Da was nog
eens spannend ee
eerzi
5
door: Jan van Damme
In elk nummer van Zeeuws Weerzien
plaatsen we een fragment uit een boek
van een Zeeuwse auteur. Schrijver Oek
de Jong (1952) groeide op in Goes. In zijn
roman 'Pier en Oceaan' (2012) speelt die
jeugd in Zeeland een grote rol. De roman
werd bekroond met de Gouden Uil, de
F. Bordewijk-prijs en de Zeeuwse Boeken
prijs. Hieronder volgt een fragment, waarin
hoofdpersoon Abel aan de zomerse kust
van Domburg verzeild is geraakt.
Na het zwemmen beklom
Abel een van de paal
hoofden. Halverwege het
strand, bij een zandrug waar de
palen grotendeels in waren
verdwenen, kon hij er gemakke
lijk op klimmen. Samen met
Otto liep hij over het paalhoofd
de zee in, hij over de ene rij,
zijnbroer over de andere. Ze
spreidden hun armen om in
evenwicht te blijven en stapten
van de ene paal naar de andere.
Tussen de palen woelde de zee.
Ze passeerden de plek waar de
golven schuimend over de
basaltblokken stroomden, de
plek waar ze braken, de plek
waar ze, steeds hoger opge
stuwd, door de palenrijen scho
ven. Het wond hem op. Hij liep
steeds verder de zee in, weg van
het strand, weg van de mensen.
Ze stonden stil. Vlak voor hen
verdween het paalhoofd onder
water. Abel keek naar die ene
paalkop die nu eens onder water
verdween en dan weer boven-
kwam. Hij stelde zich de rijen
palen onder water voor.
'Hoe ver zou het doorgaan?'
vroeg hij zich hardop af.
'Nog wel een eind,' zei Otto,
'want het is nu vloed.'
Zwijgend stonden ze te kijken
naar de zee, het licht van de
ondergaande zon op hun gezich
ten. Van jongs af aan hadden ze
samen naar dingen staan kijken
- naar draglines en heimachines,
naar polsstok springende
jongens, naar waterpoloërs in
het kanaal - en ze konden het nog
steeds, zwijgend naast elkaar
staan.
Behoedzaam liet Abel zich door
zijn knieën zakken, steunde met
zijn handen op de rand van de
paal en ging zitten. Otto volgde
zijn
voorbeeld. Abel keek langs de
paal omlaag, naar het gedeelte
onder water, begroeid met wier,
en verloor zich in staren. Er dreef
een school blauwe kwallen het
paalhoofd in. Met elke golving
van het water kwamen ze dich
terbij.
'Zet nou eindelijk dat idiote bril
letje eens af,' beval zijn moeder.
Al weken ergerde Dina zich aan
het ziekenfondsbrilletje met de
bruin gecoate glazen dat haar
oudste bij wijze van zonnebril
was gaan dragen. Hij droeg het
ook in huis. Het montuur was
van draadstaal, de poten met het
buigzame uiteinde werden
achter de oren gehaakt. Dit type
bril herinnerde haar aan
armoede, aan armoedige
mensen. Nu waren zulke brillen
in de mode onder jongeren. Abel
had er een opgeduikeld en vond
zichzelf hoogst interessant met
dat ding op zijn neus. Ze had
hem betrapt terwijl hij zichzelf
ermee in de spiegel stond te be
kijken. Ze kon er niet tegen dat
hij er zo bij liep.
'Zet dat ding af
'Ik bepaal zelf wat ik op mijn
neus heb, mam.'
Abel las door in het boek met de
foto van een blote zwangere buik
op het omslag. Het liefst had
Dina het boek met die foto uit
zijn handen gerukt en het brille
tje van zijn neus gegrist.
'Zet hem af
'Zeg, jongen...' begon zijn vader.
Om de spanning niet nog verder
op te laten lopen zette Abel het
brilletje af. Het begon ook hem
zelf tegen te staan. Op school was
erom gelachen. Op straat was hij
de vrouw van de linksback tegen
gekomen, zwoegend op haar
fiets, en het was hem niet ont
gaan dat ze had moeten glimla
chen toen ze dat artistiekerige
brilletje op zijn neus ontdekte.
