Belijdenis en School.
Het Ministerie-Pierson is blijkbaar op plichts
vervulling gesteldby zyn optreden toch kon
digt het èn den persoonlijken dienstplicht èn
den leerplicht aan. Wij wraken dat nietmaar
vragen wèl, dat het een goed voorbeeld geven,
en dies daarin voor gaan zal. Zy, die vooraan
en bovenaan staan, hebben de roeping om een
goed voorbeeld te geven. Ontegenzeggelijk nu
is het de plicht der Regeering te zorgen, dat de
wetten des lands ook door militairen en offi
cieren worden nageleefd. Tot de beleving dier
wetten behoort, gelijk bekend is, dat in den
dienst den naam des Heeren niet mag gelasterd,
dat niemand in zijne godsdienstige overtui
ging mag gekrenkt en dat ook de rechten
der minderen moeten geëerbiedigd worden. Ieder
weet, dat er ten dezen reden van klacht is,
en dat velen dientengevolge tegen den per
soonlijken dienstplicht zyn.
Eischt de Regeering dezen evenwel, dan is
zij gehouden allereerst hare plichten te ver
vullen en alzoo de rechtmatige grieven tegen
den persoonlijken dienstplicht weg te nemen.
Niet anders staat het in betrekking tot den
leerplicht. Tegen moedwillige verwaarloozing
van den plicht om de kinderen te onderwyzen,
mag zij opkomen, ja, daartegen hare maat
regelen nemen.
Voor het bewustzijn van schrijver dezes
stonden echter de twéé genoemde plichten, dus
de gevallen, van den kant der Regeering be
zien, niet gelijk.
Bij vervulling van hare eigene plichten mag
zy persoonlijken dienstplicht eischen, maar dat
zij evenwel of óók recht heeft, tot een zekeren
leeftijd den leerplicht te eischen en mitsdien te
straffen, indien hij niet nagekomen wordt, zie,
dat was ons dusver in alles niet zoo volkomen
duidelijk.
Wij zijn niet zonder bezwaar, dat er op deze
bane ingegrepen zal worden in de rechten der
ouders. De voetangels en klemmen, die daar
enboven op dit terrein liggen, zijn van betee-
kenis. Men zal, om maar iets te noemen, zelf
niet meer mogen beoordeelen of de kinderen
met het oog op hunne gezondheid, hunne
kracht, hunne vatbaarheid en hunnen ouder
dom wel of alweer naar school kunnen gaan
maar aan de doctoren, aan hunne genade of
ongenade zal men zich overgeleverd gevoelen.
Doch als het standpunt zuiver is, d. w. z.
als de Overheid het recht heeft den leerplicht
in te voeren, dan kan ook de weg gevonden
worden, om die invoering in ieder opzicht mo
gelijk te maken.
Laten wij dus aannemen (want tegenspreken
doen wy het niet) dat dit haar recht is; dat
zij het heeft recht eene zekere mate van
kennis te eischen binnen een bepaalden leef
tijd.
Maar als do vader nu zorgt, dat zyn kind die
mate van kennis heeft, kan dan met recht en
reden worden gezegd, dat hij zijn kind ver
waarloost, omdat het, neem aan, die kennis
niet op school en tot zijn 14e jaar opgedaan
heeft. Moet het kind haar op school en tot
het 14e jaar verkrijgen, dan is het geen leer
plicht, maar schooldwang, die ingevoerd wordt.
In dat geval wordt het, naar het ons voor
komt, een begin van het Spartaansch krenken
van het recht der ouders. Immers, jaren aaneen
beschikt, gebiedt en heerecht de Overheid dan
over de kinderen, zonder dat daarvoor nood
zaak ia j mitsdien willekeurig en wederrechtelijk.
Zullen de ouders zich dat laten welgevallen?
Nog meer. Als het onder den naam van
leerplicht schooldwang wordt en de vaccinatie
voor de schoolgaande kinderen verplichtend
blijft, verdubbeld de dwang. Wat voor vele
ouders, om verschillende redenen, een gewetens
bezwaar is, wordt dan gebóden. Over hèt ge
weten zal de Overheid, krachtens den wil der
liberale partij, dan in .Wder-land, het land der
gewetensvrijheid, gaan heerschen. Maar zal
het anders zoolang geduldige Nedëriifthdsehe
volk zich daarbij nederleggen
Erger nbg dan wij deden uitkomen, wordt
bij directen of indirecten schooldwangde toestand
voor het volk, dat aan de doopsbeloften hecht, ja,
dat dienovereenkomstig zijn kroost wil onder
wijzen en ook onderw.//-n hebben. Het zoo
genaamde neutrale staatsónderwys toch; be
antwoordt aan die belofte niet: het is erveeD-
eer mede in strijd. Wanneer nu. gelijk op vele
plaatsen het gevalis, de staatsscholen, vanwege
de privilegiën die zij genieten en die door alten'
moeten betaald wórden, de vrQeen de christelijke
scholen feitelijk on mogelijk maken, dan worden
de menschen (metterdaad door cte zoogenaamde'
liberalen) gddWoögén hunne belijdenis te vér1
.fnjjWvl 5jnni"iewiooD Jot wnoe 9sno ni Jeroe
*.'jh ao.rjH
zaken, hunne belofte, aan God en aan Zyne
Kerk gedaan, te verbreken, ach ja, gedwongen
om hunne kinderen, in elk geval op menige
plaats, te laten moderniseeren. Gedwongen te
laten moderniseeren, dewyi zaaien en maaien
op ieder gebied in het allernauwste, ja, zelfs
in onverbreekbaar verband met elkander staan.
