Belijdenis en School.
VARIA.
Vervolg verslag Zendingsdag.
zalig worden, en dat, hoewel de vervolging,
welk woord wij ook in de acta ontmoeten, op
wreede wijze woedde.
Hulsebos.
Daar hetgeen ik de verledene week schreef
over de wedergeboorte en het Verbond en zijne
bediening, door Woord en sacrament, sommigen,
gelijk mij bleek, niet volkomen duidelijk was,
zoo voeg ik vóór wij anderen hooren, er nog
een en ander aan toe.
Naar het mij voorkomt heeft de wederge-
geboorte niet onmiddellijk plaats, namelijk in
dezen zin, dat met het verbond Gods en met
de bediening van hetzelve, door Woord en sa
crament, geene rekening zou worden gehouden.
Ik geloof, dat de Heere God Zich aansluit in
het zaligen van zondaren aan, dat Hij werkt
onder en door hetgeen Hij in het verbond en
deszelfs bediening gegeven heeft. Dus, dat Hij
ons niet slechts, maar ook Zich zeivennatuur
lijk vrijwillig, aan de middelen, die Hij ter za
ligheid gaf, gebonden heeft.
Wat Hij had kunnen doen, is daarbij niet
de vraag maar wél wat Hij wil doen en doet.
Hij toch werkt alle dingen, naar dm raad van
Zijnen wil. Volgens Zijn woord nu zijn de
Heidenen, zonder uitzondering, vreemdelingen
van God, van de verbonden en belofte, ja zon
der Hem in deze wereld. Het spreekt van zelf
dat dit niet wil zeggen, dat zij absoluut zonder
God en zonder de gaven der algemeene gratie
zfln:maar wél, dat zij de zaligmakende ge
nade en alzoo de gemeenschap met God in
Christus missen.
Deze zaligmakende genade nu missen zij niet,
wanneer Hij Zijne wederbarende genade ver-
heer! y kt, mitsdien hen tot Zyne kinderen aan
neemt, als zij nog heidenen, d. i. zonder alle
middelen der genade zijn. Zy, die dat stellen,
stompen, onder meer, den prikkel af, om toch
het verbond Gods niet te verbreken en de
bediening er van niet te verachten.
Het is ook daarom, dat wij er m. i. tegen
moeten opkomen. Daarenboven mogen wij
maar niet gelooven wat wij willenhetgeen
wy gelooven, moeten wij uit het Woord onzes
Gods kunnen bewijzen.
Bewezen nu is dat niet. Maar wèl is het
uitgesproken, dat God ook heidenen wederbar
die nog ganscheiyk van de middelen**##. \errM
nade verstoken waren En daarbij komt dan
nog, dat er vóór eenigen tijd, meer dan eens
geschreven is over de wedergeboorte, alsof zy
bij allen, die tot den verbondskring behooren,
in de allerprilste jeugd plaats heeft. Ik voor
mij geloof wel, dat dit laatste geloofd noch
bedoeld is. Doch, een historisch feit is het,
dat, tengevolge er van, onrust en strijd ook
over dit punt der leer is gekomenalsmede,
dat toen andere broederen aan den anderen
kant zijn gaan staan.
Gelukkig klaren thans de nevelen op, ver
staat men elkander beter, en nadert men el
kander. Zeer veel is aan elkander reeds toe
gegeven. Al is dat ook niet puntje voor
puntje gestipuleerd en met zoovele woorden
uitgesproken.
Naarmate wij het onderzoek voortzetten en
recht broederlijk worden, ontmoeten wij elkan
der en gevoelen wij ons één in de Waarheid
Gods; één in het geloof, dat de Waarheid, ja
den God der Waarheid tot zijn voorwerp heeft.
Door Gods genade hebben wij het verbond
en de belofte Godsalsmede de bediening van
het Woord en de Sacramenten. In den weg
des verbonds nu werkt God de Heere door
de belofte, die Hij ook den kinderen heeft ge
geven.
Door of krachtens dat verbond en de belof
ten wordt menig kind vóór of by den doop, in
zooverre ook weer door den doop, het nieuwe
leven, het leven uit God in het harte uitgestort.
