- f
Hendrik Loene.
In 1769 werd in de heerlykheid Noord-mon
ster onder Middelburg, geboren zekere Hendrik:
Loene. In 1799 woonde hij in Middelburg en
hij was blind. Maar praten kon hij uit de
Waarhefd, van belang
Hij kwam te Cats, riep daar een vergadering
samen en hierop werd ingeschreven voor een
nredikants-tractement. Voorts beriep hem de
kerkeraad tot predikant en Loene deed intree
op 11 Juni 1799. Alles buiten 't kerkverband
om. Fin de Siècle
Cats vergaderde toen met de Classis Walche
ren. En deze eerwaarde vergadering besloot
nog in 't zelfde jaar Loene's werk te stuiten,
kerk en school voor hem te sluiten en stelde
de zaak in handen eener commissie tot nader
advies. Deze commissie pakte den Kerkeraad
aan en nadat Loene nog een keer gepreekt
had werd hem preeken en oefenen ontzegd
■en vertrok hij van Cats. Doch Loene verscheen
op de Classis en diende een verzoekschrift in
opgesteld door notaris Joh. de Vries en door
Loene met twee kruisjes onderteekend. Maar
hij had den zegen uitgesproken en bleef
geschorst!
Een groep leden uit Cats protesteert en blijft
Loene beschouwen als de wettig beroepen leer-
aar en eenige diakenen en lidmaten komen om
antwoord op de classis, maar worden afge
scheept.
Op Zondag 23 Maart is Cats in spanning.
Loene wou en zou preeken. Maar 't gerecht
had de kerk verzegeld en ze werd eerst ont
zegeld des nademiddags voor Ds. van der Zoo.
Van der Zoo trad binnen, maar stuitte op twee
dienaars der justitie, die zich geposteerd had
den op 't trapje van den preekstoel en hem 't
opklimmen beletten.
Van der Zoo verliet de kerk, maar nu kwam
Hendrik Loene en preekte ongehinderd
De Hoog-Baljuw van bewesten Schelde was
dus op de hand der doleerenden.
Den volgenden Zondag moest Ds. Houtappel
vanWissekerke den ringdienst waarnemen Maar
hoe de classis dreigde, de diakens afzette, enz.
het volkje van Cats handhaafde zijn dominee,
4ie op 5 April 1800 „door den smid van het
dorp werd bevestigd!"
De ouderlingen waren onmachtig deze disorde
te keeren. Loene was niet eens lidmaat der
kerk Toch kenterde straks de publieke opinie.
Op 6 Nov. werd Loene „van zijn ambt als
leeraar te Cats ontzet" en keerde de rust in
't anders zoo stille dorp terug.
De vrienden van Loene moesten de kosten
van 't geding betalen, wilden ze van de censuur
worden ontheven. Mr. J. G. de Wit Hamer
trad als hun pleitbezorger op. Doch de cen
suur bleef gehandhaafd.
In 1810 dook Hendrik Loene weer op in
Vlissingen en hield er oefeningen. Doch de
classis schoof er een schotje voor.
Ook Jan Verstrate uit Arnemuiden was
zoo'n vrijbuiter-oefenaar. In 1801 trad hij op
in Veere. En in 1815 deed hij 't zelfs „met
open deuren" in Arnemuiden. Ds. Hondius
verbood 't hem en hij zei„Ik zal het niet
doen, dan als gij absent zyt". De classe daagde
hem voor zich. Maar Verstrate bleef absent
tot 7 Maart 1816. Toen verscheen hij en be
loofde voortaan het oefenen te laten.
Dr. W.
Een zalvend woordje.
(Vervolg.)
De Amsterdammer wyst tot staving der be
wering, dat het staatsgeld alleen de Hervormde
Kerk in stand doet blijven, op hetgeen dr. Betz
in de Tijdspiegel schreef.
Dit citaat luidt aldus
„Zoo kent de grondwet in art. 171 aan
•onderscheidene godsdienstige gezindheden of
der zeiver leeraars" geld uit de staatskas toe
en vergunt voorts, die betaling uit te breiden.
