't Verhaol moet Weerzien 6 omdat er één Duitscher met een kijker op de toren zat. Hij deed dat niet voor zijn plezier, hoewel hij een ongelooflijk mooi uitzicht had. Immers Ellewouts dijk ligt helemaal in het Zuiden van Zuid-Beveland tegenover Terneuzen, aan drie kanten omringd door de 5 K.M. breede Wester Schelde. Nergens is de wereld zoo ruim, de lucht zoo wijd, het licht zoo zilverachtig mooi als hier'. Als er eindelijk groen licht wordt gegeven, keert de bevolking terug. Ze treffen een enorme bende aan. Alles is nat: het heeft de afgelopen weken aan een stuk door geregend. De dominee beschrijft: 'Bulldozers hebben het puin in de hoofdstraat weer opzij geduwd. Maar aan de westkant liggen de daken der huizen op straat. Het is een onbeschrijflijke ruïne. Geen ruit is heel, geen deur is er meer te vinden. Eentonig druipt de regen door de kapotte daken. Van de twee bakkerijen is er een verwoest. De andere bakkerij is ook beschoten, maar de oven doet het nog, hij is alleen doorweekt. Na twee dagen proberen brandt hij, en komt het eerste brood uit de over. De bakkerij kan weer open. Achter de ruit van de winkeldeur hangt een zelfgeschreven gedicht: 'Wij bouwen aan een nieuw begin, met vasten wil de toekomst in. Al schreit ons hart soms van verdriet, wij buigen ons, maar breken niet. Wat d'oorlog ook vernielt en knakt. de boer ploegt voort, de bakker bakt. Dank 's Hemels gunst gespaard in nood, bak ik weer graag uw daag'lijksch brood'. Winkels zijn leeggeroofd. Er is geplunderd, en niet alleen door vluchtende Duitsers. Dieven hebben het dorp af gestruind, op zoek naar waarde volle goederen. Ze zijn alle huizen afgegaan, de afgebrande villa was een aantrekkelijk doelwit. De plunderaars zijn van achter langs de dijk gekomen en ongezien verdwenen met hun buit. Uit: Versailles aan de Schelde door Anna van Suchtelen, Uitgeverij Cossee 2017, pagina 266-268. door: Jan van Damme In elk nummer van Zeeuws Weerzien plaatsen we een fragment uit een Zeeuws boek. Met het oog op de herdenking van de bevrijding kiezen we deze keer voor 'Versailles aan de Schelde' van Anna van Suchtelen. In haar boek over het huis Zorgvliet en zijn bewoners in Ellewoutsdijk vertelt dominee Willenswaard over hoe geallieerde beschietingen en bombardemen ten in oktober 1944 een groot deel van het dorp vernietigden of zwaar beschadigden. Natuurlijk! Iedereen heeft van Walcheren gehoord. Maar wee de plaatsen en plaatsjes die als halve puinhopen in een vrijwel ongeschonden gebied liggen. Ze worden vergeten. Zulk een vergeten puinhoop is Ellewoutsdijk. Dominee Willenswaard vestigt in het kerkblad de aandacht op zijn gemeente Ellewoutsdijk 'Zeer waarschijnlijk weet ge niet dat het zwaar beschadigd is. Och ge kunt niet alles weten. Zelfs in Goes onze 'stad', 18 K.M. ten noorden van ons dorp, zijn massa's mensen die er geen idee van hebben'. Hij licht de lezer in: 'Verwoest zijn o.a. alle kerkelijke gebouwen: kerk, consistorie kamer, catechesatielokaal, pastorie; verder de school, het postkantoor, de smederij, het gebouwencomplex van de ambachtsheerlijkheid, de uitkijk toren, de molen, twee van de drie timmermans-werkplaatsen, de derde zwaar beschadigd, twee boerderijen en twee kleinere bedrijven, 4 winkels en een aantal particuliere woningen'. Hij vraagt zich af: is er dan zo gevochten? Nee, haast niet. 