Feest i Tussen de Zeeuwse rails Naar de overkant Let op de champagnepils Een explosief drankje Limonadefabriek DÈKO 'tDoet deugd van Herkenning Drink Dommels Gier met vol vertrouwen, 't Is voor de ganzen niet gebrouwen 1 Een Bevelands paar op reis per trein door Zeeland, 1956. Bron: Spoorwegmuseum, [11399], Spoorwegen in Beeld. Pas toen honderdvijftig jaar ge leden de Sloedam en de Kreekrakdam waren aangelegd kon de Zeeuwse Lijn worden ge bouwd. Deze spoorlijn loopt van Roosendaal naar Vlissingen en heeft een lengte van 74,4 kilome ter. Er werd van 1863 tot 1873 aan gewerkt. Waren het ooit stoomtrei nen die over de Bevelanden en Walcheren denderden, vanaf 1956 zijn het elektrische treinen die Zeeland met de rest van het land verbinden. Koningen, diplomaten, handelsrei zigers spoorden hierover naar of van de mailboot op Engeland. Wal- chenaren en Bevelanders pakten de trein om snel elders te komen. Zeeuws-Vlamingen stapten over in Kruiningen of Vlissingen voor de veerboot naar de overkant. De Zeeuwse lijn was van internatio- naal, nationaal en regionaal belang. Vanuit Goes had in 1927 de Spoorweg-Maatschappij Zuid-Be veland drie aansluitende tramlijnen aangelegd: naar Hoedekenskerke en verder naar Borssele, Wemel- dinge en een naar Wolphaartsdijk. Na vijfjaar werden de diensten op deze tramlijntjes ingekrompen. Autobusdiensten namen het reizi- gersvervoer over. Sporen door Zeeland blijft een onthaastende bezigheid: de treinen stoppen tussen Rilland-Bath en Vlissingen vrijwel altijd op alle tus- sengelegen stations. Wie wil genieten van een nostal gische rit door het Zeeuwse land kan in stijl sporen van Goes naar Hoedekenskerke. Op het tramlijn tje, geëxploiteerd als museumlijn door de Stoomtrein Goes-Borsele, herleven oude tijden. Zeeland is een land van over kanten. Door de eeuwen heen zijn deze overkanten verbon den geweest door tientallen veerdiensten. Toen er nog geen spoorlijn was, de eilanden niet met elkaar waren verbonden met dam men, bruggen of stormvloedkerin gen, was het reizen niet eenvoudig. Vanaf 1866 werden stoomboten ingezet voor het onderhouden van veerdiensten in Zeeland. In dat jaar werd de 'Provinciale Stoomboot- dienst op de Westerschelde (PSD)' opgericht. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd het vervoer kosteloos gemaakt, maar in 1950 werden alweer tarieven ingevoerd. Dit leidde onder het motto 'vrije veren' tot grote protesten vanuit Zeeuws-Vlaanderen. Op 14 maart 2003 werd de Westerscheldetunnel geopend en viel het doek voor de PSD. De veerdiensten Vlissingen- Breskens en Kruiningen-Perkpol- der werden per direct opgeheven. Wat bleef was een fiets-voetveer onderhouden door de Prins Wil- lem-Alexander en Prinses Maxima. Het is de laatste Zeeuwse veer dienst die het hele jaar door vaart. Ten tijde dat de PSD-boten voeren konden vele Zeeuwen hier al lyrisch over worden. Met hun ver trek is dat niet minder geworden. Er bestaat een fanclub van de oude PSD-boten. De laatste veerboten zijn verkocht en een aantal is ge sloopt. Oudere veerboten zijn vaak al eerder verschroot en aanlegstei gers aan de Zeeuwse stromen ver gaan. Wat blijft is de herinnering. Aanlegsteiger provinciale veerboot Breskens - Vlissingen aan de Veerhaven te Breskens, circa 1960. Bron: Zeeuws Archief, fotoarchief J. Torbijn, Goes, nr BRE-29. van Wemco Herinnert u het zich nog: het eerste glas champagnepils oftewel gazeuse limonade. Het werd gedronken bij speciale gelegenheden, zoals bij verjaardagsfeestjes, tijdens een schoolreisje of uitje van de buurtvereniging. Eerst een beetje prikkelend op je tong, dan die smaak van iets wat op frambozen, cola, appel of citroen moest lijken en ten slotte een 'boertje' laten. Met priklimonade kon je ook een 'spoetnik' maken: een scheutje kof fiemelk, suiker erbij, flink roeren en dan een plens gazeuse. Je krijgt nu nog die zoetschuimende smaak in je mond als je eraan denkt. Als je moeder niet keek dronk je er zo vier glazen van weg. Een van de bekendste Zeeuwse gazeuses werd gemaakt door de firma Wemco, in een pand op de Kinderdijk in Middelburg.Vanaf de jaren dertig werden hier de Wemco-limonades gefabriceerd. Eerder was hier De Zeeuwse Bier- handel gevestigd. Directeur was Willem Rijks en de officiële naam luidde 'Fabriek Wemco Producten Firma WA. Rijks en Co', met als oprichtingsdatum 1929. 