PANG is alleen RANG als er
RANG
op sta
AXELSE IMPULSIES
handen
R&&ö$eL in mjmeqen.
I
I
Het merk RANG staat duidelijk op iedere Rangrol, alsook op het beschermend omhulsel van ieder Rangetje
RANG, een product van de Kingfabriek*
V. PROMENADE IN ZUID.
Korte voorbeschouwing.
Angst voor iedere hap eten
met dat zuurbranden
in 't verschiet.
Rennies blussen 't vuur
in 'n ommezien.
|j Üfeh*»*. Ing. Med.
h B a ILi u j
FEUILLETON
door G. PLANTEMA.
'tG.
'i
9
I
I
I
:en
Op dinsdag 19 september 1944 zwegen de wapenen
in en om onze stad, toen de onweerstaanbare Polen
deze hadden veroverd. Maar een troosteloos beeld
boden de verwoestingen ten gevolge van de gedurende
drie volle dagen en nachten permanent onderhouden
beschieting.
Ontelbare huizen, bergplaatsen en schuren en tien
tallen boerderijen in de onmiddellijke omgeving waren
in puin geschoten of in vlammen opgegaan. Bij hon
derden lagen de kadavers van paarden, runderen en
een niet bij benadering te bepalen aantal andere
dieren meest behorende tot de pluimveestapel
allerwege verspreid. Zij boden een chaotisch beeld
van het ontzettende doorgemaakte leed. In vaak
vreselijk verminkte toestand vormden ze een aan-
bli kvan verschrikking em lagen in die toestand
prijsgegeven aan de ontbinding.
Meer dan dertig dodelijke slachtoffers werden ge-
tel donder de burgerij. En hoevele honderden mis
schien voor ons onbekende soldaten had de ver
overing van dit voornaamste Oostelijk Zeeuwsch-
Vlaamse steunpunt niet gekost aan de agressieve, niet
te stuiten Polen en de wanhopig zich verdedigende
vijand?Wie zal het getal noemen?
Zo kwam na drie martelend e dagen en nachten,
die de barensweeën van de bevrijding betekenden, die
onvergetelijke 19e september - dinsdag De ganse be
volking voor zover deze niet gevlucht was had
a ldie tijd hijna onafgebroken in kelders doorgebracht,
vaak aan de wanhoop ten prooi. Maar altijd -vo-i
de begeesterende hoop op de nakende bevrijding het
van de sombere gedachten.
En zo sloeg in de namiddag het bevrijdingsuur
Zuidelijk van onze zo deerlijk geschonden stad
strekte zich tot aan de hoogste bermen van de toen
nog met bomen ter weerszijden begroeide Kinderdijk
over een oppervlakte van enige honderden hectaren
ae watervlakte uit, die het ganse tegenwoordige Plan-
Zuid had overdekt
Troosteloos beeld
Dit was het beeld van nu ruim 12 jaar geleden,
toen op enige huizen en boerderijen te Drieschouwen
na, het ganse tegenwoordige Plan-Zuid ontvolkt en
geëvacueerd was.
Wij memoreren even dit contrast nu weer een
andere generatie aan het opgroeien is om te
wijzen op de sedert toen in ons stadsbeeld (want het
behoort tot onze gemeentelijke kom) tot stand kwam
door ontwikkeling en vooruitziend begrip.
Mochten er onder het nu opgroeiend geslacht zijn
die sterk belang stellen in de zich sinds een dozijn
aantal jaren in de zuid-west sector onzer gemeentekom
voltrokken evolutie s, dan brengen we onder hun
aandacht enige sprekende en zeer unieke opnamen,
die destijds door een fotografisch atelier hier ter
plaatse werden gemaakt.
In die tijd was fotograferen iets waarop de zwaarste
straf stond en mitsdien verboden was. Gelukkig was
het echter zo, dat wij meest allen het liefst deden,
wat niet mocht.
Een der onder het motto „oHlIand - Waterland" ge
maakte opnamen was vanaf de Duiker" op de Buth-
dijk genomen. Bij hooggaande golven op een winderige
zomerdag is de lens gericht op de Grote Plaat. Een
zeer uniek beeld Om zo te zeggen een „bos in
het water Te unieker is dit zeldzame beeld, omdat
de reeds flink opgewassen Canadabomen door het
van het rijkskanaal naar Gent via de Sassing aan-
gevoerde water van dusdanig zoutgehalte was, dat
de dicht beplante bosrijke Grote Plaat spoedig ten
offer zou moeten vallen aan de bijl van de rooier.
Wat ook spoedig is gebeurd.
