eerzi
VLEESCH £jj Hr.jlf
VLEESCH
Souburg ontvangt glas
van Nieuwer Amstel
Oprollen grote coupure
zwendel via Goes-Groede
11
Weer even thuis is een wekelijkse rubriek in de PZC,
waarin mensen terugblikken op hun jeugd. Ze staan
altijd voor de deur van het huis waar ze opgroeiden.
Opeens stond vader voor de deur
Jan Buijs staat weer even voor zijn thuis in Oost
Souburg, in de Willem-Alexanderstraat. Net na de
oorlog was het nog de Wilhelminastraat. Nee, dit is
niet zijn geboortehuis. Vader Jan Buijs was bij de
marine, hij woonde met zijn vrouw in Den Helder.
Toen in 1940 de oorlog op uitbreken stond, was zij
zwanger. Jan Buijs vertelt: „Mijn vader zat op de
vloot en moest naar Engeland uitwijken. Mijn moe
der gaf hij de raad naar haar ouders in Middelburg te
gaan, want Den Helder kon gebombardeerd worden.
Ze liep op alledag en ging eerst nog even langs bij een
oom en tante in Zeist. Daar ben ik op 1 juli 1940 in het
ziekenhuis geboren. Ik ben naar mijn vader
genoemd, Jan. Ze wist niet zeker of mijn vader terug
zou komen. Op deze manier had ze toch een Jan."
Moeder en haar zoons kregen de woning in Oost
Souburg toegewezen. Al die oorlogsjaren was het
niet duidelijk, of vader Buijs nog in leven was.
,,De oorlog, die onzekerheid heeft een enorme im
pact op mijn moeder gehad. Opeens, dat weet ik heel
goed, stond hij voor de deur. Jan, Jan, Jan, riep mijn
moeder en ze vloog hem om de hals. Ik riep ook Jan,
Jan Jan en werd meteen op mijn vingers getikt: het is
je vader." Bron: PZC 15september2018 foto Ruben Oreel.
4 Lakens moesten op de bleek
Het Goese Sas, een jeugd aan het kanaal naar Goes.
We staan voor de oude woning van dijkbaas Van
Oost. Tonny Vercouteren-van Oost en haar broer
Hans van Oost halen herinneringen op. Hans: ,,In
droge zomers werd er met paard en wagen een tank
water gebracht uit de Wilhelminapolder. Van twee
lange steigerplanken werd een goot gemaakt, die
met pek werd dicht gesmeerd. Daarover stroomde
het water onder ons huis door naar de waterput."
Vader Van Oost maakte zelf een waterleidingsysteem
in huis, met een reservoir op zolder. Hans had om de
dag pompdienst: een kwartier lang zwengelen aan de
hendel in de hoek van de keuken. De jongens moes
ten de kippen voeren en hout en kolen halen uit de
schuur in de tuin. De meisjes stopten sokken en
deden de was. ,,Met de hand", zegt Tonny, „elke
zaterdag de was van tien personen. Lakens moesten
op de bleek worden gelegd, door het stijfsel gehaald
en op onze droogzolder opgehangen."
Zwembad Het Sas, in het kanaal pal voor hun deur,
was een attractie voor de hele streek. Waterpoloteam
De Ganze, waarin Hans ruim 25 jaar meedraaide, was
succesvol op landelijk niveau. Ze herinneren zich het
pierenbadje, kinderen die leerden zwemmen met
blikken bussen op hun rug.
Hoewel de oorlog in decem
ber 1946 alweer langer dan
twee jaar eerder eindigde voor de
Walchenaren, maakte dat nog
geen einde aan de schaarste. Zo
was het moeilijk om kapotte
ramen te vervangen. Tot dan toe
werden de kapotte ramen met
hout dichtgetimmerd. Het
Zeeuwsch Dagblad van 12
december 1946 meldde dat de
Souburgers van de burgerij van
Nieuwer Amstel niet minder dan
1.200 m2 glas ontvingen. Dat
arriveerde in vijf vrachtwagens
en een verhuiswagen en was al
op maat gesneden voor de
ontvangers. Dertien schilders en
vijf timmerlieden uit Amster
dam zorgden voor plaatsing
daarvan. De werklieden werden
ondergebracht in het barakken
kamp op het voormalige vlieg
veld. Eerst werd het Marnixplein
in West-Souburg afgewerkt.
