AXELSE COURANT
De Polen in Nederland.
Een nieuwe vogelverschrikker.
j C VINK
Frankering bij abonnement, Axel
ZATERDAG 23 NOVEMBER 1957
72e Jaargang No. 16
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDf E WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker Uitg®#fiterFIRMA J. C. VINK
R«d. en Adm.: Axel, Markt 12, Til. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
Ideaal voor ieder
die brieven schrijft!
FIRMA
Markt 12
AXEL
10-JARIG BESTAAN VAN DE VERENIGING VAN POOLSE OUDSTRIJDERS
EN DE POOLSE KATHOLIEKE VERENIGING IN NEDERLAND.
OP 24 NOVEMBER FEESTELIJKE BIJEENKOMST IN DEN HAAG.
De twee voornaamste Poolse onafhanke
lijkheidsorganisaties in ons land de Ver
eniging van Poolse Oudstrijders en de Poolse
Katholieke Vereniging in Nederland, vieren
op zondag 24 november a.s. in Den Haag
hun 10-jarig bestaan en herdenken tegelij
kertijd de Poolse Onafhankelijkheidsdag van
11 november 1918.
In het ere-comité van deze Poolse land
dag, die tevens een grote manifestatie van
de Fools-Nederlandse vriendschap zal zijn,
hebben zitting de minister voor Maatschap
pelijk Werk, mej. dr. Marga Klompé, de
burgemeester van D enHaag, mr. H. A. M.
T. Kolfschoten, de burgemeester van Breda,
mr. dr. C. N. M. Kortman, de bevrijder van
Breda, de Poolse generaal H. Maczek, mr.
H. M. L. H. Sark, de rector van dc Poolse
Katholieke Missie in Nederland, pater Dam-
bek o.f.m., de voorzitter van het hoofdbe
stuur van de Vereniging van Poolse Oud
strijders in Londen, S. Soboniewski en de
voorzitter van de Besturenbond der Poolse
Gnafhankelijkheidsorganisaties in Groot-
Brittannië, S. Lis.
De hoogtepunten van deze manifestatie
van de vrije Polen in ons land zullen zijn
een plechtige Kerkdienst en een feestelijke
bijeenkomst, welke des middags in de zaal
„Custodia" zal worden gehouden. In het
artistieke gedeelte zal o.m. optreden de be
kende Poolse bariton Z. Krukowski uit
Brussel.
Tien jaar verenigingswerk in ballingschap.
In normale omstandigheden geen bijzonder
noemenswaardig tijdperk. Maar voor de
Vereniging van Poolse Oudstrijders en de
Poolse Katholieke Vereniging in Nederland
vormen deze tien jaren een lange en niet
bepaald een gemakkelijke weg. Legio waren
de moeilijkheden die moesten worden over
wonnen. Het zich moeten aanpassen van de
Polen aan de levenswijze van ons land,
waarvan zij de gewoonten neit kenden en
de taal niet spraken, was weliswaar een be
langrijke, maar niet de grootste moeilijk
heid. Want diep in hun hart worstelden zij
met het schandelijke verraad van Polen door
de Westelijke mogendheden in Teheran en
Yalta, een tragedie waarmede de Polen zich
niet konden en niet kunnen verzoenen. En
dit was trouwens ook de reden waarom zij
in ballingschap zijn gebleven. Want hoe-
vele Polen leven nog ver van hun vader
land En met welk een volharding hebben
de Poolse soldaten ook in de jongste oorlog
niet gestreden Eerst ter verdediging van
hun eigen land, maar later ook ver buiten
de grenzen. In Noord-Afrika, in Italië, in
Frankrijk, in Noorwegen, België en laten
wij dat nooit vergeten ook in Nederland.
