LAATSTE LIEFDE.
■■I
Ao. 45.
Woensdag 9 September 1914.
30e 4 a:ir<*.
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
F. DIELEMAN,
De oeconomische crisis.
FEUILLETON.
kt.
AXELSCHEl iCOERANT.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrij dagavond.
ABONNEMENT SP R IJ S:
Per 3 Maanden 50 Centfranco per post 60 Cent.
Voor Belgis 70 Cent. Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
AXEL.
ADVERTENTIEN van 1 tot 4 regels 25 Cent; voor
eiken regel meer 5 Cent. Groot» letters worden naar
plaateruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
Adverteatiën worden franco ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
i.
Het wordt van belang geacht, dat ook
menschen van allerlei rang en stand
zich een meer heldere voorstelling
vormen van de feiten, die thans het
Ivolksleven zoo heftig beroeren.
We nemen daarom met toestemming
van de Redactie van Het Schoolblad over
het volgend artikel, dat door den heer
J. Grooten, te Amsterdam in genoemd
Iblad is geschreven en een scherpe
omschrijving geeft van de hoofdzaken.
Schrijver moest uit de omvangrijke
■tof een keuze doen en elk ondsrdeel
slechts beknopt samenvatten. Velen
zullen dus meer weten, dan hier ge
boden wordtmenigeen zal door het
medeleven in plaatselijke omstandig
heden aldus zegt schrijver hiel
en daar bevinden, dat een onderdeel
onvoldoende is uitgewerkt. Zij allen
gelieveD evenwel met welwillendheid te
overwegen, dat het ondervangen dezer
bezwaren alleen mogelijk is door aan
dit opstel een uitbreiding te geven, die
bet ook voor ons blad ongeschikt maakt.
Nochtans eischen de onderdeden
van het artikel zooveel plaats, dat we
het slechts by gedeelten kunnen op
nemen.
Munt- en Bankpapier.
Van de werking der Nederlandsche
Bank als circulatiebank bezit het volk
in het algemeen geen juist begrip. Het
leest op het bankpapier: „De Neder
landsche Bank betaalt aan toonder dezes
40)
Roman van Gborgk Ohnst.
Nadruk varboden.)
Bij die woorden maakte zich nieuwe
angst van Mina meesier. Armand zou
du» als vroeger bij Luoie komen, in eene
geheimzinnige betrekking tot haar staan,
die, hoe onschuldig ook, niettemin een
leker gevaar zou opleveren. Zij voelde
een rilling over haar leden gaan en be
greep dat de toestand, dien zij een oogen
blik dacht gekeerd te zijn in haar voor
deel, wederom was zooals hij was geweest
en haar vrees en martelingen zouden
moeten vooitduren. Was dit iets wat zij
moeht toelaten En hoe het te verhin
deren Zij begreep zeer goed dat zij in
dit opzicht niets van Lucie gedaan kon
krijgen, dat zij Armand moest aanvallen.
Het jonge meisje zou, sterk in haar on-
ichuld, geen dwang willen dragen wat
zij doen zou, zou zij doen uit eigen wil.
En ah zij besloten was niets te doen,
hoe er haar dan toe te dwingen Zou
echter niet Armand, gevangeD in den
itrik, betrapt en overtuigd van dubbel-
3 Zinnigheid, verplicht zijn anders te han
delen; zou men niet van hem kunnen
verkrijgen dat hy öf zyn bezoeken bij
Voor zoover de bezitter» uit de
lagere volksklasse daarover nadenken,
vormen zij zich de meening, dat het
Bankpapier wordt uitgegeven om het
voortdurend transporteeren van zilveren
en gouden muntspecie te voorkomen
en dat dus voor elk bankje, van welk
bedrag ook, een evengroot bedrag zil
veren guldens of gouden tientjes in de
gewelven der Bank aanwezig i». Zoodra
er oorlogsgevaar bestond, meende dat
publiek niet beter te kunnen doen, dan
zelf dat zilver en goud te bewaren
het zou toch wel kunnen gebeuren,
dat in oodogstyd die schatten uit de
kelders der Bank zouden worden weg-
laald. En behalve dat met goud
of zilver kan men altijd en overal be
talen met papier niet.
