Toen fotografie nog een
ambachtelijk werk was
Om door een ringetje te halen
3
Verdwenen beroepen: de analoge fotograaf met doka
Weerzien
Souburger
ontwierp
3D-camera
Colofon
Jaap Wolterbeek. Die laatste is
Veel fotografen hadden tot
eind jaren tachtig nog een
eigen donkere kamer of doka
(met rood licht) omdat zelf
ontwikkelde zwart-wit foto’s
kwalitatief vaak veel beter
waren dan afdrukken die door
een fotocentrale waren ge
maakt. Dat veranderde met de
kleurenfoto’s die erg complex
waren om in een eigen doka te
maken. Met de komst van de
digitale fotografie verdwenen
de doka’s nagenoeg.
Illustratie voorpagina
Doeken van Yan/
Maryanne van Winden
Druk en advertentieverkoop
Meulenberg Media,
Patrick Joossens:
drukkerij@meulenberg.nl
Projectcoördinatie
Hanneke de Vroe:
redactie@zeeuwsweerzien.nl
groot aantal
i.s.m. Stich-
Herkenning.
der vond dat zo’n schoolfoto de
werkelijkheid moest weergeven,
dus werd het altijd de daagse
de zondagse kledij zou worden.
Ik wist eigenlijk meteen hoe dat
één van de fotografen die zowel
jarenlang analoog als digitaal
heeft gefotografeerd.
Schoolfoto van Ans van Nieuwenhuijze met haar broer.
Maker onbekend
Uitgever
Stichting Zeeuws Weerzien:
Voorzitter Frans van de Velde,
Postbus 33, 4350 AA Veere;
zeeuwsweerzien.nl;
secretariaat@zeeuwsweerzien.nl
Jaap Wolterbeek
Wolterbeek studeerde film en
fotografie aan de Academie
St Joost in Breda. Na eerst in
Utrecht te hebben gewerkt
kwam hij terug naar Zeeland
om in opdracht van de PZEM
de bouw van de kerncentrale
vast te leggen. Dat werk gaf
de ruimte om meer film- en
foto-opdrachten aan te nemen
zoals het maken van films voor
het NOS-journaal en destijds
bekende programma’s als Van
Digitaal
Door digitale ontwikkelingen
werd het vak makkelijker, maar
dat leverde tegelijk meer concur
rentie op. Wolterbeek legde zich
toe op reportagefotografie, maar
zijn grootste liefde is het maken
van portretten van Zeeuwen.
Een groot deel van zijn werk
bestaat uit digitale fotografie.
Toch prefereerde hij nog heel
lang de ‘zilverbromide’ (zwart
wit) foto’s boven de digitale
foto’s. Daar is hij dan ook veel
trotser op, omdat er zoveel werk
aan zat en de kwaliteit van de
foto’s altijd goed bleef.
Dagblad De Stem en de PZC
maken er melding van. Het
‘geheim’ van Kruithof is een
camera waarbij het licht door
twee lenzen op één filmrol valt.
Daardoor ontstaan er kleuren-
diapositieve opnamen, geschikt
voor projectie met een driedi
mensionale waarneming.
De Stem is nog niet laaiend en
thousiast, want doordat een van
de lenzen, die drie centimeter
uit elkaar staan, nog niet scherp
is gesteld, is het beeld nog wat
wazig.
met fotopapier. Daarbij was het
belangrijk om rustig te blij
ven. Soms lastig met foto’s van
actuele gebeurtenissen zoals
ongelukken.
Later werd het mogelijk om
foto’s naar de krant te verzenden
met een zogenaamde lichtstip-
aftaster. Maar dat betekende wel
dat terwijl je de foto’s aan het
ontwikkelen was, de kranten-
B A ZEEUWS
provincie, gemeenten, dagblad
De Stem en de huis-aan-huis-
bladen.
Hoewel hij zelf een doka had,
leverde Wolterbeek vaak de film
rollen aan zijn opdrachtgevers.
Het zelf ontwikkelen van foto’s
kostte namelijk veel tijd. Het
was heel belangrijk dat een doka
netjes opgeruimd was, de che
mische baden de juiste tempe
ratuur hadden en de belichting
van de foto’s moest heel secuur
en stipt worden uitgevoerd. Het
negatief werd in een vergroter
belicht via een condensor of
diffuser. Een lens projecteerde
gedurende enkele seconden
Gewest tot Gewest, die regionale het negatief op een grondplank
nieuwsonderwerpen op de nati
onale televisie bracht.
