AXELSE COURANT
iifc
Thule 's werelds
Noordelijkste luchtbasis
Nogmaals het bevrijdingsfeest
j C VINK
Frankering bij abonnement, Axel
ZATERDAG 21 AUGUSTUS 1954
68e Jaargang No. 87
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646
HoofdredactieJ. C. VINK
FIRMA
Markt 12
AXEL.
OPERATIE „BLAUWE GAAI'' MOEST PERMANENT
BEVROREN GROND BEWERKEN
Op slechts 1500 km afstand van de Noord
pool heeft Amerika op Groenland een com
plete luchtbasis gevestigd, waar vandaan de
vliegtuigen het gehele jaar kunnen opstijgen
en „het oog houden op wat er allemaal in
Rusland gebeurt." Vanaf dit topje van de
wereld kan men als het ware regelrecht Rus
land binnenkijken Het industriële centrum
van de Bolsjewisten ligt op 5000 km. afstand
hetgeen voor een moderne straalbommen-
werper 'slechts vijf uur vliegen betekent.
In 1950 zijn de Amerikanen begonnen met
de aanleg van deze luchtbasis, waarvan de
naam Thule reeds zegt dat het de noorde
lijkste ter wereld is. „Ultima Thule" betekent
in het Latijn immers verstmogelijke limiet.
Korte tijd geleden is het Amerikaanse De
partement van Defensie er echter pas toe
overgegaan bekendheid te geven aan dit
vliegveld. Voor de bouw er van is een grote
militaire operatie nodig geweest, die strikt
geheim werd gehouden en sedert de invasie
in Normandië in de tweede wereldoorlog
de grootste is geweest, die ooit plaats vond.
Deze operatie was alleen aan ingewijden be
kend onder de codenaam „Operatie Blauwe
Gaai".
Groenland is Deens grondgebied. Toen
de „Operatie Blauwe Gaai" legon, stonden
ter plaatse slechts acht gebouwtjes, waarin
18 meteorologen werkten. Voorts was er
een bescheiden landingsbaan. In Maart 1951
daalde uit de Poolschemering plotseling een
afdeling Genie van de Amerikaanse lucht
macht neer, die o.a. een vijftien ton zware,
mechanische „schep" meebracht, het zwaar
ste stuk gereedschap, dat ooit via de lucht
werd vervoerd. Deze eerste 600 man sterke
troep vormde het begin van de „Operatie
Blauwe Gaai", die populair ook wel de
„Normandië in het Ijs" werd genoemd. De
expeditie, 7500 man sterk, ging in Juni 1951
in Norfolk scheep, met geheime bestemjning.
De luchtbasis Thule kwam nog diezelfde
zomer in grote trekken gereed en mag thans
als voltooid beschouwd worden. Thule ligt
in een rotsachtige vallei op 2200 km. af
stand van Sovjet-Russisch grondgebied. De
basis bestaat uit een landingsbaan van 3 km.
lengte, comfortabele barakken, die tezamen
een oppervlakte beslaan van 200 ha., ben
zinetanks, pakhuizen en verwarmde hangars.
Op nog geen 7 km. afstand begint het 3000
meter hoge ijsgebergte. De Amerikanen
hebben met Thule een sterke schakel aan
hun defensie-systeem toegevoegd, maar met
vrij grote zekerheid mag aangenomen wor
den dat de Russen hen een slag vóór zijn
geweest en nog geen 800 km. verder op
Frans Jozefs Land reeds een soortgelijke
basis hebben aangelegd.
De beroemde Poolvlieger Bernt Balchen
en de ontdekkingsreiziger Knut Rasmussen
waren de eersten die op de gedachte kwamen
op Groenland een luchtbasis te vestigen.
Kort nadat Lindberg over de Atlantische
Oceaan was gevlogen, ontmoetten Balchen
en Rasmussen elkaar in New York. Balchen
opperde de mogelijkheid in de toekomst in
de Poolstreek luchtbases aan te leggen en
Rasmussen vertelde hem dat in dat geval
het door hem al gevestigde Poolstation
„Thule" een geschikte plaats voor een lucht
basis zou zijn.
Balchen vergat dit gesprek nooit. Ruim
drie jaar geleden haalde hij de Amerikaanse
minister van de luchtmacht tot zijn ideeën
over, waarna deze aan de luitenant-generaal
der Genie Lewis A. Pick vroeg of het in
derdaad uitvoerbaar was. Pick, die o.a. in
de laatste oorlog de beroemde ,,Ledo"-weg
gebouwd had. zei ja. Pieter Kiewit uit Oma
ha verzamelde de aannemers om het werk
uit te voeren. Zes maanden later landde dus
het eerste convooi arbeiders en geniesolda
ten op het doodse strand van Groenland. Zij
moesten allerlei moeilijkheden overwinnen
die nog nooit overwonnen waren. Zij vul
den b.v. de tijdelijke benzinetanks met drij
vende slangen vanuit de tankschepen. De
slang werd later onder water aangebracht
en er werden permanente tanks gebouwd.
