Feest
i
Tussen de Zeeuwse rails
Naar de overkant
Let op de champagnepils
Een explosief drankje
Limonadefabriek DÈKO
'tDoet
deugd
van Herkenning
Drink Dommels Gier met vol vertrouwen,
't Is voor de ganzen niet gebrouwen 1
Een Bevelands paar op reis per trein door Zeeland, 1956.
Bron: Spoorwegmuseum, [11399], Spoorwegen in Beeld.
Pas toen honderdvijftig jaar ge
leden de Sloedam en de
Kreekrakdam waren aangelegd
kon de Zeeuwse Lijn worden ge
bouwd. Deze spoorlijn loopt van
Roosendaal naar Vlissingen en
heeft een lengte van 74,4 kilome
ter. Er werd van 1863 tot 1873 aan
gewerkt. Waren het ooit stoomtrei
nen die over de Bevelanden en
Walcheren denderden, vanaf 1956
zijn het elektrische treinen die
Zeeland met de rest van het land
verbinden.
Koningen, diplomaten, handelsrei
zigers spoorden hierover naar of
van de mailboot op Engeland. Wal-
chenaren en Bevelanders pakten
de trein om snel elders te komen.
Zeeuws-Vlamingen stapten over
in Kruiningen of Vlissingen voor
de veerboot naar de overkant. De
Zeeuwse lijn was van internatio-
naal, nationaal en regionaal belang.
Vanuit Goes had in 1927 de
Spoorweg-Maatschappij Zuid-Be
veland drie aansluitende tramlijnen
aangelegd: naar Hoedekenskerke
en verder naar Borssele, Wemel-
dinge en een naar Wolphaartsdijk.
Na vijfjaar werden de diensten op
deze tramlijntjes ingekrompen.
Autobusdiensten namen het reizi-
gersvervoer over.
Sporen door Zeeland blijft een
onthaastende bezigheid: de treinen
stoppen tussen Rilland-Bath en
Vlissingen vrijwel altijd op alle tus-
sengelegen stations.
Wie wil genieten van een nostal
gische rit door het Zeeuwse land
kan in stijl sporen van Goes naar
Hoedekenskerke. Op het tramlijn
tje, geëxploiteerd als museumlijn
door de Stoomtrein Goes-Borsele,
herleven oude tijden.
Zeeland is een land van over
kanten. Door de eeuwen
heen zijn deze overkanten verbon
den geweest door tientallen
veerdiensten. Toen er nog geen
spoorlijn was, de eilanden niet met
elkaar waren verbonden met dam
men, bruggen of stormvloedkerin
gen, was het reizen niet eenvoudig.
Vanaf 1866 werden stoomboten
ingezet voor het onderhouden van
veerdiensten in Zeeland. In dat jaar
werd de 'Provinciale Stoomboot-
dienst op de Westerschelde (PSD)'
opgericht. Kort na de Tweede
Wereldoorlog werd het vervoer
kosteloos gemaakt, maar in 1950
werden alweer tarieven ingevoerd.
Dit leidde onder het motto 'vrije
veren' tot grote protesten vanuit
Zeeuws-Vlaanderen. Op 14 maart
2003 werd de Westerscheldetunnel
geopend en viel het doek voor de
PSD. De veerdiensten Vlissingen-
Breskens en Kruiningen-Perkpol-
der werden per direct opgeheven.
Wat bleef was een fiets-voetveer
onderhouden door de Prins Wil-
lem-Alexander en Prinses Maxima.
Het is de laatste Zeeuwse veer
dienst die het hele jaar door vaart.
Ten tijde dat de PSD-boten voeren
konden vele Zeeuwen hier al
lyrisch over worden. Met hun ver
trek is dat niet minder geworden.
Er bestaat een fanclub van de oude
PSD-boten. De laatste veerboten
zijn verkocht en een aantal is ge
sloopt. Oudere veerboten zijn vaak
al eerder verschroot en aanlegstei
gers aan de Zeeuwse stromen ver
gaan. Wat blijft is de herinnering.
Aanlegsteiger provinciale veerboot Breskens - Vlissingen
aan de Veerhaven te Breskens, circa 1960.
Bron: Zeeuws Archief, fotoarchief J. Torbijn, Goes, nr BRE-29.
van Wemco
Herinnert u het zich nog:
het eerste glas champagnepils
oftewel gazeuse limonade.
Het werd gedronken bij
speciale gelegenheden,
zoals bij verjaardagsfeestjes,
tijdens een schoolreisje of
uitje van de buurtvereniging.
Eerst een beetje prikkelend
op je tong, dan die smaak
van iets wat op frambozen,
cola, appel of citroen moest lijken
en ten slotte een 'boertje' laten.
Met priklimonade kon je ook een
'spoetnik' maken: een scheutje kof
fiemelk, suiker erbij, flink roeren
en dan een plens gazeuse. Je krijgt
nu nog die zoetschuimende smaak
in je mond als je eraan denkt. Als
je moeder niet keek dronk je er zo
vier glazen van weg.
Een van de bekendste Zeeuwse
gazeuses werd gemaakt door de
firma Wemco, in een pand op de
Kinderdijk in Middelburg.Vanaf de
jaren dertig werden hier de
Wemco-limonades gefabriceerd.