Nog altijd zijn er, naar wij menen, ook in ver
grootte vorm voor hen die er interesse voor hebben
kansen om in het bezit van deze merkwaardig-typische
opname te komen. Die in el kgeval voor dit, zowel
als voor het komende geslacht een document zal
blijven van historische waarde.
Dit ter inleiding voorafgaande is bedoeld als een
accent op de groteske om niet te zeggen ge
weldige ontwikkeling die zich sinds ruim twaalf
jaren ook in de zuid-oost-sector van onze stad vol
trok. Met recht mag mem hier van „ontsluiting" ge
wagen. Ofsfchoon deze ontwikkeling nog slechts <n
e enbeginstadium verkeert 1 En terwijl de andere
sector zuid-west nog een voorwerp van studie
vormend, momenteel nog niet aan de „commissoriale
sfeer kan worden onttrokken. Is de tijd eenmaal zo
ver en wij merkten reeds meermalen op hoe snel
wij leven dan zal die opname van 1944 nog aan
historische btekenis en waarde winnen.
PLAN ZUID.
„Pluk de dag is ons devies weer, als wij zuid
waarts de Zeestraat verlatend onze schreden, naar de
Kinderdijk richten en ons oog zich richt op het be
korend tafereel dat ons geboden wordt vanaf de
plaats waar in bovenvermelde onheilsvolle september
dagen van 1944 de Duitsers de brug hebben opge
blazen.
Nog slechts van enkele maanden geleden dateert de
tot stand gekomen verbetering van de Rijksweg rich
ting Kanaalkade die in niet geringe mate bijdrraagt
tor. verfraaiing van de entree tot onze stad vanuit de
richtingen zuid en oost.
Laat ons eerlijk zijn en bekennen dat we in dit
opzicht tot voor kort hier ter plaatse niet op zoveel
imponerends konden bogen, hetzij van uit welke rich-
ring we ook Axei binnenkwamen.
Maar naar en vanuit het zuiden wordt ons op de
a.s. grote verkeerskruising Oost-West en Noord-Zuid
ten verrukkelijk uitzicht geboden dat zijn weerga in
onze provincie nauwelijks vindt.
Menigeen kan geen eten meer zien, alleen om de
angst in het vooruitzicht van die zuurbrand op de
maag. Rennies nemen zonodig bij voorbaat. De
hevigste zuurbrand stilt al, op het moment dat een
Rennies begint te smelten op de tong. Druppel voor
druppel met Uw eigen speeksel komen de
zuurbrand dovende ingrediënten in de maag en bren
gen het maagzuurgehalte weer in balans.
Weg pijn
De fleurige nieuwgebouwde café-restaurants „Het
Wapen van Axel" en „Sonnehoeck" bieden de gasten
toeristen en vakantiegangers unieke zitjes en
op mooie zomerdagen wordt men het toeven op deze
plaats niet moede. Geen wonder dan ook, dat de
Axelse ouden van dagen tot voor kort hier hun
meest geliefkoosde pleisterplaats hadden. De hier
van gemeentewege enige jaren geleden geplaatste
„klapbank is thans echter ten offer gevallen aan
het zich in de richting Buthdijk ontwikkelende snel
verkeer dat alweer een „ontsluiting" zal verwezen-
li,ken, nl.. van de Zuidsingel. En mogelijk zal er in
dit opbloeiende gebied als het van planten en
flora is voorzien voor de Axelse bejaarden weer
een rustig plekje te vinden zijn van waaruit zij ge
nieten kunnen van ren heerlijk zitje en waa- zij hun
oude herinneringen op kunnen halen, blikkende over
het stukje paradijs dat hier meer en. meer gereali
seerd wordt.
Het is verheugend dat ook aan de wandelaar en
het rustiger verkeer fietsers tc. langs de Zuid
singel aandacht wordt geschonken. Maar hierop ko
men wij in een ander nummer uitvoeriger terug.
Voor het ogenblik richt zich onze blik langs de
riant bebouwde Kanaalkade over de,,Ki**ine Kreek"
het steeds meer bekorende plaatselijke „bittnen-meertje"
dat dank zij de aanhoudende zorg van burgemeester
en gemeentebestuur, van een immer diligente recreatie
commissie en gemeentewerken, van jaar tot jaar
fraaier wordt en met zij n binnenkort te openen natuur
bad in de a.s. zomer een waar „dorado" gaat worden.
Een gunstiger ligging van een recreatie-oord zo
nauw zich aansluitend op het centrum van een stads-
kom is ternauwernood te bedenken. Hier is voor jong
en oud te genieten van schoonheid en ontspanning.
