'n Bos kruunaogels sniejen
eerzi
5
De derde klas betekende sokken
breien. Niet zoals tegenwoordig
op vijf naalden maar op vier. Dit
keer geen katoen maar wol,
prikkende sajet waar je moeder,
je opoe of je tante ook borst
rokken van breide en als je pech
had ook nog wollen broeken met
pijpjes voor over je onderbroek.
Alleen de allerijverigste meisjes
kregen twee sokken af, de
meesten maar eentje of ze
haalden de teen niet eens.
In de jaren daarna volgden nog
een onbeduidend merklapje,
waarvoor je zelf maar heel
weinig patroontjes mocht kiezen,
een wollen babymutsje, baby
sokjes en een kazuifeltje - dat
was een truitje dat aan de zijkan
ten met een knoopje sloot. Ook
voor baby's was het recht-
gebreide luiertruitje, naast de
sokken het enige wat in het latere
leven handig bleek om uit je
hoofd te kunnen.
Het moet in de zesde klas zijn
geweest dat we aan een zakdoek
begonnen met hardanger bor-
duurwerk. Wie dat af kreeg
mocht er nog een frivolitérandje
langs klossen, maar bij de
meesten was de motivatie
inmiddels weg.
Schokkend om te zien was een
vitrine in museum De Meestoof
in Sint-Annaland, waar een
schoolklasje uit 1900 was
ingericht. Daarin lagen hand
werkjes uit die tijd. Zeker de
helft was precies volgens de
zelfde patronen als die wij in de
jaren vijftig en zestig gebruikten.
door: Mieke van der Jagt
Nee heren, dit artikeltje kunt u overslaan.
Of het moet zijn dat u wilt weten wat
de meisjes uit uw klas deden, wanneer
u met de jongens ging gymnastieken of
gewoon lekker buitenspelen voor een
uurtje of twee. De meisjes leerden,
dikwijls van een gehuwde onderwijzeres,
nuttig handwerken.
Dat begon vaak in de
eerste klas met het
vervaardigen van een
inktlap. Een luxe inktlap was
gemaakt van lapjes zeem met
bovenop een gebloemd stofje,
alles bijeen gehouden door een
flinke knoop.
Bij handwerkles kwam er geen
zeem aan te pas, maar laagjes
flanel, in vorm geknipt met de
kartelschaar door de juf. De
volgende onderneming betrof
een poppenrokje of een poppen-
mutsje.
Haast iedereen koos voor het
mutsje omdat daar een pompon
op kwam. Het werd gebreid van
roze of blauwe katoen met
ijzeren naalden. Omdat je het
allemaal nog moest leren - zes
naalden recht en zo'n zes
centimeter tricotsteek - gingen
je handen erg zweten en kreeg je
de steken haast niet meer over de
naald geschoven.
In de tweede klas was de
opdracht een babybroek met
dezelfde katoen en dezelfde
naalden. Het patroon begon met
een muizentandje voor de zoom,
en afwisselend een paar centi
meter tricotsteek, boord en
gerstekorrel. Minderen tot het
kruis, meerderen voor de achter
kant waar dan weer hetzelfde
patroontje terugkwam zij het
veel netter, want nu had je het
onder de knie.
column: Rinus Willemsen
Hie bin t'r vroeg bie," roept
m'n buurman, binst a tie an
kom riejen op z'n fiets. Ik knik
ken en zeggen tegen 'em: ,,De
grond lig zö lekker drööge 'iere in
dezen 'oek, 'k gaon morgen 'n
bitje peetjes zaoien. Ze kunnen
d'r maor in zitten."
't Is waor, je kan eigenlijk nog te
vroeg beginnen mee zaoien,
maor as 't 'n paor daogen schöön
weer is, dan beginnen toch de
kriebels te kommen. Zeker: je
kan 't weer nie dwiengen. Mao
toch ee. En gisteraovond viel 't
besluut. Morgen even de grond
goed leggen. 'n Bitje kappen en
riiven. Dan kom 't lekker los te
liggen en morgen zaoien.
De buurman staot 'r even op te
kieken en riejt dan weg, de
polder in. ,,Vee te vroeg,
joengen", 'öör 'k 'em nog zeggen,
,,vee te vroeg."
