AXELSE COURANT
Marinemanoeuvre morningmist
De tocht van de „Gelderland"
IVÖR6L
nippers
Oorlogslecht dus
saai
Frankering bij abonnement, Axel
WOENSDAG 13 OCTOBER 1954
69e Jaargang No. 4
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
FIRMA
Markt 12
AXEL.
SLECHT WEER, GOEDE PRESTATIES
(Van onze speciale verslaggever)
„Het spijt me dat ik U niet in wat meer
actie heb kunnen leiden. Tot ziens Djt
seinde de commandant van een klein flotille
geallieerde torpedobootjagers dat gedurende
tien dagen had deelgenomen a.n de gealli
eerde marine—manoeuvres in de Atlantische
Oceaan. Hij seinde dat aan een Engelse tor-
pedobootjager die op weg ging naar zijn
thuishaven, terwijl de twee Nederlandse ja
gers zelf een koers stuurden welke naar Den
Helder zou voeren. „Dank U," seinde de
Engelsman terug aan de Nederlandse flotille-
commandant, „tachtig procent van de echte
oorlog is ook verveling."
Zo- is het inderdaad grotendeels gedu
rende de oefening Morningmist geweest.
Waakzaam blijven en proberen niet ver
veeld te worden. Tachtig procent van de
oorlog is verveling, dat wil zeggen dat er
niets gebeurt, waarvoor het schip eigenlijk
is uitgezonden .In het geval van de torpedo,
bootjagers is dat het vernietigen van onder
zeeboten, die proberen een aanval te doen
op een convooi.
De grote zeeslagen, de gevechten tussen
op elkaar schietende oorlogsschepen, zijn
langzamerhand uit de tijd geraakt. Verre
weg het grootste maar het minst opvallende
werk is in de oorlog yerricht door de klei
nere eenheden ,die groepen koopvaardij
schepen over de oceanen convooieerden en
zo de mogelijkheid openhielden om troepen,
oorlogsmateriaal en levensmiddelen van het
ene naar het andere continent te vervoeren.
In de afgelopen oorlog kwamen de brallende
overwinningsberichten van de Duitsers bijna
allemaal voort uit de prestaties van hun
onderzeeërs, die er inderdaad in slaagden
grote aantallen koopvaarders naar de kelder
te sturen. Slechts heel langzaam konden de
geallieerden het overwicht verwerven, dat
daarin bestond aan de onderzeeërs de aan-
valskan ste ontnemen en hen zo mogelijk
zelf tot zinken te brengen. Vele maanden en
jaren hebben de kleinere oorlogsschepen in
de oorlog heen en weer gevaren over de
oceanen zonder ooit een onderzeeboot te
zien. Sleets nu en dan gaven de instrumen.
ten een contact aan en dan werd gepoogd
der afgezocht. Soms had een van de andere
jagers een vermeend contact en dan snelde
de „Kortenaer" te hulp. Niet eenmaal heb
ben wij echter het druipende, glimmende lijf
van een onderzeeër boven zien komen. De
enige reactie van de onderzeeboten is ver
moedelijk geweest dat zij snel naar een zo
grote diepte doken dat de instrumenten hen
niet meer vinden konden. Daarmede was
evenwel het doel bereikt want op die diepte
betekenen de onderzeeërs niet langer een
gevaar voor de scheepvaart.
Eenmaal leek het er op alsof de „Korte,
naer" zelf aangevallen zou worden, door
straaljagers dit keer, want ook met het ge
vaar uit de lucht moet in een moderne zee
oorlog terdege rekening worden gehouden,
maar'de enthousiast toegesnelde luchtdoel
kanonniers kregen evenmin als hun maats
van de onderzeebootbestrijding werkelijk
werk te doen. De straaljagers keerden niet
terug en lieten het convooi voor wat het was.
Het meest enerverende dat zich op deze
marine-manoeuvres voorzover het de „Kor
tenaer" betreft, heeft voorgedaan, is waar
schijnlijk een gebroken olieslang. Omdat de
zeer snelle torpedobootjagers grote oliever-
slinders zijn .moeten zij gedurende een lange
reis, op zee nieuwe brandstof laden. Bij ruw
weer is dat een nogal hachelijke onderne
ming, want de jager moet dan gedurende een
paar uur vlak naast een tanker gaan varen
terwijl de kleine woest kolkende streep wa
ter tussen de twee schepen overbrugd wordt
door een dikke olieslang. Toen de „Korte
naer" op deze wijze naast een Franse marine
tanker voer, draaiden de Franse matrozen,
die in al die dagen op de oceaan ook al niet
veel bijzonders beleefd hadden, op zeker
moment aan de verkeerde kraan. Er kwam
te veel druk op de slang en die barstte open.
