Wi
ft 4) A
eerzien
Verzamelen? Ik kan niks weggooien
Speciaal
voor de verzamelaar
Verdwenen beroepen.
Colofon
^Zeeland
fïy
Hij haalde allerlei tex
tiel op - waarvoor hij
ook betaalde - waarna
hij dit sorteerde in de catego
rieën wolgebreid (dat bracht het
meeste op), katoen, laken en
jute. Om zoveel mogelijk vod
den te verwerken werden deze in
een zak aangestampt, hetgeen
nogal een stoffig karweitje was.
Die zakken met lompen werden
weer naar een groothandel
gebracht voor verder hergebruik,
zoals de papierindustrie of de
productie van papiergeld. De
productie van papier gebeurde
steeds vaker op basis van hout.
Reden waarom de voddenboeren
vanaf de jaren vijftig en zestig
overgingen op het verzamelen
van oudpapier, dat ook werd her
gebruikt voor papierproductie.
'Vodduh'
Voddenboer A.W. van de Engel
uit Vlissingen ging met zijn
koperen bel luid klingelend de
deuren in de wijk af. 'Vodduh
riep hij dan luid. De aangeboden
vodden werden door hem met
een unster (een weegapparaat
met ongelijke armen) gewogen
en vervolgens in klinkende munt
vanuit zijn knipbeurs aan de
aanbieder uitbetaald.
Hugo van Son (twaalf ambachten,
dertien ongelukken), een Rotter
dammer, streek voor de oorlog
via Goes in Middelburg neer en
was in de ganzenstad actief als
lompenhandelaar. Hij werkte
aanvankelijk met paard en
wagen. Dat had als voordeel dat
zijn hulpje 'Oom Piet Mieras' kon
worden thuisgebracht, als deze
in de bak zijn roes lag uit te sla
pen. Toen na de oorlog de handel
opbloeide ten gevolge van de
materiaalschaarste ging Van Son
over op bakfiets en vrachtwagen.
Voor en na de oorlog waren er in
tal van plaatsen in Zeeland
voddenboeren. Zo had je in
Middelburg Kees van Tol en de
lompen- en metaalhandel van de
gebroeders Polak.
Hondenkar
De familie Kaljouw wist in de
twintigste eeuw zelfs een heel
bedrijf rond de lompenhandel op
te bouwen. Jan Kaljouw senior
begon rond 1897 zijn handeltje in
lompen en oude metalen vanaf
de Groote Abeele in Oost
Souburg met een hondenkar en
later paard en wagen. Honderd
jaar later reden de vrachtauto's
van kleinzoon Wim met oud
papier over heel Walcheren. De
nering van lompen en metalen
was tijdig verschoven naar oud
papier, dat vanaf de jaren zestig
meer opbracht.
Onderduiken
Een mooi staaltje naastenliefde
liet de Colijnsplaatse vodden-
boer Kees Groenleer zien. Hij liet
de familie van zijn joodse collega
Polak uit Middelburg in de
oorlog bij hem onderduiken.
Vader Arjaan (1913-2003) en zoon
Piet Groenleer, spruiten uit deze
familie, vestigden zich na de
oorlog als voddenboer in
Arnemuiden, waar de laatste in
2011 nog actief was.
Metaal-recyclingbedrijf Groen-
leer komt voort uit de lompen
handel van Leen Groenleer die
vanaf 1938 met een transportfiets
lompen en metalen ophaalde in
Zierikzee.
Maar deze successen zijn toch
eerder de uitzondering dan de
regel. Het beroep had geen hoog
aanzien. In het tijdschrift Nieuw
Zeeland schreef Jan Bruins:
je kreeg haast geen meisje als je
voddenboer was.
Daar stond tegenover dat er ook
mensen liever voddenboer dan
boerenknecht waren, omdat je
dan ten minste eigen baas was.
Omdat de vodden steeds minder
opbrachten, werd het ophalen
steeds vaker gedaan door
vrijwilligers van charitatieve
instellingen die daarvoor een
vergunning kregen. Maar het
kan verkeren, want toen de
textielprijzen in de jaren
negentig stegen werd het op
halen (er werd in 1998 inmiddels
een gulden per kilo gegeven!)
opeens een markt waarin ook
criminelen participeerden, die
illegaal textiel verzamelden.
door: Mieke van der Jagt
Ik ben een hoarder. Daar is
geen Nederlands woord
voor. Vroeger noemden
wij zo iemand een gek.
Het heeft niets te maken met
verzamelen. Een verzamelaar
besluit iets te gaan verzamelen
en zoekt ernaar, geeft er
desnoods best een hoop geld
voor uit. Een hoarder doet
gewoon nooit iets weg.
Soms lijkt het op verzamelen.
Ooit nam ik eens een souvenirtje
mee uit Salamanca: een kikker
tje. Toevallig kreeg ik in die tijd
ook een kikkertje van iemand
cadeau. En toen begon het: met
twee kikkers in de vensterbank
moest ik wel een kikkerverzame
laar wezen. Ze kwamen met
bosjes binnen, rijp en vooral
groen. Geen haar op mijn hoofd
die eraan dacht die kikkers weg
te doen, tot er eens iemand zei:
,,Goh, verzamel jij ook kikkers?
Ik ookDat was het moment om
ze allemaal in een tas te stoppen
en mee te geven.
