Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwseh- Vlaanderen.
No. 30
VRIJDAG 15 JULI 1932
48e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
Het dure onderwijs.
FEUILLETON.
Een moeilijke taak.
Buitenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Cantfranco per post 1 dulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postrek. 60363.
ADVERTENTIËN ran 1 tet 5 regels 60 Cent; voor
alken regel meer 12 Cent Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
De Centrale Commissie voor
Bezuiniging heeft, behalve aan
allerlei andere onderwerpen, ook
haar aandacht gewijd aan de
steeds toenemende kosten van
het onderwijs.
Op de Rijksbegrooting wordt
voor onderwijs meer dan f 160
millioen uitgetrokkendaarbij
komen dan nog de uitgaven voor
de gemeenten.
Bekend is hoe de Staatscom-
missie-Rutgers, ingesteld om te
onderzoeken of een beter en min
der kostbare organisatie van het
Lager Onderwijs mogelijk is, in
haar, na een studie van ruim 4
jaren uitgebracht verslag, als be
zuiniging feitelijk alleen voor
stelde: le. een wijziging van
de leerlingenschaal in dier voege,
dat op iedere 45 leerlingen, een
onderwijzer uit 's Rijks kas wordt
vergoed en 2e geheel schrappen
de bepalingen in de wet van
1920 inzake langduriger en kost
baarder opleiding van onderwij
zers, welker in-werking-treden
reeds was uitgesteld tot 1934.
De voorstellen der Commissie-
Rutgers zijn door de Regeering
overgenomenhet betreffende
ontwerp is intusschen door de
Tweede Kamer nog niet in open
bare behandeling genomen.
Aangezien velen niet nauwkeu
rig bekend is, hoe de bestaande
wettelijke regeling van het Lager
Onderwijs over welker hooge
en nog steeds stijgende kosten
algemeen geklaagd wordt
werkt en welke uitgaven zij voor
het Rijk en de gemeenten mede
brengt, achtte de Commissie het
gewenscht, hiervan een uiteen
zetting te geven.
Waar het onder de huidige
omstandigheden practisch uitge
sloten is de kosten van het on
derwijs op den bestaanden voet
te handhaven, zal wel in de
eerste plaats een verhooging van
de leerlingenschaal, als in het
aanhangige wetsvoorstel bedoeld,
moeten worden ingevoerd. Met
de op deze wijze (na een over-
gangsperiode) te verkrijgen be
zuiniging van rond f 7 millioen
per jaar dat is nog geen 7
pet. van de totale Rijksuitgaven
voor het Lager Onderwijs, die
alleen al f 107 millioen bedragen
kan echter niet volstaan wor
den verdere en krachtige ver
mindering blijft hier geboden.
De opleiding van onderwijzers,
waaraan de Commissie in vorige
jaren verschillende beschouwin
gen wijdde, heeft zij opnieuw in
studie genomen, waarbij in het
bijzonder gedacht wordt aan
dienstbaarmaking aan die oplei
ding van de alom in den lande
bestaande Hoogere Burgerscholen
in plaats van slecht bezette en
daardoor dure kweekscholen. Zij
hoopt dienaangaande in het vol
gende verslagjaar nadere voor
stellen te kunnen doen.
Als aanvulling op deze voor
gestelde bezuiniging geeft de
Staatscommissie voor de verla
ging van 's Rijks uitgaven (com-
missie-Welter) in haar rapport
nog de volgende bezuinigings
voorstellen in overweging
I. Vermindering van 10 pet. op
de totale kosten van het hooger
onderwijs, te bereiken door een
korting van 15 pet. op de mate-
rieele uitgaven en een korting
van plm. 11 pet. op de perso-
neels-uitgaven (met uitzondering
van het bedrag, benoodigd voor
de bezoldiging der hoogleeraren).
De Commissie geeft in over
weging de verdeeling van het
totaal te bezuinigen bedrag over
te laten aan de respectievelijke
academische senaten en curatoria,
die waren uit te noodigen daartoe
onderling overleg te plegen.
Voorts wordt het denkbeeld
geopperd tot instelling van een
centraal curatorium of andere
centrale instantie, alsmede van
toekenning van fïnancieele auto
nomie aan de universiteiten en
hoogescholen.
II. Vermindering van de sala
rissen der leeraren bij het ge
subsidieerd V.H.O. en M.O. tot
gemiddeld 9 4 pet., alsmede toe
passing van de algemeene korting
van 15 pet. op dat gedeelte der
materieele posten, waarop bezui
niging mogelijk is. De gezamen
lijke bezuiniging voor dat onder
deel zal rond f 800.000 kunnen
bedragen.
Verder wordt o.a. in overwe
ging gegeven, de zelfwerkzaam
heid der gemeenten op het ge
bied van V.H.O. en M.O. voor
de toekomst uit te schakelen.