Nu wordt door belanghebbenden beweerd, dat
4e gelden, volgens het voorschrift van het
eerste lid uitbetaald, grootendeels eenvoudig
als rente voortvloeien uit goederen, aan de
kerkelijke gemeenten indertijd ontnomen en
later door den staat genaast. Wat die naasting
betreft, zoo wel in 1798 als in 1808 werd van
haar uitdrukkelijk alles uitgesloten wat bijzon
der eigendom wasen wat betreft het ontne
men van gelden aan de kerkelijke gemeenten
bij gelegenheid der kerkhervorming, mannen
van gezag weerspreken, dat daaruit eenig recht
voor de Hervormde Kerk onzer dagen af te
leiden is. Zoo oordeelde Thorbecke, zoo ook
Buijs, welke beiden, behalve wegens hunne
bekwaamheid, ook nog als voorstanders der
subsidiëering van kerkgenootschappen onwraak
bare getuigen zijn. Beiden ontkennen elke
privaatrechtelijke aanspraak. Buijs zelfs met de
bijvoeging, dat verreweg de meeste rechtsge
leerden, die zich in deze eeuw met bedoelde
vraag inlieten, tot de slotsom kwamen, dat
van een recht der hervormde kerk op de goe
deren, door de geestelijke kantoren beheerd,
geen sprake zijn kan", i)
„Wat de grondwet beveelt, moet nochthans
betaald worden, hoe onbillijk het zij. Doch er
zijn ook nog betalingen, die zij toelaat, maar
niet beveelt, en welke de wetgever dus alvast
had kunnen schrappen zonder een 'letter in
de grondwet te wijzigen, noch zich aan haar
te vergrijpenlater hopen wij dan de sociale
rechtvaardigheid te betrachten door uit de
grondwet alle verplichting tot geldelijke toe
lagen aan godsdienstige gezindheden weg te
nemen, blijvende intusschen onverlet} de be
voegdheid dier gezindheden, om beweerde
privaatrechtelijke aanspraken door een rechter
lijk vonnis te doen bekrachtigen. Bij deze
grondwetsherziening keeren wij terug tot art.
21 der Staatsregeling van 1798„Elk kerkge
nootschap zorgt voor het onderhoud van zijnen
Eeredienst, deszelfs Bedienaren en Gestigten";
en wij worden daarbij flink geholpen door de
christelijk-historischendie immers in de begin
selen der Fransche revolutie een, doorwerken
van het protestantisme zien.
„In plaats echter van blij te zijn, dat het bij
de jongste grondwetsherziening nog zulk een
vaart niet liep, richtte de Hervormde Kerk
haar gulzigen blik toen alweder op verschen
buit. De staatscommissie wenschte, dat ten
minste verhooging der geldelijke bijdragen
voortaan zou verboden zijn. Doch de synode
wees op de mogelijke droogmaking der Zuider
zee, waardoor Nederland eene of meer provin
ciën rijker zou worden. In die nieuwe pro
vinciën, welke nog niet bestonden, was stellig
nooit een cent geroofd of genaast, wat niet
•wegnam, dat, volgens de synode, de grondwet
aan hare verplichting zou te kort doen, indien
zij de gelegenheid ophief, om ook daar aan het
bijpassen te gaan. Of waren er altemet reeds
kerkgenootschappen in zee"
Het is ons niet bekend, zoo vervolgt de Amster
dammer, of in die Synode, waarin de belangen
der Ned. Herv. kerk met het oog op de droog
making der Zuiderzee werden bepleit, ook Ds.
Bronsveld zitting had. Doch dat de £7*
kerk, door dezen eerwaarde zoo bemind, slechts
één geloofsartikel bezit, waarover alle hare
leden het eens zijn, dat n. 1. men het staats
geld moet weten te behouden, kan moeilijk
worden ontkend. En nu schijnt het toch een
raadsel, hoe zulk een vroom, gemoedelijk, ide
aliseerend man als Bronsveld, zulk eene kerk
de liefde van zijn hart kan blijven schenken.
(Wordt vervolgd.)
Werkendam (A). Ds. N. G. Kapteijn van Leer
dam tot ons overgekomen hield alhier zfln
intrede naar aanleiding der schriftwoorden uit
1 Cor. 2:2.
Beroepen te Houwerzijl A. v. d. Vegt, cand.
te Lollum Ds. J. E. Reyenga te Zalkte Var-
seveld Ds. J. v. d. Sluis van Andijk te Giesen en
Waardhuizen Ds. W. de Jong te Dalfsente
Molenaarsgraaf Ds. F. M. Visser te Oostkapelle
te Harmeien Ds. J. A. de Vries te Fynaart;te
Onstwedde R. P. Haan te Giesendam.
Aangenomen naar Workum door Ds. H. H.
Schoemakers van Dirkshornnaar Lioessens
door Ds. K. Bakker te Rottevallenaar Buik
sloot door A. Schroeitzer cand.naar West
Terschelling door H. v. d. Wal, cand. te's Hee-
renhoek.
Bedankt voor Tholen B door Ds. G. J. Breu
kelaar te Hasseltvoor Westeremden door Ds.
A. v. Dijk te Hollandsche Veld.
Officiëele Berichten.
Dr. Wagenaar noodigt zijn catechisanten
vriendelijk uit om a. s. Maandag en Dinsdag
op de gewone uren weer met nieuwen moed,
lust, ijver en eerbied voor het heilige den ar
beid te beginnen.
Oost- en West Souburg 12 Aug. 1901.
Gisteren was het voor de gemeente een dag
van vreugde. Onze beroepen leeraar, de cand.