Tobroek, Monte Cassino, Anzio, Falaise,
Bolgna, Arnhem, Axel en Breda zijn plaatsen
waar de Poolse soldaten roem hebben ver
worven. Roem Maar niet de vrijheid van
hun eigen land en volk. Als zij streden, ver
in de vreemde, dan zullen zij dat hebben ge
daan in de overtuiging ,dat zij vooral heb
ben gestreden voor wat hen lief was. De
Polen hebben gestreden en zij hebben deel
gehad aan de overwinning. Maar in die
overwinning heeft hun land en volk niet ge
deeld. En dit is niet alleen de tragedie van
de Polen, die zondag a.s. in Den Haag het
10-jarig bestaan van hun verenigingen zullen
vieren, maar van het gehele Poolse volk.
Reeds voor de oorlog woonden in ons
land voornamelijk in Limburg vier
duizend Polen. Zij waren georganiseerd in
de R.K. Bond van Poolse Verenigingen in
Limburg, die uit tal van plaatselijke vereni
gingen bestond.
Na de bevrijding waarbij dc herste
Poolse Pantser Divisie en de Poolse Para
chutisten Brigade een belangrijke rol hebben
gespeeld heeft de Nederlandse regering
oan een aantal gedemobiliseerde Poolse mi
litairen werk aangeboden in de Nederlandse
industrie.
Dit aanbod werd door de Poolse soldaten
die het leven in ballingschap hebben ver
kozen boven het leven in de slavernij in
hun eigen land gaarne aanvaard. En zo
arriveerden in ons land 2300 gedemobili
seerde militairen van de Eerste Pantser Di
visie. de Parachutisten Brigade, van het be
faamde Tweede Legercorps van generaal
Anders, de luchtmacht en marine. Boven
dien kwamen er in 1948 circa 1800 Polen
van de Poolse Bewakings Compagnieën en
uit de D.P.-kampen in West-Duitsland. Het
Poolse verenigingsleven ontplooide zich op
nieuw. En naast de oude in Limburg, hebben
zich in verschillende andere plaatsen o.a. in
Breda, Amsterdam, Den Haag, Eindhoven
Utrecht, Vlissingen en Venlo nieuwe Poolse
gemeenschappen gevormd. Vele van deze
Polen zijn na enige tijd weer weggetrokken
naar andere landen. De L%jvende groep
heeft geleidelijk haar plaats gevonden onder
de Nederlandse gemeenschap en heeft zich
volkomen aan het normale leven in ons land
aangepast. Een kleine groe pvan de Poolse
oudstrijders bezit reeds door naturalisatie de
Nederlandse nationaliteit. De meesten zijn
echter vluchtelingen gebleven, die vurig de
vrijheid van hun land verbeidden om er dan
eens terug te keren.
En het zijn dan ook vooral deze Polen,
die lid zijn van de Vereniging van Poolse
Oudstrijders of van de Poolse Katholieke
Vereniging in Nederland.
Het werkterrein van deze twee Poolse
verenigingen is zo veelomvattend, dat hier
voor minstens een dozijn Nederlandse ver
enigingen, met een uitgebreide staf van spe
ciaal geschoolde en bezoldigde medewerkers
nodig zouden hijn. De Polen wonder bo
ven wonder doen het met een betrekkelijk
klein team van idealisten, die na hun dag
taak in de Nederlandse industrie, het en
thousiasme weten op te brengen zich te wij
den aan de Poolse zaak en aan het werk
onder hun landgenoten.
Want is er b.v. een Nederlandse vereni
ging aan te wijzen, die zich tegelijkertijd
bezig zou houden met het behouden en
realiseren van het idee van een vrij en sou-
verein Polen.het onderhouden en verster
ken van de banden tussen Polen en Neder
land het verdedigen en verspreiden van
de historische waarheid over Polen het
bestuderen van de situatie in Polen het
verlenen van hulp aan vluchtelingen, inva
liden en zieken het organiseren van in-
zimclingsactie's zowel ten bate van Poolse
kinderen in Duitsland als ten bate an de
uit Rusland terugkerende Polen het onder
handelen met werkgevers en autoriteiten bij
gerezen moeilijkheden samenwerking met
de Nederlandse Federatie voor Vluchtelin
genhulp en de verschillende nationale or-
ganisatie's van ontheemden als ook met vele
Nederlandse verenigingen het organiseren
van nationale herdenkingen het stichten
van bibliotheken en scholen, organiseren van
lezir.qen, het verlenen van advies en hulp
bij emigratie het behartigen van de sport,
het in ere houden van de Poolse traditie s,
het onderhouden van contacten zowel met
de Nederlandse, alsook met de vrije Poolse
pers in ballingschap, het organiseren van
kinder-kolonies, het verzorgen van graven
van de gesneuvelde Poolse soldaten, enz.
