AXELSCHE ftfi COURANT
FrarkeHrg bij abonnement, Axel.
ZATERDAG 28 IANUARI 1950.
64 lAARGAN'G n 34
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
Het boerenbedrijf in
Denemarken.
Denemarken is een land vrijwel zonder
dorpen. Wel zijn er steden soms haven
steden, soms ook rond een min of meer
belangrijk centrum gebouwd. De eentonig
heid van het platteland met zijn uitgestrekte
weiden en korenvelden wordt hier en daar
onderbroken door de alleenstaande kerken
met hun witgekalkte torens of door over
blijfsels uit een ver verleden de ronde
terpen en de cirkels van reuzenkeien, af
komstig uit de ijstijd, waarbinnen de ouder
lingen der gemeenten eens hun vergade
ringen hielden.
Het open landschap is als bezaaid met
lage, witgekalkte boerderijen, soms gedeel
telijk uit hout opgetrokken met strooien of
pannen daken, waaromheen een indruk
wekkend complex van bijgebouwen ligt,
die tijdens de barre, koude winter dienst
doen als stallen en opslagplaatsen voor
voer en werktu gen. Hagen ziet men niet,
alleen hier en daar schuttingen teg^n de
wind. Overal grazen de talloze rode üee se
en witzwarte Jutland koeien in rijen de
weilanden af, methodisch als een gras
machine.
Er zijn weinig overjarige graasweiden,
maar veel eenjarig gias, klaver en lucerne-
klaver. De Dene i munten uit in het kwe
ken van zuivere grassoorten, en voeren het
zaad zelfs uit naar het buitenland. Behalve
graan en rogge groeit er tarwe en uit
stekende haver en gerst. De oogsten zijn
er overvloediger dan waar ook ter wereld,
maar dit is niet toe te schrijven aan de
natuurlijke rijkdom van de grond, die niet
zo heel lang geleden nog grotendeels
onvruchtbaar, zuur en drassig was.
Drooggelegde grond.
De tegenwoordige grond in Denemarken
is bijna even kunstmatig als die in Neder
land. Gedurende de laatste 25 jaar der
19ï eeuw en het begin der 20e eeuw span
den de Denen al hun krachten in om hun
natte velden te draineren, meren en fjorden
droog te leggen en moeras, heide en arme
gronden bruikbaar te maken met behulp
van kalkmergel, mest en kunstmeststoffen.
Het initiatief berustte bij een particuliere
onderneming, de organisatie Heath, die zich,
nadat de Duitsers in 1864 Sleeswijk aan
Denemarken hadden ontnomen, ten doel
stelde swat buiten de grenzen verloren was
gegaan, in het land zelf te herwinnen*.
Naderhand kwam de staat met fondsen te
hulp en nam tenslotte de gehele verant
woordelijkheid voor de plannen over.
Gedurende de jaren van algemene werk
loosheid tussen de beide wereldoorlogen
was er werk in overvloed en werd er in
een enkele campagne en in weinig meer
dan een mensenleeftijd ongeveer 800000
ha. vruchtbare grond toegevoegd aan het
lanbouwgebied van dit kleine land.
De Deense boerderij en de Deense land
bouw zijn gebaseerd op een weldoordacht
plan en zijn niet slechts bij toeval tot stand
gekomen. Gedurende de late middeleeuwen
verviel de positie der boeren tot weinig
meer dan die van erfpachters, hoewel hun
grond nooit officieel werd onteigend. Zij
genoten echter de bescherming der Deense
koningen en na het einde der 18de eeuw
verkregen zij, als gevolg van de landbouw
hervormingen achtereenvolgens persoonlijke
vrijheid, bezitswaarborg en tenslotte vrij
eigendom.
Hiermede gepaard gingen zekere maat
regelen, die vooikwamen dat de landerijen
tengevolge van erfrechten en bruidschatten
werden verbrokkeld tot kleine verspreide
stukken land de vloek van zovele landen,
waar landbouw hoofdzaak is. En naarmate
de landbouwbevolking toenam geraakte men
tenslotte in de laatste jaren der 19e eeuw
tot een doelbewuste volksplantingspolitiek.
Behoefte aan intensievere bebouwing.
Vele drooggelegde streken en vroegere
grote landgoederen werden verbrokkeld tot
kleine boerenerven. Overal lagen de nette,
popperige boerenhuisjes verspreid langs de
hoofdwegen temidden van boomgaarden,
ieder met een larg en smal stuk grond
daarachter, verdeeld in veldjes knolgewas
sen, koren, grasland, enz.
Nu zijn de boerenhuisjes vervangen door
kl ine of middelmatig grote boerde ijen van
10 tot 25 ha., waar het werk voornamelijk
wordt gedaan door de boer en zijn g zin.
