eerzien
En het was
bitter koud
13
Herinneringen aan koude
winters leiden vele jaren later
tot warme herinneringen.
Wat weet u
er nog van?
W.G. van der Hulst zou erover
geschreven hebben: 'en 't was
bitter koud', als we spreken over de
koudste winter van de vorige eeuw. Hij
had dan niets teveel gezegd. Die van
1963 was bar koud en langdurig. Het
vroor van 20 december 1962 tot 5 maart
1963. Vaak meer dan tien graden.
Hoe beleefde de Zeeuw deze winter?
Centrale verwarming was er
nauwelijks. In 1963 behielp men zich
nog met een kolenkachel. Daarmee
verwarmden de Zeeuwen slechts hun
woonvertrek. In de gang, het toilet
(en hoeveel pleetjes stonden er nog
buiten?), de keuken en de slaapkamers
heerste Koning Winter. Niet iedereen
had een warmwater-kruik. Bakstenen
of ijzeren voor- werpen als strijkijzers
werden op de kachel gelegd en nadat ze
goed heet waren, stopte men ze met
een doek erom in bed. Iedereen heeft
nog weet van ijsbloemen op de ruiten.
Maar er was ook volop ijspret.
Alleman, die schaatsen kon, bond de
ijzers onder van Friese doorlopers tot
kunst-schaatsen. Mijn vader had
rondrijers en was daar een baas op.
Afzetten met het ene been en daarna
een halve cirkel rijden, gevolgd door
een halve op het andere been de andere
kant op. In de draai moest een been de
hoogte in. Een fraai gezicht, maar mijn
oudste broer maakte er spottend van:
'pootje omhoog, plasje doen.'
Schaatsen vond in de steden vaak op de
vesten plaats. Op de dorpen schaatste
men op ondergelopen weilanden en
bevroren watergangen. Plaatselijke
ijsverenigingen floreerden en
organiseerden activiteiten voor de
liefhebbers. Kinderen leerden
schaatsen al dan niet achter een stoel
en vallen behoorde er gewoon bij.
Het ijs was sterk genoeg om met de
auto Noord-Beveland te bereiken over
de Zandkreek. Veerboten werden uit de
vaart genomen of voeren niet volgens
dienstregeling. Op de dijken
ontstonden manshoge ijsmassa's en op
de zeedijk bij Westkapelle zag men
zeeijs zover als men kon kijken. Maar
ook aan deze winter kwam een eind.
door: Albert Kort
Van de vele mensen die
dorpsgenoot Pim
Huijbregsen speciaal
voor mij in het Heer
Hendrikhuis had
opgetrommeld - in totaal maar
liefst elf - was er niet één die
met afschuw terugkeek op de
strenge winter van 1963. De
meest verschillende verhalen
hoorde ik over de drie maanden
waarin de provincie tot één
grote ijspegel werd gemaakt.
Bevroren leidingen, schaatsen
en zelfs autorijden over het
Veerse Meer, maandenlang
vorstverlet, een school die een
tijdje de poorten sloot omdat er
te weinig leerlingen waren die
naar school konden komen.
Kortom, het dagelijks leven
werd er flink door verstoord.
De 94-jarige Marietje de Jonge
woonde toen in 's-Heerenhoek
en vertelt dat de kratten
limonade die in de winkel
werden verkocht een plaatsje
kregen in de huiskamer, omdat
ze in de schuur waar ze
normaal werden bewaard
zouden 'ontploffen'. Een
gezellige boel: de kerstdagen
doorbrengen in een huiskamer
die tot het plafond toe was
volgestouwd met kratten! Els
van Diemen, inmiddels 81 jaar,
werd op 1 december 1962
moeder van een dochter. Om
het kindje voor de bittere kou te
behoeden, moest er iedere dag
24 uur lang in de kamer een
straalkacheltje branden. Het
kostte bovendien veel moeite
om de nageboorte te begraven,
de tuingrond was immers
keihard.
Janna de Vlieger kwam samen
met haar man en twee kinderen
in december 1961 aan de Oude
Rijksweg in 's-Heer
Hendrikskinderen te wonen.
Dat waren ze aanvankelijk niet
van plan, maar hadden in
andere plaatsen hadden ze
meermalen te horen gekregen
dat ze als woonwagenbewoners
'niet gewenst' waren. In hun
onderkomen hadden ze het niet
breed. Uiteraard was de
waterleiding bevroren, het
water moesten ze binnen in een
emmer opslaan. De
beddenlakens waren 's
ochtends stijf en niet omdat ze
buiten hadden gehangen; het
Wilt u reageren op een artikel uit
deze krant? Stuur uw reactie naar
redactie@zeeuwsweerzien.nl.
