AXELSE COURANT Pasen in Polenvol tradities J. C VINK feest der vernieuwing In één nacht Uw handen gaaf en zacht mm ZATERDAG 28 MAART 1959 M 73e Jaargang No. 21 nef II NIEUWS. EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN VERSCHIJNT IEE# l WOENSDAG EN ZATERDAG Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK Red. en Adm.-. Axel. Markt 12. Til. 0 1155-646 Hoofdredactie: J. C. VINK FIRMA Markt 12 AXEL LENTE EN LIEFDE. „WAAR PAASVUREN BRANDEN ALOM IN HET ROND. „Ic hebbe my selven ghecleedt in sulcven gebare Alleleens oft nu Paeschendach ware Zo luiden enkele regels uit een oud-Neder lands gedicht. Deze regels zijn typerend voor het Paasfeest, feest der vernieuwing. De Chris telijke betekenis van het Paasfeest is de Op standing van Christus, de overwinning op de dood. Het „weer levend worden". Is het daarom verwonderlijk, dat juist de Lente, waarin de natuur weer tot nieuw leven komt, het jaar getijde is, dat Pasen tot middelpunt heeft En de mens blijft niet achter „Paaspronk", „Op z'n Paasbest" zijn uitdrukkingen, die er op wij zen, dat de mens met de natuur meedoet oude kleren worden vervangen door nieuweOok de huizen worden „vernieuwd", d.w.z. schoon gemaakt, een voorjaarshandeling door de man nen eerst verwenst, maar later, wanneer alles „aan kant" is bejubeld. Schoonmaken, reinigen, afwassen is ook de diepere betekennis van een folkloristisch ge beuren op West-Schouwen, dat acht weken voor Pasen plaats heeft. Viervoeters te water. Renesse is een ijverig dorp, de boeren werken hard op het land, de jeugd leert er vlijtig op school. Op een dag in het voorjaar echter, neemt men het er van. De schooljeugd is vrij en het land blijft onbearbeid. Dat is de dag, waarop het „Stra-feest" wordt gevierd, 's Mor gen om een uur of negen kletteren in het dorp de paardenhoeven op de straatkeien en klinkt het geluid van een scheepshoorn. Op het dorps plein verzamelen zich vele paardrijders, de „Stra- rijders". Daar vandaan trekt men in bereden op tocht naar Haamstede en Burg om daarna weer in het dorp terug te keren. Na deze ronde mel den de rijders zich bij de burgemeester, alwaar een hartversterkinkje wordt gedronken. En dan gaat het in draf naar de duinen voor het eigen lijke hoogtepunt en doel van het feest. Zonder dralen draaft men op de zee af en spoedig spoelt het zoute water rond de paardenbenen. Aldus worden de paarden „gereinigd". Men meent dan ook, dat „Stra" een overblijfsel is van het La tijnse lustratio, d.i. reinigen. Hoewel Stra even goed een afkorting kan zijn van strand. De oude kronieken geven hierover geen oplossing. Meisjes bieden zich aan. „Met Pasen gaan we ons verloven", hoe vaak hebben deze woorden een meisjeshart sneller doen kloppen Het betekent immers, dat een verbintenis zal worden aangegaan tussen twee jonge mensen, een verbintenis vaak voor het leven. Op de tweede woensdag in maart gaat menig jongeman in Lochem ook een verbintenis sluiten met een meisje, echter slechts, al is ook wel het tegengestelde het geval, voor korte duur. Deze woensdag n.l. wordt de „Maartekeur" ge houden, waarbij de jongen op een zeer wonder lijke manier een gezellin voor de toekomstige Meimarkt kiest. Des middags vormen de jonge meisjes op de markt een rij en bieden zich ter verkiezing aan. Keurend lopen de jongemannen vóór de rij heen en weer de een na de ander doet zijn keus, d.w.z. hij neemt een hem wel gevallig meisje uit de rij en maakt met haar een afspraak om samen de Meimarkt, gepaard gaande met veel kermispret, te vieren. Soms krijgt het meisje, als teken van te zijn gekozen een kruis op de rug. Op dit teken zijn de jonge- dochters echter wel gesteld, alles liever dan