Na het eten liep hij in zijn eentje
nogmaals over de palen van de
golfbreker de zee in. De stilte was
dieper geworden. Het was
mysterieuzer voor hem dan de
eerste keer om zich van het land
te verwijderen. Hij passeerde de
blauwe kwallen met hun lange
uitwaaierende tentakels.
Hij kende ze alleen maar dood,
glazig, als gestold, in het zand
aan de vloedlijn. Zoals hij ze nu
zag, doorschijnend in het door
schijnende water, had hij ze
nooit eerder gezien. Hij liep tot
hij op een paal stond waar de zee
over zijn voeten spoelde. Hij
wilde oplossen, weg zijn, ophou
den te bestaan. Hij trok het bril
letje uit zijn borstzak en wierp
het in zee. Hij bleef staan op de
paal en liet zijn voeten wassen
door de zee. Maar er gebeurde
niets, er veranderde niets.
t roenkende al een paor daogen
deu t durp. D'r zou een circus
kommen. Wao zouen ze die tènte
dan zetten? Op de Mart? Allicht
nie joengen. Dat za de burge-
mêêster glad nie goed vinnen.
,,Nêê, nêê, op 't Laoge Weitje."
In 't schoole zaoten wudder d'r
natuurlijk over te praoten. Van
lêêren kwam d'r niks terechte.
„Pakken jullie maar je leesboek",
zei de mêêster.
As 'n aos ee, wudder uut schoole
nao 't Laoge Weitje. 'n Grööte
rööie vrachtauto kwam anriejen.
Toen de motor afsloeg, sproeng
d'r 'n joenge gast uut. Die riep
dat me uut de kant mosten. ,,Te
gevaarlijk", riep tie, ,,met al die
dieren" terwijl hij naor de vracht
auto wees. Sies, een man mee 'n
sikje die overal bie was, gebao-
rende dat me vèrder achteruut
mosten.
Nao 't eten wee nao 't Laoge Wei
tje. Dao vertellende Sies dat vorig
jaor de tènte afgebrand was en
dat allêêne de pieste was gered.
Vandaor dat ze noe in de buten-
lucht morgenaovund 'n voorstel-
lieng zouen geven.
D'n anderen aovund nao 't cir
cus. Wat 'n drukte. Allicht, een
circus op 't durp. En schöön
weertje. Eêst kwaomen d'r gasten
mee kaortjes. Of je die goed wou
bewaoren. Voo de verlotieng in
de pauze. Toen kwaom 'n meisje
da over een staoldraod liep. Wel
'n meter of vuuve ööge. 'n Kèrel
roffelde op 'n grote trom. Voo de
spannieng ee. Toen pakkende ze
'n fiets zonder bannen. ,,Die 'eit
dat vast a mêêr gedaon", riep 'n
column: Rinus Willemsen
Rinus Willemsen uit Biervliet is een
van de streektaalspecialisten in
Zeeland. Speciaal voor deze krant
klom hij in de pen.
joengen uut de polder. Iederêên
begon te lachen. Sies riep mee
z'n Vlaoms accent of 't wat stiller
kon worren.
Dan kwaomen d'r vier 'onden.
Die sproengen deu hoepels en
gaoven pootjes. Dan pauze. De
verlotieng schoot d'r deze kêêr
bie in want de vint mee de prie-
zen was nie gekommen! Toen
kwaom d'r 'n act mee 'n laomao.
Die kon voor- en achteruut lopen
en ook spriengen. Sies was noe
'êlemao nie mêêr te 'ouwen. Die
klappende en sproeng net als die
laomao rond. Die stevende op
Sies af en spoog 't 'em in z'n ge
zicht. 'k Zag 't gebeuren, want ik
stoeng d'r bie. Sies draoiende z'n
kop nao de lachende meute en
riep: ,,'k Gaon nooit nie meer
naor 'n cierk, al wor ik duuzend."
En weg was tie. Naor 'uus.
Duuzend is tie nie geworren,
mao toch wel 'n èndje in de ta-
chentig.
W teelpws
Vlak voor hen verdween
het paalhoofd onder water
'Pier en Oceaan' van Oek de Jong is
verschenen bij Uitgeverij Atlas-Contact.
In september komt de nieuwe roman uit
van De Jong: 'Zwarte schuur'.
Oek de Jong Foto C. Hovell tot Westervlier.