Het stadsrecht is niet, zoals vaak wordt
gedacht, een recht om de stad te voor
zien van muren, poorten en grachten. In
strikte zin behoren deze zaken niet tot
de stadsrechten. Deze hebben betrek
king ... niet langer de re
gels van dat gebied van kracht waren.
De keur, waarin de stadsrechten waren
vastgelegd, werd meestal zelf opgesteld
en ter vaststelling voorgelegd aan de
graaf. De stadsrechten van een
bewaarplaats van
stadsrechten, maar ook de
stadswachttoren. Verder her
bergde de toren tientallen klok
ken die de stedelijke privileges
symboliseerden en het stadsle
kreeg een centrumfunctie in de
regio, veel handelaren kochten
of verkochten er hun waar. Voor
die tijd was IJzendijke al een
stadje met stadsrechten, maar
werd later verzwolgen door de
zee. Rond 1600
GOES - Het gemeentearchief in Goes krijgt dankzij de pu
bliciteit rond de viering van 600 jaar stadsrechten steeds
meer mensen over de vloer. Deze week werd de duizend
ste bezoeker van dit jaar
Vlissingen 700 jaar
stadsrechten
Peter van Druenen
1104 pagina's
Stichting Historische
Publicaties
Schelde-estuarium
Vlissingen
39,00 euro
vorige gemeentehuis bestond
uit twee panden, 'Rochelle' en 'De Ze
venster'. Het stedelijk bestuur huurt de
panden voor het eerst in 15 8 8ongeveer
veertien jaar na verkrijging van de
stadsrechten. De
het
zeshonderdjarig bestaan van
de Goese stadsrechten volgend
jaar echt worden uitgevoerd, is
het 365 dagen achtereen feest.
men." De viering van 8oo jaar
stadsrechten van Middelburg stond
centraal. Stadsrechten brengen ook
stadsplichten mee, herinnerde
Bergmann. De promotie van vrij
heid is zo'n ongeschreven verplich
ting ... van 800 jaar
stadsrechten.
IJzendijke bestond duizend jaar
geleden al en kreeg in de 12de
eeuw stadsrechten. Het is de eeu
wen door getroffen door de ene
watersnood na de andere. De
verwoestingen van de grote
vloed van 1570
. Ter gelegen
heid van de viering van 600
jaar stadsrechten wordt de
Toondag op 26 augustus
aan de vergetelheid ont
rukt.
... De feestelijkheden rond 600
jaar stadsrechten zijn aanlei
ding voor herleving van de folk
lore. Blijft het bij één keer? Val
kier is voorzichtig. „Zo'n dag is
bijna niet te betalen. Alleen al
het
den zeer welvarend. Het dorp,
dat toen zelfs stadsrechten
kreeg, vormde een knooppunt in
handelsroutes langs de Noord
zee. Rijk werd Arnemuiden van
de zoutverwerking in de zoutke
ten. Jaarlijks werd
uit Sint-Annaland op. Hij voegt er
aan toe dat in augustus 1935 in één
week 32.650 kilo hooi werd ver- s
scheept voor 16 gulden per ton.
Stevense geeft aan dat Brouwersha
ven in 1477 stadsrechten kreeg
venhonderd jaar stadsrechten.
Netwerken is ook een belangrijk
doel. Mensen kennen elkaar vaak
wel van papier, maar niet van ge
zicht."
„Domburg heeft stadsrechten.
Ja, die heeft Westkapelle ook. En
Veere. Maar daarmee zijn we nog
geen grote stad. Domburg heeft
de schaal van een dorp. Kleine
straatjes, een oud hart zonder
hoogbouw
b. Door de Stadsraad van Brouwershaven betref
fende 600 jaar stadsrechten Brouwershaven
Het Stadsmuseum Harderwijk pre
senteert de lokale geschiedenis
aantrekkelijk maar uiteraard keurig.