Onder invloed van deze overwegingen
verzamelden enkelen muntspecie door
vast te houden, wat in handen kwam
anderen gingen naar de Bank om papier
voor munt te wisselen. Dit voorbeeld
werd gevolgd weldra maakte zich een
paniekstemming van het publiek meester
en werd de Bank bestormd. Menigeen,
die veel munten noodig had om b.v.
een groot aantal arbeiders uit te betalen,
kon dat geld in specie niet bekomen
en geraakte in moeite. Enkele scha
vuiten maakten van die paniek gebruik
om bankpapier met aanzienlijke korting
in betaling te nemen of te wisselen.
Het feit, dat slechts een klein deel van
het circuleerend bankpapier niet alleen
thans, maar te allen tijde door specie
is gedekt, is dus bij de massa onbekend.
Evenzoo, dat zilver slechts teekenmunt
is en dat een gouden tientje niet mot
Lucie staakte of dat hij haar overhaalde
dit voor een ichuldige hartstocht zoo
gunstig gelegen verblijf, te verlaten
Mina veranderde dus dadelijk haar wijze
van handelen en besloot al haar macht
op Armand te doen gelden; Haar gelaat
klaarde op en Lucie glimlachend aanzien
de, sprak zij
»Gij moet doen lief kind, wat uw ver
stand u raden zal, doch vergeet niet dat
mijn huis voortaan ook het uwe is.«
Zij liep op de deur toe en ditmaal trad
juffrouw Andrimoot haar niet in den weg.
Beiden wenschten zoo spoedig mogelijk
alleen te zijn om zich rekenschap te geven
van de gebeurtenissen waarvan zij beiden
de beteekenis begrepen. Zij liepen stil
zwijgend de laan door, als hadden zij in
dat langdurig onderhoud, alles uitgeput
wat zij wisten te zeggen. Bij het hek
gekomen, stak mevrouw de Fontenay
Lucie nogmaals de hand toe en met een
gratie, die een bevalligheid gaf aan de
minste harer daden, zeide zij
»Tot ziens, nicht.*
>Tot ziens, mevrouw,* sprak het jonge
meisje.
De gravin stapte in het rijtuig, dat
haar daar had gebracht en keerde naar
huis terug. Alleen gebleven, vroeg Lucie
zich op haar geweten af, of zij zich tegen
over die adellijke dame iets te verwijten
had P Hoe gestreng ook jegens zich zelve
kon zij daarop antwoorden neen. Was
de oprechte vriendschap, die zij voor
10 zilveren guldens maar met pl. m.
25 zilveren guldens overeenkomt in
waarde. Het eerste feit is gemakkelijk
te verklaren in het dagelyksch leven
is muntmetaal bijna nooit noodig. Een
onderwijzer b.v. ruilt zyn arbeidspres
tatie tegen levensmiddelen, kleederen
en meubels, boeken en andere goederen.
Een circulatiebank heeft haar bedrijf
op deze eenvoudige opmerking gegrond.
Als zij dus aanneemt, het door haar
uitgegeven papier tegen munten in te
wisselen, dan weet zij, dat dit inwisselen
slechts in betrekkelijk weinig gevallen
zal geschieden, daar er aan munten
geen behoefte bestaat.
Hei goud dient in hoófdzaak alleen om met
het buitenland af te rekenen, als er door
verschil in waarde van uit- en ingevoerde
goederen een betalingsplicht ten opzichte van
of een vordering op het buitenland is ontstaan.
Het tweede feit, dat ons land den
„hinkenden" standaard heeft aangeno
men en zilvermunt niet gelykwaardig
is met goudgeld van hetzelfde nominaal
bedrag, is moeilyker te verklaren. Laten
wij volstaan met de mededeeling, dat
in het internationaal verkeer alleen
goud dienen kan en zilver slechts in
enkele gevallan aanvullend het wereld
verkeer kan steunen. Vroeger speelde
het zilver daarbij ook een hoofdrol.
Sinds dat anders werd, is het zilver
sterk in waarde gedaald. Het oppotten
van zilvergeld is tengevolge van die
geringe waarde slechts ten deele doel
treffend.
