No. 45.
Woensdag 5 September 1000.
IGe Jaai'i.
Nieuws- e ii Advertentieblad
voor Zeeu wsch-V laanderen
F. D1ELEMAN,
Builen land.
FEUILLETON.
De liefde van uitgewekenen.
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
A B 0 N N E M E N T S PR IJ S
per 3 Maanden
50 centfranco per post 60 cent
voor België 80 cent. Afzonderl. nWm. 5 ct.
DRUKKER - UITGEVER
AXEL.
Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 oent
voor eiken regel meer 5 cent. Groote letters worden
naar olaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterljjk
tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
Er bestaat nog maar wéinig kans, dat
de Duitsche troepen de bloedige lauwe
ren zullen behalen, waarvan de keizer
droomt, en die Waldersee heeft in te
zamelen.
Rusland begint in te zien, dat het nu
tijd wordt weer een lief gezicht te zet
ten tegen de Chineesche regeering, en
den vriend te gaan spelen die goeden
raad en bemiddeling biedt.
In Mandsjoerije is eerst met geweld
van wapenen vaste voet gezet, dank zij
een aantal verzonnen of opzettelijk ver
wekte oproertjes. Nu komt het er op aan
van de Chineesche regeering vrij willi
gen* afstand te krijgen van dit ontzag
lijke gebied, als belooning voor goede
diensten. En dus heeft Rusland voorge
steld de troepen uit Peking terug te
trekken, en Li-Hung-Tchang, als hij
machtiging kan krijgen van zijn regee
ring, als middelaar te erkennen. Er zijn
reeds vijf mogendheden die het met dit
voorstel eens zijn, dat natuurlijk op
tegenstand stuitte van Duitschland, ge
steund door zijn bijlooper Italië
Men heeft nu niet te denken dat men
dadelijk weer rustigjes naar huis terug
keert - de forten van Takoeen andere
belangrijke punten zullen «voorloopig,
tot men deugdelijke waarborgen voor de
toekomst heeft*, bezet blijven - maai
de hak-er-maar-op-in-politiek die de Duit
sche regeering zich voorstelde, is toch
als onbruikbaar ter zijde gesteld.
Hoe bij alle bewustzijn van Duitsch
land's roeping als wrekende beschaving,
de praktische zin niet verdwijnt, bewijst
een verslag van de »Munchener Allge-
meine Ztg." Het blad stelt in de eerste
plaats vast dat China de kosten zal moe
ten betalen van het «ordeherstel" (oorlog
is er immers niet geweestMaar hoe op
de gemakkelijkste wijze daaraan te komen
Het blad weet raad. Als de schatkist te
Peking te leeg is, dan doe men een greep
in het private vermogen van een aantal
aanzienlijke Chineezen.
«Er zijn bovendien, aldus luidt het op
merkelijk advies, een geheele menigte
zeer rijke lieden, waartoe ook Li-Hung-
Tchang behoort, die tot nu toe in dienst
van den Chineeschen staat hun schaap
jes heel gemakkelijk en genoegelijk heb -
ben weten te scheren, en die nu maar
goed- of kwaadschiks zich zullen moeten
getroosten een deel van hun overvloed
op het altaar des vaderlands neer te
leggen
Na de berooving van den Chineeschen
staat dus nu de plundering van vermo
gende Chineezen.
Spoediger dan men zou hebben ver
wacht, hebben de Boeren hun stellingen
ontruimd De Engelschen hebben nu Mac
hadodorp, Waterval-Boven en Waterval-
Onder bezet, zonder dat van nieuwe ge
vechten bericht wordt.
Met alle kanonnen zijn de Boeren op
Nelspruit teruggegaan, terwijl een gedeel
te noordwaarts trok het Lijdenburgsche
in, vermoedelijk als begeleiding van den
ouden Krüger, die naar Pelgrimsrust is
geweken. Botha's hoofdmacht blijft dus,
na den president uit het krijgsgewoel en
voorloopig in veiligheid gebracht te heb
ben, de spoorlijn naar Komati en Delagoa
verdedigen.
De kaart wijst uit dat wat tot nog toe
is geschied, slechts als voorpostengevech
ten is te beschouwen. Immers al de prijs
gegeven posities lagen nog voor de ber
gen, die als uitloopers van het Drakenge
bergte het Oosten der republiek in de
lengte doorsnijden Nelspruit en Barberton
echter zijn achter en in de bergen gelegen
In dat terrein is niet alleen de ruiterij
maar ook het geschut van de Engelschen
onbruikbaar, is iedere plek een natuurlijke
vesting, omtrekkende bewegingen zijn er
onmogelijk, en zoo er bij de Boeren nog
moed in blijft, zal de worsteling wanho
pige krachtinspanning der aanvallers kos
ten, en offers niet te tellen.
