AXELSE COURANT
Geschonden verleden -
Geschonden toekomst
VALDA
Leve de Koningin!
Zwitsaletten
j C.VINK
13 SYiaarf 13%5 voor hef eerst weer
KOU. GRIEP. KOORTS
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
VERSCHIJNT IEDERE WOENSDAG EN ZATERDAG
toe*e*
FIRMA
Markt 12
AXEL
Er heerst in Indonesië blijkbaar tegenzin
ten aanzien van Nederland. Bij menigten
worden er Nederlanders gevangen genomen
en gehouden. Protesten van de Nederlandse
regering lappen de Indonesische bewinds
lieden aan hun laars. Wij lazen, dat de In
donesische regering overweegt, de verblijfs
vergunning van Nederlanders in Indonesië
te verkorten. Dit zou een wraakneming zijn
op het verkorten der verblijfsvergunningen
van Indonesische studenten, die in ons land
vertoeven voor hun opleiding, door de Ne
derlandse autoriteiten. Maar in Den Haag
al meermalen nadrukkelijk ontkend, dat
men de Indonesische studenten in ons land,
op welk gebied ook, moeilijkheden in de
weg zou willen leggen.
Dit zijn dan de speldeprikken. Zij gaan
gepaard met zichtbaarder onwelwillende ge
zindheid. Er wordt een volksoploop georga
niseerd, die tegen Nederland gericht is en
de Indonesische regering haast zich met de
officieuze verklaring, dat zij het daar eigen
lijk wel mee eens is.
De achtergrond van dit alles is uiterst
begrijpelijk. De Indonesische regering wil de
unie met Nederland ongedaan maken, om
daardoor haar handen vrij te krijgen voor
de annexatie van Nieuw-Guinea. Zij kan
dan alle zeestaten in de archipel voor bui
tenlandse scheepvaart gesloten verklaren.
En daarachter rijst de mogelijkheid van een
doortrekken van Chinese rode troepen door
Birma en Malakka, die onder toezicht van
Russische duikboten kunen doorstoten naar
Nieuw-Guinea.
Op het winnen van Nieuw-Guinea zet
Indonesië alleê in. De Indonesische regering,
die nog altijd zonder verkiezingen het be
wind voert, kan zich bedienen van kleine
groepen, maar zij heeft haar volk niet ir'ee-
Het land wordt verscheurd door opstanden
en beroeringen. Telkens laait het verzet van
deelstaten, van afzonderlijke gebieden op.
De Mohammedanen houden een monster
betoging te Djakarta zij voelen zich in hun
godsdienstige gevoelens gekrenkt. En men
speelt met dit vuur en werpt zich alleen en
uitsluitend op de Nederlandse zondebok.
De Indonesische regering heeft ook de
grote buitenlandse machten niet meer mee.
De situatie is geheel anders dan zij was,
voordat de ronde-tafelconferentie tot stand
kwam. Dit ziet Indonesië wel in. En de ge
dachte ligt voor de hand, dat het verbreken
van de unie tot doel heeft, dat niemand meer
zal kunnen ingrijpen in Indonesië en Neder
land de kwestie niet voor de U.N.O. kan
brengen.
De vraag rijst, wat zal het antwoord van
Nederland zijn op het Indonesische ver
langen, dat de Unie ontbonden wordt. Op
bet ogenblik, waarin wij dit artikel schrijven,
beschikken wij nog niet over duidelijke ge
gevens, over zekere uitspraken. Herhaalde
lijk zijn er regeringsverklaringen gegeven,
dat wij er niet aan denken, Nieuw-Guinea,
dat ons rechtmatig toebehoort, prijs te geven.
Maar is de vrees niet aanwezig, dat men
opnieuw door de knieën zal zakken
Niet alleen het behoud van Nieuw-Guinea
maar andere zedelijke en wettelijke plichten
van Nederland; het opkomen voor de rech
ten der deelstaten, zijn bij het probleem van
de unie betrokken.