Betaalde arbeid wordt er niet zozeer vrr
richt door getrouwde boerenknechts, die in
de buurt hun eigen huisje hebben, maar
door jonge mannen en meisjes, zelf boeren
zoons en dochters, die bij de boer inwonen,
bij hem aan tafel eten, het gezinsleven
delen en zodoende de ervaring opdoen, die
voor het beheer van een boerenbedrijf en
een boerenhuishouding noodzakelijk is en
die zij menselijkerwijs niet zo geredelijk
van hun eigen ouders zouden hebben aan
vaard.
Niettegenstaande de zware arbeid en de
lange werkdagen is de levensstandaard op
deze boerderijen merkwaardig hoog. De
huizen zijn ruim en goed gebouwd, goed
gemeubeld en goed onderhouden. Boeken,
radio, kranten, vakbladen en tijdschriften
hebben een intellectuele sfeer geschapen,
die het leven aanmerkelijk verrijkt heeft.
Er is veel geschreven over de Deense
volkshogescholen, die zoveel tot de homo
geniteit en de culturele ontwikkeling
van de plattelandsbevolking hebben bijge
dragen. Zij vormden in cultureel opzicht
wat de landwinning in materieel opzicht
betekende een antwoord op het bijna
een eeuw tevoren door de Duitsers toege-
bracnte verlies. Landbouwtechniek noch
landb juwwetenschap wordt er onderwezen,
daar niervoor speCialfe scholen bestaan, die
ecnter van later datum zijn. De bedoeling
van de volkshogescholen is een gemeen
schap en een natie te vormen, met door
middel van hys'erische ltuzen als ,Blut
und Boden", maar berustende op een
ethische en realistische grondslag. Er wordt
geschiedenis, poëzie en fok'ore onderwezen,
terwijl ook aan het muziekonderwijs de
nodige aandacht wordt besteed. Zij zijn de
universiteiten voor de Deense boer, niet
zozeer om de kennis die hij er opdoet of
de intellectuele opleiding die hij er ont
vangt, als om het contact dat hij er heeft
met zijn eigen generatie van toekomstige
boeren en de levenskrachtige en onwereldse
gemeenschap waarin hij op een nog ont
vankelijke leeftijd wordt opgenomen.
Een gevolg is geweest dat de Deense
landbouw met één slag van een zuiver
commercieel op een meer intellectueel
niveau werd gebracht. Bovendien won
zij door de coöperatieve zuivelinrichtingen,
dte nu door het hele land verspreid, wer
den opgericht door boeren, die elkaar zo
goed kenden dat zij niet eens de moeite
namen zich als firma te laten registreren.
Er werd geen kapitaalintekening gehouden
maar de belofte der leden om met hun
gehele vermogen voor de onderneming
borg te staan en daaraan hun totale melk
productie te leveren was voor iedere bank
voldoende waarborg om hen financieel te
steunen.
De binnenlandse en later ook de buiten
landse handel in Deense boter was geba
seerd op wederzijds vertrouwen en op de
uitstekende kwaliteit, die weer was terug
te voeren tot de goede organisatie der
productie en de verzorging, voeding en
raszuiverheid van de koeien. Hetzelfde zou
men kunnen zeggen van Deens spek: om
aan de eisen der export tegemoet te komen
werd er, geheel kunstmatig, een nieuw ras
varkens gefokt.
Het Deense boerenbedrijf was niet altijd
zo intensief en gespecialiseerd naar de
eisen van de afzetmarkten. In het midden
der 19a eeuw bestond de landbouw in
Denemarken nog voornamelijk uit graan-
verbouw en veeteelt, maar zodra er tarwe
uit Amerika werd ingevoerd viel de hele
landbouw-economie in duigen.
Coöperatieve inspanning.
De overgang naar de pluimvee en var-
kensteeit was niet het onwillekeurige gevolg
van de druk der omstandigheden, maar ver
liep volgens een zorgvuldig uitgedacht plan,
dat coöperatief ten uitvoer werd gebracht,
zowel wa» de verkoop der producten als
de aankoop vdn bedrijfsbenodigheden be
treft. Nu siaat de Deense boer echter op
nieuw voor een moeilijke beslissine.
Zelfs voor de oorlog was de voornaam
ste afzetmarkt Engeland al niet meer
wat zij vroeger was. Tengevolge van wer
keloosheid en de overeenkomst van Ottawa
was de export aar merkelijk verminderd, die
gedurende de oorlog bovendien, behalve
naar Duitsland, geheel werd stopgezet. Het
ergste was dat de blokkade alle invoer
verhinderde van goedkoop veevoer, waarmee
de Deense varkens tot dusver waren gevoed
en die de hogf m ikprodiicti*' der Deense
koeien had mogelijk gemaakt.