in de rij over te blijven Paasvuren langs de Oostgrens. Een Paasgebeuren, dat in Drente, Overijsel en de Achterhoek nog steeds in ere wordt gehouden is het ontsteken van het Paasvuur. Wanneer in Drente de kleine kinderen nog met het „Palm- haontien" rond lopen, beginnen de oudere jongens reeds met het gereed maken van de „Paosbuit". In optocht gaan ze naar de eigenaar van een perceel bosgrond om te vragen of er takken mogen worden gekapt voor ,,'t Paosvuur". Na toestemming snijden de „snoeiers" de takken, de „slepers" zorgen voor het transport en de „bouwers" stapelen de „bult" op. Meestal onder toezicht van enkele „oud-gedienden", die op merkingen laten horen als „Hij is te smal op'ezet jongs", of „Hij wordt veuls te scheve". Maar langzamerhand verheft zich de brand stapel. Op Paasmaandag wordt nog een laatste inzameling gehouden. Onder het zingen van een bedellied wordt de bevolking opgeroepen brand baar materiaal te leveren Hèj nog olde maanen Die wie mit Paosen braanen Of een bossien stro of ries Aanders braandt oes Paosvuur niet." O wéé als er aan de oproep geen gehoor wordt gegeven de jeugd is niet mals met het uiten van bedreigingen Wil ie dan niet geev'n Dan zul ie niet lang leev'n Gierlap, geeft watGierlap geeft wat En des avonds branden dan de vuren rond de Drentse dorpen en klinken de liederen „En zo lang Rines Waps nog takkebossen hef Dan treuren wi'j no net ,,'t Paosvuur dat zal braand n Zoete Lieve Garrechien 't Paosvur dat zal braand'n Zoete lieve meid Ook in Twente vertoont de hemel veel rode vlekken, ten teken, dat ook hier het oude Paas- gebruik nog lang niet is afgeschaft. Nieuw licht, nieuw leven, Pasen (Nadruk verboden). „APPEL - 3" WEES ER ALS DE KIPPEN BIJ. Van 1 tot en met 29 april a.s. zal weer een nationale actie ten behoeve van de Nederlandse militaire oorlogsslachtoffers en nagelaten be trekkingen worden gehouden. Loten in 5 verschillende kleuren a J 1- Per stuk zullen door middel van 15.000 verkoop adressen in omloop worden gebracht. In alle plaatsen van ons land, zelfs in de aller kleinste gehuchten, zijn verkoopadressen, ge vestigd. Ook dit keer zullen de hoofdprijzen door notaris mr. M. J. Meijer uit Amsterdam voor de microfoon (298 m.) op 29 april bekend worden gemaakt. Niet minder dan 225.00CL- aan belastingvrije prijzen, waaronder wéér 5 woon huizen a 25.000, - per stuk (of goederen in vrije keuze) zijn ter beschikking gesteld Bij de vorige „Appèl"-acties moesten vele mensen teleurgesteld worden daar de loten bin nen enkele dagen bleken te zijn verkocht. De „Appèl - 3"-actie begint op 1 april - dus woensdag na Pasen en wanneer men „Appèl loten wenst te bezitten dan zal men goed doen niet a lte lang te wachten met het kopen van loten. Uit de opbrengst van de beide vorige „Appèl"- acties ontstond het bungalow-dorp in Doorn. De opbrengst van de 3e „Appèl -actie, die ook ditmaal geleid zal wroden door de heer A. M. Bergers te Rotterdam, zal worden aangewend voor de exploitatie van het Moederhuis en zeven dubbele bungalows, voor de revalidatie van de Nederlandse militaire oorlogsslachtoffers en de zorg voor nagelaten betrekkingen. AARDIGE MEISJES WORDEN MET WATER BEGOTEN Volgens de oude Poolse volkstraditie wordt de eerste aankondiging van het naderende Paas feest gevormd door het in scherven gooien van kleipotten op de Halfvasten-zondag, n sommige streken van Polen gaan de kinderen langs de huizen met een mt hout gesneden ooievaar, waardoor de terugkeer van de Lente wordt gesymboliseerd. Maar de eigenlijke Paas- gebruiken beginnen pas op Palmzondag. Zo was het in het oude Polen gebruikelijk om op Aswoensdag wilgetakjes te snijden en ze in het water te