Weerzien V Verzamelen m V IF Het tijdperk van trekpaarden is voorbij Verdwenen beroepen... 'de BAKER' iwl tv JTI ■vlM oj WKnl Het september-nummer van Zeeuws Weerzien staat in het teken van verzamelen. Van munten, postzegels en sigaren bandjes tot suikerzakjes. Wat te denken van het Snoepje van de Week van De Gruyter, voetbal plaatjes, flippo's of bierglazen. Was u een verzamelaar of heeft u een bijzondere collectie waaraan een mooi verhaal verbonden is? Deel het met ons via: redactie@zeeuwsweerzien.nl of stuur een briefje naar Stichting Zeeuws Weerzien, Postbus 33, 4350 AA Veere. Colofon ïj^ Zeeland VSBfonds, FONDS SLUYTERMAN VAN LOO OUDERENPROJECTEN door: Johan Francke Tot halverwege vorige eeuw werden jonge moeders na de bevalling bijgestaan door bakers: doorgaans oudere vrouwen met veel praktische ervaring, maar weinig theoretische kennis. Va-; :»1V De baker of baakster was een soort kraamverzorg ster, voordat dat beroep ontstond. Ze begeleidde de moeder en was al een paar dagen voor de bevalling in huis. Bakers waren zowel gehuwde als ongehuwde vrouwen, die in de tijd van de verzuiling in de regel tot de eigen religieuze gezindte hoorden. De baker woonde doorgaans tij delijk in bij het gezin, al was ze er in principe alleen overdag. De moeder bleef in de regel tien dagen in bed en de baker bleef in huis totdat zij zover hersteld was dat ze weer dagelijkse taken kon uitvoeren. De ongeschooldheid van veel bakers leidde tot bijgeloof en dito rituelen binnen de beroeps groep: de spreekwoordelijke 'bakerpraatjes.' De naam baker komt van de term bakeren. Tot ver in de twintigste eeuw werden baby's na de bevalling in doeken gewikkeld, waarbij de armpjes stijf tegen het lichaam werden gedrukt. Die doeken werden vaak warm gemaakt om de baby op tempe ratuur te krijgen en te houden. Waren die doeken té warm, dan werd je als baby te heet gebakerd. Het volksgeloof wilde dat zo'n kind later een 'heetgeba kerde' (driftige) persoon werd. Het woord bakermat is afgeleid van de lage mand of houten bak waarin de baker zat en de baby verzorgde. De overdrachtelijke betekenis van bakermat staat voor de plaats waar iemand is geboren en opgevoed. Onervaren ouders vertrouwden op de tradities en rituelen van de baker, die medisch gezien niet altijd klopten. Naarmate de kwaliteit van de gezondheids zorg toenam, kregen bakers een slechtere naam. Pas rond 1900 werden er bakercursussen opge zet en in 1911 begonnen de kruis verenigingen de cursus kraam- vrouwverpleging. Na de Tweede Wereldoorlog verdween de oor spronkelijke baker uit Zeeland. In plaats van de wat oudere baker die voor haar werk een witte schort droeg, kwam voortaan de jonge vrouw in licht groen it ;V - v i W<K. kostuum met witte schort. Velen volgden de opleiding kraam verzorgster of namen de moderne richtlijnen over. De uit Colijnsplaat afkomstige baker A.T. de Pree moest, voor dat ze in 1939 het bakerdiploma ontving, al tal van boeken over de zuigelingenzorg en aanstaande moeders doornemen. Ze kreeg onderricht in zaken als voedings storingen, bacteriën in de melk, infectieziekten, tbc, te vroeg geboren zuigelingen, (navel) breuken, stuipen en dauwworm (huiduitslag). In Zierikzee was zelfs een gemeenteverloskundige, maar die functie werd al in 1947 afgeschaft. Bevallingen werden vanaf dan overgenomen door de huisarts. Zo eindigde de 29-jarige loopbaan als baker van mevrouw Beetvelt. De Heinkenszandse baker Cornelia Traas-Meulblok kon in haar loopbaan wel tot tweemaal toe een bijzonder jubileum vieren. Op de dag dat ze in 1953 haar vijftigste verjaardag vierde, werd ze weggeroepen voor de geboorte van een jongetje. Toen deze man in 2003 zelf vijftig werd, kon de inmiddels honderdjarige Cornelia hem nog een kaartje sturen. door: Peter Verdurmen Het voorjaarszonnetje brandt. De lucht is helblauw. Geen wolk, laat staan een regenwolk, te bekennen. Stan Sturm, een jonge boer uit Waterlandkerkje, ziet de spreekwoordelijke bui alweer hangen: een lange periode van droogte waarin het gewas naar water snakt. Geef Stan maar wisselvallig Hollands weer waarbij zon en regen elkaar 'ouderwets' afwisselen. Voor zijn opa, die midden jaren zeventig stopte als boer, was klimaatverandering geen issue. Stan:,,Droogteperiodes waren vroeger veel zeldzamer. Natuurlijk had mijn opa goede en minder goede jaren. Nu is alles veel extremer, dus onzekerder." Stan is de zesde generatie Sturm op de boerderij