Het Franse tankschip zelf kreeg de volle
laag over zijn dekken en de witte mutsen
van de matrozen met de rode pompoen er
bovenop waren in enkele seconden pikzwart.
Aan boord van de „Kortenaer" had men tijd
om weg te duiken voor de olieregen en ver
volgens had men twee dagen werk om het
schip weer schoon te maken.
Olie, vis en verveling, dat is voor de
„Kortenaer' de hoofdindruk van de inter
nationale marine-manoeuvres 1954.
(Nadruk verboden)
Het Besluit van de regering der Zuid-Afrikaanse Unie om een oorlogsschip
van haar Marine de naam „Gelderland" te geven, roept weer levendig in
de herinnering terug de daad van H.M. Koningin Wilhelnuna, die om deze
moedige geste „de enige man op de troon in Europa werd genoemd.
Op de 23ste November 1900 meerde de
Nederlandse kruiser „Gelderland te Mar
seille en stapte een oude, bijna blinde man
aan land onder het laaiend enthousiasme van
de menigte. Hij luisterde naar de warme
rhetoriek van een gloeiende Franse rede
voering en naar de krijgshaftige muziek van
het Transvaalse Volkslied en was blij toen
hij in. zijn hotel rust kon gaan nemen.
President Kruger van de Transvaalse Re
publiek had zijn land moeten verlaten toen
de Britse troepen begonnen op te dringen.
Men meende, dat de oude zieke President
beter werk kon doen door in Europa als
pleitbezorger voor de strijdende Boeren
republieken op te treden, dan in zijn vader
land de kans te lopen door de Britten te
ten een contact aan en dan werd gepoogd land cie Kans te iuFe,i T
de aanvaller te vernietigen. Lang niet altijd worden gevangen genomen En zo vertrok
slaagde „en daarin maar de ontdekking van hi) nit Pretoria, waar het gedreun der Engel
het onder water verscholen loerende gevaar se kanonnen reeds te horen was^ per spoor
was al voldoende om te voorkomen dat de naar het station Machad p,
U-boo. zijn dodelijke torpedo's lanceerde op tijding vernam van het snetr
de koopvaardijschepen binnen het scherm opperbevelhebber. Piet loubert Nelspri t
vL jagers en (regatïen. Deze toestand werd de Drakensbergen werd voor twee maanden
pas bereikt aan het eind van de oorlog, toen
de instrumenten zeer nauwkeurig waren ge
worden. Zij zijn op het ogenblik nog nauw
keuriger en het algeheel resultaat van de
tiendaagse oefentocht van de „Kortenaer
kan dan ook behalve als weinig enerverend
toch wel als geslaagd worden beschouwd,
want geen enkele onderzeeër heeft kans ge
kregen het convoo iaan te vallen. Met dat
convooi zijn de Nederlandse, Engelse, Fran
se en Canadese beschermingsschepen tot hal
verwege de Atlantische Oceaan gevaren en
toen weer terug. In dat gehele gebied kon
den onderzeeërs opereren, maar zij hebben
geen (schijn)torpedo's kunnen lanceren. Als
het dus om de werkelijke resultaten gaat dan
-kan men zeggen ,dat een convooi veilig is
binnengebracht na een vermoeiende tocht,
maar dat de loerende onderzeeërs niet ver
nietigd zijn.
Hoe nauwkeurig de instrumenten zijn, die
nu gebezig d worden om een in de eindeloze
watervlakten van de oceaan ondergedoken
onderzeeër op te sporen, kan blijken uit het
feit dat er wel enige malen nijver en met
volle spanning is gejaagd op een door de
instrumenten geregistreerd contact. Het eind
van het lied was dan dat in plaats van diep
tebommen om de vijandelijke onderzeeër te
vernietigen een paar handgranaten over
boord gegooid werden, die zoveel wilden
zeggen als Kom maar naar boven, we heb
ben je gevonden en vernietigd. Dan ge
beurde er evenwel niets. Hoogstens kwamen
er wat bewusteloze vissen boven drijven en
dan moest dus geconstateerd worden dat
men gejaagd had op een bijzonder dichte
school vissen. Haastig werd dan de positie
in het systeem van de convooibescherming
weer ingenomen. Luisterend naar mogelijke
nieuwe contacten werd dan de oceaan veo-
zijn verblijf toen hij door rheumatiek het bed
moest houden. En in Komatipoort, aan de
grens van de Portugese kolonie, nam hij af
scheid van zijn collega, de roodgebaarde
president Steyn van de Oranje Vrijstaat, en
van zijn staf.
