.Feest
3
Goese primeur
met vrouwelijk
brandweerkorps
Helpers gewond
bij brand in
St.-Annaland
Colofon
van Herkenning
Unicum voor Nederland
In de werkplaats van Johs. Quist
in St.-Annaland brak maandag
avond 18 juli 1955 brand uit.
Terwijl de brandweer al naar de
plek van het onheil spoedde werd
de kerkklok geluid - destijds klaar
blijkelijk nog in gebruik bij
afwezigheid van een sirene. Toen
schilder Quist wat benzine verkocht
had de klant nog een brandende
sigaret in zijn hand. Die zou ervoor
gezorgd hebben dat er een steek
vlam ontstond. Quist trachtte het
brandende benzinevat naar buiten
te werken, maar verder dan de
keuken kwam hij niet. Met
ernstige brandwonden aan zijn
arm moest hij de poging staken.
En zelfs zijn vrouw helpen wiens
kleren inmiddels vlam hadden
gevat, omdat ook zij had gepoogd
het benzinevat uit de keuken te
verwijderen. De brandweer arri
veerde echter spoedig en kon de
vlammen in bedwang krijgen en
met water zorgen dat de rest van
het pand geen vlam vatte.
De twee gedupeerden hadden
echter al meer hulp gekregen en
ook die goedbedoelde bijstand
leidde tot nog meer letsel.
Caféhouder Moerland had een
raam ingetrapt en daarbij een
levensgevaarlijke snijwond aan zijn
been opgelopen, waaraan hij in het
ziekenhuis te Bergen op Zoom
moest worden geopereerd.
De schade aan de verfwinkel bleef
beperkt tot een uitgebrande keuken.
De persoonlijke schade was door
het moedige, maar wellicht niet
altijd even doordachte optreden
van de betrokkenen vele malen
groter.
Bron: ZB, Krantenbank Zeeland,
de Eendrachtsbode, 22 juli 1955, p. 2.
Zeeuws Weerzien is een gratis krant die
in een oplage van 50.000 exemplaren
wordt verspreid in heel Zeeland, onder
andere in musea, archieven, biblio
theken, gezondheidsinstellingen, zorg
instellingen, gemeentelijke instellingen
en bij plaatselijke ondernemers.
Uitgever
Stichting Feest van Herkenning
Markt 7, 4351 AG VEERE
www.feestvanherkenning.info
secretariaat@feestvanherkenning.info
Eindredactie
Jan van Damme, PZC
Redactie
Peter Blom, Zeeuws Archief
Johan Francke, ZB Planbureau
en Bibliotheek van Zeeland
Vormgeving
Leo Minnaard
Ramon de Nennie, decreet
decreet@zeelandnet.nl
Druk en advertentieverkoop
Meulenberg Media
Patrick Joossens en Jerry Tupanwel
www.meulenberg.nl
verkoop@meulenberg.nl
Projectcoördinatie
Hanneke deVroe,
Stichting Feest van Herkenning
weerzien@feestvanherkenning.info
Deze piloteditie is mede mogelijk
gemaakt door het FNO programma
Meer Veerkracht, Langer Thuis.
De schillenboer
ging en komt
Schillenboer Jodocus Verhage in Hansweert met zijn paard op sokken in verband met de gladheid.
Foto: Jacqueline Midavaine, 1963, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 105871.
De nostalgische kreet
'Schillen!' wordt al lang niet
meer in de straten van de
Zeeuwse dorpen en steden
gehoord. Lange tijd bepaal
den straatventers als de
schillenboer het straatbeeld.
In Vlissingen had je tot in de
jaren zestig bijvoorbeeld nog
Jo de Schillenboer die met
paard en wagen langs de
huizen kwam. In Hansweert
kwam Jodocus Verhage - in
de strenge winter van '63 met
een paard op sokken - en in
Sas van Gent Chris de Maillie.
De schillenboeren, vaak
zelf veehouders, ge
bruikten het restafval van
vooral groente, maar ook fruit voor
het voeren van het vee. Daarom
kon niet alles worden meegegeven.
Zo mochten er geen resten ui- of
preiafval tussen de schillen zitten,
want dat bedierf de smaak en
maakte het overige afval ongeschikt.
De schillenboer werd voor het eerst
vermeld in de Zeeuw, Christelijk-
historisch nieuwsblad voor Zeeland
van 1 oktober 1896. Hierin werd
een grote opsomming gegeven van
allerhande ambachten en beroepen
waaronder de schillenboer - in die
tijd kennelijk al een bekend
begrip. De schillenboer kon, net als
de hedendaagse uitvaartverzorger
in het crematorium, op heel wat
bijvangst rekenen. Hij gaf dit vaak
weer netjes terug als er weer eens
muntgeld, zilveren theelepeltjes,
horloges of zelfs ringen tussen de
schillen terecht waren gekomen.
Tenminste als we de Vlissingse
Courant van 14 oktober 1911
mogen geloven. Uit de Zierikzee-
sche Nieuwsbode van 8 november
van datzelfde jaar blijkt het schillen
ophalen geen ongevaarlijk beroep
te zijn geweest, want de schillen
boer van Ouddorp werd door een
roekeloze automobilist aangereden
en overleefde het niet.