Het plaatsje kreeg op 11 juni 1231
stadsrechten van graaf Otto II van Gel-
re. Schippers haalden
Sluis werd omstreeks 1280 ge
sticht aan het Zwin, als voorha
ven van Brugge. Het verwierf in
1290 stadsrechten. De naam is
ontleend aan een uitwaterings
len, Jan van Blois, uitgebreide
privileges aan het dorpje. Die
werden als stadsrechten be
schouwd, zodat Tholen vanaf
die tijd als stad kan worden aan
gemerkt."
Door havenuitbreiding ontstond
Nieuw-Vlissingen, dat in 1477
uitgebreide stadsrechten kreeg,
aldus Stevense.
MIDDELBURG - Als het aan Peter
Sijnke en Tobias van Gent ligt, ver
schijnt in 2017, als Middelburg 800
jaar stadsrechten heeft, een weten
schappelijke geschiedschrijving -
in minstens twee delen
Zestien historische hoogtepunten
zijn het: van de stadsrechten en
de Gevangentoren via de Tachtig
jarige Oorlog, de Franse tijd, het
interbellum en de wederopbouw
naar de toekomst. Wat minder
Michiel
Terneuzen kreeg van alle huidige
Zeeuwse steden in 1584 als laatste
stadsrechten. Na de Staatse verove
ring van Axel in 1586 vormde Ter
neuzen, samen met Axel en Bier
vliet - steden die al eeuwen ... eerder
stadsrechten kregen - één stedelijk
bestuur.
Met deze laatste gegevens ko
men we op het stedeken van
Cortgene. Mogelijk dat na 1300
in het toen welvarende
Noord-Beveland ook Cortgene
steeds belangrijker werd en uit
eindelijk (smal)stadsrechten
haven won aan
betekenis en dat gold daardoor
ook voor Campveere. Wanneer
stadsrechten zijn toegekend is
niet precies bekend; in elk geval
vóór 1355. Haringvangst, han
del met Schotland én de kaap
vaart
Graaf Willem VI, vader van Jacoba
van Beieren, verleent Goes in 1405
stadsrechten en in 1417 komen er
in opdracht van Jacoba grachten
en poorten. Om het havengebied
van bolwerken te voorzien, ont
volgend jaar in Vlissingen zeven
honderd jaar stadsrechten wordt gevierd,
foto Lex de Meester
jaar stadsrechten. En onge
twijfeld hebben toeschou
wers spontaan zin gekre
gen in een vakantie
naar Venetië. An
diamo!
Stadsrechten
... Vondsten wijzen op bebouwing
in wat nu het westelijk stads
deel is van Zierikzee in de
elfde/twaalfde eeuw. Al in 1248
bevestigde graaf Willem II de
stadsrechten. De bebouwing
langs de Oude Haven
C.F. Stevense uit Middelburg be
rispt ons omdat in een bericht
over de 102-jarige Johannes
Deurloo diens woonplaats Tho
len tot dorp wordt gedegra
deerd. „Dit 'dorp' heeft al sinds
1366 stadsrechten
vensche Gat en de Schelde. Om
streeks 1200 was Oostburg in
het bezit van stadsrechten. In
deze periode beleefde de stad
een bloeiperiode door haar la
kennijverheid en de handel in
zout, turf, graan
schrijft dat Domburg in
1223 stadsrechten kreeg van
Floris IV en weet dat ook Karei
de Stoute er te gast was.
L. Wouters uit Zoutelande is op
Westhove geboren. „Mijn vader
is jarenlang boswachter ge
weest op
De plaats op de nieuwe raadkaart uit de col
lectie van Hans Lindenbergh kreeg al om
streeks 1200 stadsrechten. Maar echt tot bloei, zo
als bijvoorbeeld Veere en Zierikzee, is de stad
nooit gekomen
In 1477 werden stadsrechten ver
leend. „Het was een stad in so
ciale zin, dus een smalstad",
merkt Stevense op. „Dit in te
genstelling tot een stad met juri
dische stadsrechten. Pogingen
van
Volgend jaar heeft de stad 700
jaar stadsrechten. Dat wordt op 2
april gevierd, precies de dag dat
The Passion ook zou zijn. „Voor
de viering van zevenhonderd jaar
Vlissingen ligt een uitnodiging
aan
verwoestten. Middelburg moest
zich in 1574 overgeven aan de Prins van Oranje en daarna
schonk Willem van Oranje het aan hem trouw gebleven
plaatsje Arnemuiden, stadsrechten.
het water
overspoeld, zodanig dat het op
nieuw opgebouwd moest wor
den en voor een tweede maal
stadsrechten kreeg."