Dat leven uit God wordt hun evenwel niet
door het verbond, de beloften en den doop als
door een zeker voertuig gegeven. Maar de
Heere God schept het overeenkomstig Zyn
verbond en Zyne beloften in het hart der kin
deren. Alleen in zoover en in dezen zin ge
schiedt het onmiddelijk. Hebben wij nu niet
met de kinderen, maar met lien te doen die
het Woord Gods kunnen hooren, zie, dan komt
naar Gods wijsbestel en groote goedheid bij
het verbond, de beloften en het sacrament des
doops ook nog de bediening des Woords. En
deze bediening moet allen creaturen deelachtig
worden gemaakt. De Yader werkt door den
Heiligen Geest en de bediening Zyns Woords
met het oog op en in zoover ook weer door
de beloften, die Hijin betrekking tot de hei
denen, den Zoon Overeenkomstig deze
beloften en Zijn eeuwig voornemen weder-
baarde en wederbaart Hij duizenden bij duizen
den heidenen, onder en door de prediking van
het Evangelie. Want naar Zijne vrijmacht
maakt Hij door de dwaasheid der prèdiking
zalig, die gelooven. Paulus zegt dienovereen
komstig (m. i toch geldt dit zoowel in betrek
king tot de Heidenen als de Joden):
„Naar Zijnen wil heeft Hij ons gebaard, door
het Woord der waarheid(Jac. 1 18) En in
1 Petr. 1 23 Gij, die wedergeboren zijt, niet
uit vergankelijk, maar uit onvergankelijk zaad,
door het levende en eeuwig blijvende Woord, van
God. In 1 Cor. 4 15 luidt hetWant in
Christus Jezus heb ik u door het Evangelie ge
teeld„Het heeft Gode behaagd, door de
dwaasheid der prediking zalig te maken, die ge
looven", schrjjft hij 1 Cor. i 21.
Trouwens, in het geheele Nieuwé Testament
wordt er, waar er sprake is van het werk der
zaligmaking, nadruk gelegd, op de bediening
van het Verbond en het Woord Gods.
Maar uit de aangehaalde plaats, 1 Kor. 415
blykt voor ons dunkt mg genoegzaam, dat het
„teelen" of baren dewijl het daar aan Pau
lus wordt toegekend niet zóó moet worden
opgevat, dat, óf Paulus óf het Woord als zoo
danig het werk der wederbaring door inten
sieve. d. w. zJJgjgt injieriyke kracht verricht.
Hoewel het m. ïPioch ook niet geheel zonder
en buiten de bediening van het Verbond en het
Woord geschiedt. Het is er mee als met de
wonderen. Hij, de Heere verrichtte het won
der. Ja, onmiddelijk. Maar toch ook weer, door
Mozes, door de profeten, en door het woord, dat
God door hen sprak, zoo bijv. zeide God tot Mozes:
Zeg den kinderen Israels, dat zij voortrekken;
en Petrus zeideIn den naam van Jezus Chris
tus neem u beddeke op en wandel.
Omdat zij hierin medearbeiders Gods zyn, wordt
aan hen en aan hun woord wei het, wonder toege
schreven. Zóó nu is het ook in betrekking tot de
wedergeboorte, in 1 Kor. 4 15 en Jac. 118 enz.
God geeft in dien weg, onder en door die genade
middelen en den menschen het nieuwe teven.
Daarmee wil ik echter niet zeggen, dat wy
om die weldaad van het genadeverbond deel
achtig te worden, bepaald onder de prediking
des Woords moeten verkeeren immers in de
prilste jeugd, op het krankbed en elders maakt
vele geestelyk-doode zondaren levend;
eriii" dat dit 8eheel b^iten het Verbond, de be
loften en het Woord om zou gaan, weerspreek ik.
Voorts zeg ik het Woord is een licht en
het is levend en krachtigmaar wat baat het
een blinde dat de Zonne der gerechtigheid op
middaghoogte staat en schijnt; en wat baat
het den geestelijk-dooden zondaar, dat God
hem roept.
Zoolang de Heere hem niet het leven en het
licht schenkt, baat hem dat niets.
Wij moeten het leven ontvangen, om te
zien, te hooren en te gelooven.
Levend maken dat doet God en God alleen
dat doet Hij door Zijn scheppend Woord. Met
het oog hierop alleen kunnen wij dan ook zeggen,
dat de wedergeboorte onmiddelijk plaats heeft.
Naar het mij voorkomt, is het maar de
vraaghóe men het, en van welken kant men
het beziet.
Littooij.
De middagsamenkomst werd geopend door Ds.
Ruijs met het laten zingen van Ps. 7210 en
gebed, en daarna werd door den voorzitter
aan Ds. v. d. Valk het woord gegeven, tot het
verdedigen van stellingen, die de beginselen
der zending betreffen.
Z.Eerw. sprak eerst over 7 zendingsbevel
Matth. 2819. En wees er op dat geen bevel
minder is nageleefd dan dit. Jezus heeft dit
gesproken na zijn aardsche zending, als de ge
zondene des Vaders, te hebben volbracht.
De zending vloeit uit Gods eeuwig voornemen
om zich zijn gemeente te verlossen en te
zaligen. Dat doel wordt niet bereikt, voor dat
de schuld is verzoend en de wet is volbracht.
En toen sprak Hij tot de apostelen, tot zyn
kerk,Gaat heen, predikt het Evangelie" enz.
Zoo behaagt het hem zijn gemeente te verga
deren. Aldus moet zijn volk uit de volken
toegebracht. Wordt dat bevel niet gehoorzaamd,
dan zou Christus tevergeefs geleden hebben.
Dat bevel moet ons dus aanzetten en prik
kelen. De Kerk heeftin gehoorzaamheid aan
des Heeren bevel, het werk der zending te be
hartigen.
