AXELSE COURANT
UTRECHT.
Sun
balm
SE»
J. C. VINK
In één nacht
Uw handen
gaaf en zacht
WOENSDAG 25 SEPTEMBER 1957
71e Jaargang No. 101
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEE/ 'E WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker-Uitgeefster: FIRMA J. C.VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, T3l. 0 1155-646
Hoofdredactie: J. C.VINK
FIRMA
Markt 12
AXEL.
BEZOEK AAN EEN ANDERE PROVINCIE:
Utrecht is onze kleinste provincie, ten
minste wat de oppervlakte aangaat, maar
dat wil in het geheel niet zeggen, dat zij er,
zogezegd „niet zijn mag". Want Utrecht is
het hart van Nederl:|id, het is het verkeers-
geografisch centrum. Om maar even een
voorbeeld te noemen: per dag-worden op
het centraal station van de stad Utrecht,
circa 525 treinen „behandeld".
Utrecht mag dan klein zijn, het is een
landschappelijk zeer gevarieerd gewest. In
de westelijke helft vinden we overwegend
polderland, dat gedeeltelijk met boomgaar
den is gestoffeerd, en het plassengebied in
de oostelijke helft het hogere land de
Utrechtse heuvelrug, afdalend naar de Gel
derse Vallei, die echter gedeeltelijk op
Utrechts gebied ligt, Wie de schoonheid
van het polderland niet kn ontdekken zal
in oostelijk Utrecht eht natuurschoon van
geijkte kwaliteit toch zeker waarderen. Hij
zal er verscheidene „bergen" tegenkomen,
b.v. de Darthuizerberg, de Amerongse berg
en de Grebbeberg, welke laatste aanleiding
geeft tot trieste gedachten, omdat in de
laatste oorlog vele jonge mensen daar in
de strijd met de indringers het leven hebben
gelaten.
De Utrechtse heuvelrug, met het voor
Nederland minder gebruikelijke geacciden
teerde aanzien, danken wij aan het feit dat
in de ijstijd of, zoals men tegenwoordig
aanneemt, in één der ijstijden het eind
van een gletscher fluviaal (door rivieren
afgezet) zand en grint voor zich uitstuwde
en ten slotte niet verder voortgleed dan juist
tot deze plaats. De Loosdrechtse plassen
daarentegen zijn door de activiteiten van de
mens ontstaan en wel door het uitbaggeren
van laagveen. Vele plassen, die in ons land
aldus ontstonden, zijn weer verdwenen, om
dat de bodem dus de grond waarop eens
het veen rustte een vruchtbare samen
stelling bleek te hebben, b.v. klei. De Loos-
drechte plassen loonden de moeite van het
droogleggen niet, zeer ten gerieve van de
liefhebbers van de watersport, die hier een
heerlijk recreatie-oord hebben. Misschien
kenden onze voorzaten uit de 17e eeuw het
mooie woord recreatie nog niet, maar in de
praktijk hebben ze toch wel geweten, waar
ze zich op aangename wijze konden ver
zetten van de beslommeringen van het da
gelijkse leven. Zij bouwden aan de oevers
van de „zegepralende" Vecht buitenverblij
ven, die met hun fraaie tuinen de moderne
mens nog in verwondering kunnen brengen
voor de rijkdommen, maar ook voer de
goede smaak, van de Amsterdamse koop
lieden.
Er is nog een ander, eveneens zeer pit
toresk water (tje) in Utrecht waar we sterk
aan onze voorouders herinnerd worden, n.l.
de Langbroekerwetering. Vooral in de tijd
van het jaar dat de vruchtbomen bloeien
kan men daar genieten van een zeer intiem
landschap. Langs deze wetering liggen vele
oude ridderhofsteden te dromen tussen hoog
opgaand geboomte, ter afwisseling zijn er
weilanden met grazende koeien en bon-
i 9erds. De weg langs de Wetering is zeer
smal, ergo er heerst rust
Het is moeilijk om van de bekoorlijkheden
van deze provincie af te stappen, ook de
streek van de Hollandse IJsel en Linschoten
I is de moeite waard. Omdat de twee laatst
genoemde oorden zich misschien minder tot
vacantieverblijven lenen, zijn ze niet zo be
kend als de klassieke vacantiestreken in ons
land, maar wie er een dagtocht heen kan
maken zal niet teleurgesteld zijn.