Het gaat om aanzien, invloed en
macht. In dat opzicht is er sinds
Goes zeshonderd jaar geleden
officieel stadsrechten kreeg niet
wezenlijk veel veranderd. Zij
het dat in het verleden de graaf
de
Een stadswandeling noemt Koedam de
route door het dorp, want Kortgene
kreeg in 1413 stadsrechten, zo is te le
zen op het bord aan de muur naast de
kerk. Het is maar één van de vele
weetjes, die
ma
ken als het om Terneuzen gaat.
Eijsackers kan daar niet om la
chen. 'Verkeerde energie', vindt hij
het. „Sfeek die energie in pogin
gen om Axel te laten zijn, wat Axel
is. Een dorp met stadsrechten
zwaarbeladen vrachtvaarders aan de kade la
gen. Reimerswaal kreeg in 1375 stadsrechten
en was sindsdien een 'grafelijke stad'. Strate
gisch gelegen aan de Oosterschelde - toen de
belangrijkste
stadsrechten verleend.
De bloeiperiode als havenplaats
duurde tot het eind van de der
tiende eeuw. Door de eeuwen
heen veroorzaakten stormvloe
den en oorlogshandelingen de
ene rampspoed na de andere. Al
die tijd
Een van de vele initiatieven in
het kader van de festiviteiten
rond 600 jaar stadsrechten
Goes, is de heruitgave van een
werk van een schrijver die in de
stad geboren is. „Ik herinnerde
me toen een
zin. Kortge
ne, ook Cortekine of Kortekeen
genoemd, was in de middeleeu
wen de enige plaats op
Noord-Beveland met deze socia
le stadsrechten. Die werden al
vermeld in 1431, er is dan spra
ke van 'die ... stede van Cortgene'.
Na 1825 zijn deze stadsrechten
vervallen. De parochie Kortgene
wordt vermeld in 1247. De kerk,
gewijd aan de Heilige Maagd
Maria, brandde in 1413 af. Door
toedoen van Philips van
bezaten stads
rechten in juridische zin en wa
ren derhalve stemgerechtigd in
de Zeeuwse Staten. Dit in tegen
stelling tot de zogenaamde 'smal
le' steden, die slechts sociale
stadsrechten bezaten, zoals ... De nieuwe kaart uit de collectie van Hans Lin-
denbergh is opnieuw gemaakt in een plaats
met stadsrechten.
." Aliendra van Borssele
heeft het dorp vermoedelijk in
1485 stadsrechten geschonken.
Net als onder meer Kortgene en
Brouwershaven is het een smal-
stad gebleven.
stadsrechten voor Domburg
zijn in 1233 verleend door graaf Flo-
ris IV. Een wereldstad is het nooit
geworden. Het is dus niet eens zo
verwonderlijk dat de Markt vroe
ger ook wel Dorpsstraat werd ge
noemd, zoals
Het boek Vissers, Kapers, Arbeiders
Vlissingen 700 stadsrechten is bijna
af. Op 2 april 2015 komt het uit.
Medemblik,
het West-Friese Harlingen en Stavoren, de eerste Nederlandse
gemeenschap met stadsrechten, aan. Of kiest u voor vertrek op 28 mei,
waarbij u herinnerd wordt aan het VOC-tijdperk in Hoorn, de
Feestjaar800jaar stadsrechten komt uit de startblokken
... Het jubileumjaar waarin wordt
gevierd dat Westkapelle 800
jaar geleden stadsrechten
kreeg, is dit weekend echt uit
de startblokken gekomen. Met
een glansrol voor de 12-jarige
Romijn.
BROUWERSHAVEN - Een vloot van
zestien platbodems bracht zaterdag in
herinnering dat Brouwershaven zeshon
derd jaar geleden stadsrechten kreeg van
hertog Albrecht van Beieren, graaf van
Holland en