Hier is levenslust op te doen voor elke wandelaar,
toerist en vakantieganger en van hier zal ieder straks
terugkeren met een lach van gezondheid op het ge
bruinde gelaat.
Daarom ook leende dit oord zich ook zo bijzonder
voor de aanplant van een respectabele hectaren-opper
vlakte bos waarheen wij ons langs de levendige, al
tijd vertier en afwisseling biedende Kinderdijk begeven.
De heerlijke en meest geliefkoosde wandelweg der
Axelaars is aan de linkerzijde voorzien van een rruim
betegeld wandelpad en het is een waar genot zich
daarover naar het recreatie-oord te begeven met het
bekorende uitzicht op de mooie omgeving met de
harmoniërende bos- en waterpartijen.
Het is niet te veel gezegd, dat Plan-Zuid niet het
zo bekoorlijk gelegen „Kreekje de rechtmatige trots
van de Axelaars geworden zijmjinds er in aesthetisch
opzicht zoveel veranderd aan het decorum ronctóf.
En de bronnen van recreatie temidden van het welige
van jaar tot jaar qpgroeiende bos of aan de water
kant, heeft ook culturele waarde. De zwem- en straks
ook de andere watersporten als (hengelen, waterpolo),
tennis, voetbal enz. dragen zij niet allen bij tot de
lichamelijke opvoeding of nuttige ontspanning
De ideale ligging van de terreinen en gelegenheden
kan niet anders dan gunstig inwerken op bet moreel
van de sportbeoefenaren maar ook op hun prestaties.
De wandeling naar de terreinen is op zichzelf reeds
een aangename verpozing. Het kon niet anders, of
Axel heeft hierdoor In sportieve zin een vooraan
staande positie veroverd op sportgebied. Vooral de
voetbalsport, die sinds ruim 45 jaar in deze om
geving beoefend wordt is voor vele honderden Axe
laars en sportliefhebbers uit de omgeving een „hobby"
van de eerste orde.
De ligging van het terrein der voetbalvereniging
„Axel een deel avn het Kroondomein, dat in de
annexatiedagen van 1918 op ons rechtstreeks tot H.M
landse toeristen maken bij voorkeur gebruik van het
meer en steeds meer tot een Axels stadspark uit
dijend recreatie-bos, waar de wildstand, sinds hel
heersen van de beruchte myxomathose finaal uitge
roeid scheen, maar thans weer blijken geert van snedt
vermenigvuldiging
De opmerkzame wandelaar ziet de schichtige vier-
voeters op zijn wandelingen ni het bos b j nadefitg
van menselijke wezens zich vaak uit de voeten maker,
in het dichte struikgewas.
Het nog jonge geboomte in het slechts 18 hectart
oppervlakte bos is prachtig in zijn lente- of zomer
tooi. Ietwat rossig en vaal na de winter, maar zodra
de eerste tere blaadjes zich onder een milde voorjaars-
zon gaan ontvouwen, wordt alles levendiger en het
wachten is nu, na een ongewoon kille temperatuur
van enkele weken, op zonnigheid en warmte.
Ook in typisch eigen aan onze streek zijnde veld-
bloemen openbaart zich de flora langs de liefelijke
polderleidinkjes die sinds vele decennia's het water
uit tientallen Vlaamse polders via onze kreken naar
de Scheldemondingen voeren.
Het is de Hamajnelis die 't 'm doet
De fauna, (de dierenwereld), begint zijn stempel op
dit kleine natuurreservaat te drukken. Fazanten, wilde
eenden en een geweldige verscheidenheid van al
hetgeen zich in een dergelijke omgeving pleegt op
te houden merkt men in steeds overvloediger mate
en zodoende is het één leven en getwinkeleer
Een dwaaltocht door het Axelse bos wordt een met
de dag waardevoller beleving. Goudvisvijvers en de
nog maar kortelings aangelegde nieuwe ijsbaan hebben
alles een nog inniger en afwisselender bekoring cje-
schonken.
Klim maar eens op de zandheuvel, het overblijfsel
van de kogelvanger van de voormalige schietbaan of
begeef u langs daar naar het ook nog maar kort
geleden voltooide openluchttheater dat binnen enkele
weken officieel in gebruik genomen zal worden met
de opvoering van één van Shakespeare's wereldbe
roemde scheppingswerken.
Wanneer we ons daar bevinden en we overzien
de amhitheatersgewijze inrichting van deze „schouw
burg in de vrije natuur in deze waarlijk schilder-
achtieg omgeving dan moet en kan onze conclusie
niet anders zijn dan dat hier waarlijk iets groots tot
stand werd gebracht in een luttele spanne tijds.