Op 25 Augustus was het cijfer der
Engelsche verliezen in Zuid-Afrika «offi-
cieël* geklommen tot 40,561. De zieken
en gewonden in de hospitalen verpleegd
zijn daaronder niet begrepen. Op de
jongste lijst komt ook o. a. generaal
Little voor als zwaar gewond in een
gevecht op 25 Aug. bij Mafeking. Yan
dat gevecht heeft Roberts nooit een woord
geseind, en de censuur heeft blijkbaar
wel gezorgd dat ook anderen niet te on
bescheiden waren.
Wat wij reeds lang verwacht hadden,
moet, volgens de Engelsche bladen, thans
geschied zijn. Lord Roberts heeft een
proclamatie uitgevaardigd, waarbij de
Zuid-Afrikaansche Republiek formeel
door Engeland geannexeerd wordt, Met
een enkele streep veegt de veldmaar
schalk de Transvaal weg van de wereld
kaart, zooals hij het den Vrijstaat gedaan
heeft, Want men kan gerust gelooven.
dat „Bobs" voor 't veroverde territorium
een naam zal uitdenken, en anders zal
zijn vriend Joe het wel voor hem heb
ben gedaan, welke elke herinnering aan
die vreeselijk gehate Republiek zal weg
nemen.
Gelukkig blijft er bij deze tweede an
nexatie een lichtpunt over, waarop, toen
de tijding kwam, dat de Oranje-Vrijstaat
Engelsch grondgebied geworden was
en voortaan Oranje Rivier Kolonie zou
heeten, ook bereids gewezen is. Het is
nl. in theorie zeer eenvoudig om te an-
nqjeeren, maar in de practijk gaat het
zoo gemakkelijk niet Dat'is gebleken
in den Vrijstaat. Maanden is het land
ten Zuiden van de Vaalrivier reeds En
gelsch en toch zijn de Engelschen er alles
behalve de meesters. De Britten annexeer
den reeds toen de halve Vrijstaat nog
„vrij" was en nu herhalen ze 'tzelfde
spelletje met de Zuid-Afrikaansche Re
publiek.
Men moet maar durven.
PRETORIA, 31 Aug. De taak van de
machinisten wordt buitengewoon zwaar,
daar zij thans met 98 locomotieven
werken over een uitgestrektheid van
1100 mijl spoorweg. Alleen door de lof
felijke hulp van de spoorwegen uit de
Kaapkolonie waren de militaire autoritei
ten in staat het hoofd te bieden aan
den drang der omstandigheden. De spoor
wegen in Natal hielpen weinig. 500
Boeren hebben een aantal gevangenen,
't grootste deel vreemdelingen en Kaffers
opgesloten in de gevangenis van Klip
rivier, acht mijlen ten Zuiden van Jo
hannesburg, in vrijheid gesteld en gewa
pend. De mannelijke bewoners van Roo-
depoort zijn gearresteerd, als verdacht
Dis en wetenschap, waren zij natuurlijker
wijze de heerschonde. Toen echter de
derde stand de anderen hierin gelijk werd
maakte deze gelijke aanspraken. Van daar
ontstond het ongeluk. De catechismus zou
spoedig voor het volk gemaakt zijn, maar
kon het volk slechts even spoedig voor den
catechismus geschikt gemaakt worden, zoo
als het voor honderd jaren was."
»Verbrandt de boeken 1" liep Buzet uit,
»zendt geleerden, verlichtere en schrijvers
naar Botany-babij in twee menschenleef-
tijden is alles weder in orde."
»Het is mogelijk," hernam Lasalle,
«wanneer alle volken en koningen, die op
aarde bestaan, tot uw voorstel de handen
ineen slaan. Maar hiermede zou de zaak
nog niet uit zijn gjj zoudt het on ierwij-
zen van de wapen- en waterbouwkunde
moeten verbiedenwant werd er ook
slechts nog eene wetenschap iD de scholen
onderwezen, zoo zouden alle anderen we
der uit deze voortvloeien, dewijl er toch
slechts eene wetenschap is, en al het oven-
ge een-deel van de algemeene verlichting
uitmaakt. Ja, ik ga nog verdergij moet
de doodstraf zetten op iedere nieuwe ge
dacbte, want eene nieuwe waarheid kan
de gedaante der wereld veranderen. Door
.de uitvinding van Tbubalkaïu om bet ijzer
te smeden, bezitten wij thans sloten, drin
ken koffie, schrijveD verzen, dragen prui
ken en berekenen den loop der sterren.
