Frans Naerebout
maakte Captain Grant
tot een succes
Suikerzoete verzameling
eerzien
11
DE ZEVEN
PROVINCIËN
No. 337.
Trots en met enige eerbied pakt Vlissinger Hein Naerebout
gretig werd gespaard.
(70) het boekwerk van de tafel. Een album van Captain
Grant, het shag- en sigarettenmerk, dat in de jaren vijftig
bij de tabaksproducten plaatjes van schepen voegde, die
Terwijl hij vanuit zijn huis aan de
Boulevard Bankert uitkijkt over de
voorbijglijdende zeeschepen, bladert
Hein er voorzichtig in. Zijn vader, voor 95
procent zeker in een rechte lijn
afstammeling van mensenredder Frans
Naerebout van wie een standbeeld op de
boulevard staat, werd opgeleid als
technisch maritiem tekenaar. Maar
kunstschilderen was zijn passie. Hij
volgde de Rotterdamse Academie.
Door de unieke combinatie van
technische kennis en artistieke
vaardigheid kreeg hij rond 1950 de
opdracht voor het tekenen van
scheepsplaatjes voor vier verzamelalbums
van Hooimeijer Beschuit. Daar schreef hij
ook de teksten voor. Toen er een andere
auteur werd aangesteld en Naerebout zelfs
een tweede tekenaar naast zich moest
dulden, stapte hij op. Om meteen te
worden ingelijfd door tabaksfabrikant
John Wood, die vond dat scheepsplaatjes
naadloos aansloten bij het merk Captain
Grant.
„Nederland zat in de opbouwfase en
scheepvaart was booming in die jaren'',
weet zoon Hein. ,,De interesse voor de
maritieme wereld was enorm.''
Van Captain Grant kwamen vier albums
uit in soms wel acht drukken: Van zee tot
zee (1957), Op de lange deining (1958),
Havens achter de kim (1960) en Van stoom
tot atoom (1961). In totaal 630 plaatjes,
gemaakt op basis van foto's uit zijn eigen
omvangrijke archief of afbeeldingen die
rederijen leverden. Geschilderd met
dekkende waterverf (gouache) op A4-
formaat. Met de boeiende tekst van Gerard
Bovens erbij waren het albums die menig
jongen inspireerde om naar zee te gaan.
Na 1962 veranderde de belangstelling van
de jeugd van zee- naar luchtvaart en dat
was het einde van de scheepsplaatjes. De
inkomsten liepen hard terug. Frans
Naerebout solliciteerde met succes naar
een baan als tekenleraar op de Rijks HBS
in Vlissingen. „Toen was het weer a
volonté bij ons thuis'', zegt Hein, die later
in de voetsporen van zijn vader trad. Niet
als tekenaar van plaatjes voor een
verzamelalbum, wel als kunstschilder en
leraar, op het Delta College. Vader stortte
zich later onder andere op het tekenen en
schilderen van zeeschepen met zeilen
erop: dé toekomst volgens hem. Zelfs de
veerboot Vlissingen-Breskens tooide hij
met hoge masten en strakke zeilen.
Kinderen die om suikerzakjes
bedelden, een minister, in
1958 op werkbezoek in
Wolphaartsdijk, die netjes zo'n
zakje gladstreek en in haar tasje
stopte en een Middelburgs
damesmodezaak die een gratis
suikerzakje bij een paar nylon
kousen gaf. Zeeland beleefde aan
het eind van de jaren vijftig het
hoogtepunt van glycophilie. Dat
wil zeggen: het sparen van sui
kerzakjes.
bedrijfskantines geen suikerpot
op tafel stond. Suiker kreeg men
in een papieren zakje, vaak
bedrukt met een tekst en een
afbeelding. De uitbater kon zich
uitleven in slagzinnen zoals 'De
koffie is fijn Bij tante Lijn'
(strandtent de Zilvermeeuw in
Vrouwenpolder), 'Zij die het
weten gaan bij Jaap drinken en
eten' (Café De Vriendschap,
Middelburg) of 'Hotel Café
Restaurant "De Schuur",
Gezellig, goed en niet duur'
(Varkensmarkt, Middelburg).
Ook in Zeeland was het in de
loop van de jaren vijftig gebruik
dat in stationsrestauraties, op
veerschepen, koffiehuizen en in
De meeste zakjes werden ge
maakt door de Rotterdamse sui-
kerfabriekVanOordt. Een bedrijf
dat zijn wortels heeft in Zeeland.
De grondlegger Hendrik van
Oordt (1710-1805) is afstamme
ling van gegoede Middelburgse
kooplieden. Zijn bedrijf bewerkt
rietsuiker die geïmporteerd
wordt door de VOC.
Andere suikerfabrikanten bleven
niet achter en vele tienduizen
den verschillende zakjes werden
gemaakt. Het verzamelen van
suikerzakjes werd een rage. In de
jaren vijftig en zestig waren er in
Nederland vele duizenden verza
melaars. Er werden ruilbeurzen
georganiseerd en er ontstond
een levendige ruilhandel. Anno
2021 bestaat er nog een 'Club van
Suikerzakjesverzamelaars in Ne
derland' met leden die verzame
lingen hebben met 50.000 tot
200.000 suikerzakjes. Juist in
deze coronatijd is er een her
nieuwde interesse in het verza
melen van de suikerzak. Hun
website werd vorig jaar vaker be
keken dan ooit. Soms komt een
verzameling in een archief te
recht. Het Zeeuws Archief kreeg
enkele jaren geleden een verza
meling Zeeuwse suikerzakken
die netjes werden beschreven en
gedigitaliseerd.
Bij het zien van zo'n zakje voel je
weer het korrelige papieren
omhulsel en weet je nog hoe je
het afscheurde. Soms met je
tanden als je handen tekort
kwam. En met een beetje gevoel
voor romantiek zitje weer achter
de koffie op de boot van Vlissingen
naar Breskens of van Hansweert
naar Perkpolder. Of, nog langer
geleden, stapje op de 'Koningin
Emma' die tussen Zierikzee en
Katseveer voer.
Zo is ieder suikerzakje een zoete
herinnering aan de salon van een
PSD-boot, dat ene café waar je ie
dere dag de krant las, het iets te
chique restaurant waar je koffie
bestelde omdat je nodig naar de
wc moest of die strandtent van
vele zomers geleden.
PORGY -f BESS
W ZEEUWS
door: Peter de Jonge
Zijn vader, Frans Naerebout,
schilderde al die plaatjes met een
ongekende precisie waardoor ze als
waardevolle mini-schilderijtjes werden
geplakt in de legendarische albums op
kwarto-formaat, gebonden met een
plastic spiraal.
Unieke combinatie
A volonté
door: Peter Blom
unchroom
nketbakkerif
LUTE1]N
CAFÉ RESTAURANT „BLAUWE KEET"
A. R. Oeurloo - UI. 46 OotIerland (2.)
De koffie is fijn
Zij, die bet weten.
Gaan btj Jaap drinken en eten
Jaap v. d. Bergt
CAFE RESTAURANT
„DE VRIENDSCHAP
MARKT 75 - TEL. 2257
IDDELBIJRQ
Zeeuwse suikerzak
Sweet memories
LUNCHROOM - CAFETARIA
NOORDSTR. 52 - TËRNEUZEN
Latijns Amerikaanse sfeer