Dit wordt nog eens beklemtoond door het weidse
panorama dat ons geboden wordt op het hoogge
legen plateau achter de opklimmende toeschouwers
ruimte gelegen.
Een enig en waarlijk imponerend vergezicht boeit
hier ons oog en ge krijgt opeens een gans andere in
druk .van de ligging van Axel en zijn omgeving.
Een indruk die des te dieper treft, als ge u voor
de geest roept dat het gebied een paar honderd jaar
geleden nog een uit schor en slijk gevormde opper
vlakte was, waardoor de schepen van die tijd zich
nog een weg zochten.
Een schorrengebied waarin Jan Pikkevee de langs
v c,e LiniediJk opererende Franse krijgers, die het op
Koningin Wilhelmina gericht verzoek - en dank zifcY Axel gemunt hadden op een dwaalspoor en van de
nPf" miiTl Qfi n arlxrioc vron /Ia i i
wijs bracht, door hen te wijzen op het klokgelui, Jat
het gunstig advies van de Rentmeester spontaan
werd afgestaan tegen een simpele jaarlijkse pachtsom
is in één woord verrukkelijk. Het is één der mooist
gelegen en best bespeelbare voetbalterreinen die in
de provinc e Zeeland gevonden worden. Sinds het bos
van jaar tot jaar hoger opwast, stijgt de belang
stelling der natuurvrienden ook zienderogen-. De buiten-
13)
„De Nijmeegse politie zoekt op het ogenblik de
omgeving af," ging Ohlquist verder. „Mogelijk zijn
er sporen te vinden, die kunnen aanduiden, waar de
dader heen is gerend."
Inspekteur Broekman kwam op dit ogenblik de
kamer weer binnen. „Het kostte me moeite om iemand
in het concertgebouw aan de telefoon te krijgen,"
deelde hij mee. „Ze zijn daar nog niet zo vroeg op
kantoor. Er is wel een portier, maar die moest eerst de
direkteur halen. Ik heb gehoord, dat kellner nummer
vier een zekere Leesman is, die in de binnenstad
woont. Hij zal opgehaald worden en met de politie
auto hierheen vervoerd worden."
„Hebben uw mannen intussen in de omgeving al
iets gevonden informeerde Ohlquist.
Voordat Broekman antwoord kon geven, hoorden
zij haastige voetstappen- in de vestibule. Ze zagen
een man in burger voor de dag komen. Hij liep vlug
op de inspekteur toe.
„Ha, rechercheur," riep deze. „Iets ontdekt
„Jawel, inspekteur," hoorden zij. „In de struiken,
ongeveer vijftig meter van het tuinhek, vonden we
nog een lijk
„Zoriep Broekman uit. „Wie is er nog meer
vermoord Weet je dat al
„Het is een kleine, donkere man," vertelde de
rechercheur. „Hij is met een mes doodgestoken. De
moordenaar had hem zon beetje onder de struiken
verborgen."
„Dan moeten we dadelijk gaan kijken."
Zij volgden de rechercheur naar buiten. De man
bracht hen naar het grote inrijhek. Hij wees hun
toen de weg langs de afrastering van de grote tain.
Het huis_ stond, evenals dat van de Nabarescu's, in
een tuin, die het hele terrein tussen de twee even
wijdige lopende wegen besloeg. Dit was ook het geval
met de villa die verderop stond. Maar tussen de beide
omheinde tuinen lag een stuk bos. De grond onder
de bomen was dicht begroeid met struiken en onge
veer tien meter van de weg zagen zij boven de
takken uit, de hoofden en uniformpetten van een paar
agenten, die in een kring qp een bepaalde plek
stonden. Zij stonden bij een struik. Onmiddellijk ont
dekten de beide inspekteurs en de advokaat, dat half
onder de neerhangende takken en twijgen verscholen
een menselijk lichaam lag. Duidelijk waren de benen
te zien, gehuld in grijze broekspijpen.
„De Roemeen riep Broekman.
Het was dr. Maroniu, die daar voorover op de
mosgrond lag. Hij vertoonde, zoals hij daar lag, geen
zichtbare sporen van misdrijf. Doordat het lichaam
voorover lag, was het bloed dadelijk op de grond
gevloeid en het droge mos had het opgezogen, zodat
zich slechts onder de plaats, waar het lichaam zich
bevond, een vochtige plek had gevormd.