Het aantal varkens verminderde sterk en,
hoewel het aantal koeien vrijwel onveran
derd bleef, ging de melkproductie waar
schijnlijk ten voordele van de koe ach
teruit. Voor het boerenbedrijf betekende dit
alles een grote klap.
Nu staat de vrije wereld opnieuw voor
de Denen open en biedt afzetmarkten, bege
rig naar al het goede dat zij kunnen leve
ren. Maar zelf zitten zij op zware lasten en
zijn niet meer zoals vroeger in slaat te con
curreren met hun collega's in de nieuwe
wereld.
Vele factoren werken hen tegende hoge
levensstandaard in Denemarken, de prijzen
van industriële goederen als gevolg van
hoge lonen en de afwezigheid van grond
stoffen, de beperkte landoppervlakte, de
onmogelijkheid om de nodige hoeveelheid
veevoer tegen redelijke prijzen te importe
ren. Wat blijft hun dus over Mechanisatie
der boerderijen zou de kosten enigszins
doen dalen.
De coöperatieve beweging zou de kleinere
landbouwwerktuigen binnen het bereik van
de boer kunnen brengen, en de grotere
zouden als eigendom van de coöperatie aan
een ieder beschikbaar kunnen worden ge
steld. Maar er zit meer aan de zaak vast.
Zal de vrije wereldmarkt in grondstoffen en
voedsel ooit weerkeren Zal de Deense
boer ooit weer naar willekeur zijn mais
en lijnkoeken uit Amerika kunnen betrek
ken en zijn eieren, spek en boter vrij kun
nen verkopen
Wat hierop het antwoord ook moge zijn
hij zal de moeilijkheden langzaam maar
zeker tot een oplossing brengen met behulp
van zijn gezond verstand, democratische
discussies en, niet in het minst, met behulp
van zijn uitstekend georganiseerd coöpera
tie! systeem.
1637 Zuivelfabrieken
Fabriceren boter.
Even voor de laatste oorlog exporteerde
Denemarken meer boter dan enig ander
land ter wereld nl. 25—30 pet. van de totale
wereldproductie. In de omwikkeling van de
Deense zuivelindustrie zijn twee factoren
van grote invloed geweestde uitvinding
van de centrifugale afromingsmachine door
de Deense ingenieur L. C. Nielsen in 1880,
en de oprichting van de eerste coöperatieve
melkerij in 1882.
Tegenwoordig zijn er, regelmatig over
het land verspeid, 1637 zuivelfabrieken.
Hiervan zijn er 1374 coöperatief die geza-
melijk 90 pet. van de totale melkproductie
verwerken. In 1931 bereikte de boter-export
zijn hoogtepunt met 170,000 ton.
Al vroeg gaven de Deense boeren zich
rekenschap van het belang van een stan
daard-kwaliteit. In 1900 werd het merk Lur
als algemeen handelsmerk door alle Deense
zuivelfabrieken erkend. Toestemming om
dit merk te mogen voeren kon alleen wor
den verkregen wanneer de boter aan zekere
strikte eisen voldeed wat betreft kwaliMt,
zuiverheid en watergehalte, en na 1906
moest alle boter bij de wet van het Lur-
merk zijn voorzien om te mogen worden
uitgevoerd. Ook de verpakking moest aan
zekere eisen voldoen, en op ieder pakje
moest de datum van fabricage zijn aangege
ven zodat de verbruiker zich van de vers
heid kon o/ertuigen. Bovendien stond op
het pakje het indentiteiisnummer van de
producent vermeld, zodat eventueel kon
worden nagegaan van wie de boter afkom
stig was.
Gewoonlijk driemaal per jaar worden er
door de boter-keuiingscommissies van de
regering bij de wet voorgeschreven keuringen
gehouden. In deze commissies zijn expor
teurs, directeurs der zuivelfabrieken en
regeringsinspecteurs vertegenwoordigdhun
uitspraken zijn doorslaggevend. Bovendien
wordt de exportboter wekelijks geanalyseerd
en gekeurd op onregelmatige tijden en van
elke willekeurige hoeveelheid gefabriceerde
boter om een zo rechtvaardig mogelijke
beoordeling te verzekeren. Ook worden er
onverwachte inspecties gehouden in melke-
rijen, boter-f xportfirma's spoorweg en haven
opslagplaatsen. Er staan zware straffen op
het niet voldoen aan de eisen.
In 1947 bedroeg de boter export 86.000
ton. De gedeeltelijke mislukte oogst en het
voortdurend gebrek aan veevoer van over
zee hebben de productie verminderd, maar
hieraan is gedeeltelijk tegemoet gekomen
door een verdere vermindering van het
Deense boter-ra: tsoen en de vervanging
door margarine.
(Denmark Illustrated)
Gemeenteraad van Axel.