Men liet boten zinken om als tijdelijke pier
te fungeren. Intussen herhaalden de pioniers
gedurig hun gevaarlijke tochten tussen de
kust en de schepen, waar zij nog verbleven
in ijs en mist. Op 14 Augustus was er als
havenhoofd een permanente pier van 300
meter lang. Tegen begin September, toen de
schepen weer vertrekken moesten, om niet
de hele winter in het ijs vast te blijven zitten
was de eerste etappe tot een goed einde ge
bracht.
Mist, ijs en duisternis maakten het leven
voor de werkers op Thule soms tot een hel.
Bovendien stuitten de constructeurs bij de
aanleg van het vliegveld op een ongekend
obsbtakel, dat zij „perma-vorst" noemden.
De grond bleek namelijk permanent bevro
ren te zijn en door een voorwereldlijke koude
die door alle eeuwen heen had aangehouden,
tot een rotsachtige hardheid geworden te
zijn. Ongeveer overal een meter onder het
normaal aardoppervlak begon deze perma
nent bevroren grondlaag. Indien men hier
dus een normaal gebouw zou neerzetten,
zou deze grond door warmte-uitstraling lang
zamerhand gaan ontdooien en zouden de
fundamenten wegzakken. Daarom leek het
noodzakelijk de lichtere gebouwen op Thule
op houten palen op te trekken, aangezien
deze de warmte niet geleiden en aldus als
isolatie optraden. Om echter te voorkomen
dat deze gebouwen door de venijnige Pool-
wind worden weggeblazen, heeft men ze met
zware ebbetonnen gewichten moeten ver
ankeren. De vloeren van zwaardere gebou
wenwen, zoals de hangars voor de bommen
werpers, werden geisoleerd met kilometers
holle twaalfduimspijpen, die des zomers ge
sloten worden om de warme lucht er uit te
houden en die in de winter geopend worden
om de koude lucht er in te laten alles dus
om te voorkomen dat de permanent-bevro
ren grond gaat ontdooien en verzakkingen
veroorzaakt. Door de koude bleek het ook
onmogelijk om tussen de barakken onderling
waterleiding aan te leggen, zodat ht water-
tiansport per vrachtauto plaats moest vin
den. De „Operatie Blauwe Gaai" wist ech
ter in twee korte zomers alle moeilijkheden
te overwinnen en van de winderige, boom
loze Poolwoestenij een moderne luchtbasis
voor bommenwerpers te maken. Tempera
turen van -50 graden Celsius zijn hier heel
gewoon, evenals windsnelheden van 250 km
per uur. Tussen de barakken moesten kabels
gespannen worden, opdat de mannen zich
hier aan vast kunnen houden om niet door
de wind te worden weggeblazen. Des win
ters wordt het in Noord-Groenland zó koud
dat de koelpakhuizen voor vlees en andere
levensmiddelen verwarmd moeten worden
om een normale temperatuur van 12 graden
Celsius te bereiken. De motoren van de bull
dozers en vrachtauto's moeten ook als ze
niet gebruikt worden, de hele winter door
draaiende worden gehouden, want wanneer
ze eenmaal stoppen, bestaat er goede kans
dat men ze nie meer voor de volgende zo
mer aan de gang krijgt. Noord-Groenland
is zelfs zó koud dat Eskimo's die er hun hele
leven gewoond hebben, niet meer goed een
normale warmte kunnen verdragen. Toen
een Eskimo eens op Thule ziek werd en in
het hospitaal moest worden opgenomen, al
waar een constante temperatuur van ruim
20 graden Celsius heerste, moest men hem
herhaaldelijk koude douches geven, opdat hij
zich ten minste nog enigermate op zijn ge
mak zou voelen
Bevrijde Stadgenoten,
Het is nu 10 jaar geleden dat wij bevrijd werden van het juk der onderdrukkers.
Tien jaar geled en kwamen de Poolse legers en namen, onze stad sparende en ten
koste van het leven van velen hunner, Axel in.
19 September 1944 was een blijde dag voor ons.
Laten wij Axelaars, onze Poolse bevrijders, die zich nu in ons midden bevinden
tonen, dat wij hun offers waarderen. v
Viert allen dankbaar Uw bevrijdingsherdenking.
God behoede ons oude stadje Axel,
Leve Kolonel Szydlowski
Aldus luidde de proclamatie waarmede he
rauten te paard op Vrijdagochtend 13 Augus
tus 1954 kond zouden doen van het begin van
het bevrijdingsfeest.