III. Versobering van de orga
nisatie van het Nijverheidsonder
wijs, zoodat in totaal op het N.O.
f2.6 millioen zal moeten worden
bezuinigd.
IV. Concentratie van openbare
lagere scholen in de richting van
ten minste een tweemansschool,
welke volgens het thans aanhan
gig wetsontwerp tot wijziging der
L.O. wet als minimum 46 leer
lingen zou moeten teilen. Uit
eindelijke besparing f 500.000.
V. Concentratie van U.L.O.
scholen in de richting van drie-
mansscholen op den voet van het
aanhangig wetsontwerp, met ge
legenheid tot differentiatie naar
beneden tot tweemansscholen.
Bezuiniging f 750.000.
VI. Opvoering van de mini-
mum-aantallen leerlingen, noodig
voor de oprichting van nieuwe
bijzondere lagere en u.l.o.-scholen,
met 50 pet. en in aansluiting daar
aan opvoering van de minima
voor het openbaar onderwijs even
eens met 50 pet.
VIL Meerdere concentratie in
de opleiding der onderwijzers.
Bezuiniging f250.000.
VIII. Doorvoering van de z.g.
45 schaal, opgenomen in het
thans aanhangig wetsontwerp tot
wijziging derLO.-wet. Bezuini
ging f 5.300 000.
IX. Vervanging van leerkrach
ten in de laagste twee klassen
der lagere school door lager be
zoldigde (als regel vrouwelijke)
leerkrachten, in het bezit van een
speciaal hiervoor te introduceeren
onderwijsbevoegdheid. Bezuini
ging op den duur: f4 millioen.
X. Verbod voor de gemeente
besturen tot aanstelling van z.g.
boventallige onderwijzers. De
hieruit voortvloeiende bezuini
ging, welke op ongeveer f 9 mil-
lioen gesteld kan worden, komt
geheel ten goede aan de ge
meenten.
XI. Opneming in art. 6 der
L.O -wet van de bevoegdheid om
maximum-eischen te stellen ten
aanzien van de oprichting en de
inrichting van scholen, teneinde
zoo noodig soberheid daarbij te
kunnen afdwingen.
XII. Verschillende kleinere be
zuinigingsmaatregelen t.a.v. „Kun
sten en Wetenschappen", waar
door een besparing verkregen
wordt van totaai f 110.000
Voorts wordt aanbevolen het
denkbeeld om de leeftijdsgrens
voor toelating tot de lagere school
waarvan een belangrijke be
zuiniging het gevolg zou kunnen
zijn in studie te doen nemen.
In het geheel zullen de voor
Onderwijs voorgestelde bezui
nigingen kunnen bedragen
f 15.054.000.
De Belglscho staking.
De toestand in België vereischt
de voortdurende zorg van de
overheid, daar de oproerige ele
menten geen gelegenheid verzui
men om schade aan te richten.
Dat hun drijven niet ver van
misdaad afstaat, blijkt wel uit
het feit, dat op de spoorlijn Brus
sel- Parijs verschillende bouten
losgeschroefd zijn, met de kenne
lijke bedoeling een ongeluk te
veroorzaken. Het mag zeker een
groot geluk genoemd worden,
dat deze misdadige aanslag tijdig
ontdekt werd, daar een ongeluk
op deze drukke lijn verschrikke
lijke gevolgen kan hebben ook
Nederlanders, die vaak van deze
lijn gebruik maken zouden daarbij
gevaar loopen.
De socialisten zijn ijverig bezig
het leger te bewerken, om te
bereiken dat de soldaten niet op
de stakers zullen schieten. Het
socialistisch blad „Le Peuple"
publiceerde reeds een anonyme
brief van een Waalsch oud-sol
daat, die verklaarde eventueele
bevelen om te schieten niet op
te zullen volgen. De autoriteiten
blijven waakzaam.
In de streek van Bergen is het
schijnbaar kalm. Te Charleroi
blijft het woeligbehalve de
gendarmen doorkruisen afdeelin-
gen grenadiers met auto-mitrail-
leuses de straten der stad, waar
herhaaldelijk groote groepen sta
kers trachten de winkels te plun
deren.
De Christelijke syndicaten van
Charleroi hebben zich bij de
socialisten aangesloten. Op en
kele bijzonderheden na stellen zij
dezelfde eischen als de socialis
ten. Op een der pleinen te Char
leroi, waar de communisten on
lusten verwekten, n.l. voor het
Acht Urenhuis werden ruim 100
betoogers aangehouden. In den
loop der vergadering van den
algemeenen Raad der Belgische
werkliedenpartij, die zich zonder
voorbehoud solidair verklaarde
met de stakende arbeiders, werd
besloten aan de regeering ver
schillende eischen te stellen, o.m.
onmiddellijke en volstrekte stop
zetting van alle verlaging van
loon of van werkloozensteun
doelmatige steun aan niet-ver-
zekerde werklieden en verdeeling
van den arbeid op den grondslag
van een 40-urige werkweek. In
dien aan deze eischen niet zal
worden voldaan, zal waarschijn
lijk de algemeene staking worden
geproclameerd.