Zullen z(j zich dat getroosten en hunne
eerste, heiligste en dierbaarste rechten ontne
men laten?
Wy weigeren het te gelooven.
Voor ons staat het vast, en wy hopen ook
omdat zulk eeue geloofsverzaking het allerergste
zou wezen dat, indien het onverhoopt zóó
moet, boete en gevangenisstraffen om Gods wil
zullen ondergaan worden, en dat mitsdien de
schoolstryd ontbranden zal, zooals nooit te
voren.
Wij danken Jhr. Asch van Wijck, onzen afge
vaardigde in de Eerste Kamer, dat hy nog
onlangs voor het in het leven roepen van dezen
strijd het Ministerie gewaarschuwd heeft.
Wordt leerplicht ingevoerd en het geven van
onder wij 8 tot op zekere hoogte en tot op ze
keren leeftijd alzoo verplichtend, dan is het niet
genoeg, dat de door ons verkregene rechten
op onderwijsgebied gehandhaafd worden, geiyk
Minister Pierson den heer Asch van Wyck in
uitzicht gafmaar nieuwe rechten moeten dan
gegeven en verkregen worden.
Verplicht de regeering de ouders, al is het in
direct, hunne kinderen te laten schoolgaan,
dan is zij geroepen dit mogelyk te maken,
zonder dat de doopsbelofte, aan God en aan
Zijne Kerk gedaan, naar onze belydenis en
overtuiging, behoeft verzaakt te worden.
Verplicht zy daartoe, dan moeten de privi
legiën ophouden en gelijke rechten op het ge
bied van het onderwijs gegeven worden.
Littooij.
VARIA,
GASPAR VAN DER HEIJDEN.
(Vervolg)
Zoo moest deze dienaar des Woords dan in
deze onrustige tyden al weder van woonplaats
veranderen. Van Axel keerde hij voor korten
tyd naar Antwerpen weder.
Wonderbaar lykt het ons toe, dat in die da
gen, waarin ieder oogenblik vervolging en dood
dreigden, toch ook ten nauwste geijverd werd
voor de zuivere leer en zooveel doenlijk ge
trouw correspondentie met andere kerken werd
onderhouden.
Zoo werd nu van der Heijden in gezelschap
van twee ouderlingen, kort na zynen terug
keer te Antwerpen, afgezonden naar Amster
dam, om den kerkeraad aldaar aan te spreken
over diens al te groote toegevendheid jegens
de Lutherschen en hunne leer in zake het
Heilig Avondmaal.
De jaren 1560 en 67 waren voor Antwerpens
kerk van groot belang. Reeds vroeger ook is
dat aangewezen. Eene opgewekte hoop der
overwinning in 1566 en de Reformatie
met geheelen ondergang bedreigd in 1567.
De prins van Oranje vertrok 13 April 1567
uit Antwerpen. De landvoogdesse werd nu
met haar krijgsvolk verwacht. De Gerefor
meerden werden gedwongen de Bediening des
Avondmaals na te laten. Den 13den' April
moesten ook de openbare predikatiën worden
gestaakt.
De predikanten namen op den 10 April af
scheid van de Overheid, onder treffelijke ver
maningen en bestraffingen, en togen elk, daar
hy 't nuttigst oordeelde. Van der Heijden
keerde weder naar den Paltz en werd kort
daarna weder in zijne oude Gemeente Fran-
kendaal beroepen in de plaats van Dathenus,
die naar Heidelberg was vertrokken.
Hulsebos.
Beroepente eiland Marken ds. D. Ringnalda
te Oudshoorn; te Heemse G. Doekes cand. te
Dirkshoornte Westmaas ds. W. Bosch te
Vrijhoeve Capelle; te Zuidland ds. G. Boeken-
ojogen te Rozenburg.
Aangenomennaar Dinteloord door ds. J.
Ofrringa te Dedemsvaart; naar Ooltgensplaat
door ds. A. L. Ruys te Serooskerke.
