Wi Verdwenen beroepen... de petroleumventer eerzien Kijk uit naar de volgende editie Colofon SUgUfl. 1 Krant gemist? Van alle eerder verschenen edities kunt u, zo lang de voorraad strekt, een gratis exemplaar ophalen bij 'Het Zeeuws Cadeau', Kreukelmarkt 12 in Goes (geopend op dinsdag en op donderdag t/m zaterdag van 11.00-17.00). Oranje Forids li Zeeland Petroleum werd niet gebruikt om te stoken - al werd de kachel er wel mee aangemaakt - maar om lampen van olie te voorzien en er werd gekookt op een petroleumstel. Met de komst van het gas verdween ook het beroep petroleumventer uit het straatbeeld. door: Johan Francke De petroleumboer trok voor en net na de oorlog langs de deuren met een handkar, bakfiets of paard en wagen. Op de handkar lag een groot vat van een bekende olieproducent waar rond de honderd liter in kon. De klanten kregen van de petroleum- maatschappij een bus in bruikleen omdat daar de gewenste inhoudsmaat op stond. De petroleumventer kon vanuit zijn tank de bussen bijvullen. Beroemde merken waren APC (American Petrol Company), Shell en Esso (afgeleid van de verkorte uitspraak van Standard Oil Company, S-O). De petroleumventers kregen vaak een naam die verband hield met hun nering. Zo werd de Axelaar Jan van Langevelde in de volksmond Jan Olie genoemd. Een eerste vermelding van een Zeeuwse petroleumventer staat vermeld in de 'Middelburgsche Courant' van 13 april 1891 en uit de omschrijving blijkt dat het dan al een bekende verschijning is. Deze ongelukkige petroleum- venter zag zijn waar door de straatstenen wegsijpelen toen zijn kar in de Singelstraat van Middelburg omvergelopen werd door een op hol geslagen paard. Tijdens de mobilisatie in 1939 meldde de 'Zeeuwsche Koerier' op 3 november dat klanten nog slechts 10 procent van hun normale bestelling petroleum kregen. Huisvrouwen moesten daarom zuinig koken. Dat kon door na het koken het vuur uit te doen en de pan in krantenpapier in te pakken. Het water kookte door, maar het duurde driemaal zo lang voordat de maaltijd gaar was. Net als bij de kolenboer was ook het werk van de petroleumboer een bijverdienste. In de jaren dertig van de 20ste eeuw werkte in Zierikzee bijvoorbeeld Van Schendel die in de zomer maanden ook ijsverkoper was. Piet van der Maas herinnerde zich de Noord-Bevelandse petroleummannen in 1999 als volgt. De handel in petroleum werd uitgeoefend door twee dorpsgenoten. Beiden waren boerenknecht, maar hielden er in hun vrije tijd een oliehandeltje op na. Een van de twee reed met een ijzeren karretje met daarop een tankje, de ander met een door Esso ter beschikking gestelde handkar met grote wielen en een as van bladveren. De bak was muisgrijs van kleur en had bepaalde afmetingen zodat er een exact aantal oliebussen met een inhoud van vier liter in pasten. Die petroleumventers gebruikten het beroep dus als bijverdienste en hadden dan ook niet altijd de vereiste ventvergunning. Dat leidde in 1936 tot een gerucht makende zaak met betrekking tot een bekeuring aan het adres van de petroleumboer van 's-Heerenhoek. De Hoge Raad had deze olieman uiteindelijk vrijgesproken omdat de rechter vond dat 'hij die huis aan huis met koopwaar komt, als venter is te beschouwen.' Maar de 's-Heerenhoekse olieventer deed dat nu juist niet. Van de oliemaatschappijen die hun venters langs de deur stuurden was vooral de maatschappij 'de Automaat' vanwege een goede marketing strategie bekend. Het bedrijf verspreidde elke week een krantje met het vervolgverhaal van Pijpje Drop. Dat eindigde steevast met de zin 'Hoe 't Pijpje Drop verder vergaat, lees je in de volgende Automaat.' Toen C. van de Sypt uit Koewacht in februari 1952 zijn nering als petroleum- venter van de Automaat overdeed aan de Zuiddorpenaar J. Gysel bond deze meteen zijn klanten aan zich. Hij verstrekte de kinderen van Koewacht een extra uitgave van Pijpje Drop. De jeugd van St. Philipsland keek in ieder geval tijdens de oorlogsjaren reikhalzend uit naar nieuwe avonturen van het figuurtje. De weekkrant 'Automaat' werd er bezorgd door H.P. Kramer die in 1952 zijn veertigjarig jubileum als venter voor de Esso-Petroleum compagnie vierde. De 71-jarige deed toen nog steeds zijn werk als oliebezorger. De stripverhalen van Pijpje Drop zijn naar hedendaagse maat staven overigens ronduit racistisch, maar in die tijd was het nog gebruikelijk stereotype afbeeldingen van Afrikanen te gebruiken. Ook de strip Sjors Sjimmie, toen getekend door Frans Piet, zag er in die tijd heel anders uit dan tegenwoordig. ZEEUWS De volgende editie verschijnt in maart 2020. Foto: Fotoatelier Karin den Boer. Zeeuws Weerzien is een gratis krant vol verhalen over het Zeeland van de vorige eeuw. Om zelf te lezen, of als aansporing om samen met anderen herinneringen op te halen. De krant verschijnt 4X per jaar in een oplage van 50.000 exemplaren en wordt verspreid in heel Zeeland: in de vestigingen van Bibliotheek Zeeland, zorg- en welzijnsinstellingen, gemeentehuizen, wachtkamers van huisartsen en fysiotherapeuten, musea, boekhandels en bij diverse lokale ondernemers. Een overzicht van distributiepunten, alsmede een digitale versie van de krant, treft u op onze website. De krant komt tot stand in samenwerking met Stichting Feest van Herkenning, die bijeenkomsten organiseert waarbij het delen van herinneringen centraal staat. Uitgever Stichting Zeeuws Weerzien Voorzitter Frans van de Velde Postbus 33, 4350 AA Veere www.zeeuwsweerzien.nl secretariaat@zeeuwsweerzien.nl Eindredactie Jan van Damme Redactie Peter Blom, Zeeuws Archief Johan Francke, ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland Vormgeving Leo Minnaard Ramon de Nennie, decreet Druk en advertentieverkoop Meulenberg Media, Patrick Joossens verkoop@meulenberg.nl Coördinatie Hanneke de Vroe, Zeeuws Weerzien redactie@zeeuwsweerzien.nl Bij het samenstellen van deze krant is met zorg getracht alle rechthebbenden m.b.t. beeld- en archiefmateriaal te achterhalen. Mochten personen of instanties desondanks van mening zijn dat (foto)rechten zijn geschonden, dan kunnen zij zich wenden tot de redactie via redactie@zeeuwsweerzien.nl Deze editie is mede mogelijk gemaakt door r Stichting de Godshuizen «IfU Provincie Een oliehandeltje Conciërge M. Moerland ging in 1978, voorzien van originele Automaat kleding en een Esso handkar, als petroleumventer door de straten van Zierikzee voor een vossenjacht van de Prinses Julianaschool, ca. 1978 Foto: D.C. Berrevoets, collectie Jan Bruijns, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 56294. IJsverkoper Bekeuring

Krantenbank Zeeland

Zeeuws Weerzien. Feest van herkenning | 2019 | | pagina 3