'Al deze ellende is veroorzaakt column: Rinus Willemsen Rinus Willemsen uit Biervliet is een van de streektaal specialisten in Zeeland. Speciaal voor deze krant klimt hij in de pen. Je kon 'n spelle 'öören vallen. Zo stille was't in die meulen. In de schemeriengvertellende ze d'r ver'aol over de beschieting van Biervliet. En wie stoengen d'rnaor 'eur te luusteren? Alle kinders van de groepen zevene en achte van de baosisschole. Of dat indruk maokende? Dat kan je wè zeggen. En wien kan dat ver 'aol beter ver tellen dan Rita van de Veire - Boerjan. Al jaoren is ze betrok ken bie de jaorlijkse herdenkieng van de bevrijdieng van Biervliet op 11 oktober 1944. As klein meisje most het gezin de boerde- rieje achter 't Diekje in de steek laoten nao de landieng van de Canadezen. An de Paulinakaoie. Allêêne 't 'öögst nodige goeng mee. ,,Me kwaomen in de meu len terechte en dao waoren me nie de êênigste. Kan je voorstel len. Was dat gêên gööie plekke? Dikke muren en buutenom nog een dikke laoge grond. Dao kon- nen toch gêên granaoten deu? Trouwens, zövee uutzoek was t'r nie. Je was blieje da je 'n onder kommen 'ao." Ze stopt even en kiekt nao de kinders die in een grööte krienge om d'r staon. ,,M'n zusje Agnes en ik waoren van dezelfde lêêftfied as judder", zegt ze en kiekt de meisjes die vooran staon an. ,,Was je nie bange?" vraogt een meisje mee een rooi shirt an. ,,En wao zaoten judder dan percies in die meulen?" Het is voor Rita geen probleem uit te leggen waor ze precies zaoten. „Daore", wiest ze, „daore in dien uutspraorieng in die muur. Ik zien 't nog dudelijk voo me. Dao lag een baole en dao zaoten me op. M'n zusje en ikke". Of ze bange was, dat kan ze niet zo zeggen. ,,Ik dienk van nie, want d'r waoren toch ommerst alle- mao grööte mènsen bie je. En ook m'n vaoder en m'n moeder." Ik stao d'r bie en luuster. Jao, zo is dat toch. Je bin kind en dan al die grööte mensen. Dan moe je je wè veilig voelen. En toen was t'r gêên tillevisie. Je wist niks van oorlog en al die ellende die je noe op 't Journaol ziet. Zo was dat. ,,Dan was t'r nog een immer. Ieder die nao de wc most, die kon dao terechte!" Dan gaot Rita vèder, soms onderbroken door de jongelui die met respect d'r ver'aol volgen. Ruum 'n kwartier is ze an 't woord. En de jongelui? Die kunnen het nauwelijks geloven dat de meulen voo zövee mènsen (messchiens wè 70) red- dieng brocht as de Ark van Noach. In 'n 'oekje stond 'n immer mee drienkwaoter. Die wier in de lööp van den tiid voller en voller, want sommigste man nen „Toch binnen me 'iere nie zö lange in de meulen gebleven. Van 'iere goengen me nao de familie Verplanke en vanaf het balkon dao, zag m'n vaoder dat z'n schure in den brand wier gescho ten. Ik zie nog de traonen over z'n kaoken lööpen." Of ze ook d'r speelgoed, d'r poppen en zö, thuus terug vond, vraogt 't meisje mee 't rööe shirt. ,,Jao, gelukkig wè", gaot Rita vèder. As de kinders even laoter weg fietsen van de meulen en langst 't uus van Verplanke riejen, kie ken ze toch even naor 't balkon. Allicht. En 't liekent wel of dat ze 't ver'aol weer van voren af an 'öören. 't Ver'aol dat deugegeven moe worren in 't durp. O jao, en Rita vertellende ook dat ze kort nao de bevrijdieng van de Canadezen sukkelao kreeg. „Nööit nie zukke lekkere sukke- lao geproefd", zei ze. „Echt waor." 1 fkT ZEEUWS, Wat d'oorlog ook vernielt en knakt Verwoest Ellewoutsdijk in de winter van 1 944-45 Foto collectie Bevrijdingsmuseum Nieuwdorp. Anna van Suchtelen

Krantenbank Zeeland

Zeeuws Weerzien. Feest van herkenning | 2019 | | pagina 6