Bedankt: voor Fijnaart door ds. G. de Braai
fe Oosterbeekvoor Nigtevecht met Nederhorst
den JBerg door ds. P. Zylmans te Hengeloo
voor Dokkum. A door ds. W. Fokkens te Stads
kanaal voor E^nge door ds. A. S. Schaafsma
te $oofnbecgumvoor Assen door ds. J. Breu
kelaar te,, Bodegraven voor (toez.) Kamerik,
Aimmunien cn Geldermalsem door A. L. Ruijs
be.Ser f (Wr j m
Dr. G. van Goor, predikant bij de Ger. Kerk
«ADïïifla'i
te Bunschoten, hoopt 27 November zijne 25-
jarige évangelie-bediening te herdenken.
Dr. Van Goor was vroeger werkzaam by de
Ned. Herv. Gemeente te O- en N. Andel, Oud
Beierland, Rotterdam, terwijl hy in 1877 weder
naar Oud Beierland vertrokvan 1 Oct. 1883
—heden is hy in de gemeente te Bunschoten
werkzaam.
Zondag 1.1. werd ds. W. H. Oosten van' Mid
delburg in de Geref. kerk te Enkhuizen beves
tigd door ds- F. Zantinge van Hoorn, met de
woorden uit 2 Cor. 5 16, 18. Des avonds
deed de bevestigde intrede naar aanleiding van
Efeze 6 )9.
Een talrijke schare was beide malen, doch
vooral 's avonds aanwezig.
Officiëele Rerichteii.
De door ons zoo algemeen begeerde leeraar
Ds. G. de Braai, tot wien heel de gemeente zich
zoo sterk getrokken gevoelde, heeft voor onze
roeping bedankt.
In plaatst van den WelEd. Heer J. A. Eij gen-
raam, die benoemd is aan de Geref. School te
Ede, is aan de Geref. School te Fijn aart (op 7
dorp), benoemd den WelEd. Heer H. Amptmeijer,
onderwijzer te Venendaal, die deze benoeming
heeft aangenomen en met 1 Dec. D. V. hoopt
in dienst te treden.
Fijnaart, 13 Oct. '97. C. A. van Dis.
Onze jongste Leeraar Ds. A. L. Ruys maakte
heden namiddag na het eindigen van den
Dienst des Woords aan de Gemeente bekend,
dat ZWEerw. voor de toezegging van beroep naar
de Kerken van Kamerik, Arnemuiden en Gel-
dermalsum heeft bedankt, maar met volle vrij
moedigheid, de roeping naar Ooltgensplaat
heeft aangenomen.
De Koning der Kerk stelle Zijnen dienstknecht
in dat gedeelte van Zynen Wyngaard tot een
ryken zegen.
Namens den Kerkeraad der Geref.
Kerk te Serooskerke
P. Melis, Scriba.
Serooskerke, 10 October 1897.
CLASSIS MIDDELBURG.
De Gereformeerde Kerk te Serooskerke (W).,
aangewezen ter saamroeping van de Class.
Vergadering e. k., bericht den Kerken dat die
D. V. gehouden zal worden op 9 November a.s.
Punten voor het Agendum worden ingewacht
aan het adres van Ds. A. L. Ruys vóór of op
Dinsdag 26 October 1897.
Namens den Kerkeraad,
Ds. A. L. Ruijs, Pr.
P. Melis, Scriba.
Serooskerke, Oct. '97.
UNIE-COLLECTE.
In plaats van de gewone Augustuscollecte
aan de huizen zal ook dit jaar gelegenheid
gegeven worden, zijne gave te schenken voor
het Gereformeerd onderwijs in de stad onzer
inwoning, en dat wel aan de leden der Geref.
Kerk alhier (C) op den a. s. Zondag, in de
godsdienstoefening 's morgens en 's middags.
Krachtige hulp is noodig. Laat het biyken,
dat we niet alleen Gereformeerd zijn in het
belijden, maar ook in het beleven. En zegene
de Heere uwe gave ten dienste van het door
Hemzelf geboden onderwijs onzerj gedoopte
kinderen
Namens den Kerkeraad,
J. D. v. d. Velden, Praeses.
C. Verhaoe, Scriba.
Verantwoording van Liefdegaven.
ZENDING.
In dank ontvangen uit het busje van J. C.
f 1,60, van 0. J. driemaandeiyksche gift f0,52
en van de Zendingvereeniging „Het Moster-
zaad" f51.57 van N.N. 230 gebruikte postz. en
van Jacob en Johan Vermeulen 1000 gebr.
postzegels. Collecte Zendingsschool October
f -73.
Namens gecommitt
J. vax aartsen, JR.
Vlissmgen B. In dank ontvangen: voor de
Weezen f3; voor Kerk, Weezen, Zending, Ar
men. ieder fl; contributie voor de Zending fl.
De collecte voor de V. U. en Th. S., heeft op
gebracht met eene gift f 18,15. Nog ont
vangen voor Nieuw-Beerta f 0,50 en een doosje