Eerder was hier De Zeeuwse Bier-
handel gevestigd. Directeur was
Willem Rijks en de officiële naam
luidde 'Fabriek Wemco Producten
Firma WA. Rijks en Co', met als
oprichtingsdatum 1929. 'Wemco'
stond voor Willem en Mien
Company. Mien was de vrouw van
Willem. Zij woonden boven de
zaak. In 1938 overleed Johanna
Wilhelmina (Mien) Rijks. Toen in
1950 het bedrijf werd omgezet in
de CV (Commanditaire Vennoot
schap) WEMCO was het doel van
de onderneming: 'de fabricage van
alcoholvrije dranken enzovoort en
de handel in alcoholvrije, zwak-
alcoholische en sterke dranken,
alles in de ruimste zin genomen'.
Elders in het land bestonden ook
fabrieken waar limonade gazeuses
werden gemaakt. Exota was van
deze sprankelende frisdranken de
bekendste. Toen Willem Rijks in
september 1950 overleed werd zijn
plaats bij Wemco ingenomen door
Gilles Antheunisse.
Advertentie voor Wemco-
frisdranken, 1970.
Wemco kende verschillende
smaken van de felkleurige fris
drank en was verkrijgbaar in onder
andere de kleuren rood (frambo
zen), groen (reine claude), bruin
(champagnepils), geel (citroen) en
wit (cider).
Op de eenliter flessen zat een witte
porseleinen beugelsluiting. Het
merkteken 'Wemco' stond in
moderne letters op de voorkant.
Op de achterkant stond de tekst
'Wemco Gazeuze, Middelburg.
Door de hygienische fabricage
voldoet dit product aan de hoogste
eisen. Statiegeld 30 cent'. In de
zomer van 1970 maakte men
reclame met een tekening van
vrolijke mensen, genietend van een
glas Wemco. De tekst luidde:
't Doet deugd. Neem een glas lekkere,
sprankelende Wemco-limonade.
Puur genot!
Wemco frisdranken, altijd goed!
Sinaasvruchtenlimonade, citroen,
frambozen, reine-claude, druiven,
champagnepils, cider, cola, up.
Houdt u van tonic?
Dan Wemco Indian Tonic!
Heerlijk stimulerende Wemco-limonade
siropen: vier smaken.
Alle Wemco-frisdranken worden
volautomatisch bereid uit natuur
zuivere ingrediënten en selecte
sappen. Vraag ze bij uw kruidenier,
melkhandelaar, groenteman, slijter.
En... let op het merk... Wemco!"
De vraag naar limonadegazeuses
werd allengs kleiner omdat
Amerikaanse coladranken en
lemon-lime dranken steeds popu
lairder werden. Wemco bestond tot
1970 als zelfstandig merk. Door
fusies met andere drankproducen
ten moest de fabriek sluiten en
verdween de fabriek en deze
'Zeeuwse cola van weleer'.
De Zeeuwse band Champagne
Charley heeft in 2002 Wemco
bezongen in het nummer 'Over
varen': herinneringen aan een
vrolijk fietsuitje met de veerboot
over de Schelde: 'Gewapend met
een beugelfles champagnepils van
Wemco'.
Bron: PZC 2 juni 2018.
Beugelfles Limonade Gazeuze
Wemco, circa 1960.
Bron: particuliere collectie
Lang voordat Coca Cola, Pepsi en Fanta tot in alle
uithoeken van de wereld bekendheid genoten,
bestonden er regionaal en lokaal allerlei limonade
fabriekjes die de zoete 'dorstlesser' produceerden. Zo
had IJzendijke zijn limonadefabriek en in Middelburg
had je die van Hildernisse in de - toen nog - Korte
Gortstraat en Minderhoud in de Pijpstraat in de
voormalige Azijnfabriek de Arabier. Enkele merk
namen van nostalgische limonades zijn DEKO,
Wemco, Gazeuse en Exota.
De druk in de flessen liep door het vele koolzuur met
grote warmte dusdanig op, dat flessen die kapot vielen
explodeerden en grote glaswonden konden aan
richten. In het programma de Ombudsman van de
VARA werd gesuggereerd dat de flessen spontaan
zouden exploderen. De fabrikant van het merk 'Exota'
spande daarop een kort geding aan. Uiteindelijk moest
de VARA in 1996 na hoger beroep een bedrag van
meer dan zeven miljoen gulden uitkeren aan de
fabriek, die na de uitzending failliet ging. Dat nam niet
weg dat de exploderende limonadeflessen levens-
gevaarlijk waren. Ook producentVan Tuyn NV moest
zelfs smartengeld aan slachtoffers uitkeren. Onder die
slachtoffers was een jongetje, dat in 1967 zijn oog
verloor als gevolg een geëxplodeerde fles.
Vrangt overal Dtko LtoooxU en Sok
der»* vrvchtenhwooede.
Hebt U ft! Spftrks Took geproefd
Doe dot «o* BMt een tchtfk citroen.
Lange vlele 26
Middelburg
Telefoon 2712
Advertentie uit 1952.
even
goed! J
Neem ces glas kliert, spnnkdcndt
dranken