HET VRIJGELEIDE.
In Lourengo Marquez, de Portugese ha
venstad, wist men niet recht wat met Kruger
te beginnen. Portugal, sinds eeuwen bond
genoot van Engeland, behandelde hem min
of meer als een gevangene door hem huis
arrest te geven. Hoe moest Kruger naar
Europa komen Engelse oorlogsschepen
kruisten voor de Delagoabaai en zouden
het schip .waarop de president zich bevond,
binnen enkele uren kunnen aanhouden.
En in het buitenland roerde niemand zich
ten gunste van de Boeren. De Duitse keizer,
die na de Jameson-inval zulk een geest
driftig en voor Engeland beledigend tele
gram'had gestuurd, liet zich niet meer horen.
Frankrijk was juist weer goede vrienden
met Engeland geworden. De grote mogend
heden lieten de Boerenrepublieken aan haar
lot over uit vrees voor verwikkelingen met
het machtig Brittannië.
Toen stelde de jonge Koningin der Neder
landen, Wilhelmina, een daad. Zij zond het
taire hulp verlenen, maar het zenden van de
„Gelderland" Was een beginselverklaring,
tégen het geweld, vóór het recht
DE NIEUWE „GELDERLAND".
De oude „Gelderland" heeft nog lang
nadat het zijn gevechtswaarde had verloren
als artillerie-instructieschip dienst gedaan
en tijdens de tweede wereldoorlog werd het
door de Duitsers gebruikt als drijvende bat
terij. Tijdens deze oorlog is het schip onder
gegaan. Maar zijn naam zal voortleven, door
een onzer nieuwste oorlogsbodems gedragen.
De naam van de „Gelderland zal echter
ook voortleven in Zuid-Afrika, nu de rege-
ring-Malan besloten heeft een der schepen
van de jonge Zuid-Afrikaanse Marine met
die naam te dopen. Het is een tribuut aan
Nederland voor zijn morele en daadwerke
lijke bijstand in die voor de Boerenrepublie
ken zo stikdonkere jaren. Maar het is méér.
In Zuid-Afrika hebben thans de nationa
listen de overhand. De meest consequente
aanhangers van de premier-predikant Malan
willen geheel los van Engeland, het voor
beeld van Ierland volgen, een zelfstandige
republiek stichten. De republikeinse idee
heeft altijd sterk onder de Boeren geleefd.
Stap voor stap dringt de regering-Malan
de Engelse invloed terug. Ook op de vloot.
Het marinepersoneel heeft nieuwe uniformen
gekregen, want de oude leken te veel op de
Engelse. En nu wil men Nederlandse marine
instructeurs, een verzoek waarmee onze re
gering nogal verlegen is, want hoe sympa
thiek men ook staat tegenover het stamver
wante volk daarginds, men wil toch ook
gaarne op goede voet blijven met Engeland
en om zon betrekkelijke kleinigheid geen
ruzie krijgen.
In dat licht bezien, is het geven van de
naam „Gelderland" aan een Zuid-Afrikaans
oorlogsschip een daad van evenveel bete
kenis als indertijd het zenden van de Neder
landse kruiser naar Delagoabaai.
rijs. n laatstgenoemde stad zal de Prins be
sprekingen voeren in aansluiting op een eer
der dit jaar te Oosterbeek gehouden con
ferentie.
In de late avond van Zaterdag is te
Eindhoven op een binnenpad een vrouw
door een steek met een scherp voorwerp
dodelijk verwond. Een voorbijganger trof
haar aan, liggende op straat. Eien ijlings ont
boden ambulance-auto bracht het slacht
offer naar het Binnenziekenhuis, waar de
dood werd geconstateerd. De recherche
stelde een onderzoek in naar de identiteit
van het slachtoffer, waarbij bleek dat het
de 32-jarige gehuwde vrouw v. d. V.-L. uit
Gestel was. Zij is moeder van 3 kinderen.
Naar de toedracht van het gebeurde wordt
een onderzoek ingesteld.
Het aantal aangegeven radio-ontvang
toestellen in Nederland bedroeg per 1 Octo
ber 1954 1.931.683 tegen 1.922.425 op 1 Sep
tember 1954. Op 1 September 1954 waren
er 498.286 aangeslotenen op het draadom-
roepnet tegen 497.113 op 1 Augustus 1954.
De Amerikaanse ertsboot „Morrrtac-
kite" kapseisde bij ruw weer op de Atlan
tische Oceaan door het schuiven der lading.