Na de oorlog bleven de schillen
nog geruime tijd opgehaald, maar
verbeterde vuilnisophaaldiensten
en de komst van supermarkten
maakten dat er een andere
verwerking van de afvalstroom
ontstond. Een van de laatste schil
lenboeren op Walcheren moet Jaap
Dekker uit Oostkapelle zijn
geweest. Hij reed op 8 april 1993
voor het laatst zijn rondje. De 77-
jarige vond het toen na 26 jaar
schillendienst mooi geweest. Hij
kon ook geen boer meer vinden
die de schillen nog aan zijn varkens
wilde voeren. Volgens een bericht
in de PZC van 22 juni 1979 had
de schillenboer van Hulst er al in
1961 de brui aan gegeven.
Op Tholen deed de schillenboer
'nieuwe stijl' per 1 mei 1984 zijn
herintrede. Vanaf die dag kwam de
nieuwe schillenboer, de firma Van
Dijke, met een bestelbus langs om
containers restafval (brood,
groente, fruit) op te halen. Nieuw
was wel dat de gebruiker betaalde.
Huishoudens betaalden een gulden
tot één gulden en vijftig cent voor
een container van tien, twintig of
dertig liter. Dat geld zou men
- volgens de gemeente, die het
project ondersteunde - bereid zijn
te betalen, omdat dit werd uitge
spaard op het normale afvalaanbod.
Dit schillenafval werd eveneens
gebruikt als veevoer.
SGP-raadslid Lilian Janse uit
Vlissingen opperde in de PZC van
8 april 2017 ook de herintroductie
van de schillenboer moderne stijl.
In steden als Leiden, Rotterdam en
Hengelo werd het gft-afval al apart
opgehaald. Te veel van dit afval
ging verloren omdat het nat werd
of in andere afvalcontainers terecht
kwam, waardoor het alsnog
verbrand moest worden. Bij deze
projecten werd het afval in speciale
emmers verzameld om er compost
van te maken. Er mogen dan her
en der nieuwe schillenboeren in
het straatbeeld opduiken, de roep
'schillen' zal niet meer snel worden
gehoord.
Bronnen: ZB, Krantenbank Zeeland en ZB,
Beeldbank Zeeland.
Vrouwelijke brandweerlieden
waren schaars halverwege de
vorige eeuw. Goes had in dat op
zicht een landelijke primeur. Bij
voldoende animo, zo werd op 28
maart 1956 bekendgemaakt, zou
binnenkort door de Bescherming
Burgerbevolking (BB) te Goes een
vrouwelijk brandweerkops worden
opgericht, bestaande uit twaalf
dames. Zes dames waren al actief
en in opleiding, dus het was een
kwestie van tijd voordat het
beoogde aantal was gehaald, zo was
het idee. Hoewel Amsterdam en
Den Haag al vrouwelijke agenten
hadden zou Goes de eerste stad
met brandweervrouwen worden.
De twaalf dames werden bij de
wijkpost van de BB ingedeeld en
er werd ook daadwerkelijk een
brandweerploeg voor dames op
gericht. In 1957 verschenen nog
diverse berichten over de blussende
vrouwen - onder andere over een
brand bij een bruiloft van een van
hen - maar daarna werd het stil
rond de Goese vuurbestrijdsters.
ZB, Krantenbank Zeeland, Zeeuwsch Dag
blad, 28 maart 1956, pag. 1.
GOES, 27 maart Wanneer er voldoende animo voor beslaat,
wordt binnenkort door de Bescherming Bevolking te Goes een vrou
welijke brand weerg roep, bestaande uit vijftien dames, opgericht.
Dit zal dan de eerste damesbrandweer in Nederland zijn.
Aanvankelijk is deze primeur bedoeld als proef. Wanneer het ver
piste aantal aanwezig is enkele dames stelden zich reeds beschik
baar zal de ploeg geheel zelfstandig optreden onder leiding van
een vrouwelijke commandant.
De heer Verstegen, commandant van
de Goese E.B., deelde ons mede, dat
men goede verwachtingen heeft van
Aan de grens van West-Berlijn is
!n aanwezigheid van de dlstriktsbur-
gcmecster Willy Hressmann een
groot bord geplaatst, waarvan de
opschriften, zoals deze foto toont,
pletten voor de hereniging van
Duitsland en waarop men, zinspe
lend op de huidige stroming tegen
Stalin, zijn verlangen tot uiting
Êrengt de Stalin-AUeen in Oost-Ber-
jn onder Westdnlts beheer een
nieuwe, westelijke, naam te geven.
Van Sta tin-Al tee heeft men op het
bord Statin-Alle (afgelopen met Sta
lin) gemaakt—
In Hannover heeft zich een 75-iariga
deze brandweerdHines. De eerste re
s uitaten van de dames, die reedi
enige tijd in opleiding zijn, zün na
melijk zeer gunstig. Men Is van me
ning, dat het zwakke geslacht in de
zen niet voor dc mannen zol bohoe
ven onder te doen.
Hebben Amsterdam, en straks Den
Haag, hun vrouwelijke politie-agenten,
Gogs is de eerste stad in Nederland, die
zijn vrouwelijke brandweerlieden pre
senteert. Geen wonder dus, dat de
Zeeuwse B.B, trots is op dit initiatief.
Het ligt in de bedoeling, dat de vijf
tien dames bij een B.B.-wijkpost zul
len worden ingedeeld ter assistentie.
Zij zullen dan in actie komen, wanneer
op de wijkpost een brandmelding bin
nenkomt.