'Wemco' stond voor Willem en Mien Company. Mien was de vrouw van Willem. Zij woonden boven de zaak. In 1938 overleed Johanna Wilhelmina (Mien) Rijks. Toen in 1950 het bedrijf werd omgezet in de CV (Commanditaire Vennoot schap) WEMCO was het doel van de onderneming: 'de fabricage van alcoholvrije dranken enzovoort en de handel in alcoholvrije, zwak- alcoholische en sterke dranken, alles in de ruimste zin genomen'. Elders in het land bestonden ook fabrieken waar limonade gazeuses werden gemaakt. Exota was van deze sprankelende frisdranken de bekendste. Toen Willem Rijks in september 1950 overleed werd zijn plaats bij Wemco ingenomen door Gilles Antheunisse. Advertentie voor Wemco- frisdranken, 1970. Wemco kende verschillende smaken van de felkleurige fris drank en was verkrijgbaar in onder andere de kleuren rood (frambo zen), groen (reine claude), bruin (champagnepils), geel (citroen) en wit (cider). Op de eenliter flessen zat een witte porseleinen beugelsluiting. Het merkteken 'Wemco' stond in moderne letters op de voorkant. Op de achterkant stond de tekst 'Wemco Gazeuze, Middelburg. Door de hygienische fabricage voldoet dit product aan de hoogste eisen. Statiegeld 30 cent'. In de zomer van 1970 maakte men reclame met een tekening van vrolijke mensen, genietend van een glas Wemco. De tekst luidde: 't Doet deugd. Neem een glas lekkere, sprankelende Wemco-limonade. Puur genot! Wemco frisdranken, altijd goed! Sinaasvruchtenlimonade, citroen, frambozen, reine-claude, druiven, champagnepils, cider, cola, up. Houdt u van tonic? Dan Wemco Indian Tonic! Heerlijk stimulerende Wemco-limonade siropen: vier smaken. Alle Wemco-frisdranken worden volautomatisch bereid uit natuur zuivere ingrediënten en selecte sappen. Vraag ze bij uw kruidenier, melkhandelaar, groenteman, slijter. En... let op het merk... Wemco!" De vraag naar limonadegazeuses werd allengs kleiner omdat Amerikaanse coladranken en lemon-lime dranken steeds popu lairder werden. Wemco bestond tot 1970 als zelfstandig merk. Door fusies met andere drankproducen ten moest de fabriek sluiten en verdween de fabriek en deze 'Zeeuwse cola van weleer'. De Zeeuwse band Champagne Charley heeft in 2002 Wemco bezongen in het nummer 'Over varen': herinneringen aan een vrolijk fietsuitje met de veerboot over de Schelde: 'Gewapend met een beugelfles champagnepils van Wemco'. Bron: PZC 2 juni 2018. Beugelfles Limonade Gazeuze Wemco, circa 1960. Bron: particuliere collectie Lang voordat Coca Cola, Pepsi en Fanta tot in alle uithoeken van de wereld bekendheid genoten, bestonden er regionaal en lokaal allerlei limonade fabriekjes die de zoete 'dorstlesser' produceerden. Zo had IJzendijke zijn limonadefabriek en in Middelburg had je die van Hildernisse in de - toen nog - Korte Gortstraat en Minderhoud in de Pijpstraat in de voormalige Azijnfabriek de Arabier. Enkele merk namen van nostalgische limonades zijn DEKO, Wemco, Gazeuse en Exota. De druk in de flessen liep door het vele koolzuur met grote warmte dusdanig op, dat flessen die kapot vielen explodeerden en grote glaswonden konden aan richten. In het programma de Ombudsman van de VARA werd gesuggereerd dat de flessen spontaan zouden exploderen. De fabrikant van het merk 'Exota' spande daarop een kort geding aan. Uiteindelijk moest de VARA in 1996 na hoger beroep een bedrag van meer dan zeven miljoen gulden uitkeren aan de fabriek, die na de uitzending failliet ging. Dat nam niet weg dat de exploderende limonadeflessen levens- gevaarlijk waren. Ook producentVan Tuyn NV moest zelfs smartengeld aan slachtoffers uitkeren. Onder die slachtoffers was een jongetje, dat in 1967 zijn oog verloor als gevolg een geëxplodeerde fles. Vrangt overal Dtko LtoooxU en Sok der»* vrvchtenhwooede. Hebt U ft! Spftrks Took geproefd Doe dot «o* BMt een tchtfk citroen. Lange vlele 26 Middelburg Telefoon 2712 Advertentie uit 1952. even goed! J Neem ces glas kliert, spnnkdcndt dranken

Krantenbank Zeeland

Zeeuws Weerzien. Feest van herkenning | 2018 | | pagina 5