G. F. Kerkhof werd in zijn dienstwerk beves
tigd, door onzen consulent Ds. J. Hulsebos van
Vlissingen, naar aanleiding van Ezech. 3 17,
en 's middags aanvaardde onzen Leeraar zyn
dienstwerk, sprekende over 1 Oor. 4:1. Aan
het einde zijner rede richtte hij nog een woord
van dank tot den consulent, en voorts den ker-
1) De Grondwet. Toelichting en kritiek.
keraad, afgevaardigden van een genabuurde
kerk, het achtbare hoofd der gemeente, ztfne
ouders, de gemeente in haar geheel en ouders
en catechisanten nog een woord toesprak naar
elks bizondere verhouding tegenover hem.
Dr. Wagenaar sprak namens zijn kerk nog
een woord van verwelkoming. Eene groote
schare vulde ons kerkgebouw. De Heere stelle
zijnen dienstknecht tot eenen rijken zegen, ter
wijl bij deze hartelijk dank wordt gezegd aan
allen die ons in onze vacature hebben gediend,
inzonderheid onzen consulent.
Namens den kerkeraad:
K. Allaart, Scriba.
P. S. Het adres is nu Ds. G. F. Kerkhof.
VACATURE-BEURTEN.
Vierde kwartaal 1901.
Gap in ge.
6 October, Wagenaar.
3 November, Visser.
1 December, Bouma.
Koudekerke.
20 October, Dekkers.
17 November, Boeijenga.
15 December, Toebes.
Namens deputaten ad. hoe.
Ds. J. Hulsebos.
Verantwoording van Liefdegaven.
Met
Vlissingen B. Met dank zij vermeld, dat de
opbrengst der stuiversvereeniging 9 dezer be
droeg f25.60. Namens den kerkeraad:
P. G. Laernoes Jr., Scriba.
ZENDING.
Met vriendelijken dank ontvangen voor de
zending van C. J. driemaandel. gift f 0.52 en
uit het busje van Mejuff. T. V. f 7.63f/2-
Namens gecommitt.
J. v. Aartsen Jz., Penningm.
Met hartelijken dank ontvangen door Mej.
Verhage van Mej. N. N. 6 lakens.
De zusters van Diaconaal Hulpbetoon worden
bericht, dat hare eerstvolgende vergadering D.
V. zal gehouden worden Dinsdag 20 Aug. a. s.
ten huize van Mevr. Wagen aar.
Diaconaal Hulpbetoon.
Zestien Gulden
heeft ons aangeboden „Gouden Tientje" opge
bracht de onbekende Zuster te Z., die het ons
vereerde, zal zich zeker met ons verheugen.
Voorts ontvangen met veel dankvan X. Y.
Z„ Utrecht tl.-; Pr. V. B. C., Utrecht f 5.-;
A. V., Maarssen f2. Mevr. M. F. K., Mole
naarsgraaf f 1.50M. G., Den Haag f2. A.,
0 f2.—; K., Schoonhoven f 1.N. N., M.
f8.-; A. E. W. P., Gouda f 5.-; A. K.J, Kam
pen f 1.—H. B., Rotterdam f 1.D. v. d. R.,
Rotterdam f 0.15Mej. B. B., Den Haag fl.-;
van een Hollandsche familie te N. G. (N.-A.)
1 dollar; J. v. S., Amsterdam f0.50; N. N.f
Apeldoorn fl.—Wed. S. V., Leiden f2.—N.
N., Vlissingen fl.-; A. v. H., Hellevoetsluis
f3.
Verder nog eenige giften waarvan de afzen
ders bewijs van ontvangst ontvingen ook nog
eenige groote en vele kleine partijtjes gebruikte
postzegels ten dienste der Zending.
Wie helpt verder de zaak steunen? De zo
mer is zoo rijk aan zegeningen, die de Heere
overvloediglyk uitstort over menschen en vee,
over veld- en boomgewassen. Mochten nog
vele dankoffertjes voor de verspreiding van
Christelijke lectuur ons geworden, in navolging
van een zich noemenden N. N., die ons eens
f5.- zond met het volgende versje:
Het geld, dat u ontvangt
Uit Broek op Langendijk,
Komt van een broeder hier,
Niet naar de wereld rijk.
Doch 't is een offerand,
Voor 'sHeeren zegeningen,
Als van de vrucht des velds
Des oogstes eerstelingen,
Ik zend het met de beë
Of God deez' gift mocht leiden,
Om Zich Zijn Koninkrijk
In Indië uit te breiden.
De tyd naakt, lieve Broeders en Zusters
dat we onze bestellingen moeten doen. Zullen
we op tijd gereed zijn met de verzending naar
Indië, dan is het noodig dat men spoedig de
bijdrage toezendt. Men zette s. v. p. op post-
wisselstrook of briet: „Voor scheurkalenders
naar Indië".
Beleefd en dringend aanbevelend,
Uw dw. dienaar en broeder,
A. Gruijs Sr.
Zaandam, Molenpad.
