de
spijzen die tijdens deze maaltijd worden ge
nuttigd moeten tevoren door een priester wor
den gezegend. Vandaar ook de naam „Swiecone
(het gezegende).
In het midden op de met een wit tafelkleed
bedetke tafel staat dan allereerst het Paas-
lammetje van boter of suiker gemaakt. Rondom
het lammetje liggen dan ham, worst, kaas, hard
gekookte eieren, verschillende soorten cake en
vooral ook de trots van de Poolse huisvrouwen
de beroemde Poolse tulbanden.
Het gebruik van het Paasei het zinnebeeld
van het ontkiemende leven en naar de christe
lijke betekenis het symbool van de Verrijzenis -
is in Polen algemeen bekend. De Paaseieren
worden gekleurd en beschreven (ze heten n.l.
„Pisanki") met verschillende motieven al naar
gelang de landstreek. Deze eieren worden niet
alleen gegeeten, maar ook gebruikt bij Paas
spelen en als losprijs bij de „Dyngus".
Wat het eieren-kippen betreft, hierbij wint
diegene die het sterkste ei heeft houdt elk der
partijen bij het kippen een kant - spits of bol
- onbeschadigd, dan is het pleit onbeslist. Ook
de kinderen hebben een spelletje waarbij zij de
eieren van een plank laten afrollen.
Een zeer bekend volksgebruik - alweer van
heidense oorsprong - vormt de „Dyngus" het
begieten \an meisjes met water op Paasmaandag.
De meisjes weten dan werkelijk niet hoe ze
losse gedachten
PASEN.
Deze dagen is het weer de tijd van het Paasei
Cn li6 d?ea Wdeniers- en banketbakkerswinkels
zien we weer overal deze „attributen" van Pasen
liggen, het ene nog mooier en grootser - en
duurder 1 - dan het andere.
Maar Pasen zonder een Paasei, het symbool
van het nieuwe leven, schijnt moeilijk denkbaar
te zijn.
Ook de Paashaas blijkt hoe langer boe meer
in de mode te komen.
Echter, het Paaslam, dat geslacht werd, ge
raakt hoe langer hoe meer uit de mode
Nou ja, laten we eerlijk zijn, welk nuchter
denkend mens van de twintigste eeuw, van de
eeuw van het atoom en van de kunstmanen,
denkt nog, laat staan gelooft nog, aan Iemand,
die Zich liet veroordelen en zelfs kruisigen
zonder dat Hij zichzelf ook maar in het minst
verdedigde
Het is toch veel mooier, in plaats van te
denken aan dit grote drama, dat eens zou heb
ben plaats gevonden, stil te staan bij het nieuwe
leven, de ontluikende lente, hetnog prille groen
de vrolijk dartelende haas
Daarom geef Paaseieren, denk aan de
Paashaas
Ja, dat Paaslam, dat gekruisigd werd en da
na drie dagen weer uit het graf verrees
Hoe kan dat nu? Geloof zulk eert dwaas
heid niet
Inderdaad, het was voor de Joden reeds eer
ergernis en voor de Grieken, het intellect var
die dagen, een dwaasheid.
En voor ons? .Voor U, lezer, lezeres?
Zegt U ook, misschien schouderophalend
misschien geërgerd „Komen ze nu weer me
zulke praatjes af
Toch zouden wij U in alle ernst, in Uw eigei
belang, willen vragen, hierover deze dagen een
rustig na te denken. Wend U niet geërgerd, ge
kwetst of minachtend af, maar laat dit eens eei
ogenblik op U inwerken.
Het is morgen Pasen 1
Het feest van de opstanding yan de ge
storven Heiland
Sterker nog het feest van de overwinnin
van de Heiland i
Gelóóf datZet hierbij alle menselijke rede
nering van U af, maar accepteer het
Nuchter beschouwd zult U misschien zegger
dat zoiets onmogelijk is.
Maar ook nuchter beschouwd, moet U zie
eens afvragen, waarvoor U nu eigenlijk leeft e
in welke wereld U nu eigenlijk leeft. Luistert 1
maar eens naar de nieuwsberichten en dan kur-
U zelf het antwoord wel geven
Moet U dan niet erkennen, dat- die „eer
voudige zielen", die in die opgestane Christt
geloven, en daarin hun rustpunt vinden, wel het:
erg te benijden zijn
VieTt dan Paasfeest met een Paasei voor di
kinderen, maar weet en gelooft, dat Pasen met
is, dat Pasen rijker is, dat Pasen overwinning
van het Leven op de dood
Gezegend Paasfeest
zich van deze jacht moeten redden en
ze dit moeten doen. Want hoewel het begote
worden met emmers koud water op een kil'
voorjaarsmorgen geen pretje is, het ontkomt
hieraan geldt als bewijs dat men niet in trek i
Het komt dan ook voor, dat een of ande
minder geapprecieerde oude vrijster zichzelf vot
alle zekerheid met water begiet en dan giller'
naar buiten rent. Maar o wee, indien iemar'
deze list heeft gezien, want dan wordt ze h
slachtoffer van eindeloze plagerijen.
Vroeger kon het er, vooral op het plattelan
soms wel dol toegaan, zodat de Kerk zich g:
noodzaakt zag tegen dit volksgebruik op
komen.
Dit nat maken gebeurt op verschillende m
nieren vanaf het fijne besproeien met eau
cologne, tot het begieten met emmers water
zelfs tot het werpen in plassen en rivieren tc
Maar hebben de bloemen geen water nod
om te groeien
De jongens, die zich hiertoe beijveren, word-
na afloop op de borrel genodigd. Er wordt g
bak gepresenteerd en de meisjes geven hi
Paaseieren ten geschenke.
Want ondanks het feit, dat de dagelijkse zc
gen en de politieke druk als zware lasten op
bevolking liggen, blijft het Poolse volk zijn Pas
feest vieren, op de oude manier.
Billv Strenk.
c
ABONNEMENTSPRIJS: Lone nummen 6 cal
K wart aal-abronement i
Axel binnen de kom i 1.35 Andere plaataen i 1.73
Buitenland i 2.00
ADVERTENTIEPRIJS8 cent per m.m.
Bi) contracten belangrijke reductie.
Ier «onden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klelnw idvertentlën (maximum 6 regel») 1-5 regeli
70 cent Iedere regel meer 12 cent extra.
Paasfeest,