Maar nu moeten we weer zakelijk worden.
We zeiden al, LItrecht is het verkeersgeo-
grafisch centrum van ons land. Dit wordt
ons o.a. duidelijk als we beseffen, dat in
deze provincie Heel belangrijke waterwegen
elkaar ontmoeten, terwijl we bij het horen
van de namen helemaal niet speciaal aan
Utrecht denken.
Bedoeld zijn het Amsterdam-Rijnkanaal
en de Lek. Het eerste is tot stand gekomen
om Amsterdam met het Duitse achterland
te verbinden, een deel er van is tevens een
schakel in de waterweg van Amsterdam
naar Rotterdam het kanaal mondt bij Tiel
in de Waal uit.
Over de Lek gaat belangrijk west-oost-
verkeer. Let wel de grens tussen Utrecht
en Gelderland, respectievelijk Zuid-Holland
oopt bezuiden de Lek, de Lek is dus groten
deels een Utrechtse rivier. We maken van
dit feit gebruik om hier te spreken over be
langrijke waterstaatkundige werken die de
Rijn en Lek betreffen. Ik bedoel de Rijn
kanalisatie ik weet niet of Vader Rijn is
geraadpleegd bij het beramen van deze aan
slag op zijn vrijheid, maar ik neem aan dat
hij ingezien zou hebben, dat deze gemoti
veerd is. Het is trouwens bij lange na niet
de eerste keer, dat de mens ingrijpt in zijn
loop. Nu, de huidige overwegingen zijn, dat
het voor verschillende doeleinden nodig is
de hoeveelheden water die door de Rijn en
Lek enerzijds en de Gelderse IJsel anderzijds
stromen nauwkeurig in de hand te hebben.
Van die doeleinden zij genoemdde on
onderbroken bevaarbaarheid van de IJsel,
voorkómen van te hoge waterstanden van
de IJsel, het zoethouden van de watervoor
raad in het IJselmeer. In hoofdzaak is dit
alles terug te brengen tot één belangrijk
punt het regelen van de verdeling van het
water, dat door de Rijn wordt aangevoerd,
nadat al een deel in de Waal is verdwenen
tussen Neder-Rijn en IJsel.
Men kan deze verdeling regelen door de
Neder-Rijn-Lek als een kanaal in vier pan
den te verdelen met verschillende water
hoogten. Deze vier panden worden onder
ling gescheiden door stuwen en meteen weer
verbonden door sluizen. Er 'komen dus drie
stuw-met-sluis complexen, n.l. bij Hagestein,
bij Amerongen en bij Doorwerth. De werk
zaamheden bij Hagestein zijn al geruime tijd
in volle gang. De bouwput is aangelegd en
de stuw is in augustus aanbesteedde
bouw van deze laatste duurt circa drie jaar.
Hoe dit alles werkt om de gewenste ge
volgen tot stand te brengen kan hier uiter
aard niet beschreven worden. Opgemerkt
mag nog wel worden, dat de schepen die
tussen Amsterdam en Rotterdam varen via
het Merwedekanaal dat verbeterd werd
in het kader van de bouw van het Amster
dam-Rijnkanaal en de Vaartse Rijn geen
stuw in hun vaarwater vinden.
Interessant is, dat het bovenbeschreven
project zonder het Deltaplan grote bezwaren
voor het westen des lands zou opleveren.
Het zal n.l. kunnen gebeuren dat de Lek
onder bepaalde omstandigheden te weinig
water gaat aanvoeren om de verzilting van
de Nieuwe Maas in bedwang te houden.