Hetgeen wij missen in de houding van
Nederland is een positieve lijn. Wil men
htegeen het verleden ons aanbracht, met
alle beslistheid behouden in het nu Of wil
men het langs de weg van de geringste
weerstand laten verloren gaan
Het zijn niet de woorden, die de zeker
heid brengen, maar de daden. Hoe is het te
verklaren, wanneer men krachtig bouwen
wil aan een nieuw koloniaal rijk, dat de op-
BIJ VERKOUDHEID
PASTI l_L.ES
leiding van koloniale bestuursambtenaren
aan de universiteiten van Leiden en Utrecht
is stopgzet en er zelfs geen studiecommissie
voor werkt
En wat weten wij omtrent de verdediging
van Nieuw-Guinea Zal die alleen geschie
den door een legertje, dat in het oerbos ver
loren gaat, of zal er ook met de maritieme
verdediging ernst worden gemaakt
Bestaat het besef, dat er vroeg of laat
groter gevaren kunnen opduiken, dan die
van Indonesië alleen, zodra dat land geheel
zal worden getrokken in het communistische
kielzog
Wanneer Nederland niet met beslistheid
waakt voor het overzees gebied, dat hem
overbleef, vernietigt het zijn toekomst. Zijn
betekenis in de wereld Zal slinken, de möge-
lijkheid, de regeling zijner verbevolking voor
een deel te houden in eigen hand, zal ver
dwijnen. En daarom is het antwoord dat wij
zullen geven op de Indonesische uitdaging
een vitale kwestie voor het eigen bestaan.
Dr P. H. Ritter.
Onrustig, gejaagd?
H.M. DE KONINGIN KOMT NAAR
ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Het secretariaat van de Commissaris der
Koningin in onze provincie kon ons heden
ochtend de wel zeer verheugende ?nede-
deling doen, dat H. M. Koningin Juliana
volgende week Zaterdag, 13 Maart 1954
een bezoek aan Zeeuwsch-Vlaanderen zal
brengen.
Hare Majesteit zal zeer waarschijnlijk per
trein naar Vlissingen reizen en vandaar
oversteken naar Breskens, vanwaar Zij zich
naar Eede zal begeven om daar op de plaats
waar Koningin Wilhelmina in 1945 weer
Neerlands bodem betrad het monument dat
ter herinnering van dit feit is opgericht, te
onthullen. Deze onthulling zal plaats hebben
om 12.29 uur.
In de namiddag zal Hare Majesteit een
bezoek brengen aan Oost Zeeuwsch-Vlaan
deren, waarna zij via het veer Perkpolder-
Hoedekenskerke weer zal terugkeren.
Nadere bijzonderheden over het bezoek
aan Oost Zeeuwsch-Vlaanderen hopen wij
in ons volgend nummer te kunnen publi
ceren.
«f
„Morgen is het een nare dag"
,,Het wordt morgen een nare dag," zegt
Peter Roovers, nadenkend door zijn korte
grijze baard roerend, morgen zal ik het
beeld in de ruimte zien en een beeld in de
ruimte is heel anders dan een beeld in een
atelier. Daarom is het morgen een nare dag
want binnen één minuut weet ik dan of m'n
werk geslaagd is of niet. En is het niet ge
slaagd dan is het onherroepelijk.
De opdracht voor dit monument heb ik al
lang, en die opdracht is meen ik, juist aan
mij gegeven omdat ik voor de oorlog een
borstbeeld heb gemaakt van Koningin Wil
helmina. Dit maakte ik toen naar ongeretou-
cheerde foto's, want de Koningin wilde nooit
en voor niemand poséren. Maar toen Zij een
afbeelding van het beeld in wording zag,
heeft Zij zelf aangeboden voor mij te pose
ren. Dat gebeurde in het paleis Noordeinde
en nooit heeb ik een model gehad, dat zo
vol toewijding poseerde. Onder het wérk
door hebben wij erg veel over schilder- en
beeldhouwkunst gepraat. Het is een onder
werp, waarover de Koningin het liefste
sprak en spreekt.
Mijn indruk Een persoonlijkheid.
Bij de keuze van het onderwerp voor een
monument in Ede heeft men mij volkomen
vrij gelaten. Ik ging op zoek naar iets, wat
het sprekendst de terugkeer zou verzinne
beelden. Een merkteken dus. Toen kwam ik
op het idee van een grenspaal. Oorspronke
lijk wilde ik er een vrouw met fakkel op
plaatsen maar nu is het een vrouwenfiguur
met wapenschild geworden. Het is van tuf
steen gemaakt en wordt ongeveer vijf meter
hoog. Aan experimenten heb ik mij niet ge
waagd, want dat ding moet zo oud worden.
Een experiment is aardig voor een paar tien
tallen jaren, maar ik kan er toch de maat
schappij niet mee opschepen. Daarom heb
ik rekening gehouden met de factoren, die
houdbaar gebleken zijn. Het is mijn negende
oorlogsmonument en iedere keer weer heb ik
te maken met een andere situatie en andere
gebeurtenissen.