ZITTING VAN DINSDAG 24 JAN. '50.
Afwezig de h.h. P. J. van Bendegem en
R. J. van den Berg, met kennisgeving.
Na de opening gaf burgemeester van
Oeveren allereerst een overzicht over het
geen 1949 voor de gemeente heeft gebracht.
Spr. hoopte op een spoedig herstel van wet
houder van Bendegem, die nog steeds het
bed moet houden en dankte daarna de
secretaris met zijn medewerkers, de dienst
gemeentewerken en het personeel van het
gasbedrijf met zijn directeur voor hetgeen
zij allen in het belaag der gemeente hebben
gedaan.
Het aantal inwoners onzer gemeente liep
in 1949 met 1 terug (van 6931 naar 6930),
het geboorteoverschot was 84, het vestigings
tekort 85.
De 12 woningen, met de bouw waarvan
de gemeente in 1948 was begonnen, wer
den voltooid. Aangevangen werd met de
bouw van 120 simplex-montagewoningen.
Gehoopt wordt, dat de eerste binnen enkele
maanden gereed zullen komen. De parti
culiere bouw vertoonde enige opleving.
Per 31 Dec. '49 stonden op de lijst van
woningaanvragen 86 gezinnen van twee
personen, 176 gezinnen van drie of meer
personen en 27 trouwlustigen, totaal 289.
Dit aantal is thans gestegen tot 294, dat is
33 meer dan op 1 Jan. 1949; het aantal
aanvragen is hoger dan ooit tevoren. Van
deze 289 aanvragen zijn er 51 van personen
buiten deze gemeente ligt. De aanvragen
van buiten zullen nog vermeerderen als de
C.N.A. gaat werken.
Volgens een rapport van het Centraal
Bouw- en Woningtoezicht was het tekort
aan woningen na het gereedkomen van hel
bouwplan 1949 nog 277, terwijl er 720
woningen zijn welke niet aan de minimum
eisen van de Bouwverordening voldoen.
Aangenomen dat deze in 10 jaar moeten
verdwijnen zouden dan per jaar 72 wonin
gen extra gebouwd moeten worden, zonder
rekening te houden met de normale behoefte
voor bcvolkings aanwas en vestiging van
industrie-arbeiders.
Alleen in 1949 zijn 175 aanvragen inge
schreven. Het aantal in 1949 uitgegeven
vergunningen bedraagt 227, te verdelen in
86 nieuwe vestigingen (29 vrije woning en
57 inwoning) en 141 interne (130 vrije
woning en 30 inwoning).
In de Oostelijke uitbreiding werden 2
nieuwe zijstraten aangelegd.
Aan de onhoudbare toestand van de Sin-
geiweg kwam een eind. Door aansluiting
aan het nituw-aangelegde verlengde van
de Bylocquestraat ontstaat hier een belang
rijke ader voor het doorgaand verkeer.
Het woningbedrijf kon dit jaar gaan
fui.ctionneren.
Een grondige herziening van het uitbrei
dingsplan werd vastgesteld, waarbij met de
te verwachten ontwikkeling in de toe
komst rekening is gehouden.
Met het oog op de uitbreiding van het
woongedeelte werd besloten tot aankoop
van gronden ten Zuiden van de kom.
Dit terrein wordt ontsloten door omleg
ging van het zijkanaal Axel-Hulst waar
door tevens aan de waterverontreiniging
een eind zal komen en aan die zijde een
royale en aantrekkelijke entree tot stand
komt.
Voor het maken van een ontwerp-groen-
stroken in de kom stelde de raad een
bedrag beschikbaar, terwijl verschillende
punten in de gemeente werden opgeknapt.
Voor het opmaken van een geheel nieuw
rioleringsplan werden gelden beschikbaar
gesteld.
Door de omlegging van de rijkswater
leiding zal ook de toestand van het water
in de Kleine Kreek bij de bad- en zwem
inrichting aanmerkelijk verbeterd worden.
Voor de particuliere exploitatie van een
badhuis werd door de raad een garantie
verleend, waardoor dit initiatief wordt be
vorderd.
Bereikt kon worden, dat voor de stich
ting van een jeugdherberg in Zeeland deze
gemeente werd gekozen. De voorbereidin
gen zijn in volle gang.
In de oehoefte aan een recreatie-terrein
wordt thans voorzien door het aanbrengen
van bebossing op de terreinen van het
Kroondomein in de omgeving van het
conconrsterrein.
Door lofwaardig particulier initiatief wordt
getracht in de toestand van de muziektent
die ook reeds meerdere malen ter sprake
n
«.oonnements-
prljst
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indiè fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentie prij»
7 cent per m.m.
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentlèn
(n^xlmum 8 regels)
1 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
Kuwe buid
Ruwe handen
Ruwe lippen