Bovendien heeft de Vereniging van Poolse
Oudstrijders reeds vele malen een beroep
gedaan op het Westen, teneinde de Poolse
zelfstandigheid te bespoedigen. Zo waren
er o.a. protestnota's en resoluties inzake de
vrijheid van Polen, de vervolging van de
Kerk, de vrijlating van 200.000 Poolse sol
daten die door Rusland gevangen werden
gehouden, alsook inzake het verlenen van
economische bijstand aan Polen en erken
ning door het Westen van de Oder-Neisse
grens.
Want het voornaamste doel zowel van
de Vereniging van Poolse Oudstrijders als
van de Poolse Katholieke Vereniging is en
blijft de strijd voor de vrijheid van Polen.
MAGNETISCH BANDJE BRACHT UITKOMST WAAR DONDERBUS EN
BLAASORKEST FALEN.
VOGELS REAGEREN SLECHTS OP ANGSTKREET VAN EIGEN SOORT.
Zelfs tijdens hun slaap gedragen spreeu
wen zich nog als echte boefjes. Daarom
hebben vele belanghebbenden het weinig op
slaapplaatsen van spreeuwen in hun om
geving begrepen. Niet dat men een spreeuw
zijn rust niet gunt. Eén spreeuw zeker en
tien of twintig bij elkaar ook nog wel. Maar
deze vogels plegen in groepen van twintig
tot vijftigduizend stuks ter ruste te gaan en
dan wordt alles anders. Te meer, omdat ze
zich met blaasorkest noch donderbus laten
verjagen. Maar gelukkig worden nu sinds
kort met Philips-apparaten opvallende re
sultaten bereikt.
In de hele wereld heeft men in de herfst
en winter last van bijzonder grote vluchten
spreeuwen, die tegen de schemering ergens
neerstrijken om er de nacht door te brengen.
In plantsoenen en parken, die sterk worden
bevuild, breken zij op grote schaal takken,
waardoor bomen en struiken vaak onher
stelbaar worden beschadigd, terwijl rietvel
den, waar het blijkbaar, ook plezierig slapen
is, grondig worden vernield.
Toeval.
In Amerika kwam een groep van onder
zoekers er enkele jaren geleden bij toeval
achter, dat de angstkreet van een spreeuw
die ze op een slaapplaats wilden vangen
in staat was al zijn soortgenoten te ver
jagen. Misschien was dit de oplossing om
de slaapplaatsen vrij van spreeuwen te
houden De angstkreet werd op een gram
mofoonplaat vastgelegd en blijkens de pu
blicaties er over had men er succes mee.
Eind vorig jaar werd door de afdeling
Wild- en Vogelschade en Jacht van het
Ministerie van Landbouw in de Rotterdamse
diergaarde, waar zich elke avond dertig
tot veertigduizend spreeuwen ter ruste
begaven met alle gevolgen van dien, een
proef genomen. Dr. J. D. F. Hardenberg,
wetenschappelijk medewerker van deze rijks
instantie, had de angstkreet van een spreeuw
op een grammofoonplaat vastgelegd en met
behulp van een versterker en luidsprekers
werd deze ten gehore gebracht. „De reactie
was ogenblikkelijk en overweldigend," zo
zegt hij. „Bij honderden tegelijk vielen de
spreeuwen uit de bomen, zo ongeveer zoals
een bijenzwerm zich loslaat alvorens weg
te vliegen. In een paar seconden was er
geen spreeuw meer over. De dieren vlogen
naar een andere boomgroep, een honderd
meter verder. Ook daar werd de luidspreker
op gericht met hetzelfde resultaat. Dit spel
letje herhaalde zich enkele malen.