He,t monument staat nu nog zo maar op
een stuk grasland. Dat moet beplant en ge
plaveid worden. En ook dat is weer een
kwestie van overdenking. De beplanting mag
geen concurrentie aandoen aan de vorm van
het monument. Coniferen bijvoorbeeld zijn
ongeschikt, omdat ze dezelfde obelisk vorm
hebben als het monument. Enfin we zullen
zien. Dit is Willem Klabbers, mijn leerling,
die meegehakt heeft aan het beeld. Ik ga e-
ven opbellen, dat ze morgen allemaal met
hun vingers van het beeld af moeten blijven,
tot ik er ben om het te plaatsen, want het is
erg breekbaar."
Zijn vriendelijke wat verlegen ogen ach
ter de blikkerende brilleglazen lachen me
toe, en ik krijg één van die stevige en
toch gevoelige handen, die gewend zijn de
beitel te drijv'en in Jiet steen en het te
vormen naar hun wil. ,,Ja U bent de eerste
journaliste die met mij over het monument
gesproken heeft. U hebt mé dan ook opge
zocht op de plaats waar ik op het ogen
blik hoor.
„Ik zag dat ze tranen in haar ogen had."
Ik vind het fijn dat er een monument
komt, zegt Eduard Culenaere, de „waard"
van de Rode Leeuw, want het was toch
een groot en historisch ogenblik op die mor
gen van de 13e Maart.-
Ik liep toen door Aardenburg. Het was
hier allemaal erg gehavend en er was niets
te doen. Radio hadden we niet, maar er
was één gezin, dat een radio met accu had
en als er belangrijke berichten doorkwamen
schreven ze dat op een schoolbord hier in
de straat. En daar stond die morgen ge
schreven, dat Koningin Wilhelmina de
grens bij Ede zou passeren. Eerst geloofden
we het niet, want er waren zo veel ge
ruchten in omloop. Maar toen ik de burge
meester tegenkwam, bevestigde deze het.
Samen met de dokter reeed ik hals over
kop naar de grens.
We hadden bij ons zelf zo vastgesteld,
dat de Koningin wel op het vliegveld van
Maldegem zou landen, maar het. bleek later
dat Zij per auto van Brussel kwam.
Aan de grens gekomen, zagen we enkele
irr.'ensen bezig met het trekken van een
meelstreep. Dat was de preciese afschei
ding tussen de twee landen. Het wachten
duurde lang. Onze harten popelden van
verlangen om na vijf harde en bittere jaren
onze Koningin weer te zien.
Toen hoorden we motorgeronk M.P.
(Daajna een auto met op de ispatborden
militairen, met de sten-gun in de aanslag.
En toen kwam Zij... Ze zat^chterin. Eerst
scheen Ze een beetje verbaasd, dat er nog
..zoveel mensen stonden. We riepen „Leve
de Koningin", maar, toen ze uitgestapt was,
werd het doodstil. Ik zag, dat ze ontroerd
wa:s en tranen in haar ogen had. Er kwamen
enkele autoriteiten naar voren, die voorge
steld werden. Toen ben ik een beetje naar
achteren gegaan, want ik was bang, dat men
mij ook zou voorstellen en ik had er niets
mee te maken. De Koningin keek rond naar
de huizen die kapotgeschoten waren. Ze had
een welvarend land achtergelaten in 1940
en dit vond ze terug.
Achter haar rug stond een moeder met
twee kinderen, die tegen de kleintjes zei
„Geef de Koningin maar een handje»De
Koningin keerde zich om en greep de hand
jes van de kinderen. Toen stak ik haar ook
mijn hand toe, die ze drukte. En opeens wa
ren er tientallen handen. Maar de Koningin
glimlachte en zei „Helaais kan ik niet ieder
een een hand geven."
We zagen, dat ze oud en grijs was ge
worden, maar we waren in-gelukkig, dat ze
na zoveel ellende weer bij ons was.
Zo'n ogenblik maak je maar eens in je
leven mee. Het was net als toen Koning
Willem I in Scheveningen landde. Alleen
ging alles haast nóg eenvoudiger.
„Ze kos niet lachen 'oor."
Achter de bruinhouten bar van café Stan-
daert in Maldeghem (België) istaat Denise
Standaert. Hij is Hollander, maar trouwde
met een Belgische vrouw en staat nu in het
grenscafé. „Ja, ik heb de Koninginne uit den
auto zien komen. Ze had tranen in haar
ogen. Een oud vrouwke van een jaar of
tachtig ging naar haar toe en gaf haar de
hand. Het ging allemaal zo simpel en toch
had je het gevoel, dat er iets. heel belang
rijks gebeurde. Hier moeder heeft vlak bij
haar gestaan."