Ondertusschen werd het .zilver en
goud door de geschetste handelswijze
van het publiek aan de circulatie
Armand voelde, niet heel eenvoudig en
moest mevrouw de Fontenay daar iets
achter zoeken? Op dit oogen blik verrees
voor haar oogen Armand's beeld: jong,
bevallig en een dergelijk verschil in
leeftijd bestond tusschen man en vrouw,
dat de jaloerschheid der gravin haar zeer
natuurlijk scheen. Zij kon een glimlach
niet onderdrukken bij de gedachte, hoe
zorgvuldig haar neef vermeden had over
zijn huwelijk te spreken. Was het geen
coquetterie van «hem, het bestaan te ver
bergen eener vrouw, wier ouderdom ook
hem ouder zou doen schijnen
Toch zeide haar verstand thans dat
het gedrag van mijnheer de Fontenay
jegens haar een slechte daad was, die
de angst der gravin rechtvaardigde. Zy
had er tot dusverre geen oogenblik over
gedacht dat hij haar kon beminnen niets
in zijn doen had haar het recht gegeven
zoo iets te veronderstellen. Maar waartoe
dan die voorzorgsmaatregen Evenwel
haar oprechtheid gaf haar een wapen in
't voordeel van den graaf. Als hij haar
niets gezegd had, zij had hem ook niets
gevraagd.
Zij had van den eersten dag verklaard,
met een buitengewone scherpte, dat zij
haar familie niet wilde kennen. Doch
mevrouw de Fontenay kon niet gezegd
worden te behooren tot de familiezij
had niets gedaan tegen de ouders van
juffrouw Audrimont, zij was vreemd aan
de oude veeten en kon slechts genegenheid
onttrokken en er zat niets anders op,
dan papier in omloop te brengen, dat
als „zilverbons" thans elk bekend is.
De watgever zorgde er voor, dat dit
papier evenals bankpapier reeds was
wettig betaalmiddel werd. Dit wil
zeggen, dat de schuldeischer, die weige
ren mocht om dit papiergeld te aanvaar
den, geenerlei dwangmaatregel op den
schuldenaar kan toepassen om betaling
in goud te vorderen, tenzij dit zooals
o.a. wel bij hypothecaire leeningen ge
schiedt uitdrukkelijk bij het aangaan
der schuld is bedongen.
In zooverre is deze quaestie eer lastig
dan gevaarlijk geweest en feitelyk is
door de uitgifte van zilverbons aan de
positie der Nederlandsche bank niets
veranderd.
Van geheel anderen aard is het feit,
dat de Bank de bevoegdheid heeft ge
kregen zooveel papiergeld uit te geven
al» vijf maal de waarde bedraagt van
den goudvoorraad in haar bezit. Vóór
deze wijziging was deze verhouding
tusschen het bedrag aan papiergeld en
waarde van den aanwezigen goudvoor
raad 27,-1.
Het spreekt toch vanzelf, dat elk
weet, dat behalve muntmetaal ook ande
re waarden zooals wissels, effecten en
goederen tot dekking van het circu
leerend bankpapier dienen en dat alleen
de meest oppervlakkige bediller meenen
kan, dat door het verminderen van den
goudvoorraad in verhouding tot het
geheele actief de soliditeit der Bank
wordt aangerand.
Over de noodzakelijkheid en de wer
king van dezen maatregel kan het
voor het jonge meisje koesteren.
Lucie aarzelde niet te erkennen dat,
als Armand haar dadelijk, eerlijk en op
recht, gesproken had van zijn vrouw,
zijn huis voor haar had geopend, die
verhouding, thans ontstaan tusschen haar
en hem, nooit zou hebben bestaan. Zij
was, tot zekere hoogte, verantwoordelijk
voor wat gebeurd was. Zij had er de
hand toe geleend, hoewel zich van niets
bewust, en zij voelde zich geroerd door
dit feit. Zy beschuldigde zich thans van
gebrek aan voorzichtigheid en voor een
meisje dat op niets anders wilde steunen
dan op eigen kracht, was dit inderdaad
een onrustbarende ontdekking.
Zij ging de geschiedenis der laatste
zes maanden nog eens na en vroeg zich
af hoe zij had moeten handelen. Zij vond
het laakbaar, dat zij niet van het eerste
oogenblik af aan mijnheer Pellier uit
voerige inlichtingen had gevraagd omtrent
zyn cliënt. Ongetwijfeld zou de notaris
die gaarne hebben gegeven. Zij zou dan
van den beginne at geweten hebben,
wat zij had moeten weten. Maar zij had
altyd gevreesd dat het waarschijnlijk
gevolg dier ontvangen inlichtingen geleid
zou hebben tot een weigering in aanraking
te komen met den graaf en de gravin de
Fontenay zij zou dan gedwongen zijn
geweest üaar neef op een afstand te houden
terwijl zij daarentegen dadelijk Armand
had behandeld als een eenige, een onaf
hankelijke vriend.