Maar de volgende avond waren er weer
talloze spreeuwen. Opnieuw werd de ge
luidsinstallatie aangezet en in een ogenblik
waren de bomen weer leeg. Nog enkele
avonden werden de proefnemingen voort
gezet en toen waren er nog hoogstens een
paar honderd over."
De proefnemingen zijn min of meer ge
regeld voortgezet en steeds was het resul
taat gunstig. Ook in rietlanden werd ge
ëxperimenteerd en steeds weer was de angst
kreet in staat de spreeuwen te verjagen.
Ook vliegvelden.
Op vliegvelden heeft men eveneens last,
grote overlast zelfs van vogels. Op die plaat
sen zijn het meer de meeuwen, die de lucht
vaart reeds voor enkele millioenen guldens
schade hebben brokkend. Als ze tegen een
vliegtuig botsen, dan zit er een gat in de
bekleding en als ze in de motor komen, dan
ontstaan er nog veel meer moeilijkheden.
Vroeger had men er in de luchtvaart geen
last van, maar sinds de vliegtuigen met een
snelheid van nabij de duizend kilometers per
uur door het luchtruim klieven, is dat totaal
veranderd. Door de grote snelheid van het
vliegtuig, kunnen de vogels deze machinale
vogel niet meer ontwijken en dan is het ge
beurd. Op vliegvelden heeft men dan ook
reeds deze angstkreten ten gehore gebracht
en ook in deze gevallen werkte dit in feite
zeer vredelievende middel uitstekend. Wel
kan men natuurlijk geen meeuwen verjagen
met de angstkreet van een spreeuw, maar
het vastleggen van verschillende geluiden
vormt geen onoverkomelijke moeilijkheid.
„Het interessante van deze angstkreet is,
zo vertelde dr, Hardenberg nog, „dat deze
zeer specifiek is. Men zou nog kunnen den
ken, dat alleen het lawaai uit de luidspreker
de vogels verjaagt. Maar dat is n et zo.
Andere vogels reageren er niet op. Dat is
ook gebleken met proeven op meeuwen. De
kokmeeuw reageert niet op de angstkreet
van de zilvermeeuw en omgekeerd ook niet.
Zelfs niet als beide soorten door c'kaar
zitten. Bij de zilvermeeuwkreet kijken de
kokmeeuwen hoogstens even verwonderd
om zich heen en hetzelfde is omgekeerd het
geval. En spreeuwen reageren ook niet op
de angstroep van een kauw.
OPENBAAR KUNSTBEZIT.
Stichting voor aesthetische vorming door
middel van de radio, in woord en beeld.
I Iet feit dat van de ruim 78.000 leden, die
zich sinds verleden jaar voor de radiocursus
Openbaar Kunstbezit opgaven, een groot
deel zich nu reeds voor het jaar 1958 heeft
gemeld, betekent dat de cursus bij hen die
haar volgden geen nieuwe aanbeveling be
hoeft. Daarenboven vertellen de dagelijks
bij tientallen bij de Stichting binnenkomende
brieven hoe itens door zeer velen de cursus
wordt gevolgd en genoten.
Wanneer de Stichting thans nogmaals een
oproep door middel van de pers en de radio
tot het Nederlandse volk richt, is dit omdat
niettegenstaande een intensieve propaganda
bij de start en de grote aandaoht door pers
en radio aan de uitzendingen besteed, toch
nog te weinigen worden bereikt. Het is
vooralsnog de ervaring der museum-direc
ties, overeenkomend met de conculsies uit
het rapport over het museumbezoek door ir.