Daarnaast ontvingen de
Souburgers een bedrag van
zestienduizend gulden. Dit werd
mogelijk gemaakt door de door
pater de Greve ingezette
ruiten-troef actie. Ook andere
Walcherse dorpen werden door
de Amsterdamse burgerij van
glas voorzien.
Om de geringe hoeveelheid
vlees na de oorlog op een
eerlijke wijze onder de bevolking
te distribueren werd nog lange
tijd met een bonkaartensysteem
gewerkt. Dat was goede handel,
maar er werd ook misbruik van
gemaakt. Onderzoek in septem
ber 1947 wees namelijk uit dat elf
bonnen, goed voor elfhonderd
rantsoenen door de Goese slager
S. waren ingeleverd, maar deze
verklaarde ze te hebben geruild
met iemand uit dezelfde stad.
Deze persoon verklaarde twintig
bonnen te hebben gekocht waar
van hij er veertien bij slager S.
had geruild. Hij zei nooit te
hebben geweten dat de coupures
vals waren. Aan de hand van zijn
verklaring kon de politie de
verkoper opsporen.
De verkoper kwam uit Middel
burg had 65 bonnen van honderd
rantsoenen gekocht van de land
arbeider J.S. uit Groede. Hij ver
klaarde desgevraagd rond de
vierhonderd valse bonkaarten te
hebben verkocht. Hij dreef deze
handel in commissie met een
Belg uit Moerbeke. Daarvoor
ontving hij vijf gulden commis
sie per bon. Alle handelaren
kregen geldboetes en voorwaar
delijke straffen, maar de Groede-
naar kreeg drie maanden celstraf.
BONKAART 01ST MB UT] H
Het frietkot dreef voorbij
Een dienstwoning aan de veerhaven van Perkpolder.
Lenny Kammoun-Mast had er een onbezorgde jeugd.
Jarenlang zag Lenny Kammoun-Mast de auto's de
boot op- en afrijden op de veerhaven van Perkpolder.
Vader Mast werd daar in 1940 benoemd tot agent van
de P.S.D. - de Provinciale Stoomboot Diensten - op
de Westerschelde. Hij kreeg er een nieuwe dienst
woning voor zijn gezin. Daar werd Lenny geboren,
eind 1944.
,,Op onze meidenkamer hoorde je om half vijf
's ochtends de vrachtwagens optrekken. Als het flink
hoog water was zag je altijd mensen van de boot
komen, die medepassagiers op hun rug namen
omdat die anders natte voeten zouden halen. Bij
mistig weer hep mijn vader met de misthoorn naar
het water, zodat de veerboot kon horen waar de fuik
was. Die misthoorn was een kastje met een slinger,
het maakte een loeiend geluid."
„Met de watersnood van 1953 zag ik een frietkot
voorbij drijven, dat was wel even schrikken. Als kind
besefte je niet hoe erg het was, we moesten er
eigenlijk om lachen. De poes lag bij mijn moeder en
zussen inbed, van bangigheid deed ze haar behoefte.
Ook dat vonden we heel grappig. Later begreep ik dat
het water niet nog een kwartier langer had mogen
stijgen, want dan waren we allemaal verdronken."
19 19 19
20 20 20 20
HO K K A A UT I) 1ST R IÏ UTIE ak-
W teelpws
Weer even thuis
Bron: PZC 17 februari 2018 foto Mechteld Jansen.
Ramen in de Wilhelminastraat in Oost-Souburg hebben het onder
invloed van het water begeven en zijn met planken dichtgespijkerd
Foto 1945, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 154003.
Bron: PZC 2 september 2017 foto Camile Schelstraete.
Bonkaarten voor de distributie van vlees uit verschillende perioden,
ca. 1940-1945. Bron: collectie Museum Rotterdam 1940-1945, inv.nr. 10711 28-39.
viir^H vii-iji.'H hLirvii
l'Ht-blü- MBOË m HCUE"-
1 IJ •- 1 LI T.Jh
'i.l-.h 1 M Llri H MfH"- -LJOTU
I n.' l a-i^rir: 1
TUiVCH ^LLIJi.H