In de 2e plaats wees spreker op het hoogste
doel van den arbeid der Zending. Velen ijveren
voor de zending, maar niet om de hoogste
reden. Engeland beoogt b. v. een staatkundig
en handelsbelang. De Duitschers is het te doen
om zielen te redden. Maar de Calvinisten be
oogen ook hier, op grond van Gods Woord, de
verheerlijking van den Drieëenigen God. Of
schoon de zending haren gezegenden invloed
in al de ordeningen van het volksleven doet
gelden, zoo mag dat toch nooit het hoogste
doel van den arbeid der zending zijn.
In de 3e plaatsHoe wil God dat zijn Naam
in het werk der zending verheerlijkt wordt?
Zijn kerk zal vergaderd worden uit alle volken,
't Moet te doen zijn om zondaren met
Christus bekend te maken, maar 't mag toch
niet te doen zijn om de enkele zielen, maar om
te vergaderen een Kerk.
De apostel spreekt in Ef. 3:8—10 van „de
groote genade hem gegeven om onder de Hei
denen, door het Evangelie te verkondigen den
onnaspeurlijken rijkdom van Christus", doch
dit in het eerste stadium, maar daarna .Opdat
nu, door de gemeente bekend gemaakt worde
aan de overheden en de machten in den hemel
de veelvuldige wijsheid Gods." God wil een ge
meente, een lichaam van Christus. In die hei-
densche volken zijn groote gaven van schep
ping en algemeene genade, en komen nu daar
bij de gaven der bijzondere genade, dan moe
ten al die gaven vereend en geopenbaard, en
alle die moeten saamwerken tot de glorie van
den Drieëenigen God. Hoogste einde moet zijn
de verheerlijking van God, niet alleen door de
prediking van Christus en het redden van
zondaren, maar ook door het vergaderen eener
Kerk, waarin al de eigenaardige gaven ook die
der algemeene genade, aan dat volk gegeven
worden, uitkomen en aan den dienst van God
gewijd.
In de 4e plaatsHoe moet de kerk des
Heeren arbeiders zenden in het werk der zen
ding, plaatselijk of alle kerken saam door de
putaten De Synode sprak uitvan de plaat
selijke kerk moet het werk der zending uit
gaan. Spreker wijst hier slechts alleen op een
bezwaar, dat, als de plaatselijke Kerk het al
leen niet kan doen en de hulp der Classis
wordt ingeroepen, de classis arbeiders zenden
zou en de Kerk zoodoende weder deputaatzou
worden. Doch spreker belooft hierover nog
eens goed te zullen nadenken.
Waar het vaststaat, dat de uitzending van
arbeiders van eene plaatselijke Kerk moet uit
gaan, en het zijn kan, dat deze niet by machte
is om het alléén te doen, maar daarin door
andere kerken moet gesteund worden, zoo
moet een weg gevonden worden, waardoor de
autonomie der plaatselijke kerk ongeschonden
bewaard blijft en de helpende kerken, op de
meest mogelijke wijze kunnen samenwerken.
Een broeder, die teleurgesteld is omtrent dit
punt, en gaarne hier een weg zou zien aan
gewezen, wordt medegedeeld, dat de zeekerken,
die een Kerkschip bouwen gaan om onder de
visschers te arbeiden, het hierin eens werden,
dat de bediening des Woords op dat schip van
één kerk moet uitgaan, maar zoo, dat de an
dere medehelpende kerken hun deputaten heb
ben. Hier ligt een voorbeeld, hoe de plaatse
lijke kerk zuiver kan zenden.
Als een Kerk vergadering houdt, en er over
de zending wordt gesproken, naar de roeping
van elke kerk, kunnen heel geschikt, tot be
spreking van de Zending deputaten van de
andere kerken worden toegelaten, die mede
helpen namens hun kerken, en ten slotte worde
de eindbeslissing aan de vergadering dier ééne
kerk overgelaten.
Ds. v. d. Valk zegt aan de vergadering de
verdere verdediging zijner stellingen in een
volgend jaar toe.
Nadat de Praeses Ds. v. d. Valk had dank
gezegd voor de uiteenzetting zijner vier eerste
stellingen en zijn spijt had uitgedrukt dat er
niet meer tijd is om de andere te hooren, ver
kreeg nu Ds. Bouma het woord over het
eiland Soemba.
Kennen we Java uit het boek van Ds. Lion
Cachet, Soemba is minder bekend. Soemba
beslaat een oppervlakte zoo groot als de prov.
Zeeland, N. Brabant, Utrecht, N. en Z. Holland
te saam. 't Ligt zeer afgezonderd in de Timor-
Archipel; 't Werd hier al te liberaal behan
deld. Tot 1864 werd er niets verricht. In
1866 een klein begin gemaakt door ambtenaren.
Wij mogen het vergeten, de natuur niet. De
bodem is er steenachtig. Ge vindt er hoog-
en laagvlakten. Langs de rivieren uitnemen-
den kleigrond. Er zijn geen verscheurende
dieren, maar buffels, apen en paarden. De in-