G. J. v. d. Hoek, dat de betekenis en schoon
heid van ons belangrijkste cultuurbezit tot
bepaalde groepen der bevolking og niet of
nauwelijks zijn doorbedrongen. Ook uit de
thans door het Prins Bernhard Fonds inge
stelde enquete, naar aanleiding van de radio
cursus van Openbaar Kunstbezit, waarvan
de gegevens binnenkort gepubliceerd zullen
worden, zal dit, gezien de eerste resultaten
duidelijk blijken.
Anderzijds is het bereikte aantal abonné's,
dat de stoutste verwachtingen heeft over
troffen, een verheugend bewijs dat ware
belangstelling mits op eenvoudige en doel
treffende wijze gewekt - wel degelijk ge
noegzaam in ons volk anwezig is. Aan onze
regering, de pers en de radio, aan de onder
wijzers en leraren en aan de Stichting Open
baar Kunstbezit de taak, deze latent aan
wezige behoefte tot het genieten van hetgeen
onze kunstenaars voortbrachten en brengen,
verder te stimuleren.
De Stichting Openbaar Kunstbezit beoogt,
volgens haar statuten, geen ander dan een
cultureel doel. Het lesmateriaal in de vorm
van kleurenreproducties en gedrukte tek
sten, alsmede de banden, waarin deze kun
nen worden samengevat, worden tegen de
kostende prijs aan de abonné's verstrekt. De
Stichting is dit jaar in staat geweest om, af
gezien van een geringe financiële hulp bij de
start en ondanks de porto-verhogingen en
andere tegenvallers, in haar eigen behoeften
te voorzien.
H.K.H, Prinses Beatrix heeft verjeden
jaar de cursus Openbaar Kunstbezit in een
radio-toespraak met warmte aanbevolen. De
Stichting geniet de steun, zowel van het
ministerie van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen, als van het Prins Bernhard
Fonds, onze musea en talloze andere instel
lingen voor de bevordering van kunst en
cultuur.
Nadere gegevens omtrent de doelstelling
en de werkwijze der Stichting, benevens alle
gegevens die nodig zijn voor het publiek om
zich als lid te doen inschrijven, zijn te be
komen aan het adres Stichting Openbaar
Kunstbezit, Postbus 5555, Amsterdam.
De abonnementsprijzen bedragen 7,75,
dito met verzamelband 9,75, buitenland
9,40, dito met verzamelband 11,40.
Moge ihet aantal deelnemers in het ko
mende jaar dat van 1957 in ruime mate
overtreffen
Op bandjes.
Intussen gaat het Ministerie van Land
bouw voort met deze proeven. Want som
mige soorten vogels berokkenen onnoeme
lijke schade aan de boeren, fruittelers en
anderen. Nog onlangs werd Philips wederom
de levering van een 40 watt versterker op
gedragen en van verschillende vogels heeft
men de angstkreet al op magnetische band
jes vastgelegd, die door bealnghebbenden
kunnen worden gekocht. Het is een nieuwe
bestrijdingsmethode van vogels, eenvoudig
en volstrekt pijnloos en zoals reeds over
duidelijk is gebleken zeer doeltreffend. Want
de vogels keren de plaatsen waar ze onge
wenst zijn de rug toe om elders, waar ze
geen schade kunnen veroorzaken, ongestoor
de rust voor de nacht te vinden. Maar de
introductie kost natuurlijk enige tijd.
Zo verwacht dr. Hardenberg ook zeer
goede resultaten bij fruittelers en daarom
zullen we al die angstkreten in de Betuwe
en andere gerenommeerde fruitgebieden in
stilte toejuichen.
ABONNEMENTSPRIJSLom oumnnn cat
Kwartaal-abonnement i
Ixel binnen de kom f 1,35 Andere plaatsen f 1,73
Buitenland f 2.0®
ADVERTENTIEPRIJS
Bi) contracten belangrijke
Ine eonden Mededelingen J*
Klein, ldvertentlën (maximum
70 cut iedere regel