Een drietal mijnen uitgezonderd,
is overal het werk neergelegd.
In de Belgische Kamer inter
pelleerde de socialistische afge
vaardigde Defattre over de sta
king en de zich daarbij voor
doende incidenten. De opruiers
zouden aldus Delattre nooit
zulk een succes hebben gehad,
indien niet de bevolking in een
vergevorderd stadium van onte
vredenheid had verkeerd. De
Minister van Arbeid wees op de
bemiddelingspogingen der Regee
ring, en ging daarna de oorzaken
der staking na. De gemengde
commissie voor de mijnen en de
Regeering wijden haar volle aan
dacht aan het conflict.
De socialistische oud-premier
AXELSCHE
COURANT
50)
De koning scheen niet geneigd te
zijn om te praten; ik zweeg eveneens,
en zoo bereikten we spoedig mijn huis.
Terwijl we de smalle trappen van
het hnis opgingen, verzocht ik den ko
ning voor te mogen gaan. Ik liep vlug
aaar boven naar Maignan en vroeg of
hij op wacht wilde blijven staan. Ik
verzocht den koning om mijn kamer
binnen te treden.
Hij deed dit, terwijl hij zijn masker
voor hield ik volgde hem op den voet
en deed de deur op slot. De lamp,
die op tafel stond, verlichtte het ver
trek met een flauw schijnsel. Fran-
chette, die er onverbiddelijker dan
ooit uitzag, zat op een stoel die ze
op een vreemde manier tegen de deur
van de binnenkamer had geplaatst.
Freule de la Vire, zat voor het vuur
met een langen mantel om zich heen
alsof zij het koud had. Ze zat met
den rug naar ons toe en hield zich
alsof ze mijn tegenwoordigheid niet
opmerkte.
ik ging naar haar toe en zeide op
zachten toonFreule de la Vire,
ik heb de eer
Ze wilde zich niet omdraaien en ik
wachtte even. Ze haalde haar mantel
slechts dichter om nich heen en deed
alsof ik niet bestond. Ik tikte haar nu
op den schouder en zeide ongeduldig
Freule, u weet het nog niet, maar
Ze schokte geërgerd met de schou
ders, zonder te antwoorden.
De koning glimlachte en mij
toeknikkend deed hij een stap naar
voren. Freule, zeide hij met waar
digheid, ik ben nitt gewend...
Zijn stem scheen een magische kracht
te bezitten, tenminste voor hij verder
had kunnen spreken, was ze plotseling
overeind gesprongen en zag ons ont
zet aan. Stom van verbazing namen
wij haar op, want het bleek de freule
in het geheel niet te zijn. De vrouw,
waar we tegenover stonden, en die
haar hand aan het masker hield,
waardoor wij haar oogen zagen glin
steren, was grooter en breeder ge
bouwd dan freule de la Vire.
We bleven haar onthutst aanstaren,
maar ineens zagen we een lok van
goudblond haar, die over haar schou
der afhingwe hadden het begrepen.
Mevrouw I riep de koning uit.
Mevrouw de Brühlriep ik, nóg
verbaasder.
Toen ze bemerkte dat ze herkend
was maakte ze met bevende vingers
haar masker los, maar de koning, die
zoo iets niet verwacht had en die het
zeer onaangenaam vond om haar bij
mij te ontmoeten, keerde zich nu woe
dend tot mij.
Wat beteekent dat? vroeg hij
op bóozen toon, terwijl hij wantrou
wend om z'ch heen zag. Hebt u
dat allemaal zoo in orde gemaakt,
mijnheer de Marsac, en bevindt mijn
heer de Biüh' zich misschien op den
achtergrond Wat beteekent dat alle
maal V antwoordt me, mijnheer, en hij
wond zich meer en meer op.
Niets van dit alles, sire, zeide ik
op waardigen toon, hoewel ik abso
luut niet begreep, wat mevrouw de
Brühl eigenlijk bij mij kwam uitvoe
ren. Uwe Majesteit doet mevrouw
de Brühl onrecht aan door haar van
iets oneerlijks te verdenken, hoewel
Ik even verbaasd ben haar hier te
vinden, als u.
Ik kwam hier, sire, zeide ze op
trotschen toon, om mijnheer de
Marsac een belangrijke mededeeling
te doen. Uwe Majesteit kan er van
overtuigd zijn, voegde ze er haastig
bij, dat u voor de helft niet zoo ver
baasd kunt zijn door mij hier te vin
den, als ik het ben wegens uwe aan
wezigheid.
Ja, dat begrijp ik, zeide de koning
droog. Ik wilde alleen maar dat u
me hier niet gezien had.
De koning van Frankrijk wordt
alleen maar gezien, als hij dat wenscht,
antwoordde ze tot op den grond
buigend.
Goed, zeide hij. Als u het
zóó opvat, kunt u uw koning een
dienst bewijzen, mevrouw. Maar waar
is nu die dame, mijnheer de Marsac
Ik- denk in de binnenkamer, sire,
en mij tot Franchette wendend, zeide
ik op scherpen toonJe meesteres
is zektr hiernaast
Ja, en die wil niet uit die kamer
komen, zeide ze, terwijl ze koppig op
haar plaats voor de deur bleef zitten.
Onzin, zeide ik. Zeg haar
U kunt haar vertellen wat u wilt,
antwoordde ze. zonder op te staan.
Ze kan het wel hooren.
Maar menschriep ik ongedul
dig. Je begrijpt me niet. Ik moet
met haar spreken. Het gaat om zaken
van het hoogste belang.
Zooals u wilt. ik heb n immers
gezegd, dat u van hieruit wel met haar
spreken kunt
Ik had me nog nooit in mijn leven
zoo hulpeloos gevoeld. Nadat ik
allerlei gevaren had getrotseerd en
met [de grootste omzichtigheid den
koning naar mijn huis had gebracht,
een bijna ongeloofelijk iets, nu zou ik
daar door een stomme kamernuf in
mijn plannen gedwarsboomd worden.
Ik stond er schouderophalend bij in
een niet weten wat eigenlijk te be
ginnen, terwijl de koning mij half
boos, half geanimeerd aan stond te
kijken.
Opeens kwam freule de la Vire, die
vermoedelijk een tweede mannenstem
had gehoord en had opgemerkt met
hoeveel onderscheiding die persoon
behandeld werd, mij te hulp, want
met een ongeduldige stern vroeg ze
van uit haar kamer wie daar was.
Franchette, die dit als een bevel
scheen op te vatten, schoof haar stoel
w.g en zeide droog: Ziet u nu wel,
dat ze alles hooren kan.
Wie is daar vroeg de freule
nog eens.
Ik wilde juist antwoorden, toen de
koning mij beduidde, dat ik opzij zou
gaan en nu zelf zachtjes op de deur
klopte. Doe alstublieft open, freule,
zeide hij hoffelijk.
Wie is daar? herhaalde ze met
bevende stem,
Ik ben het. de koning, ant
woordde hij zachtjes, maar met die
majesteit, die van geslicht op geslacht
over gaat.
Ze uitte een kreet en draaide den
sleutel in het slot om. De deur ging
nu half open en ik zag vluchtig haar
bleek gelaat met deschitterende
oogen. De koning nam zijn hoed af
en giag naar binnen, terwijl hij de
deur achter zich dicht deed.
Ik begaf me naar den anderen hoek
vin de kamer, waar mevrouw de Brühl
stond. Ik vertrouwde het zaakje niet
heelemaal, daar ik vermoedde dat ze
voor haar man bij mij kwam spion-
neeren. Haar eerste woorden deden
echter dien indruk vergeten.
Vlug, aeide ze op bevelenden
toon. Luister even en iaat me gaan.
Ik heb al lang genoeg hier op u ge
wacht. Wat die vrouw daar in die
andere kamer aangaat, die is totaal
gek en haar kamerjuffrouw ook. Maar
luister raar me. U hebt u vandaag op
waardige wijze tegenover mij gedra
gen en dat wil ik u vergelden. U
hebt morgen een afspraak met mijn
man om bij de brug van Chaverny
te duelleeren. Is het niet
Ik antwoordde, dat dit zoo was.
U zult er met een Vriend heen
gaan, niet waar en hij ook, zeide ze
terwijl ze van opwinding stampvoette.
Ja zeker mevrouw.
Dan zeg ik u, dat u niet gaan
moet, zeide ze op gejaagden toon.
O ik weet het, het is 'n schandelijk
iets, dat ik mijn man verraad, maar
het is nog erger om een onschuldigen
man zonder waarschuwing in zijn
ongeluk te laten loopen. Hij zal u
met slechts één man ontmoeten, maar
degenen, die hij onder de brug opstelt,
zullen het verdere werk voor hem
doen. Ziezoo, nu heb ik hem verra
den, ging ze op bitteren toon voort.
Laat me nu gaan.
Maar mevrouw, zeide ik verbaasd
over baar groote welwillendheid, durft
u nog wel naar hem terug gaan. Kar)
ik niets voor u doen
Niets, behalve dat n me iaat
gaan, zeide ze op bijna ruwen toor),
Maar u kunt toch niet alleen op
dit uur over straat gaan f
(Wordt vervolgd)