Wilt u niet dat uw naam in de
krant wordt geplaatst, zet dit er
dan duidelijk bij. Een greep uit
de reacties op het vorige
nummer:
"Ik stuur u een klein gedeelte
van herinneringen die bij het
lezen van uw uitgave (rondom
herdenking 75 jaar bevrijding,
red.) zomaar komen boven
drijven, zoals de keer dat ik bij
houthandel Alberts door een
Duitse vrachtwagen werd aan
gereden en door een Duitse
soldaat op zijn schouders werd
thuisgebracht. Resultaat was een
lichte hersenschudding, hetgeen
mijn buurmeisje deed vragen:
heeft Wim nu een lichte of een
donkere hersenschudding?"
W.J. Deijnen
"Lopen op klompen, nou reken
maar dat ik (1934) dat nog heb
gedaan, tijdens mijn jeugdjaren
in Breskens en Terneuzen. Op
klompen mocht je nergens
binnen gaan, die liet je staan bij
de deur. We hadden toen ook al
schoenen, maar die waren voor
bij de zondagse kleren. Dank
voor jullie nostalgische artikel!"
C. Boeije
"Ik krijg het blad van msn
dochter opgestuurd. Altijd is er
heimwee naar msn geliefde
Zeeland. Nu woon ik in Zuid
Holland. Als u eens wist hoe
gelukkig ik ben met jullie blad!
Gaet er mè mee deur oor! De
hroeten ee." J.E.Baaijens-Karman
"Ik wil jullie graag laten weten
dat de krant ook in Brabant
wordt gelezen! Bij het zien van de
foto van de sleutelhanger van
kippenringetjes, herinnerde ik
mij dat deze ringetjes in de
flessen afwasmiddel zaten. Je
moest wachten tot de fles leeg
was, dan kon je ze er uitschieten
en maakten wij er kettingen van.
Soms spoten wij er stiekem wat
afwasmiddel uit, zodat het sneller
ging. Er waren verschillende
kleuren, die we ruilden met
andere kinderen op school. Net
als de voetbalplaatjes van nu!"
Mevr. E. Leeflang
In het zomernummer vroegen
wij u naar de herkomst van de
2-delige sok in de vitrine van
kwam door hun adem!
Jan Lokserse woonde in
Wilhelminadorp en fietste voor
zijn werk iedere dag naar Goes,
langs het kanaal. Belangrijk
werk, want hij moest met een
olietankwagen mensen op het
platteland van brandstof
voorzien. De wagens kwamen
maar langzaam vooruit over de
smalle Bevelandse weggetjes.
Als ze op een tegenligger
stuitten, moesten ze soms wel
drie tot vier kilometer
achteruitrijden om te kunnen
passeren. En de klanten maar
Streekmuseum De Meestoof. De
redactie ontving 2 inzendingen.
Eén ding wordt duidelijk: de sok
is nog niet voltooid.
"Ik denk het antwoord te weten.
Mijn tante breide voor ons de
sokken ze deed dat op dezelfde
manier als op de foto. Omdat de
sok op de zool het eerste slijt,
kun je die makkelijk vernieuwen.
De teen werd uitgetrokken, een
nieuwe zool eraan gebreid en de
teen weer opnieuw aangebreid.
De zijnaden dichtnaaien en de
wachten op de olie!
Gillis Traas stond eind 1962 op
het punt te verhuizen naar zijn
nieuwe woning aan de Jacoba
van Beierenstraat in 's-Heer
Hendrikskinderen. De kou
gooide echter roet in het eten.
Wegens vorstverlet - de schilder
kon zijn werk niet doen - moest
het feest drie maanden worden
uitgesteld. Hij was gedwongen
zolang zijn intrek te nemen bij
zijn schoonouders. En zo heeft
iedereen zijn eigen specifieke
herinneringen aan deze
bitterkoude maanden.
sok kon weer een tijdje mee.
Minder werk én wolbesparing,
want de boorden en wreefstuk
(bovenkant) van de sok waren
nog goed. Zo leerden ze op
handwerkles de sok te breien. De
afgebeelde sok is dus nog niet
dicht genaaid." Mevr. M. Davidse
"De 2-delige sok waar jullie over
schreven is gebreid op een
breimachine die niet kan
rondbreien, ik had vroeger zo'n
breimachine. Je breit eerst een
boord waar een naad in komt,
daarna de boven- en ondervoet.
Die werden apart gebreid met
een naad aan beide kanten en de
teen op dezelfde manier. Dan
werd met de hand de onder- en
bovenvoet en teen aan elkaar
genaaid en dat laatste moet op de
foto nog gebeuren." Mevr. J.J. van
Westenbrugge-Schiettekatte
W ZEEUWS
De beddenlakens
waren stijf bevroren
door: Allie Barth
Vallen en opstaan
Schaatsen op de vaart in Sluis 1963 Foto O. de Milliano, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 77321.
Schaatsen op de Veste, Westwal in Goes Foto S. Kroonenberg, ZB| Planbureau en
Bibliotheek van Zeeland, recordnr. 170028.