De journaalopdrachten brachten
Wolterbeek door de hele provin
cie en dat was een reden om ook
te gaan fotograferen. Eerst voor
het Algemeen Dagblad en de
Telegraaf. Er was toen nog heel
weinig concurrentie in zijn vak-
door Johan Francke
Enkele bekende na-oorlogse
Zeeuwse fotografen zijn Rykel
te Kate, Oscar de Milliano,
Ch. L. Dert, Wim Helm, J.D.C.
Berrevoets, Wim Riemens, Eva
Besnyö, Jacqueline Midavaine en gebied en wat hij aan restmateri-
aal over had, verkocht hij aan de
p,
Foto’s maken met een diep
tewerking. De Souburgse
fotograaf A.G. Kruithof was er
door begeesterd. Najaar 1958
presenteerde hij zijn vinding:
de SSK-camera, wat staat voor
Spiegel Stereo Kruijs.
redactie in je nek zat te hijgen
met de vraag waar de foto’s
bleven. Het belichte fotopapier
moest namelijk nog in een serie
chemische baden om te ontwik
kelen en te fixeren; een che
misch proces dat het beeld op
het fotopapier houdbaar hield
en het materiaal ongevoelig voor
licht maakte. Hierna moest de
foto nog gespoeld en gedroogd
worden.
Niet dat we veel keus hadden,
want zo groot was onze gar
derobe in de jaren vijftig niet.
Eigenlijk ging de keuze bij de
Vormgeving
Leo Minnaard
Zeeuws Weerzien is een gra
tis krant vol verhalen over het
Zeeland van de vorige eeuw.
Om zelf te lezen, maar voor
al als aansporing om samen
met anderen herinneringen op
te halen. De krant verschijnt
4x per jaar in een oplage van
40.000 exemplaren en wordt
verspreid in heel Zeeland: in
de vestigingen van Bibliotheek
Zeeland, zorg- en welzijnsin
stellingen, gemeentehuizen,
musea, boekhandels en bij di
verse lokale ondernemers zo
als supermarkten. Een actueel
overzicht van distributiepun
ten evenals een digitale versie
van de krant, treft u aan op onze
website Zeeuwsweerzien.nl. De
krant komt tot stand dankzij
de inzet van een
vrijwilligers en
ting Feest van
Jaap Wolterbeek (hier op een opname uit 2006 gemaakt door zijn vrouw) ontwikkelde tijdens het analoge tijdperk in zijn
donkere kamer de rolletjes en drukte zelf zijn foto’s af. Vaak voor persbureaus. Later legde hij zich toe op portretfotogra
fie, waaronder eentje (zie inzet) uit 1964 van de markante Vlissinger met de bijnaam ‘Jan Cognac’ Bron: (Jaap Wolterbeek) ZB
Beeldbank Zeeland, recordnr. 101981. (‘Jan Cognac’) Jaap Wolterbeek, ZB Beeldbank Zeeland, recordnr. 13041.
egen dat de schoolfo
tograaf kwam, was er
onder de meisjes in de
klas altijd discussie gaande
over wat je zou aantrekken op
die speciale dag.
door Ans van Nieuwenhuijze
Redactie
Peter de Jonge (hoofdredac
teur), Margreeth Ernens (web
site, eindredactie), Allie Barth,
Peter Blom (Zeeuws Archief),
Jan van Damme, Johan Fran-
cke (ZB Bibliotheek van Zee
land), Mieke van der Jagt,
Albert Kort, Ans van Nieu-
wenhuijze, Ali Pankow, Wil
lem Staat, Peter Verdurmen.
Bij het samenstellen van deze
krant is met zorg getracht alle
rechthebbenden m.b.t. beeld- en
archiefmateriaal te achterhalen.
Mochten personen of instanties
desondanks van mening zijn dat (foto)
rechten zijn geschonden, dan kunnen
zij zich wenden tot de redactie via
redactie@zeeuwsweerzien.nl
op deze foto draag stond op de
nominatie om van zondagse sta
tus naar daagse over te gaan.
Mijn broer Adri, die drie jaar
ouder was dan ik en in de zesde
klas zat, eiste dat hij met zijn
zegelring op de foto zou gaan.
Die ring had hij op de kermis
in Brouwershaven gewonnen
en daar was hij zeer trots op. Ik
denk vooral omdat mijn vader en
diens twee broers een zegelring
met hun initialen droegen, maar
meesten over of het de daagse of dan niet van de kermis. Mijn
moeder ontraadde hem de ring
te dragen. Zij vreesde dat hij in
bij mij zou uitpakken. Mijn moe- later jaren het sieraad niet meer
zo mooi zou vinden.
Adri was niet op andere gedach
ten te brengen en zit daarom met
jurk. Alleen was het dit keer toch zijn zegelring (zonder initialen)
iets anders, want de jurk die ik prominent in beeld.
Nikon