Zonder de uitvoering van het Deltaplan zou
dit een reden tot ernstige bezorgdheid Zijn
voor de waterschappen van Delf-, Schie- en
Rijnland en voor de Krimpenerwaard. Door
de Deltawerken zal de waterhuishouding
echter zo geregeld worden, dat via de
Noord grote hoeveelheden zoetwater in de
Nieuwe Maas terecht komen, die het op
dringende zeewater een halt toeroepen.
Wij zijn door dit Rijnkanalisatie-verhaal
wel een beetje uit de buurt van Utrecht ge
raakt, maar ja de Lek is Utrechts en bij
Hagestein dat zelfs notabene in Zuid-
Holland ligt is men op Utrechts terri
toor met de werken begonnen O ja, vindt
u het leuk nog even te horen dat de stuwen
van 98 meter breed de grootste van Europa
zullen zijn En ook. van een heel nieuw
type
Laten we onze blik snel wenden naar de
kern van deze provincie, de stad Utrecht.
In de vroege Middeleeuwen, toen het lage
westen van ons land nog weinig bewoond
was, uitgezonderd enige kloosters en burch
ten op de zandgronden (duinen), was de
stad Utrecht de meest westelijke en tevens
de belangrijkste stad van Noord-Nederland.
Het was handels- en cultuurcentrum ook
bisschopszetel. Pas na de 11e eeuw ontston
den de steden in het westelijk deel van
Noord-Nederland, Nu vormt de stad Utrecht
het oostelijk deel van de z.g. Randstad-Hol
land. Maar het heeft een sterk gepronon
ceerde centrumfunctie behouden. Dafc de
stad Utrecht een druk spoorwegknooppunt
is, weet iedereen. Voorts nemen we als
voorbeeld de Jaarbeurs. In voor- en najaar
opent deze haar poorten en stromen de be-
roekers uit binnen- en buitenland naar bin
nen. Niet het minst met het doel om kennis
te nemen van wat Nederland zelf aan de
meest uiteenlopende goederen te bieden heeft
maar toch evenzeer om te zien en te keuren
wat er in de buitenlandse stands wordt ten
toongesteld. Er worden onnoemelijk veel
contacten gelegd en veelvuldig zaken ge
daan. De omvang van de Jaarbeurs groeit
gestadig, een der nieuwste loten aan de
stam is het instituut van de speciale vak
beurzen. En waarom is de Jaarbeurs ge
vestigd in de stad Utrecht Het behoeft
geen commentaar.
Om dezelfde reden worden er in deze stad
veel grote vergaderingen gehouden, niemand
kan dan klagen dat hij stiefmoederlijk be
handeld is wat betreft de lengte van de
reis om ter vergadering te komen. En de
verbindingen zijn prima, zowel per rail als
over de weg. De wegverbeteringen zijn
weer beter geworden, toen in de voorzomer
van dit jaar opnieuw een groot vak van het
„Hazenpad" de weg van Den Haag
ArnhemDuitsland gereed kwam. De
Domstad heeft het geluk gehad om uit de
oorlog te voorschijn te komen met een mi
nimum aan materiële schade. Sindsdien heeft
zij een grote activiteit getoond om haar
bloei te bevorderen. Men achtte daartoe
twee middelen onontbeerlijk het scheppen
van armslag op ruimtelijk gebied en het
aantrekken van industrie om de inwoners
welvaart te verzekeren.
Reeds lang bevonden zich enkele kwar
tieren van de agglomeratie Utrecht op het
terrein van andere gemeenten o.a. Zuilen,
Jutphaas en Maartensdijk. Het gemeentebe
stuur achtte de tijd gekomen om door annex
atie aan deze toestand een einde te maken.