zetten. Op Palmzondag gaat men dan elkaar met de intussen tot katjes uit geschoten takjes spelenderwijs slaan, waarbij men uitroept „Niet ik - maar de palm slaat. Over een week - Grote Dag, Over zes nachten de Grote Nacht Pasen in het Pools Wielkanoc - letterlijk Grote Nacht). Deze wilgetakjes (vanwege hun katjes palmen genoemd) worden in de kerk gezegend en thuis achter de heiligenbeelden geplaatst, waar ze het gehele jaar blijven staan. Deze oude traditie is tot op de huidige dag gehandhaafd. Alleen wacht men niet meer totdat de wilgetakjes thuis in knoppen uitschieten, maar snijdt men deze kort voor Palmzondag van de reeds uitgelopen wilgen. In de stad koopt men ze op de markt. In de afgelopen eeuwen kende men in Polen de plechtige processie met palmtwijgen. Dat was een luisterrijke vertoning met een dramatisch karakter overeenkomstig de liturgisch-didakti- sche praktijken van die tijd. Maar veel van die traditie's zijn bewaard gebleven. Wanneer nu op Witte Donderdag de kerkklokken zwijgen, trekken de jongens met houten kleppers door de straten, terwijl ze er lustig op los klepperen. Op Goede Vrijdag en Paaszaterdag trekken de gelovigen naar de kerk, om daar het prachtig versierde en belichte graf van Christus te be zoeken. Dit is overigens een herinnering aan de Passiespelen, die eens in de kerken van Polen werden opgevoerd. Een belangrijk volksgebruik wordt op Paas zaterdag de wijding van het vuur. In de huizen wordt het oude vuur gedoofd en het nieuwe aan gestoken met gewijde kaarsen, die brandend uit de kerk zijn meegebracht. Sinds de oudste tijden wordt Pasen in Polen bovendien opgeluisterd met een uitgebreid feest maal. Zonder „Swiecone" t— want zo wordt dit feestmaal genoemd - is Pasen in Polen on denkbaar. Oorspronkelijk is deze traditionele feestmaaltijd afkomstig van een heidense offer dis ter ere van de terugkerende Lente, maar later werd zij „gechristianiseerd" door het Paas feest, dat er zijn stempel op drukte. Want de spijzen die tijdens deze maaltijd worden ge nuttigd moeten tevoren door een priester wor den gezegend. Vandaar ook de naam „Swiecone (het gezegende). In het midden op de met een wit tafelkleed bedetke tafel staat dan allereerst het Paas- lammetje van boter of suiker gemaakt. Rondom het lammetje liggen dan ham, worst, kaas, hard gekookte eieren, verschillende soorten cake en vooral ook de trots van de Poolse huisvrouwen de beroemde Poolse tulbanden. Het gebruik van het Paasei het zinnebeeld van het ontkiemende leven en naar de christe lijke betekenis het symbool van de Verrijzenis - is in Polen algemeen bekend. De Paaseieren worden gekleurd en beschreven (ze heten n.l. „Pisanki") met verschillende motieven al naar gelang de landstreek. Deze eieren worden niet alleen gegeeten, maar ook gebruikt bij Paas spelen en als losprijs bij de „Dyngus". Wat het eieren-kippen betreft, hierbij wint diegene die het sterkste ei heeft houdt elk der partijen bij het kippen een kant - spits of bol - onbeschadigd, dan is het pleit onbeslist. Ook de kinderen hebben een spelletje waarbij zij de eieren van een plank laten afrollen. Een zeer bekend volksgebruik - alweer van heidense oorsprong - vormt de „Dyngus" het begieten \an meisjes met water op Paasmaandag. De meisjes weten dan werkelijk niet hoe ze losse gedachten PASEN. Deze dagen is het weer de tijd van het Paasei Cn li6 d?ea Wdeniers- en banketbakkerswinkels zien we weer overal deze „attributen" van Pasen liggen, het ene nog mooier en grootser - en duurder 1 - dan het andere. Maar Pasen zonder een Paasei, het symbool van het nieuwe leven, schijnt moeilijk denkbaar te zijn. Ook de Paashaas blijkt hoe langer boe meer