Het officiële programma vermeldde ook dit
gebeuren, en velen hebben zich afgevraagd
of wellicht hun straat of buurt bij dit program
mapunt werd overgeslagen. Feit was echter
dat de paardrijdende herauten in het da
gelijks leven landbouwersbij mooi weer te
druk bezet waren met oogstwerkzaamheden
om hun medewerking te kunnen verlenen, en
alleen bij minder goed weer zich hiertoe be
schikbaar konden stellen. Tot vreugde van
landbouwers en feestvierenden was het goed
en zo zag het feestcomité dit punt van het pro
gramma vervallen. Reden waarom wij de
tekst nu alsnog afdrukken.
En hoe uitgebreid ons verslag ook geweest
mag zijn, de feesten blijken nog steeds uitge
breider, en zo bemerken wij achteraf, dat toch
nog verschillende programmapunten onvol
ledig werden vermeld. Gaarne willen wij
trachten dit alsnog zo veel mogelijk goed te
maken.
Een woord van waardering komt allereerst
toe aan de Axele VVV, die het optreden van
de Poolse dansgroep voorbereidde en finan
cierde en daarmede een belangrijke bijdrage
leverde tot het welslagen van het zo succes
volle Zaterdagavond program, en ook mag
uiteindelijk de initiatiefneemster voor dit be-
vijdingsfeest is geweest. Immers op haar in
hier zeker gememoreerd worden, dat VVV
Februari gehouden jaarvergadeing besloot de
VVV aan dit heuglijke jubileum de nodige
aandacht te schenken en enkele weken later
wer d op haar initiatief een vergadering be
legd met buurten en verenigingen, waar toen
het definitieve feestcomité met vertegenwoor
digers uit alle lagen en groeperingen der be
volking werd samengesteld om plannen te be
ramen en uit te werken voor deze bevrijdings
herdenking.
De versiering en verlichting hebben wij in
het algemeen ook reeds gememoreerd, maar
ook hier moeten toch nog enige details ver
meld worden. Allereerst hulde aan degenen,
die zorgden dat Axel ook bij avond reeds van
buiten af een feestelijke aanblik bood. door de
verlichting van torens en gebouwen., zoals
het stadhuis, de nieuwe Geref. Kerk en de
torens der beide Kerkgebouwen in de Kerk-
De toren van de Ned. Herv. Kerk in feestverlichting.
(Foto Feijter-But)
Ben beeld van de drukte op Vrijdagmiddag.
(Foto Feijter-But)
dreef. Verder lof voor die straten, die het ge
zegde „beter laat dan nooit" in toepassing
de allerlaatste dagen nog een aardige ver
lichting of versiering aan wisten te brengen.
En zeker moet hier ook nog even de Prins
Hendrikstraat worden genoemd, waar men in
deze anders rustige buurt vertier wist te bren
gen en bezoekers trok door het plaatsen van
een kindercaroussel
Ook het publiek verdient zeker een woord
van waardering voor de offervaardigheid die
het tijdens de feesten toonde bij de speldjes-
actie's ten bate van de Polen. de speldjes
voor de Poolse invaliden leverden een bedrag
op van 140, die ten bbate van de Poolse
noodlijdende kinderen 574,50.
Boven het vertrek van Kolonel Szydlowski
pakten zich nog donkere wolken samen, toen
bleek, dat de Oranje-lijn, die zich bereid had
verklaard de reis retour over de Oceaan be
schikbaar te stellen, geen tijdige afvaart van
uit Nedeland had, om het mogelijk te maken
dat Kolonel Szydlowski in Canada weer op
de vooraf bepaalde datum zijn werkzaam
heden zou kunnen hervatten.
Dank zij de vele moeite die de burgemees
ter zich hiervoor heeft getroost mocht het
in de loop van Maandag nog gelukken om
op een der schepen van de Holland-Amerika-
lijn, dat Dinsdagmiddag uit Rotterdam ver
trok passage te boeken, zodat de Kolonel
thans al weer op de terugreis is en da-nk zij
de verleende medewerking van de Holland-
Amerika-lijn weer tijdig zijn werkzaamheden
in Toronto zal kunnen beginnen.
Hoe druk het was en hoe enthousiast er
feest gevierd werd willen wij tot slot nog
even illustreren aan de hand van enkele
cijfers Er zijn die dagen in Axel meer
dan 10.000 feestmutsen verkocht, de bra-
derij in de Weststraat kon het oliebollen
bakken met vier bakkers niet af en er wer
den meer dan 10.000 van deze versnaperin
gen verorberd, terwijl men ook de meer har
tige hapjes niet onaangeroerd liet 1200
croquetten, 1000 worstjes en 900 Hollandse
nieuwe waren naast andere lekkernijen de
aantallen die alleen op de braderij werden
verorberd
ia
ABONNEMENTSPRIJS: Loste nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement
Axel binnen de kom 11,55 Andere plaatsen 1,75
Buitenland f 2,00
ADVERTENTIEPRIJS8 cent per m.m.
Bi] contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Kleine advertentiën (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
WIS
ESMH r.rj-.v.i A'/*t *i m T-I* f -i JRwl
B:j:l 1 "-B jj'4 1 *-l i ff- 1 11 j lil f&flPB