Na langdurige onderhandelingen, waarbij
o.a. in de Staten-Generaal werd besproken
of het in principe wel nodig is dat een stad
annexeert om haar woonproblemen op ver
antwoorde wijze op te lossen en of bestuur
lijk een zeer grote stad wel verkieselijk is,
twee vragen waarover het laatste woord bij
lange na niet is gesproken) is het gelukt de
stadsgrenzen van Utrecht dermate uit te
leggen, dat de gemeente-oppervlakte meer
dan verdubbeld werd. Op 1 januari 1954
was dit zover. Zodoende was het aantal in
woners binnen 10 jaar gegroeid van 190.000
tot 240.000. Enige aangrenzende gemeenten
verdwenen geheel, w.o. Zuilen en andere
moesten een flinke veer laten, w.o. Maar
tensdijk. Intussen voerde de gemeentelijke
overheid een actieve industrialisatiepolitiek,
die o.a. leidde tot het ontwerpen en reeds
gedeeltelijk tot uitvoering brengen van
het industrieterrein „Lage Weide" ten wes
ten van de stad. Dit industrieterrein ligt
uiterst gunstig het krijgt insteekhavens aan
het Amsterdam-Rijnkanaal en ligt tussen
spoorlijnen en rijkswegen. Amsterdam ziet
dit met wat lede ogen aan, maar verzet heeft
niet gebaat. Op dit terrein wordt o.a. een
nieuwe electrische centrale gebouwd, ook
e enwerktuig voor de industriële expansie
van de stad.
Bij de industrie in of bij de Domstad is de
metaalbranche stéék vertegenwoordigd. Na
de oorlog zijn Werkspoor en Demka ge
weldig uitgebreid, eerstgenoemd bedrijf heeft
een flinke export en ïs een deviezenprodu-
cent van de eerste orde. De Nederlandse
Aluminiumfabriek is eveneens een zich uit
breidend bedrijf. De U.M.S. is een hout-
fabriek, één van die bedrijven, die er zich
op toeleggen goede en relatief goedkope
meubelen te fabriceren, die aangepast zijn
aan de hedendaagse (kleine) woonruimten
en alles wat naar smaakbedervende kitsch
zweemt angstvallig te weren. De U.M.S.
maakt o.a. de Pastoe-meubelen.
Ook als wetenschappelijk centrum spreekt
Utrecht een woordje mee, de universiteit is
de grootste van ons land.
,Voorts is in Utrecht het hoofdkwartier
van de N.V. Nederlandse Spoorwegen ge
vestigd.
In de fraaie omgeving van de Stichtse
hoofdstad groeiden verschillende woonoor
den voor hen, die het wonen buiten ver
kiezen boven een verblijf in de stad. Zo zijn
daar op de hoge gronden Zeist, De Bilt en
Bilthoven, Ach, De Bilt Hoevelen hebben
niet verzucht in de afgelopen „zomer"
„Kunnen ze daar in die „kopspijker" geen
beter weer fabriceren Kopspijker is de
naam die de altijd rake volksmond heeft ge
geven aan de nieuwe toren voor meteoro
logische waarnemingen ,die bij het K.N.M.I.
is gebouwd. Neen, invloed op het weer
oefent „De Bilt" niet uit, weer voorspellen
is al moeilijk genoeg. En mocht dit in het
oog van de leek niet altijd even goed ge-
Jukken, toch zijn de diensten die het K.N.M.I.
aan de gemeenschap bewijst werkelijk van
onschatbare waardelandbouw, scheep
vaart, luchtvaart, waterstaat, enz., profiteren
niet alleen van de gegevens over het te
verwachten weer, maar ook van de con
clusies die kunnen worden getrokken uit de
lange reeksen waarnemingen welke op het
Instituut ter beschikking staan.
Zeist is meer dan een woongemeente, vele
industrieën hebben er zich gevestigd. Eén
van de bekendste is de Gero-fabriék.
De tweede stad van het Sticht is Amers
foort ook deze stad profiteert van de cen
trale ligging en goede verbindingen. Amers
foort heeft reeds geruime tijd zeer vroede
vaderen, althans volgens hun waarneembare
daden. Toen zij na de oorlog op grond van
een degelijk opgezette prognose tot het in
zicht kwamen dat hun stad zich drastisch
moest uitbreiden, lieten zij een plan maken,
waarbij het karakter van de mooie oude
stadskern bleef bestaan en daarbuiten zeer
charmante nieuwe wijken konden groeien.
Ook het verkeersvraagstuk werd opgelost
zonder de oude city geweld aan te doen.