aan Klein Brabant. Stamvader Karel Sturm kwam uit Hoofdplaat. De schuur en het huis dateren van rond 1850. De landerijen, om en nabij 80 hectare, liggen rond de boerderij. Stan heeft een maat schap met zijn vader, Walter Sturm. In de woonkamer hangen grote familieportretten in zwart wit. Strenge blikken. De oudere generaties kijken over Stans schouder mee, zo voelt het. Opa Sturm, Achiel, werd geboren in 1917. Hij was de enige zoon in het gezin Sturm. Het lag dus voor de hand dat hij de boerderij overnam, aldus Stan. Zo ging dat in die tijd. Voor Stan was het een vrije keuze. In Achiels jonge jaren stond de mechanisatie nog in de kinder schoenen. De oorlog was een breuklijn. Eind jaren veertig, begin jaren vijftig zag je steeds meer tractoren aan de Zeeuwse einder verschijnen. „Mijn opa bleef niet achter. Hij besefte dat het tijdperk van trek paarden voorbij was.'' Midden jaren zeventig trok Achiel zich terug uit het bedrijf. Met echtge note Angèle betrok hij een gerieflijke bungalow vlakbij het Groote Gat ('Je kunt het huis van hieruit zien liggen'). Zijn opa overleed in 2003. Stan was toen 18. Oma leeft nog. Zij is nu 101 en woont nog steeds zelfstandig. ,,Als ik van school naar huis fietste ging ik vaak bij hen langs. Over vroeger werd weinig gesproken. Opa en oma gingen met hun tijd mee'', stelt Stan vast. Achiel stelde zijn herinneringen te boek in een uitgave van de Heemkundige Kring met als titel 'Van Paarden naar Paarden krachten'. Stan heeft het boek gelezen. Wat voor beeld doemt er op? „Armoede en gezelligheid gingen hand in hand. Er werkten knechten op de boerderij, er waren trekpaarden, melkkoeien, kortom, het was een levendige boel. Het welvaartsniveau is met sprongen omhoog gegaan. Daar betalen we wel een prijs voor. In de polder is het doodstil geworden.'' Stan koestert de mooie herinneringen.,,Ik heb jarenlang bij SV Oostburg gevoetbald. Opa kwam vaak supporteren''. A TZEEUWS 3 Zeeuws Weerzien is een gratis krant vol verhalen over het Zeeland van de vorige eeuw. Om zelf te lezen, of als aansporing om samen met anderen herinneringen op te halen. De krant verschijnt 4x per jaar in een oplage van 50.000 exemplaren en wordt verspreid in heel Zeeland: in de vestigingen van Bibliotheek Zeeland, zorg- en welzijnsinstellingen, gemeentehuizen, musea, boekhandels en bij diverse lokale ondernemers. Een actueel overzicht van distributie punten evenals een digitale versie van de krant, treft u aan op onze website Zeeuwsweerzien.nl. De krant komt tot stand dankzij de inzet van een groot aantal vrijwilligers en i.s.m. Stichting Feest van Herkenning, die bijeen komsten organiseert waarbij het delen van herinneringen centraal staat. Van alle eerder verschenen edities kunt u, zo lang de voorraad strekt, een gratis exemplaar afhalen tijdens openingsuren bij ZB| Plan bureau en Bibliotheek van Zeeland, Kousteensedijk 7, 4331 JE Middelburg. Uitgever Stichting Zeeuws Weerzien Voorzitter Frans van de Velde Postbus 33, 4350 AA Veere www.zeeuwsweerzien.nl secretariaat@zeeuwsweerzien. nl Redactie Peter de Jonge (hoofdredacteur), Margreeth Ernens (website, eindredactie), Allie Barth, Peter Blom (Zeeuws Archief), Jan van Damme, Johan Francke (ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland), Mieke van der Jagt, Albert Kort, Ans van Nieuwenhuijze, Ali Pankow, Willem Staat, Peter Verdurmen. Vormgeving Leo Minnaard Ramon de Nennie, decreet Druk en advertentieverkoop Meulenberg Media, Patrick Joossens drukkerij @meulenberg. nl Projectcoordinatie Hanneke de Vroe redactie@zeeuwsweerzien. nl Bij het samenstellen van deze krant is met zorg getracht alle rechthebbenden m.b.t. beeld- en archiefmateriaal te achterhalen. Mochten personen of instanties desondanks van mening zijn dat (foto)rechten zijn geschonden, dan kunnen zij zich wenden tot de redactie via redactie@zeeuwsweerzien.nl Deze editie is mede mogelijk gemaakt door: ■^fJL Provincie iedereen doet mee stichting BRENTANO'S steun des ouderdoms STICHTING HET R.C. MAAGDENHUIS De praatjes bleven V - ,/T^ f *1 Bakerpraatjes Slechte naam Tine Flipse uit Middelburg was de laatste kraamverzorgster in dracht foto: Wim Helm 1977 ZB Beeldbank Zeeland, recordnr. 55578. Vrije keuze Stan Sturm zoekt voor opa Achiel aardappeltjes die door de zeef zijn gevallen. foto Familiearchief Armoede en gezelligheid

Krantenbank Zeeland

Zeeuws Weerzien. Feest van herkenning | 2021 | | pagina 3