Het schip was op weg van Buenos Aires
naar Baltimore. Elf overlevenden werden
Zondag te Norfolk (Virginia) aan land ge
bracht evenals de stoffelijke overschotten
van 12 opvarenden. Er worden nog 25 man
vermist. Sommige overlevenden hebben 48
uur op vlotten of op wrakhout rondgedre
ven. Het water wemelde van haaien. Toen
van een overlevende een been was afge
beten bloedde de man dood. Door het bloed
in het water werden nog meer haaien aan
getrokken, welke de slachtoffers zich slechts
met grote moeite van het lijf konden houden.
Aan Prins Bernhard werd Zaterdag
landen, Wilhelmina, een daad. Zu, zona net door de Zuidafrikaan^
pa»,,e:dekschip Gelderland'', .oen een e r vmk vin
snelste en modernste oorlogsschepen, naar
Delagoabaai. Het was een moedige geste,
die zelfs een min of meer uitdagend karak
ter had, want de kanonnen van de „Gelder
land" spraken een duidelijke taal tot ieder,
die het schip durfde naderenKom maar
op En hoe licht hadden ernstige interna
tionale verwikkelingen kunnen ontstaan
Maar het bloed kroop, waar het niet gaan
kon. Het kleine Nederland kon geen mili-
veld Swartkop bij Pretoria de vliegvink van
de Zuidafrikaanse luchtmacht en een speci
ale oorkonde, waarbij de Prins het em
bleem wordt toegekend, ovehandigd. De
Prins hoopt Woensdagochtend in Neder
land aan te komen. Maandag landde hij in
de omgeving van Aroesjt in Tanganjika om
met zijn gevolg enkele dagen in het oerwoud
door te brengen. Op 16 October zal de
thuisreis worden hervat via Napels en Pa-
Op het Noorse schip „Emma Bakke"
ontstond, terwijl het voor de Marokkaanse
kust in de Atlantische Oceaan voer een
ketelontploffing, waarna het schip uitbrand
de. Bemanning en passagiers begaven zich
in de boten. Een lid van de bemanning werd
direct na de explosie vermist. Van de vijf
ernstig gewonden zijn er twee overleden.
47 overlevenden, onder wie 9 passagiers,
werden door het Argentijnse schip „Cor-
rientes" te Lissabon aan wal gezet.
Zondagochtend is te Eist een moord
aanslag gepleegd op de 33-jarige woonwa
genbewoner K. G. Omstreeks 10 uur keer
den de 21-jarige J. H. D. en diens 61-jarige
vader C. D. in het woonwagenkamp terug.
Zij waren naar Arnhem geweest. Het twee
tal kreeg ruzie over een oude veete met G.
De vader van J. H. D. bleek een stengun bij
zich te dragen en stelde deze ongemerkt
voor G. aan zijn zoon ter hand. Deze loste
daarmee 3 schoten. Twee kogels troffen G.
in het hoofd, waardoor deze ernstig werd
getroffen en er ernstig aan toe is. De dader
is ontvlucht, doch zijn vader, die medeplich
tig is, kon worden gearresteerd.
De heer H. W. Tilanus, voorzitter van
de C.H.U. envan de Tweede Kamer-fractie
van deze partij is door de Koningin be
noemd tot Groot-Officier in de Orde van
Oranje-Nassau.
De voormalige SS-generaal Karl Oberg
de hoogste politiechef in Frankrijk tijdens de
oorlog, met de bijnaam van „de slager van
Parijs", is Zaterdag te Parijs wegens oor
logsmisdaden ter dood veroordeeld. Kolo
nel Helmuth Knochen, Obergs voormalige
assistent, werd eveneens ter dood veroor
deeld. Zij waren beschuldigd van verant
woordelijkheid voor massamoorden, folte
ringen en deportaties.
De 74-jarige weduwe van Doesburg,
wonende aan de Nie'uwe Langendijk te
Delft, had des avonds, gewoonte getrouw,
een pannetje eten op het gasstel gezet voor
haar zoon, die later thuis zou konten en heeft
de gaskraan wel open gezet, maar vermoe
delijk vergeten het gas aan te steken. Zij
giïng daarna naar bed. In haar slaap is zij
door het gas bedwelmd geraakt. Toen haar
zoon te ongeveer middernacht thuis kwam,
rook hij de gaslucht al in de gang. De
G.G.D. werd gewaarschuwd, maar het
mocht niet meer baten. De levensgeesten
konden niet meer opgewekt worden.
de beste tandpasta
die men U raden kan
1 --
ABONNEMENTSPRIJS! Losse nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement s
Axel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen 11,75
Buitenland i 2,00
ADVERTENTIEPRIJS: 8 cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Kleine advertentiën (maximum 6 regels) I S regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
s
1C11X up i U