Het resultaat is, dat Amersfoort er in ge
slaagd is een heel plezierige woonplaats te
blijven, ondanks de toenemende industriali
satie. De nieuwe industrieterreinen liggen
bij de Eem en zijn door een brede plantsoen-
strook gescheiden van de nieuwe stadswijk
Soesterkwartier.
Amersfoort heeft bijzondere vestigings
voordelen voor de lichte metaalindustrie,
voor grafische en chemische bedrijven en
voor voedings- en genotmiddelenfabricage.
Men zou oök kunnen zeggen Amersfoort
wordt autostad, want er zijn al vier auto
assemblage fabrieken.
Niet ver van Amersfoort vinden we klei
nere plaatsjes, die zeer nijver gaan worden
Bunschoten - Spakenburg kreeg de eerste
stoot door de afsluiting van de Zuiderzee,
toen ten behoeve van de voormalige vissers
een schoenen- en knopenindustrie werden
gesticht nu is er ook de fabriek van Poly-
norm gekomen, die met circa 450 man werkt.
In Baarn zetelt Philips' Phonografische In
dustrie met 600 man personeel. Ook Soest
heeft industrie en zelfs Loosdrecht, dat er
van profiteert dat Hilversum, de rustbehoe-
vende radiostad, verzadigd is met industrie.
Op de Gelderse grens vinden we Veenendaal
dat met een verbazingwekkende vaart voor-
uitvliegt (o.a. textielbedrijven). In de veen-
streken in het noordwesten van deze pro
vincie begint Mijdrecht industrieel aardig op
gang te komen.
Het spreekt vanzelf dat het niet doenlijk
is alle industriële werkzaamheid van Utrecht
de revue te laten passeren. Op de valreep
vermelden we nog even de tankreparatie-
werkplaats op de Leusderheide, die naar
verluidt op de duur aan 7500 personen werk
zou kunnen verschaffen. Het zou de bedoe
ling zijn dat dit complex ook voor België en
Frankrijk gaat werken in het raam van de
Nato-samenwerking.
De zuidwestelijke hoek van 't Sticht is
het domein van de „zelfkazende" boeren. In
tegenstelling tot Friesland, waar bijna alle
melk naar de fabriek gaat, wordt in deze
hoek van Utrecht de volvette kaas op de
boerderij gemaakt.
De cultuurgrond in de oostelijke, de ho
gere helft van Utrecht heeft een gevarieerde
bestemming. Er zijn akkerbouwbedrijven, die
ook aan de pluimveehouderij doen er zijn
ook gemengde bedrijven.
In het Eemland wordt veel hooi gewonnen
ten behoeve van de bedrijven op de hogere
zandgronden in de naaste omgeving.
Vreeswijk is een zorgenkind van de
Utrechtse familie. Na de aanleg van het
Amsterdam-Rijnkanaal passeren veel min
der schepen dan vroeger dit plaatsje, dat
voordien een bron van inkomen had door
het ravitailleren van de binnenschippers. Er
wordt nu omgezien naar andere middelen
van bestaan, men zou er gaarne bedrijven
zien die op het water gericht zijn, b.v. be-
tonfabrieken of baggermaatschappijen.
Besluiten we met te releveren dat Utrecht
in menig opzicht een speciale nationale be
tekenis heeft. We waren reeds (in gedach
ten) op de Jaarbeurs en bij het K.N.M.I. Nu
doel ik er op dat op het witte paleis te Soest-
dijk onze Koninklijke familie haar residentie
heeft dat te Soeserberg het grote centrale
militaire vliegveld is gevestigd en dat in
Lopik een belangrijk radiozendstation staat.
Op het kasteel Nijenrode ontstond na de
oorlog het Nederlands Opleidings-instituut
voor het Buitenland.
M. Boetje.
Frankcring bij abonnement, Axel
ABONNEMENTSPRIJS: Losse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement t
Axel binnen de kom 1,55 Andere plaatsen f 1,75
Buitenland f 2,00
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per m.m.
Bl] contracten belangrijke reductie,
fop vonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Klein*, kdvertentlën (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent Iedere regel meer 12 cent extra.
H