„Hij heeft dus bij het achtervolgen van de moor
denaar de dood gevonden, de arme kerel," stelde
Broekman vast. „Grote genade, de man die dit ge
daan heeft, moet over ijzeren zenuwen beschikken.
Is het mes er
„Geen spQQEi(iyBn te vinden," antwoordde i de
rechercheur. -
Op de drdtje'-^beral met mos of gras begroete
grond was van voetsporen niets te vinden. Van de
dader ontbrak elk spoor. Er was geen enkele aap-
wijzi-ng omtrent de richting waarin hij zich na zijn
gruwelijke daad kon hebben verwijderd. De polirie-
mannen hadden- de gehele omgeving al nauwkeurig
afgezocht, maar niets kunnen ontdekken-. En op dit
ogenblik, reeds enige uren na de moord, moest de
dader zich al lang uit de voeten hebben gemaakt.
De kellner Leesman, een gebogen, witharige man,
die al jaren in het concertgebouw was, kwam spoedig
nadat de inspekteurs en Ernst in de villa „Estella"
waren teruggekeerd. Maar veel nieuws kregen- zij niet
van hem te horen. Natuurlijk, Leesman herinnerde
zich goed het eigenaardige groepje, dat in zijn wijk
had gezeten. De heer Van der Zuyden kende hij
trouwens. Hij wist mee te delen, dat de nog onbe
kende jongeman alleen was binnen gekomen. Later
hadden zich de beide Roemenen en de Zweed bij
hem gevoegd. Maar de kellner had niet kunnen vast
stellen, of zij elkaar al kenden, omdat Leesman zich
juist aan het buffet bevond, toen de drie de foyer
binnenkwamen/ Hij wist wel te vertellen ,dat de
jongeman eerst alleen een glas bier had besteld en
dat hij onmiddellijk na de komst van de anderen met
hen- wijn had gedronken. Dit duidde er toch op, dat
de vier tenminste geen vreemden voor elkaar waren,
want het is geen gewoonte, een wildvreemde dadelijk
uit te nodigen tot meedrinken.
In villa „Estella" had Broekman zich geïnstalleerd
in de kamer, die vlak bij de vestibule lag. Daar liet
hij, nadat Leesman zijn verklaringen had afgelegd, de
Zweed Jörgensen verschijnen. Deze forse, grijzende
man maakte een bedaarde indruk.
„U bent hier gekomen als gast van de familie Van
der Zuyden begon de Nijmeegse inspekteur.
„Gedeeltelijk," antwoordde de Zweed. „Om u de
situat»». precies uit te leggen, ik ben hier ten dele
tevens het sein betekende van de naderende vloed
Maar de klok is sindsdien nog belangrijk vooruit
gezetNu ze heenwijst naar de nieuwe tijd 1
En niets of niemand bij machte is haar wijzers
tegen te houden
uit zakelijke overwegingen. U weet misschhien, dat
de heer Van der Zuyden een liefhebber was van
kostbare juwelen? Welnu, ik ben juwelier en ik
meen, dat mijn naam bij ingewijden geen ongunstige
klank heeft. Een paar jaar geleden heb ik de heer
en mevrouw Van der Zuyden leren kennen, toen zij
Stockholm bezochten en in mijn zaak kwamen. In
juli, begin van die maand, was ik i-n- Parijs voor
zaken en daar heb ik de heer Van der Zuyden toe
vallig weer ontmoet. Hij vertelde mij, in onderhan
deling te zijn over de aankoop van een kostbaar
parelsnoer en nu wilde het, dat ik juist dit soort
parels bijzonder heb bestudeerd. Ik weet niet, met
wie hij onderhandelde. Hij nodigde me uit, op mijn
terugreis van Parijs naar Stockholm bij hem te komen
om het snoer te bekijken- en er mijn oordeel over uit
te spreken. Zo kwam ik hier verleden week. Maar
het bleek, dat het bewuste parelsnoer nog niet ter
beschikking was."
„De vprkoper bevond zich niet in Nijmegen," ver
volgde de Zweed, „en de heer Van der Zuyden zou
hem vragen, zo spoedig mogelijk te komen. Voor
lopig zou ik als gast hier blijven. Ik had daar geen
bezwaar tegen, omdat ik toch met vakantie wilde
gaan, zodra ik in Zweden terug zou zijn. Ik be
schouwde dit verblijf dus als een voorproefje. In
tussen, het parelsnoer heb ik tot nu toe niet onder
ogen gekregen."
„li kende dus de heer Van der Zuyden slechts
vrij oppervlakkig, als ik het goed begrepen heb'"
vroeg inspekteur Broekman.
(Wordt vervolgd)
9
9
9
v