„Dat heb ik", knikt de kleine, pientere
schoonmoeder. „We wisten dat ze „thuuis"
zou komen, maar in België was er veel volk
op de been en de auto kon er haast niet
doorkomen. Ik stond bij de witte streep op
m'n klompen, waarin door een granaatscherf
een gat was geslagen. Ze kwam uit de auto,
maar ze kos niet lachen 'oor. „Wat i:s het
hier triest",zei ze, terwijl ze rondkeek, „wat
is het hier allemaal verschrikkelijk kapot."
Maar we hadden dan ook zes weken in de
frontlinie gelegen. In ons café hier heeft ko
ning Leopold in 1940 met de militairen op de
grond geslapen. Maar we Wisten pas wie
hij was, toen hij weg wa:s. Ik ben Belse,
maar ik ben blij, dat ik toen de Hollandse
Koningin heb gezien. Jullie waren maar ge
lukkig met zo'n „Keuningennne".
Een sober teken.
De volgende dag staan we heel alleen
bij het monment. Er leunt een ladder tegen
het voetstuk en de grond is omwoeld door
vele voeten. De besneeuwde landen ademen
stilte. Zacht rondt zich de sneeuw om de
slootkanten. De w'ilgen [steken recht hun
zwarte takken omhoog naar de teerblauwe
lucht, waarin dunne, witte wolken zweven.
Er tript een felgekleurde mees nieuwsgierig
rond het monument. In de verte is er het
landelijk geluid van een kraaiende haan en
kindren rollen juichend grote, witte ballen
voor het lichaam van de sneeuwman.
Dit goede plekje grond was het eerste,
wat Koningin Wilhelmina zag na vijf een
zame jaren in den vreemde. Hier vond haar
voet het eerste stukje Nederlandse grond.
Hier klonk de eer.ste aarzelende groet van
haar geteisterd volk „Leve de Koningin."
En voor een witte boerderij met groene
luiken staat, op een omwoeld stuk land, het
merkteken dat Peter Roovers Voor Eede en
voor ons allen maakte.
Het opschrift is sober „Hier keerde op
13 Maart 1945 onze Landsvrouwe terug tot
haar volk."
En ook het monum'ent is isober. „Het is
wat iel", zeggen een paar mensen, die voor
bijkomen en even aandachtig kijken naar
het beeld, voordat het weer omhuld wordt.
Maar Peter Roovers' monument past op dit
stukje grond, waar het zo stil is, dat men de
sneeuw hoort neerritselen van de beknipte
takken.
Margreeth v. d. Velde.
I
Frankering bij abonnement, Axel
ZATERDAG 6 MAART 1954
68e Jaargang No. 43
ABONNEMENTSPRIJS: Loste nummers 6 cent
Kwartaal-abonnement t
Axel binnen de kom f 1,55 Andere plaatsen 11,75
Buitenland f 2,00
Drukker - UitgeefsterFIRMA J. C. VINK
Red. en Adm.: Axel, Markt 12, Tel. 0 1155-646
Hoofdredactie: J. C.VINK
ADVERTENTIEPRIJSS cent per m.m.
Bij contracten belangrijke reductie.
Ingezonden Mededelingen 20 cent per m.m.
Kleine advertentièn (maximum 6 regels) 1-5 regels
70 cent iedere regel meer 12 cent extra.
0°E "VaCHTE VALDAMILD
Mijn hardt' s Zenuwtabletten
sterken en kalmeren Uw zenuwen.
f«
Na een koude tocht door het vlakke Zeeuwse
land, waarboven k g en boos een zware sneeuw
lucht hangt, die zich soras even verlicht in een
wilde vlokkenvlucht, omvangt ons de goede
warmte van de gelagkamer v an de „Roode
Leeuw" in Aardenburg.
En in die gelagkamer vind ik de man, die het
dichtst bij Koningin Wilhelmina stond, toen zij
voor het eerst in 1945 in Ede weer Nederlands
grondgebied betrad. En daar vind ik ook de
beeldhouwer van het gedenkteken dat dezer da
gen op de historische plek zal worden onthgld
Peter Roovers.
Een journalist moet geluk hebben...
zijn snel en afdoend te bestrijden met:
