LUTSTl Limit.
No. 46.
Zaterdag 12 September 1914.
30e Jaarg.
1\
r
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
F. DIELEMAi\9
De oeconomische crisis.
FEUILLETON.
D<t blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 Maanden 50 Centfranco per post 60 Cent.
Voor Belgis 70 Cent. Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
AXEL.
AOVERTENTIEN van 1 tot 4 regels 25 Cent; voor
eiken regel meer 5 Cent. Groot® letters worden naar
plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
AdvertentiëD worden franco ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
ii.
Het opvragen van Spaarbankgelden
en deposito's.
Wie zijn geld naar een spaarbank
of een bankinstelling brengt, verwacht
intrest. Derhalve wordt het geld door
die banken niet opgepot, maar er wordt
mede gewerkt. Spaarbanken b.v. be
leggen de ingekomen gelden hoofdzake
lijk in hypotheken en effecten. Elk
dezer instellingen moet zorgen voor een
bedrag aan vlottende middelen, waaruit
opgevraagde gelden kannen worden
voldaan. Hoeveel daarvoor noodig is,
moet het bestuur door ondervinding
leeren. Elke instelling heeft eigen be
hoeften. Zoo bijv. ia bij Spaarbanken,
die gelden van landbouwers en vee
houder» beleggen, veel geld noodig in
het voorjaar en wordt er belegd in het
najaar. Bij een onderwijzersspaarbank
gaat het weer heel anders.
Zoodra er kans op oorlog ontstond,
m er voor het publiek gewettigde
aanleiding om geld op te vragen en
kwam er niet veel van beleggen. Het
spreekt vanzelf, dat er dus groote be
dragen aan de spaarbanken en bank
instellingen moesten worden onttrokken.
Ook echter in. dit geval werd door
paniekstemming het kwaad buiten alle
verhoudingen vergroot. Het voldoen
aan zulk een stroom van aanvragen
als in de eerste week van Augustus
binnenkwam, beteekent voor elk dezer
instellingen een groot verlies. Immerh
alleen door tegen in deze omstandig
Roman van Gborgk Ohnet.
Nadruk verboden.)
Mina dacht naar huis terugkeerende
''ongeveer evenzoo als juffrouw Andrimont.
Voor haar was de toestand thans glas
helder en met eenige angst dacht zij er
over wat Armand er van zou zeggen.
Zij gevoelde zich ongelukkig over de
verlegenheid waarin zij verplicht was
hem te brengen. Zij vergat haar eigen
verdriet omdat zij thans dengene, wiens
naam zij droeg, zou moeten doen blozen
over hetgeen hij had gedaan. Toch was
een verklaring onvermijdelijk geworden.
Het was noodig, dat het gebeurde word
opgehelderd en nu maatregelen werden
genomen voor de toekomst. Met veel
oordeel gaf Mina er zich volkomen reken
«chap van dat, de zaken te laten zooals
zy thans waren, hetzelfde was als ze
erger doen worden. Was Armand ver-
lietd op juffrouw Andrimont, dan moest
er öf een einde komen aan hun geheime
samenkomsten, öf hij moe3t haar slechts
ontmoeten in gezelschap. En ongetwijteld
kal» Armand nog niet ernstig verliefd
was, zou het voldoende zijn hem op het
gevaar te wijzen, opdat hij niet in zijn
doen zou volharden.
heden abnormaal hooge rente geld op
te nemen kon het benoodigde kapitaal
worden verkregen. Gelukkig leert de
ervaring, dat na zulk een eb spoedig
weer vloed volgt en dat dus weldra
weer veel zal worden teruggebracht.
Ondertusschen is er veel schade be
rokkend.
Er bestaat alle aanleiding toe om in
het reglement van elke spaarbank be
palingen op te nemen, waardoor aan
opvragen paal en perk kan worden
gesteld. Ook de Rijkspostspaarbank
ondervond al de moeite en last van
de onberedeneerde paniek en zag zich
verplicht een reglementairen dam tegen
den stroom op te werpen. Onderwijzer»
kunnen een goed werk doenals zij aller
wegen waarschuwen tegen het opvragen van
geldendie niet onmiddellijk noodig zijn.
Inmiddels dreigt ons volksleven van
dezen kant geen ernstig gevaarde
spaarbank- en depositoquaestie is van
ondergeschikt belang.
Wissels en Crediet.
Veel ernstiger is het feit, dat door
den ingetreden oorlogstoestand velerlei
nering en bedrijf stil staat. Immers
vorderingen op het buitenland kuDnen
grootendeels niet worden geïnd, voor
raden blijven onverkocht, grondstoffen
voor de nijverheid worden bijna niet
ingevoerd, de transitohandel staat stil.
Landbouw, veeteelt, nijverheid, vis-
scherij en handel worden alle getroffen.
Het gevolg daarvan is, dat het wissel-
verkeer wordt gestremd en dat het
verleenen en verkrijgen van crediet
zeer bemoeilijkt? wordt. Dit treft direct
Misschien ook vergiste Mina zich en
had zij zich voor niets ongerust gemaakt.
Misschien was haar man al even min
schuldig als Lucie en bestond er tusscben
heu slechts vriendschap. Den avond toeu
zij hem tot eeu bekentenis bad trachten
te brengen, door hem met aandrang te
ondervragen, had hij haar geantwoord op
geruststellenden toon en met buitenge
woon kalm gelaat. De aandoening, die
hij dien avond had getoond vond een
natuurlijke verklaring in het ongeluk
dat juffrouw Andrimont had getroffen.
Het sterfbed van iemand verlaten om
zich te begeven naar schitterend verlichte
zalen, daar muziek te aanhooreu en
komedie te moeten spelen, was dat niet
een vreeselijke overgang en Armand
moest wel een buitengewone zelfbeheer-
sching hebban geha 1 om zich zoo goed
te hebben kunnen houden. Dat was
het wat mevrouw de Fonteuay veront
rustte. Zou zij tegenover hem niet ont
wapend staan P Als zij hem niet stout
moedig aanviel hem niet dadelijk beslis
sende slagen toebracht, zou zij niet
kunnen overwinnen. Dat gevoelde zij zeer
goed en daarom nam zij een heldhaftig
besluit.
Het was vijf uur toen zij in haar hötel
terugkeerde. Nooit was Armand anders
zoo vroeg thuis. Door eeu gelukkig
toeval was dit thans wel het geval.
De ochtend, dien hij gebruikt had voor
zulke treurige plichten, had bega geheel
of indirect alle standen der bevolking
en met de grootst mogelijke energie
moet aan deze moeilijkheden het hoofd
worden geboden.
Zooals men weet, zoeken velen hun
heil in een moratorium. Dit is een
toestand, w&arby bijv. de dwangmid
delen, die tegen nalatige debiteuren
kunnen worden aangewend, tydelijk
buiten werking worden gesteldook
kan er by de wet ontheffing worden
verleend van de verplichting, om con
tracten vóór het uitbreken van den
oorlog gesloten, na te komen. Het is
duidelijk, dat de wet, die het morato
rium regelt, zeer verschillend kan wor
den opgezet en dat er dus onder den
invloed van een moratorium verschil
lende toestanden kunnen ontstaan, die
zoowel ten goede als ten kwade kunnen
werken.
Maar een moratorium, hoe ook ge
regeld, is een middel, dat alleen in den
uitersten nood mag worden aangewend,
omdat het op handel en bedrijf ver
lammend werkt. Onder de krachtige
leiding van minister Treub, oud-hoog
leeraar in de Staathuishoudkunde, werd
aan den aandrang tot het instellen van
een moratorium weerstand geboden»
Wel werd de mogelykheid geschapen,
dat de rechter, indien hij van onmacht
van den schuldenaar overtuigd was, de
strafmiddelen der wet tegen nalatigheid
buiten werking zou kunnen stellen.
Schrijver dezes juicht deze krachtige
houding der regeering toehet is te
wenschen, dat dit zelfbewuste optreden
tijdens het geheele verloop der crisis
kan worden volgehouden.
van zijn gewoonten doen afwijken. Hy
was niet gestemd om naar zijn club te
gaan, maar was in zijn kamér gaan rookeD
en lezen. Althans hy trachtte te lezen,
want gezeten in een fauteuil bij het
venster, lag hij spoedig achterover ge
leund, was het boek uit ziju handen op
het tapijt gevallen en hij in gepeins ver
zonken.
Voor hem was verrezen de aanvallige
figuur van Lucie met haar blonde lokken
en blauwe oogen, een verschyning, die
hy steeds in zijn gedachten had en die
hij zich zoo gaarne voor oogen riep. In
haar rouwkleed, met bleeke wangen
door tranen bedauwd, zag hij haar weder,
zooals dien ochtend op het kerkhof,
alleen met ham, want niemand was
gevraagd om de goede tante naar haar
laatste rustplaats te brengen. Daar steun
de zij op zijn arm, om weer naar het
rijtuig te gaan eu volgden zij de groote
laan van den dooienakkerZij had
zich daar wel geheel aan hem overge
geven op deze plaats, waar, als pijnlijke
tegenstelling met den dood, alles levgn
was in het weelderig groen der boomen,
in de scnitterende kleuren der bloemeu
en het vroolijk lied der vogelen.
Een schaduw gleed over Armand's
gelaat. Daar alleen bezat hij haar.
Want zoodra zij het kerkhof hadden
verlaten en in de straat gekomen waren,
was zij vau hem gegaan. Immers zij waren
gescheiden door een onoverkomelijken
Maar er is meer noodig. Geld, veel
geld om aan de credietbehoeften tege
moet te komen. Daarvoor zorgt het
bankiersconsortium, gesteund door de
regeering met een fonds van voorloopig
200 Millioen gulden. Het is te ver
wachten, dat by een langen duur der
crisis dit fonds onvoldoende zal blijken
dan zal er wel weer raad geschaft
worden.
Meer echter dan deze hulp beteekent
o. i. de medewerking der bevolking.
Daarom moet ook de Nederlandsche
onderwijzer, zooveel in zijn vermogen
is, er op aandringen, dat elk aan zijn
verplichtingen voldoet. Dat hij zelf
door contant betalen en omzichtig be
handelen van schuldenaren een goed
voorbeeld zal geven, spreekt van zelf.
Jammer is het, dat de uitbetaling der
onderwijzers-salarissen in zeer veel ge
vallen aan het einde der drie maanden
geschiedt waardoor menig onderwijzer
genoodzaakt is crediet te vragen. Zon
der de Hoofdcommissie van het Ondersteu
ningsfonds geraadpleegd te hebbendurft
ondergeteekende, die als penningmeester den
geest van dat college kent, gerust verklaren
dat van dat bestuur alle mogelijke mede
werking mag worden verwacht om onder
wijzers, die onder de heerschende omstandig
heden in het gedrang komen, te helpen.
Men meene nu niet, dat deze gevallen,
die elk op zich zelf luttele bedragen
betreffen, van ondergeschikt belang zyu.
Integendeel, zij beheerschen door hun
overweldigend aantal, den toestand.
hinderpaal eo alleen op den doodenakker
konden zij elkaar toebehooren, want
wilden zij vrij zijn, zouden zij niet meer
behoeven te scheiden, dan zou zich nog
een graf moeten openen. Bij die gedachte
sidderde Armand en hij gevoelde wroe
ging in zijn hart. Wathij had, al had
hij haar dan ook met afschuw van zich
gestooten kunnen denken aan die vree
selijke oplossing, aan den dood van haar
aan wie hij was verbonden door eeuwige
banden. Hij schaamde zich. Hoehij
kon zich verlagen tot dergelyke lage
gevoelensHij was er verontwaardigd
over en kwam met alle kracht op tegen
een dergelijke lafheid. Gelukkig te ziju
tot dien prijs Dat geluk zou erger zijo
dan een ongeluk
Toen, plotseling zijn gedaehtenloop
wijzigende, begon bij er over te denken
welk een vreemde verandering van ge
voelens hij verkregen had door de komst
van juffrouw Andrimont. Nooit had
bij, die toch dagelijks verkeerde ia
de Parijsche groote wereld, die toch
het doel was van de coquetteriëu eu
gunstbewijzen der schoonsce vrouwen,
eenige hartstocht voor eöa harer gekoe
sterd. Hij had zelf nooit tegen zich zelf
moeten strijden, nooit was hij in verzoe
king gekomen. Hij bewonderde een
schoone vrouw, hij sprak gaarne met
een geestige dame, doch dat was alles
hij bleef trouw.
Wordt vervolgd.)