Kunnen wij alzoo het onmogelijke niet ten
uitvoer biengen. en hetgeen voorduizen-
Op een avond in de maand Mei waren
beide bij mij in de hamer, toen de nieuws
tijding kwam. Ik las hun het voornaamste
voorook het ter dood brengen van,
Lodewijk XVI. De oude Buzet verbleekte
Lasalle fronste het voorhoofd.
»0, die satans!" riep Buzet eindelijk
uit, en strekte de gebalde vuist ten hemel,
«leeft er daD geen opperste rechter meer,
of is het oog van den Alwetende gesloten
voor de gruwelen der wereld Ter dood
gebracht, die neilige Waarom opent zich
niet de grond, omdat verwenschte land en
zijne met bloed bezoedelde steden te ver
slinden, en een volk te vernietigen, dat
alles, wat sedert eeuwen schoon, goed,
rechtvaardig en heilig was en eeuwig blij
ven zal, met eene duivelsehe vermetelheid
veracht, vernielt en vermoordtMaar ik
hoop, dat de vereende machten met ge
zegende wapenen tot in het binnenste van
Frankrijk zullen doordringen, en de vol
keren van alle nog komende eeuwen in
het puin en de asch van Parijs een vreese
lijk voorbeeld zullen zien
Lasalle zweeg volgens zijne gewoonte.
Ik trachtte den grijsaard, wiens toorn
aan godslastering greDade, tot bedaren te
krijgen. Hij gevoelde teeds het onbillijke
van zijne onstuimigheid. «Gij hebt gelijk,"
zeide hij, «er zijn in Frankrijk, behalve
de moordenaar, nog vele duizenden on
schuldige en goede menschen. Konden zij
zich slechts doen geldendoch zonder
hulp gaat dit niet. De verbonden Europe-
sche machten moeten eerst met het zwaard
in de vuist tusschenbeide komen, die
moordenaars uitroeien en aan dat schrik
bewind met geweld een einde maken.
Eenmaal zal dat zekerlijk geschieden,
maar wanneer?"
Ik maakte de aanmerking, die indien
Frankrijk heden overwonnen werd, en
morgen weder een Lodewijk deD troon be
klom, ik dien koning zou beklagen. Zijne
heerschappij zou onrustig en kortstondig
zijn. De staatsomwentelingen schijnen mij
toe, te weeg gebracht te worden door de
eene of Andere gebrekkige inrichting, door
eene verwarring in het huishouden, of door
den last der schulden, of door de trouwe
loosheid van eenige staatsdienaars dan
wel door eene geheele verandering van
denkwijze en begrippen van het volk.
«De heeischende begrippen," zeide ik, «zijn
de eigenlijke grondslagen van alle groote
of kleine inrichtingen, die in de wereld
bestaan. Verliest deze wijze van zaken te
beschouwen hare waarde, zoo verliezen de
oude pilaren hunne stevigheid. Even als
de denkwijze der menschen verandei teven,
zoo veranderen de staat, de zeden de ge
woonte, de grootere en kleinere behoeften,
ja, zeifs de geloofsbegrippen der volkeren
ten goede of ten kwade. De grondvesten
van het oude koninklijke staatsgebouw
waren sedert langen tijd ondermijnd, toen
eenige kleine gebeurtenissen -voldoende
waren, het te doen instorten."
Buzet, zoowel als Lasalle, stemden dit
met mij toe, maar beide uit eene tegen
overgestelde beweegreden.
De Montesquien's, de Voltaire's, de
Rousseau's, de Mably's en al dat geleer
de volk met hun geschreeuw over volks
rechten, verlichting, vrijheid en de hemel
weet wat meer, is de oorzaak van het
ongeluk dezer tijden, Eerst maakte men
den priester belachelijk, om daarna de
godsdienst te vernietigen toen bespotte
men den ouden adel van het koninkrijk,
om daarna den troon omver te kunnen
stoeten. Verbrandt die groote boekerijen,
geeft het volk zijn catechismus, den adel
zijn stamboom, den priesterstand zijne
waardigheden en kloosters weder, en gij
hebt weder va&te troonen en eeuwen van
vrede I"
«Sta mij toe, dat ik u in de reden valle,"
zeide Lasalle tot Buzet, «wat den adel en
den priesterstand betreft, deze zouden
spoedig met hun aanzien en stamboomeD
weder tevreden te stellen zijn, want zulke
aangename zaken weigert men niet gaarne
maar het is te bejammeren, dat beide
standen, want het getal betreft, het klein
ste zijn in ieder land, en het volk toch
eigenlijk het volk is. Zoolang beide stan
den uitsluitend eigenaars waren van ken-