As 'k even laoter vanuut m'n
keukentje lekker in 't zonnetje in
m'n 'ofje kieken, zit 'r weerlichts
al 'n sprêêuwe in die losse grond
te pikken. Die zoekt wurms
zeker, gaot 't deur m'n 'ööfd. En
jao 'öör, dao trekt ie d'r êêne uut
van wel 'n cintimeter of tiene.
Die geeft 'm 'n paor stekken en
vliegt 'r mee nao d'n 'oek van
mijn 'uus. Dao zitten a jaoren
sprêêuwen te broeien. Somte
mets wel drie legsels op 'n jaor. 'k
Dochten vroeger wel 's om dao
wat an te doen. Wat cement
onder de pannen te steken of een
paor spiekertjes te slaon op dien
onderste latte. In den winter dan
ee. Want as dat nist vol joengen
zit, dan doe je zukke diengen nie.
Mao 't is t'r nööit nie van gekom-
men. Kiek, daor is tie weer al
terug. Jao, 't eten is bie de deure.
Mao joengers toch, 'oe is 't moog-
lijk ee. Net m'n 'ielen gelicht. En
an 'k zö achter m'n bakje koffie
zit en nao dien mulle grond kie
ken, moen 'k onwillekeurig te-
rugdienken an toen nog een
vintje was. ,,Gao je hie 's om mol-
sèrde", vroeg m'n moeder dan.
,,En neem dat rööï glimme-
neerde immertje mee."
Even buuten 't durp stoengen d'r
wel wat troenken, waorin van dat
verweerde turf zat en dat
miengde kik dan mee wat
molsèrde. Mols'ööpen genoegt
ee, langst de kant van den weg.
Nêê, dao zaoten gêên wurm meer
in. En mee dat rööi immertje vol
nieuwe grond, fietstende kik
'öögvèèrdig naor uus om de kao-
merplanten te gaon verpotten.
Rinus Willemsen uit Biervliet is een
van de streektaalspecialisten in
Zeeland. Speciaal voor deze krant
klom hij in de pen.
En dien ouwen grond? Die kwam
altied onder de blauwe kruunao-
gelstruuk terechte. De kleur was
eigenlijk mêêr pèès dan blauw.
En lekker ruuken, dat ie kon. 'k
Zien me dao nog zitten onder die
bööm, want 't was mêêr 'n bööm
dan 'n struuk. Op 'n kêêr most ik
dao wat blommen uut sniejen.
En je weet, de schöönste blom
men staon altied bovenop. Ik om
'n trapje en verzichtig nao boven.
'k Stoeng dao wat te wiebelen
mee 'n kaopermesje in m'n êêne
en mee 'n klein bosje blommen
in m'n anderen 'and. Sloor dat
trapje weg. Nêê, 't was nie 'ööge,
mao 'k liep toch wel 'n weke nao
schole mee krauwen en krassen
in m'n gezicht. En 'n kapotte
knie, want dat zal je net zien:
dien weke mocht ik voo 't êêst in
m'n korte broek nao buuten.
Trouwens die knie genezende
nog slecht ook. 'n Weeke in
't sodaowaoter 's aovus. 'n Panne
tje op 'n stoel naost de taofel en
ik op êên bêên. Jao, net 'n
ööievaor. 't Slot van 't liedjes was
dan 'k naotuurlijk toch nao de
dokter mocht ee. En die gaf 'n
spuite in m'n bille. Aje.
Om nog even op die kruunaogels
terug te kommen. 'n Naozaot
staot nog altied naost m'n 'uus.
En nog altied lekker ruuken. En
ielk voorjaor sniej 'k dao nog
bossen blommen uut. Want
draogen dat ie doet, joengen.
Nie te geloven. Nêê, 'n trapje
gebruuk ik dao nie voo. 'Oewel,
over 'n paor jaor misschiens,
want 'n mèns begint toch wat te
krimpen ee? Of judder nie soms?
W teelpws
Handwerkles:
sokken op vier naalden
Vlijtige handen aan zee Prentbriefkaart, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 32483.
Vlijtige handen voor de deur
Prentbriefkaart: F. den Boer ZB,
Beeldbank Zeeland, recordnr. 32357.