m£3n0_I
eerzi
6
t^OUVL
2019 is inmiddels begonnen
en veel Zeeuwen hebben elkaar
een gelukkig nieuwjaar gewenst.
Dat gebeurt niet overal in de
provincie op dezelfde wijze.
De Stichting Nederlandse
Dialecten (SND) deed daar enkele
jaren geleden onderzoek naar.
In de Zeeuwse woordenbank kun
je al die verschillen terug vinden.
Bij de jaarwisseling wordt door de katholieken
in Zeeuws-Vlaanderen een zaolig nieuwjaor
gewénst, terwijl de protestanten daar, in het
Land van Axel, op de Zeeuwse eilanden en
Goeree-Overflakkee elkaar een gelukkig nieuw
jaor, vee 'eil en zegen, (vee) zegen en gezond'eid, of
vee zegen en aol da wènselijk is toewensen. Van de
andere zijde wordt dat veelal beantwoord met:
van 't zel(f)de of van 's glieke. In de kuststreek van
Zeeuws-Vlaanderen werd ook wel 'n gelukkig
nieuwjaor en da je nog lank mag leven en gezond
mag zien gewenst, waarop dan als antwoord
kwam: ook zö'n poeier!
Het nieuwjaerwensen was tot de Tweede Wereld
oorlog nog een algemene traditie in Zeeland.
Kinderen kwamen aan de deur en vroegen
meestal in de vorm van een versje om een
nieuwjaerscentje of nieuwjaersgeld. In het Land
van Axel kwamen behalve kinderen ook wel
oude vrouwtjes langs de deur. Daar werd onder
meer gezongen: 'k Wéns je vee zegen in 't nieuwe
jaoren vee gezonde daogen in 't jaor da je lank mag
leven, zoalig mag stèrven, 't Koninkrijk en d'n 'emle
mag èrven. In het Land van Hulst kende men
onder meer Nieuw jaorke zoete ons verken ei vier
voeten, vier voeten en een steert is da nog gêên oortje
weerd't Ei zö lang in 't kotje setaon, tot z'n voetje
't vel afgaon, en 't Sjefke èd 't dööd gedaon, mee z'n
'oute klompkes aon. In Bruinisse werd het
volgende versje gezongen: 'k Wens je vee zegen in
't nieuwe jaer onze poes verbrandt z'n 'aer van
achter an z'n kluvertjes, vrouwe, gee m'n 'n stuvertje,
van voren an z'n 'artje, vrouwe, gee m'n 'n kwartje.
In Zuid-Beveland werd gezongen ik zat 's in m'n
schuutje, ik gooide mie een kluutje, 'k riep: o spaer,
o spaer, mergenochtend is 't nieuwe jaer 't ouwe jaer
uut, 't nieue jaer in, m'n bozze staet open, steekt er
wat in. Tot slot de Walcherse versie, dat een
mengeling van standaardtaal en dialect laat
zien: A spa, a spa, overmorge is 't nieuwe jaer
nieuwe jaer in, ouwe jaer uut, neem er een busje en
steekt er wat in, steek er 'n gouwe dukaatje in.
Morge komt je vrijer en asje vrijer morge nie komt,
dan komt Jakob Janse, die zal op de viole spele, die
za je lere danse.
W teelpws
Wènse voor het nieuwe jaor
Nieuwjaarskaart, prentbriefkaart firma F. den Boer, ca. 1900.
Bron: ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 31298.
i Nieuwjaarskaart, prentbriefkaart firma F. den Boer, ca. 1900.
Bron: ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 31309.
Commissaris van de Koningin jonkl