in de mode te komen. Echter, het Paaslam, dat geslacht werd, ge raakt hoe langer hoe meer uit de mode Nou ja, laten we eerlijk zijn, welk nuchter denkend mens van de twintigste eeuw, van de eeuw van het atoom en van de kunstmanen, denkt nog, laat staan gelooft nog, aan Iemand, die Zich liet veroordelen en zelfs kruisigen zonder dat Hij zichzelf ook maar in het minst verdedigde Het is toch veel mooier, in plaats van te denken aan dit grote drama, dat eens zou heb ben plaats gevonden, stil te staan bij het nieuwe leven, de ontluikende lente, hetnog prille groen de vrolijk dartelende haas Daarom geef Paaseieren, denk aan de Paashaas Ja, dat Paaslam, dat gekruisigd werd en da na drie dagen weer uit het graf verrees Hoe kan dat nu? Geloof zulk eert dwaas heid niet Inderdaad, het was voor de Joden reeds eer ergernis en voor de Grieken, het intellect var die dagen, een dwaasheid. En voor ons? .Voor U, lezer, lezeres? Zegt U ook, misschien schouderophalend misschien geërgerd „Komen ze nu weer me zulke praatjes af Toch zouden wij U in alle ernst, in Uw eigei belang, willen vragen, hierover deze dagen een rustig na te denken. Wend U niet geërgerd, ge kwetst of minachtend af, maar laat dit eens eei ogenblik op U inwerken. Het is morgen Pasen 1 Het feest van de opstanding yan de ge storven Heiland Sterker nog het feest van de overwinnin van de Heiland i Gelóóf datZet hierbij alle menselijke rede nering van U af, maar accepteer het Nuchter beschouwd zult U misschien zegger dat zoiets onmogelijk is. Maar ook nuchter beschouwd, moet U zie eens afvragen, waarvoor U nu eigenlijk leeft e in welke wereld U nu eigenlijk leeft. Luistert 1 maar eens naar de nieuwsberichten en dan kur- U zelf het antwoord wel geven Moet U dan niet erkennen, dat- die „eer voudige zielen", die in die opgestane Christt geloven, en daarin hun rustpunt vinden, wel het: erg te benijden zijn VieTt dan Paasfeest met een Paasei voor di kinderen, maar weet en gelooft, dat Pasen met is, dat Pasen rijker is, dat Pasen overwinning van het Leven op de dood Gezegend Paasfeest zich van deze jacht moeten redden en ze dit moeten doen. Want hoewel het begote worden met emmers koud water op een kil' voorjaarsmorgen geen pretje is, het ontkomt hieraan geldt als bewijs dat men niet in trek i Het komt dan ook voor, dat een of ande minder geapprecieerde oude vrijster zichzelf vot alle zekerheid met water begiet en dan giller' naar buiten rent. Maar o wee, indien iemar' deze list heeft gezien, want dan wordt ze h slachtoffer van eindeloze plagerijen. Vroeger kon het er, vooral op het plattelan soms wel dol toegaan, zodat de Kerk zich g: noodzaakt zag tegen dit volksgebruik op komen. Dit nat maken gebeurt op verschillende m nieren vanaf het fijne besproeien met eau cologne, tot het begieten met emmers water zelfs tot het werpen in plassen en rivieren tc Maar hebben de bloemen geen water nod om te groeien De jongens, die zich hiertoe beijveren, word- na afloop op de borrel genodigd. Er wordt g bak gepresenteerd en de meisjes geven hi Paaseieren ten geschenke. Want ondanks het feit, dat de dagelijkse zc gen en de politieke druk als zware lasten op bevolking liggen, blijft het Poolse volk zijn Pas feest vieren, op de oude manier. Billv Strenk. c ABONNEMENTSPRIJS: Lone nummen 6 cal K wart aal-abronement i Axel binnen de kom i 1.35 Andere plaataen i 1.73 Buitenland i 2.00 ADVERTENTIEPRIJS8 cent per m.m. Bi) contracten belangrijke reductie. Ier «onden Mededelingen 20 cent per m.m. Klelnw idvertentlën (maximum 6 regel») 1-5 regeli 70 cent Iedere regel meer 12 cent extra. Paasfeest,

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1959 | | pagina 1