Gillend gek
Ieder mens met een moderne
smaak (minimalistisch, strak en
zwart-wit) zou gillend gek
worden in mijn huis. Het staat
vol dingen waarvoor ik moet
zorgen. Ze hebben een naam: het
kastje van Tante Dirkje, de stoel
van Tante Jane, de vaas van Opoe
en de naaidozen van talloze over
leden tantes en buurvrouwen.
Het kan niet eerder weg dan dat
er een zus, een zoon, dochter,
neef of nichtje plotseling belang
stelling toont. Ze krijgen het
meteen mee of regelen een busje.
Het behoeft geen uitleg dat een
hoarder op een goed moment in
de problemen komt en een
kenmerk van de hoarder is dat
hij dat niet kan oplossen. Mijn
boekenkast raakte vol. Gauw een
extra kastje in de gang geflanst.
En eentje boven in de logeer
kamer. Maar die raakten ook
allemaal vol met dwars bovenop
de boeken, andere boeken.
Neem maar mee
Opruimen dus, het moest maar
een keer. Het enige boek dat weg
kon was de handleiding voor
MS Dos, een voorwereldlijk
computersysteem. Maar als
iemand in mijn kast een boek
ziet wat hem bevalt; hij mag het
zo meenemen. Ik ben zelfs
geneigd mensen boeken op te
dringen. Omdat ik ze zelf mooi
vind, niet eens om ervan af te
raken. Je bent een hoarder of je
bent het niet.
Zondagsschool,
catechisatie,
wierook en kaarsen
Het geloof speelde een grote
rol in ons leven. De afstand
tussen protestant en katho
liek was groot. Je deed je
boodschappen bij de kruide
nier die van jouw kerk was. En
verliefd worden op iemand
van een andere kerk was inge
wikkeld.
Herinneringen aan geloof en
kerk staan centraal in het
decembernummer van Zeeuws
Weerzien. Een bijzondere
vertelling op de zondags
school, de geur van wierook
en kaarsen.
Welke herinneringen koestert
u? Deel het met ons via
redactie@zeeuwsweerzien.nl
of stuur een briefje naar
Stichting Zeeuws Weerzien,
Postbus 33, 4350 AA Veere.
De voddenboer is een echte
verzamelaar, want het beroep
werd vaak gecombineerd
met de handel in oude metalen
en oud papier.
ZEEUWS
brengt Brylcreem dit jaar 2exclusief ontworpen Brylcreém
Sint Nicolaas speldjes. Vraag Uw winkelier naar de pot
van 3.95 (met jute zak) of de pot van 2,25 en n kunt
uw eigen keuze maken.
Zeeuws Weerzien is een gratis krant
vol verhalen over het Zeeland van de
vorige eeuw. Om zelf te lezen, of als
aansporing om samen met anderen
herinneringen op te halen. De krant
verschijnt 4x per jaar in een oplage
van 50.000 exemplaren en wordt
verspreid in heel Zeeland: in de
vestigingen van Bibliotheek Zeeland,
zorg- en welzijnsinstellingen,
gemeentehuizen, musea, boekhandels
en bij diverse lokale ondernemers.
Een actueel overzicht van distributie
punten evenals een digitale versie van
de krant, treft u aan op onze website
Zeeuwsweerzien.nl. De krant komt tot
stand dankzij de inzet van een groot
aantal vrijwilligers en i.s.m. Stichting
Feest van Herkenning, die bijeen
komsten organiseert waarbij het
delen van herinneringen centraal
staat.
Van alle eerder verschenen edities
kunt u, zo lang de voorraad strekt, een
gratis exemplaar afhalen tijdens
openingsuren bij ZB| Plan-bureau en
Bibliotheek van Zeeland, Kousteense-
dijk 7, 4331 JE Middelburg.
Uitgever
Stichting Zeeuws Weerzien
Voorzitter Frans van de Velde
Postbus 33,4350 AA Veere
www.zeeuwsweerzien.nl
secretariaat@zeeuwsweerzien.nl
Redactie
Peter deJonge (hoofdredacteur),
Margreeth Ernens (website,
eindredactie), Allie Barth,
Peter Blom (Zeeuws Archief),
Jan van Damme, Johan Francke
(ZB Bibliotheek van Zeeland),
Mieke van der Jagt, Albert Kort,
Ans van Nieuwenhuijze, Ali Pankow,
Willem Staat, Peter Verdurmen.
Vormgeving
Leo Minnaard
Ramon de Nennie, decreet
Illustratie voorpagina
Maryanne van Winden
Druk en advertentieverkoop
Meulenberg Media, Patrick Joossens
drukkerij@meulenberg.nl
Projectcoordinatie
Hanneke de Vroe
redactie@zeeuwsweerzien.nl
Bij het samenstellen van deze krant is met
zorg getracht alle rechthebbenden m.b.t.
beeld- en archiefmateriaal te achterhalen.
Mochten personen of instanties
desondanks van mening zijn dat
(foto)rechten zijn geschonden, dan kunnen
zij zich wenden tot de redactie via
redactie@zeeuwsweerzien.nl
Deze editie is mede mogelijk gemaakt door:
vJW Provincie
■ijl:
Stichting
deCodshuuen
stichting
BRENTANO'S
steun des ouderdoms
STICHTING HBT R.C. MAAGDENHUIS
FONDS
SLUYTERMAN VAN LOO
OUDERENPROJECTEN
Vod
Vodd
door' Tohan Francke Lompen- en metalenhandelaar A.W. van de Engel uit het Havendorp in Vlissingen, ca. 1968.
foto:A. van Wyngen, ZB| Beeldbank Zeeland, recordnr. 33898.